Return to Video

Büyük beyin tartışması - Ted Altschuler

  • 0:06 - 0:12
    İki bilim adamı 1861
    yılında
  • 0:12 - 0:16
    konuşma ve
    hafızanın nasıl çalıştığı
  • 0:16 - 0:19
    konusunda bir tartışmaya giriştiler.
  • 0:19 - 0:22
    Earnest Aubertin,
    lokalistik modeliyle beynin
  • 0:22 - 0:24
    spesifik bölümlerinin,
    spesifik görevler için
  • 0:24 - 0:27
    ayrı ayrı çalıştığını iddia etti.
  • 0:27 - 0:31
    Ancak Pierre Grantiolet, dağıtılmış bir modeli
  • 0:31 - 0:33
    yani beynin farklı kısımlarının farklı işlemleri
  • 0:33 - 0:36
    gerçekleştirmek için beraber çalıştıkları bir modeli savundu.
  • 0:36 - 0:39
    Başladıkları bu tartışma, yüzyıl boyunca
    tarihin en önemli
  • 0:39 - 0:43
    bilim insanları tarafından devam ettirildi.
  • 0:43 - 0:47
    Aubertin ve lokalistik modelini
    büyük isimler destekliyordu.
  • 0:47 - 0:50
    17inci yüzyılda René Descartes özgür irade
    ve ruh görevlerini
  • 0:50 - 0:55
    pineal epifizine yükledi.
  • 0:55 - 0:59
    Ve 18'inci yüzyılın sonlarında Frans Joseph
    Gall isimli bir öğrenci
  • 0:59 - 1:04
    sınıfında en iyi hafızaya sahip olanların
    gözlerinin daha belirgin olduklarını fark etti
  • 1:04 - 1:07
    ve bunun nedenini, beyinde
    karşılık gelen bölgenin daha
  • 1:07 - 1:09
    gelişmiş olmasına bağladı.
  • 1:09 - 1:13
    Gall, doktor olarak frenoloji hakkkında
    bir inceleme yaptı.
  • 1:13 - 1:16
    Buna göre güçlü beyin aktiviteleri
    gelişmiş beyin bölümlerine, yani
  • 1:16 - 1:21
    kafatasındaki çıkıntılara denk geliyordu.
  • 1:21 - 1:25
    Frenolojinin 19uncu yüzyıldaki popülerliği
  • 1:25 - 1:28
    Aubetin'in lokalistik modelini güçlendirdi
  • 1:28 - 1:32
    Ancak Gall hiçbir zaman yaptığı
    beyin haritalarının herkes için
  • 1:32 - 1:35
    geçerli olup olmadığını incelemek için
    bilimsel bir araştırma
  • 1:35 - 1:37
    yapma ihtiyacı duymadı.
  • 1:37 - 1:40
    Ve 1840ta Pierre Flourens frenolojiye
    hayvan beyinlerinin bazı
  • 1:40 - 1:44
    bölümlerini yok edip hangi
    fonksiyonların kaybedildiğini
  • 1:44 - 1:46
    inceleyerek meydan okudu.
  • 1:46 - 1:48
    Flourens, beyin zarının zedelenmesinin
  • 1:48 - 1:51
    genel olarak hareket ve karar
    verme yeteneklerini etkilediğini gördü
  • 1:51 - 1:56
    ancak hangi bölgenin hangi spesifik göreve
    sahip olduğunu bulamadı ve beyin zarının
  • 1:56 - 2:00
    bütün olarak beyinsel fonksiyonları
    yerine getirdiği sonucuna vardı.
  • 2:00 - 2:05
    Flourens Gratiolet'e karşı kısa süren
    bir zafer kazanmış oldu, ancak
  • 2:05 - 2:07
    Gall'ın eski öğrencisi
    Jean-Baptiste Bouillaud,
  • 2:07 - 2:09
    Flourens'in vardığı sonuca
    karşı çıktı.
  • 2:09 - 2:11
    konuşma bozukluğu olan hastaların
    hepsinin
  • 2:11 - 2:14
    ön loblarının hasarlı olduğunu
    gözlemlemesi
  • 2:14 - 2:19
    ve 1861de Paul Broca'nın sadece konuşma
    yetisini kaybeden ancak anlama yetisinde sorun olmayan
  • 2:19 - 2:22
    birinin otopsisi sonucu
  • 2:22 - 2:25
    çok yoğun ön lob
    hasarı ortaya çıkması ışında
  • 2:25 - 2:28
    dağıtılmış modeli geçersiz gösterdi.
  • 2:28 - 2:29
    Lokalist model kazandı
  • 2:29 - 2:33
    1870te Karl Wernicke sol temporal lobun
    bir bölümünün konuşmayı
  • 2:33 - 2:35
    anlamakla ilgili olduğunu buldu
  • 2:35 - 2:38
    yakın zamanda Eduard Hitzig
    ve Gustav Fritsch
  • 2:38 - 2:42
    bir köpreğin beyin zarını uyararak
    ön lobun bir kısmının kas
  • 2:42 - 2:44
    hareketlerinden sorumlu olduğunu
    keşfettiler
  • 2:44 - 2:48
    Bu bulgulardan yola çıkan David Ferrier,
    beyin zarının her bölümünü
