Οι κίνδυνοι της εθελοτυφλίας

Η Γκέιλα Μπένεφιλντ έκανε τη δουλειά της μέχρι που αποκάλυψε ένα φριχτό μυστικό για την πόλη της, δηλαδή πως το ποσοστό θνησιμότητας ήταν 80 φορές υψηλότερο από οπουδήποτε αλλού στις Η.Π.Α.. Όμως όταν προσπάθησε να ενημερώσει τους ανθρώπους, ανακάλυψε μια ακόμα πιο τρομακτική πραγματικότητα: Οι άνθρωποι δεν ήθελαν να γνωρίζουν. Σε μια ομιλία που είναι εν μέρει μάθημα ιστορίας και εν μέρει μια φωνή που καλεί σε δράση, η Μάργκαρετ Χέφερναν παρουσιάζει τον κίνδυνο της εθελοτυφλίας και επαινεί τους συνηθισμένους ανθρώπους όπως η Μπένεφιλντ που είναι πρόθυμοι να υψώσουν τη φωνή τους.

Στο βορειοδυτικό άκρο των Η.Π.Α.,

δίπλα στα σύνορα με τον Καναδά,

υπάρχει η Λίμπι, μια μικρή πόλη της Μοντάνα

που περιβάλλεται από πεύκα και λίμνες,

και εκπληκτική άγρια ζωή

και κάτι πανύψηλα δέντρα
που κραυγάζουν προς τον ουρανό.

Εκεί βρίσκεται μια μικρή πόλη
που τη λένε Λίμπι,

την οποία επισκέφτηκα
και είναι κάπως μοναχική

και λίγο απομονωμένη.

Και στη Λίμπι της Μοντάνα
ζει μια κάπως ασυνήθιστη γυναίκα

που τη λένε Γκέιλα Μπένεφιλντ.

Πάντα αισθανόταν λίγο
σαν να μην ανήκει εκεί,

παρ' όλο που εκεί ζούσε
σχεδόν σε όλη της τη ζωή.

Μια γυναίκα ρώσικης καταγωγής.

Μου είπε πως όταν πήγαινε σχολείο,

ήταν το μοναδικό κορίτσι που επέλεξε

να ασχοληθεί με το μηχανολογικό σχέδιο.

Αργότερα στη ζωή της βρήκε μια δουλειά
και πήγαινε από σπίτι σε σπίτι

διαβάζοντας τους μετρητές κοινής ωφελείας.
Μετρητές γκαζιού, μετρητές ηλεκτρικού.

Και έκανε αυτή την εργασία
στο μέσο της ημέρας,

και ένα πράγμα της τράβηξε
την προσοχή, και αυτό ήταν

πως στη μέση της ημέρας
συνάντησε πολλούς άντρες

που ήταν στο σπίτι.
Μεσήλικες και λίγο μεγαλύτεροι

και πολλοί από αυτούς φαινόταν
να χρησιμοποιούν φιάλες οξυγόνου.

Της φάνηκε παράξενο.

Μετά, μερικά χρόνια αργότερα,
ο πατέρας της πέθανε στα 59,

πέντε μέρες πριν πάρει σύνταξη.

Ήταν εργάτης ορυχείου.

Σκέφτηκε πως μάλλον
τον είχε εξαντλήσει η δουλειά του.

Όμως μετά από μερικά χρόνια
πέθανε και η μητέρα της

και αυτό της φάνηκε ακόμα πιο παράξενο,

επειδή η μητέρα της
προερχόταν από μια οικογένεια

της οποίας τα μέλη φαινόντουσαν
πως ζούσαν για πάντα.

Για την ακρίβεια,
ο θείος της Γκέιλα ζει ακόμα

και μαθαίνει πώς να χορεύει βαλς.

Η Γκέιλα δεν μπορούσε
να κατανοήσει γιατί η μητέρα της

έπρεπε να πεθάνει τόσο νέα.

Ήταν μια ανωμαλία και συνέχισε
να προβληματίζεται για τις ανωμαλίες.

Της ήρθαν και άλλες στο νου.

