WEBVTT

00:00:06.208 --> 00:00:12.417
İki bilim adamı 1861 
yılında

00:00:12.417 --> 00:00:16.447
konuşma ve 
hafızanın nasıl çalıştığı

00:00:16.447 --> 00:00:18.923
konusunda bir tartışmaya giriştiler.

00:00:18.923 --> 00:00:21.540
Earnest Aubertin,
lokalistik modeliyle beynin

00:00:21.540 --> 00:00:23.822
spesifik bölümlerinin, 
spesifik görevler için

00:00:23.822 --> 00:00:26.654
ayrı ayrı çalıştığını iddia etti.

00:00:26.654 --> 00:00:30.744
Ancak Pierre Grantiolet, dağıtılmış bir modeli

00:00:30.744 --> 00:00:32.739
yani beynin farklı kısımlarının farklı işlemleri

00:00:32.739 --> 00:00:35.507
gerçekleştirmek için beraber çalıştıkları bir modeli savundu.

00:00:35.507 --> 00:00:39.105
Başladıkları bu tartışma, yüzyıl boyunca
tarihin en önemli

00:00:39.105 --> 00:00:42.937
bilim insanları tarafından devam ettirildi.

00:00:42.937 --> 00:00:46.955
Aubertin ve lokalistik modelini 
büyük isimler destekliyordu.

00:00:46.955 --> 00:00:50.164
17inci yüzyılda René Descartes özgür irade
ve ruh görevlerini

00:00:50.164 --> 00:00:54.729
pineal epifizine yükledi.

00:00:54.729 --> 00:00:58.899
Ve 18'inci yüzyılın sonlarında Frans Joseph
Gall isimli bir öğrenci

00:00:58.899 --> 00:01:04.193
sınıfında en iyi hafızaya sahip olanların
gözlerinin daha belirgin olduklarını fark etti

00:01:04.193 --> 00:01:06.704
ve bunun nedenini, beyinde
karşılık gelen bölgenin daha

00:01:06.704 --> 00:01:09.140
gelişmiş olmasına bağladı.

00:01:09.140 --> 00:01:12.968
Gall, doktor olarak frenoloji hakkkında
bir inceleme yaptı.

00:01:12.968 --> 00:01:16.050
Buna göre güçlü beyin aktiviteleri 
gelişmiş beyin bölümlerine, yani

00:01:16.050 --> 00:01:20.843
kafatasındaki çıkıntılara denk geliyordu.

00:01:20.843 --> 00:01:24.787
Frenolojinin 19uncu yüzyıldaki popülerliği

00:01:24.787 --> 00:01:28.040
Aubetin'in lokalistik modelini güçlendirdi

00:01:28.040 --> 00:01:31.699
Ancak Gall hiçbir zaman yaptığı 
beyin haritalarının herkes için

00:01:31.699 --> 00:01:34.800
geçerli olup olmadığını incelemek için
bilimsel bir araştırma

00:01:34.800 --> 00:01:36.930
yapma ihtiyacı duymadı.

00:01:36.930 --> 00:01:40.341
Ve 1840ta Pierre Flourens frenolojiye
hayvan beyinlerinin bazı

00:01:40.341 --> 00:01:43.594
bölümlerini yok edip hangi
fonksiyonların kaybedildiğini

00:01:43.594 --> 00:01:46.125
inceleyerek meydan okudu.

00:01:46.125 --> 00:01:48.019
Flourens, beyin zarının zedelenmesinin

00:01:48.019 --> 00:01:51.323
genel olarak hareket ve karar 
verme yeteneklerini etkilediğini gördü

00:01:51.323 --> 00:01:55.611
ancak hangi bölgenin hangi spesifik göreve
sahip olduğunu bulamadı ve beyin zarının

00:01:55.611 --> 00:02:00.393
bütün olarak beyinsel fonksiyonları
yerine getirdiği sonucuna vardı.

00:02:00.393 --> 00:02:04.550
Flourens Gratiolet'e karşı kısa süren
bir zafer kazanmış oldu, ancak

00:02:04.550 --> 00:02:07.258
Gall'ın eski öğrencisi 
Jean-Baptiste Bouillaud,

00:02:07.258 --> 00:02:09.003
Flourens'in vardığı sonuca
karşı çıktı.

00:02:09.003 --> 00:02:11.470
konuşma bozukluğu olan hastaların
hepsinin

00:02:11.470 --> 00:02:14.046
ön loblarının hasarlı olduğunu
gözlemlemesi

00:02:14.046 --> 00:02:18.734
ve 1861de Paul Broca'nın sadece konuşma
yetisini kaybeden ancak anlama yetisinde sorun olmayan

00:02:18.734 --> 00:02:21.812
birinin otopsisi sonucu

00:02:21.812 --> 00:02:24.749
çok yoğun ön lob
hasarı ortaya çıkması ışında

00:02:24.749 --> 00:02:27.551
dağıtılmış modeli geçersiz gösterdi.