  • 2:48 - 2:51
    vücudun hareket eden
    bir yeriyle ilişkilendirdi
  • 2:51 - 2:57
    ve 1909 da, Korbinian Brodmann 52 ayrı
    kısımdan oluşan kendi beyin haritasını yaptı
  • 2:57 - 3:01
    Böylece Aubertin'in zaferi
    kesinleşmiş oldu
  • 3:01 - 3:05
    Ancak nörolog Karl Wernicke ortaya
    ilginç bir fikir attı
  • 3:05 - 3:09
    Konuşma ve anlama ile ilişkili bölümler
    yan yana olmadıkları için onları
  • 3:09 - 3:10
    birleştiren dokunun
  • 3:10 - 3:13
    zarar görmesi günümüzde resptiv afazi
  • 3:13 - 3:18
    diye bilinen spesifik türde bir dil
    bozukluğuna yol açabilirdi.
  • 3:18 - 3:21
    Wernicke'in bağlantıcı modeli,
    birden fazla bölgenin hasar
  • 3:21 - 3:25
    görmesi sonucu oluşan hastalıkları
    açıklamakta yardımcı oldu.
  • 3:25 - 3:28
    modern nöroloji beyinin Gratiolet'in,
    Aubertin'in ve hatta
  • 3:28 - 3:32
    Wernicke'nin bile hayal edebileceğinden
    çok daha komplike olduğunu gösteriyor
  • 3:32 - 3:36
    Günümüzde, hipokampüs iki farklı beyin
    fonksiyonuyla ilişkilendirilmiştir:
  • 3:36 - 3:41
    anıları yaratmak ve konum
    bilgisini işlemek
  • 3:41 - 3:43
    Ayrıca artık iki tür bağlantıyı inceliyoruz:
  • 3:43 - 3:46
    beraber çalışan yan yana iki bölge arasındaki
  • 3:46 - 3:48
    anatomik bağlantı ve
  • 3:48 - 3:51
    yine bir işlem için beraber çalışan ancak
  • 3:51 - 3:54
    ayrı olan iki bölge arasındaki
    fonksiyonel bağlantı
  • 3:54 - 3:56
    Görmek gibi çok basit gozüken bir fonksiyon
  • 3:56 - 3:59
    aslında beynin farklı yerlerindekeki
    biçim, renk ve pozisyonu
  • 3:59 - 4:01
    işleyen birçok küçük işlemi gerçekleştiren
  • 4:01 - 4:05
    kısımların birlikte çalışmasıyla
    mümkün olabiliyor.
  • 4:05 - 4:08
    Bazı bölümler çalışmamaya başladığında
    bir objeyi tanımamıza rağmen
  • 4:08 - 4:11
    göremeyebiliriz veya tam tersi olabilir.
  • 4:11 - 4:15
    Anılar için bile farklı çeşitler mevcut.
  • 4:15 - 4:17
    ve ilk defa bisiklete binmek gibi bir şeyi
    hatırlamak
  • 4:17 - 4:21
    taşıtları, bisikletin şeklini, zilin
    sesini ve o an yaşanan
  • 4:21 - 4:24
    duyguları temsil eden bölgelerin
    birbirleriyle
  • 4:24 - 4:27
    bağlantılarını gerektiriyor.
  • 4:27 - 4:31
    Sonuç olarak hem Gratiolet hem de Aubertin
    haklı çıktı.
  • 4:31 - 4:35
    Ve biz hala algının nasıl gerçekleştiğini
    anlamak için onların modellerini kullanıyoruz.
  • 4:35 - 4:40
    Örneğin, artık beyin aktivitelerini o kadar
    küçük zaman dilimlerinde gözlemleyebiliyoruz ki
  • 4:40 - 4:43
    kişinin bir şeyi hatırlamasında kullandığı
    bölgesel işlemleri
  • 4:43 - 4:45
    görebiliyoruz.
  • 4:45 - 4:48
    Bu farklı işlemlerin ve bölgelerin
    birlikte çalışıyor olması
  • 4:48 - 4:51
    tecrübe ettiğimiz anıların akıcı ve düzgün
    kalmasını sağlıyor.
  • 4:51 - 4:55
    Başlangıçta zıt gibi gözüken iki modelin
    aslında daha büyük bir modelin
  • 4:55 - 4:57
    iki özelliği olduğu ortaya çıktı
  • 4:57 - 4:59
    ki bunlar bile beyni anlamamızı sağlayan
  • 4:59 - 5:04
    bilimsel metodlar ilerledikçe değiştirilip geliştirileceklerdir.
Title:
Büyük beyin tartışması - Ted Altschuler
Description:

Tarih boyunca, biliminsanları beyinin algılama, bellek ve hareket görevlerini nasıl yürüttüğü hakkında birbirleriyle çelişen fikirler ortaya sürdüler. Bu görevlerin her biri beynin belirli birer bölgesi tarafından mı yürütülüyor? Yoksa bunları başarmak için birkaç bölge birlikte mi çalışıyor? Ted Altschuler tartışmanın iki yönünü de araştırıyor.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:20

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.