Για παράδειγμα, θυμήθηκε

πως όταν η μητέρα της είχε σπάσει
το πόδι της και πήγε στο νοσοκομείο,

της έκαναν πολλές ακτινογραφίες,

και δύο από αυτές ήταν ακτινογραφίες
του ποδιού, κάτι το οποίο ήταν λογικό,

όμως έξι από αυτές ήταν ακτινογραφίες
θώρακα και αυτό δεν ήταν λογικό.

Άρχισε να σπαζοκεφαλιάζει για κάθε κομμάτι

της ζωής της και της ζωής των γονιών της,

καθώς προσπαθούσε
να καταλάβει τι ακριβώς έβλεπε.

Σκέφτηκε την πόλη της.

Στην πόλη υπήρχε ένα ορυχείο βερμικουλίτη.

Τον βερμικουλίτη τον χρησιμοποιούσαν
σαν βελτιωτικό εδάφους

για να μεγαλώνουν τα φυτά
πιο γρήγορα και πιο καλά.

Τον βερμικουλίτη τον χρησιμοποιούσαν
για να μονώνουν τις σοφίτες,

τοποθετούσαν τεράστιες ποσότητες
κάτω από τη στέγη

για να κρατάνε τα σπίτια ζεστά
στους κρύους χειμώνες της Μοντάνα.

Ο βερμικουλίτης υπήρχε στην παιδική χαρά.

Υπήρχε στο γήπεδο ποδοσφαίρου.

Υπήρχε στην πίστα του πατινάζ.

Αυτό που δεν ήξερε μέχρι που άρχισε να εργάζεται
πάνω σε αυτό το πρόβλημα

είναι πως ο βερμικουλίτης
είναι μια πολύ τοξική μορφή του ασβεστίου.

Όταν έλυσε το αίνιγμα,

άρχισε να λέει σε όποιον μπορούσε

τι είχε συμβεί και τι είχε
γίνει με τους γονείς της

και με τους ανθρώπους
που είχε δει να χρησιμοποιούν οξυγόνο

τα απογεύματα στα σπίτια τους.

Όμως έμεινε έκπληκτη.

Σκέφτηκε πως όταν το μάθουν όλοι
θα θελήσουν να κάνουν κάτι γι' αυτό,

όμως στην πραγματικότητα
κανείς δεν ήθελε να ξέρει.

Για την ακρίβεια, έγινε τόσο ενοχλητική

στην επιμονή της να πει αυτή την ιστορία

στους γείτονες, στους φίλους της
και σε άλλους ανθρώπους στην κοινότητα,

που στο τέλος κάποιοι από αυτούς

έφτιαξαν ένα αυτοκόλλητο
για τους προφυλακτήρες

το οποίο τοποθέτησαν πολύ περήφανα
στα αυτοκίνητα τους και το οποίο έλεγε,

«Ναι, είμαι από τη Λίμπι της Μοντάνα

και όχι, δεν έχω ασβέστωση.»

Όμως η Γκέιλα δεν σταμάτησε.
Συνέχισε την έρευνα της.

Η εμφάνιση του διαδικτύου
σίγουρα την βοήθησε.

Μιλούσε με όποιον μπορούσε.

Επιχειρηματολογούσε συνεχώς
και τελικά στάθηκε τυχερή

όταν ένας ερευνητής πέρασε από την πόλη

επειδή σπούδαζε
την ιστορία των ορυκτών της περιοχής

και του είπε την ιστορία της
και φυσικά στην αρχή,

όπως και όλοι οι άλλοι,
δεν την πίστεψε.

Όμως πήγε πίσω στο Σιάτλ
και έκανε μόνος του έρευνα

και συνειδητοποίησε πως είχε δίκιο.

Έτσι τώρα είχε ένα σύμμαχο.

Παρ' όλα αυτά οι άνθρωποι
πάλι δεν ήθελαν να γνωρίζουν.

Έλεγαν πράγματα όπως,
«Αν ήταν τόσο επικίνδυνος,

κάποιος θα μας το είχε πει.»

«Αν αυτός είναι ο πραγματικός λόγος
που όλοι πεθαίνουν,

θα μας το είχαν πει οι γιατροί.»

Μερικοί άντρες που ήταν συνηθισμένοι
σε πολύ σκληρές εργασίες, είπαν,

«Δεν θέλω να είμαι θύμα.

Δεν υπάρχει περίπτωση
να είμαι θύμα και όπως και να' χει,

κάθε βιομηχανία έχει τα ατυχήματα της.»

