De klassieke waardeparadox - Akshita Agarwal

Bekijk hier de volledige les: http://ed.ted.com/lessons/the-paradox-of-value-akshita-agarwal

Stel dat je in een spelshow zit en kunt kiezen tussen twee prijzen: een diamant ... of een fles drinkwater. Het is een eenvoudige keuze -- de diamanten zijn waardevoller. Maar als je weer voor dezelfde keuze staat wanneer je gedehydrateerd in de woestijn zit, na dagen rondgezworven te hebben, zou je dan van keuze veranderen? Waarom? Zijn diamanten niet nog steeds waardevoller? Akshita Agarwal legt de klassieke waardeparadox uit.

Les door Akshita Agarwal, animatie door Qa'ed Mai.

Stel dat je in een spelshow zit
en de keuze hebt tussen twee prijzen:

een diamant

of een fles drinkwater.

Het is een eenvoudige keuze.

De diamanten zijn duidelijk waardevoller.

Stel dat je weer voor
dezelfde keuze staat.

Deze keer zit je niet in een spelshow,

maar gedehydrateerd in de woestijn
na dagen rondgezworven te hebben.

Zou je van keuze veranderen?

Waarom? Zijn diamanten
niet nog steeds waardevoller?

Dit is de klassieke waardeparadox,

een beroemde theorie
van pionierend econoom Adam Smith.

Deze vertelt ons dat waarde definiëren
niet zo eenvoudig is als het lijkt.

In de spelshow dacht je
aan de ruilwaarde van elk goed,

wat je ervoor terug kan krijgen
op een later moment.

Maar in een noodgeval,
zoals het woestijnscenario,

is het veel belangrijker
om hun gebruikswaarde te bekijken;

hoe nuttig ze zijn in de situatie
waarin jij je nu bevindt.

En omdat we maar één optie kunnen kiezen,

moeten we ook rekening houden
met zijn opportuniteitskosten

of wat we verspelen
als we de andere optie laten vallen.

Uiteindelijk doet de opbrengst
van de diamant er in principe niet toe

als je sterft van de dorst in de woestijn.

De meeste moderne economen
hanteren de klassieke waardeparadox

om te proberen deze
overwegingen te verenigen

onder het concept van nut;

hoezeer iets iemands behoeften
of verlangens bevredigt.

Nut is een maatstaf voor alles,
van de basisbehoefte voedsel

tot het plezier bij het horen
van je favoriete lied

en varieert uiteraard voor
verschillende mensen en situaties.

Een markteconomie biedt ons
een handige manier om nut te traceren.

Kortom, hoe nuttig iets is voor jou

wordt uitgedrukt in hoeveel
je bereid zou zijn ervoor te betalen.

Stel dat je weer in de woestijn zit.

Deze keer krijg je elke vijf minuten
een nieuwe diamant of een fles vers water.

Als je met de meute meegaat, kies je eerst
genoeg water om de reis te overleven

en dan pas zo veel diamanten
als je kan dragen.

Dit komt door het zogenoemde grensnut,

wat inhoudt dat als je kiest
tussen diamanten en water,

je een vergelijking maakt
tussen het nut van elke extra fles water

en het nut van elke extra diamant.

En dit doe je bij elk aanbod.

De eerste fles drinkwater is volgens jou
meer waard dan welke diamant dan ook,

maar uiteindelijk heb je
al het water dat je nodig hebt.

Na een tijdje wordt
elke extra fles een last.

Vanaf dan kies je diamanten
in plaats van water.

Dit geldt niet alleen
voor behoeften zoals water.

Meestal geldt:
hoe meer je ergens van hebt,

des te minder nuttig of
aangenaam elk extra beetje wordt.

Dit is de wet van afnemend grensnut.

Je koopt misschien graag twee
of drie porties van je favoriete gerecht,

maar van de vierde raak je misselijk

en de honderdste bederft
voordat je eraan toekomt.

Of je bekijkt tig keer dezelfde film
tot hij je de strot uitkomt

of je geld opraakt.

Toch zal je uiteindelijk een punt bereiken

waar het grensnut van de aankoop
van nòg een bioscoopticket op nul eindigt.

Nut betreft niet enkel
de aankoop van goederen,

maar ook al onze besluiten.

De intuïtieve manier
om het te optimaliseren

en afnemende opbrengsten te vermijden

is door de tijd en middelen
die we spenderen te variëren.

Nadat onze basisbehoeften zijn voldaan

investeren we theoretisch gezien
alleen in keuzes

wanneer deze nuttig of aangenaam zijn.

Hoe effectief ieder van ons erin slaagt
nut in werkelijkheid te optimaliseren,

is natuurlijk een andere kwestie.

Maar hierdoor onthoud je dat de ultieme
bron van waarde van ons afkomstig is,

de behoeften die we delen,

de dingen die we leuk vinden

en de keuzes die we maken.