00:02:27.551 --> 00:02:29.158
Lokalist model kazandı

00:02:29.158 --> 00:02:33.260
1870te Karl Wernicke sol temporal lobun
bir bölümünün konuşmayı

00:02:33.260 --> 00:02:35.188
anlamakla ilgili olduğunu buldu

00:02:35.188 --> 00:02:37.587
yakın zamanda Eduard Hitzig
ve Gustav Fritsch

00:02:37.587 --> 00:02:41.673
bir köpreğin beyin zarını uyararak
ön lobun bir kısmının kas

00:02:41.673 --> 00:02:44.281
hareketlerinden sorumlu olduğunu
keşfettiler

00:02:44.281 --> 00:02:47.632
Bu bulgulardan yola çıkan David Ferrier,
beyin zarının her bölümünü

00:02:47.632 --> 00:02:50.741
vücudun hareket eden
bir yeriyle ilişkilendirdi

00:02:50.741 --> 00:02:56.739
ve 1909 da, Korbinian Brodmann 52 ayrı
kısımdan oluşan kendi beyin haritasını yaptı

00:02:56.739 --> 00:03:01.226
Böylece Aubertin'in zaferi
kesinleşmiş oldu

00:03:01.226 --> 00:03:04.877
Ancak nörolog Karl Wernicke ortaya
ilginç bir fikir attı

00:03:04.877 --> 00:03:08.825
Konuşma ve anlama ile ilişkili bölümler
yan yana olmadıkları için onları

00:03:08.825 --> 00:03:10.373
birleştiren dokunun

00:03:10.373 --> 00:03:13.109
zarar görmesi günümüzde resptiv afazi

00:03:13.109 --> 00:03:18.148
diye bilinen spesifik türde bir dil
bozukluğuna yol açabilirdi.

00:03:18.148 --> 00:03:21.004
Wernicke'in bağlantıcı modeli,
birden fazla bölgenin hasar

00:03:21.004 --> 00:03:25.028
görmesi sonucu oluşan hastalıkları 
açıklamakta yardımcı oldu.

00:03:25.028 --> 00:03:28.046
modern nöroloji beyinin Gratiolet'in,
Aubertin'in ve hatta

00:03:28.046 --> 00:03:32.043
Wernicke'nin bile hayal edebileceğinden
çok daha komplike olduğunu gösteriyor

00:03:32.043 --> 00:03:36.239
Günümüzde, hipokampüs iki farklı beyin
fonksiyonuyla ilişkilendirilmiştir:

00:03:36.239 --> 00:03:40.776
anıları yaratmak ve konum 
bilgisini işlemek


00:03:40.776 --> 00:03:43.337
Ayrıca artık iki tür bağlantıyı inceliyoruz:

00:03:43.337 --> 00:03:46.122
beraber çalışan yan yana iki bölge arasındaki


00:03:46.122 --> 00:03:48.175
anatomik bağlantı ve

00:03:48.175 --> 00:03:51.033
yine bir işlem için beraber çalışan ancak

00:03:51.033 --> 00:03:54.287
ayrı olan iki bölge arasındaki 
fonksiyonel bağlantı

00:03:54.287 --> 00:03:56.285
Görmek gibi çok basit gozüken bir fonksiyon

00:03:56.285 --> 00:03:59.229
aslında beynin farklı yerlerindekeki
biçim, renk ve pozisyonu

00:03:59.229 --> 00:04:01.442
işleyen birçok küçük işlemi gerçekleştiren

00:04:01.442 --> 00:04:04.581
kısımların birlikte çalışmasıyla
mümkün olabiliyor.

00:04:04.581 --> 00:04:07.856
Bazı bölümler çalışmamaya başladığında
bir objeyi tanımamıza rağmen

00:04:07.856 --> 00:04:10.536
göremeyebiliriz veya tam tersi olabilir.

00:04:10.536 --> 00:04:14.729
Anılar için bile farklı çeşitler mevcut.

00:04:14.729 --> 00:04:17.192
ve ilk defa bisiklete binmek gibi bir şeyi
hatırlamak

00:04:17.192 --> 00:04:20.996
taşıtları, bisikletin şeklini, zilin
sesini ve o an yaşanan

00:04:20.996 --> 00:04:24.491
duyguları temsil eden bölgelerin
birbirleriyle

00:04:24.491 --> 00:04:27.422
bağlantılarını gerektiriyor.

00:04:27.422 --> 00:04:31.360
Sonuç olarak hem Gratiolet hem de Aubertin
haklı çıktı.

00:04:31.360 --> 00:04:35.147
Ve biz hala algının nasıl gerçekleştiğini
anlamak için onların modellerini kullanıyoruz.

00:04:35.147 --> 00:04:39.515
Örneğin, artık beyin aktivitelerini o kadar
küçük zaman dilimlerinde gözlemleyebiliyoruz ki

00:04:39.515 --> 00:04:42.971
kişinin bir şeyi hatırlamasında kullandığı
bölgesel işlemleri

00:04:42.971 --> 00:04:45.240
görebiliyoruz.

00:04:45.240 --> 00:04:48.362
Bu farklı işlemlerin ve bölgelerin 
birlikte çalışıyor olması

00:04:48.362 --> 00:04:51.268
tecrübe ettiğimiz anıların akıcı ve düzgün
kalmasını sağlıyor.

00:04:51.268 --> 00:04:55.328
Başlangıçta zıt gibi gözüken iki modelin
aslında daha büyük bir modelin

00:04:55.328 --> 00:04:57.326
iki özelliği olduğu ortaya çıktı

00:04:57.326 --> 00:04:59.302
ki bunlar bile beyni anlamamızı sağlayan

00:04:59.302 --> 00:05:04.060
bilimsel metodlar ilerledikçe değiştirilip geliştirileceklerdir.