Όμως η Γκέιλα συνέχισε
και στο τέλος κατάφερε

να έρθει μια ομοσπονδιακή
υπηρεσία στην πόλη

και να περάσει από έλεγχο
τους κατοίκους της πόλης,

15.000 άτομα -- και αυτό που ανακάλυψαν

ήταν πως η πόλη είχε
ένα δείκτη θνησιμότητας

80 φορές μεγαλύτερο από
οποιοδήποτε μέρος στις Η.Π.Α..

Αυτό συνέβει το 2002
και ακόμα και τώρα,

κανείς δεν σήκωσε το χέρι του
και να πει, «Γκέιλα,

κοίτα την παιδική χαρά
στην οποία παίζουν τα παιδιά σου.

Είναι στρωμένη με βερμικουλίτη.»

Δεν μιλάμε για άγνοια.

Μιλάμε για εθελοτυφλία.

Η εθελοτυφλία είναι
μια νομική έννοια που σημαίνει

πως αν υπάρχουν πληροφορίες
που θα μπορούσες και θα έπρεπε να γνωρίζεις,

αλλά με κάποιο τρόπο
κατάφερες να μη γνωρίζεις,

ο νόμος θεωρεί πως εθελοτυφλείς.

Έχεις επιλέξει να μην γνωρίζεις.

Υπάρχει μεγάλη εθελοτυφλία στις μέρες μας.

Μπορείς να δει κανείς
τις τράπεζες να εθελοτυφλούν

όταν χιλιάδες άνθρωποι πούλησαν
στεγαστικά δάνεια σε ανθρώπους

που δεν είχαν χρήματα να τα αγοράσουν.

Τους έβλεπες στις τράπεζες

όταν «μαγειρεύαν» τα επιτόκια

και όλοι εκεί γύρω ήξεραν τι συμβαίνει,

αλλά όλοι το αγνοούσαν επιμελώς.

Μπορείς να δεις την εθελοτυφλία
στην Καθολική Εκκλησία,

όπου δεκάδες κακοποιήσεις παιδιών αγνοήθηκαν.

Μπορείς να δεις την εθελοτυφλία

στο πώς οδηγηθήκαμε στον πόλεμο του Ιράκ.

Η εθελοτυφλία υπάρχει
σε τεράστιες κλίμακες, όπως αυτές,

και υπάρχει επίσης και σε πολύ μικρές κλίμακες,

στις οικογένειες, στα σπίτια
και στις κοινότητες των ανθρώπων

και ιδιαίτερα σε οργανισμούς και ιδρύματα.

Σε εταιρίες που έχουν μελετηθεί
για την εθελοτυφλία

μπορεί να τους γίνουν ερωτήσεις όπως:

«Υπάρχουν θέματα στον εργασιακό χώρο

τα οποία οι άνθρωποι φοβούνται να αναφέρουν;»

Όταν οι ακαδημαϊκοί έχουν κάνει έρευνες σαν και αυτή

για εταιρίες στις Η.Π.Α.,

αυτό που ανακαλύπτουν είναι
πως το 85 τοις εκατό των ανθρώπων λέει «Ναι».

85 τοις εκατό των ανθρώπων
ξέρει πως υπάρχει πρόβλημα,

αλλά δεν λένε τίποτα.

Και όταν επανέλαβα αυτή την έρευνα στην Ευρώπη

και έκανα τις ίδιες ερωτήσεις,

βρήκα ακριβώς το ίδιο νούμερο.

85 τοις εκατό.
Αυτό είναι μεγάλη σιωπή.

Είναι μεγάλη τύφλωση.

Και αυτό που είναι πραγματικά ενδιαφέρον,
είναι πως όταν πηγαίνω σε εταιρίες στην Ελβετία,

μου λένε,
«Αυτό είναι ένα μοναδικό ελβετικό πρόβλημα.»

Και όταν πηγαίνω στη Γερμανία, λένε,
«Ω ναι, αυτή είναι η γερμανική ασθένεια.»

Και όταν πηγαίνω σε εταιρίες στην Αγγλία, λένε,

«Ω ναι, οι Βρετανοί είναι πράγματι κακοί σε αυτό.»

Και η πραγματικότητα είναι
πως είναι ανθρώπινο πρόβλημα.

Κάτω από συγκεκριμένες περιστάσεις
εθελοτυφλούμε όλοι μας.

Αυτό που δείχνει η έρευνα είναι
πως κάποιοι άνθρωποι είναι τυφλοί

από φόβο. Φοβούνται τα αντίποινα.

Και κάποια άνθρωποι
είναι τυφλοί επειδή σκέφτονται:

«Είναι μάταιο να βλέπεις το οτιδήποτε.

Τίποτα δεν θα αλλάξει ποτέ.

Αν διαμαρτυρηθούμε, αν διαμαρτυρηθούμε
ενάντια στον πόλεμο στο Ιράκ,

τίποτα δεν θα αλλάξει οπότε
γιατί να μπούμε στον κόπο;

Καλύτερα να μην τα βλέπουμε όλα αυτά.»

Και αυτό που βλέπω
να επαναλαμβάνεται συνεχώς είναι

πως οι άνθρωποι λένε, «Λοιπόν, ξέρεις,

οι άνθρωποι που πράγματι βλέπουν,
είναι πληροφοριοδότες

και όλοι ξέρουμε που καταλήγουν.»

Υπάρχει λοιπόν όλη αυτή η μυθολογία
γύρω από τους πληροφοριοδότες

που λέει πως καταρχήν είναι όλοι τρελοί.

Αλλά αυτό που ανακάλυψα
καθώς γυρνούσα τον κόσμο

και μιλούσα με πληροφοριοδότες είναι,
πως για την ακρίβεια

είναι πολύ πιστοί
και συχνά πολύ συντηρητικοί άνθρωποι.

Είναι πάρα πολύ αφοσιωμένοι στους οργανισμούς
για τους οποίους εργάζονται

και η αιτία για την οποία ορθώνουν το λόγο τους,

η αιτία για την οποία επιμένουν να βλέπουν,

είναι επειδή νοιάζονται πολύ
για αυτόν τον οργανισμό

και θέλουν να τον διατηρήσουν υγιή.

Το άλλο που λένε συχνά οι άνθρωποι

για τους πληροφοριοδότες είναι,
«Δεν έχει νόημα

γιατί βλέπεις τι παθαίνουν.

Διαλύονται.

Κανείς δεν θέλει να το ζήσει αυτό.»

Παρ' όλα αυτά, όταν μιλάω στους πληροφοριοδότες,

ο επαναλαμβανόμενος τόνος
που ακούω είναι η περηφάνια.

Σκέφτομαι τον Τζο Ντάρμπι.

Όλοι θυμόμαστε τις φωτογραφίες
από το Αμπού Γκράιμπ

που σόκαραν τον κόσμο
και έδειξαν τι είδους πόλεμος

γινόταν στο Ιράκ.

Όμως αναρωτιέμαι
ποιος θυμάται τον Τζο Ντάρμπι,

τον πολύ υπάκουο, καλό στρατιώτη

που βρήκε αυτές τις φωτογραφίες
και τις παρέδωσε.

Και είπε,
«Ξέρετε, δεν είμαι ο άνθρωπος

που καρφώνει τους άλλους,
όμως κάποια πράγματα ξεπερνάνε τα όρια.

Λένε πως η άγνοια είναι ευδαιμονία,

όμως δεν μπορείς να ανεχτείς τέτοια πράγματα.»

Μίλησα με τον Στιβ Μπόλσιν, έναν Βρετανό γιατρό,

που πάλεψε πέντε χρόνια
για να τραβήξει την προσοχή

πάνω σε έναν επικίνδυνο χειρουργό
που σκότωνε παιδιά.

Τον ρώτησα γιατί το έκανε και είπε,

«Στην πραγματικότητα η κόρη μου
με προέτρεψε να το κάνω.

Ένα βράδυ ήρθε και μου είπε,

«Μπαμπά, δεν μπορείς να αφήσεις
τα παιδιά να πεθάνουν.»

Ή σκέφτομαι την Σύνθια Τόμας,

μια πραγματικά πιστή κόρη
και σύζυγο στρατιωτικού,

η οποία όταν είδε τους φίλους
και τους γνωστούς

να επιστρέφουν από τον πόλεμο στο Ιράκ,
σοκαρίστηκε τόσο πολύ

από την διανοητική τους κατάσταση

και την άρνηση του στρατού
να αναγνωρίσει και να βεβαιώσει

το μετατραυματικό σύνδρομο άγχους,

που έστησε ένα καφέ
στη μέση μιας στρατιωτικής πόλης

για να τους δώσει νομική,
ψυχολογική και ιατρική βοήθεια.

Μου είπε, «Ξέρεις Μάργκαρετ,

πάντα έλεγα πως δεν ήξερα τι ήθελα να γίνω

όταν μεγαλώσω.

Όμως βρήκα αυτό το σκόπο

και δεν θα είμαι ποτέ ξανά η ίδια.»

Όλοι μας απολαμβάνουμε
τόσες ελευθερίες σήμερα,

ελευθερίες που κατακτήθηκαν με κόπο.

Την ελευθερία να γράφουμε και να
εκδίδουμε χωρίς το φόβο της λογοκρισίας,

μια ελευθερία που δεν υπήρχε
την τελευταία φορά που ήρθα στην Ουγγαρία.

Την ελευθερία της ψήφου,
για την οποία έπρεπε, οι γυναίκες ιδιαίτερα,

να πολεμήσουν τόσο πολύ.

Την ελευθερία των ανθρώπων
από διαφορετικές εθνικότητες, κουλτούρες

και σεξουαλικό προσανατολισμό
να ζήσουν όπως οι ίδιοι επιθυμούν.

Όμως ελευθερία δεν υπάρχει
αν δεν την χρησιμοποιείς

και αυτό που κάνουν οι πληροφοριοδότες

και οι άνθρωποι όπως η Γκέιλα Μπένεφιλντ

είναι πως χρησιμοποιούν την ελευθερία που έχουν.

Και είναι πολύ καλά προετοιμασμένοι
να αναγνωρίσουν

πως «Ναι, θα γίνει καυγάς

και ναι, θα έχω πολλές φασαρίες

με τους γείτονες
και τους συναδέλφους και τους φίλους μου,

όμως θα γίνω πολύ καλός σε αυτή τη σύγκρουση.

Θα αποδεχτώ τους αρνητές

επειδή θα κάνουν τα επιχειρήματα μου
καλύτερα και δυνατότερα.

Μπορώ να συνεργαστώ με τους αντιπάλους μου

για να γίνω καλύτερος σε αυτό που κάνω.»

Αυτοί είναι άνθρωποι τεράστιας επιμονής,

απίστευτης υπομονής
και απόλυτης αποφασιστικότητας

να μην είναι τυφλοί και σιωπηλοί.

Όταν πήγα στο Λίμπι της Μοντάνα

επισκέφτηκα την κλινική για τους ασθενείς
που πάσχουν από ασβέστωση

η οποία υπάρχει χάρη στη Γκέιλα Μπένεφιλντ,

ένα μέρος στο οποίο αρχικά, οι άνθρωποι

που ήθελαν βοήθεια
και χρειαζόντουσαν ιατρική φροντίδα,

έμπαιναν από την πίσω πόρτα

επειδή δεν ήθελαν να αναγνωρίσουν

πως είχε δίκιο.

Κάθισα σε ένα εστιατόριο
και παρακολούθησα

καθώς τα φορτηγά πηγαινοέρχονταν
στον αυτοκινητόδρομο,

φόρτωναν το χώμα από τους κήπους

και το αντικαθιστούσαν με φρέσκο,
αμόλυντο χώμα.

Πήρα μαζί τη 12χρονη κόρη μου

επειδή ήθελα πολύ να γνωρίσει την Γκέιλα

και μου είπε, «Γιατί; Τι το σπουδαίο έχει;»

Της είπα, «Δεν είναι σταρ του σινεμά,

και δεν είναι διασημότητα και δεν είναι ειδικός

και η Γκέιλα είναι ο πρώτος άνθρωπος που θα έλεγε

πως δεν είναι άγια.

Αυτό που είναι πραγματικά σημαντικό σε σχέση με τη Γκέιλα

είναι πως είναι συνηθισμένη.

Είναι σαν και σένα, είναι σαν και μένα.

Είχε ελευθερία και ήταν έτοιμη να την εκμεταλλευτεί.»

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Χειροκροτήματα)