Làm thế nào tôi đã biết đọc -- và đầu tư chứng khoán -- trong tù
-
0:01 - 0:03Vào một ngày tôi 14 tuổi
-
0:03 - 0:05ở trong khu chơi bowling,
-
0:05 - 0:06trộm tiền ở một máy chơi game,
-
0:07 - 0:09và vừa lúc bước ra khỏi tòa nhà,
-
0:09 - 0:11một bảo vệ tóm lấy vai tôi,
và tôi tháo chạy. -
0:12 - 0:15Tôi chạy ra đường, rồi nhảy qua hàng rào.
-
0:15 - 0:16Và khi tôi ở nóc hàng rào,
-
0:16 - 0:19sức nặng của 3000 đồng 25 cent trong balo
-
0:19 - 0:20kéo tôi ngã xuống đất.
-
0:21 - 0:24Và khi tôi gượng dậy, nhân viên bảo vệ
đó đã đứng bên trên -
0:24 - 0:27và gã nói "Lần sau mày hãy trộm cái gì
có thể vác được nhé." -
0:27 - 0:29(Cười)
-
0:29 - 0:32Tôi được đưa vào trại giáo dưỡng
-
0:32 - 0:34và khi tôi được nhận bảo lãnh từ mẹ,
-
0:35 - 0:38lời đầu tiên dượng tôi nói là,
"Làm sao mà mày bị bắt vậy?" -
0:38 - 0:40Tôi đáp" Tại cái balo nó nặng quá."
-
0:40 - 0:43Dượng nói, "Trời đất, mày không cần
phải lấy hết đống tiền đó" -
0:43 - 0:46Tôi đáp, "Nhưng nó bé tí mà.
Cháu đáng lẽ phải làm gì nữa?" -
0:46 - 0:51Và 10 phút sau, dượng đưa tôi đi
trộm tiền của một máy game nữa. -
0:51 - 0:53Chúng tôi cần tiền đổ xăng về nhà.
-
0:53 - 0:54Đó là cuộc đời tôi.
-
0:55 - 0:57Tôi lớn lên ở Oakland, California,
-
0:57 - 1:00với mẹ và những người ruột thịt của mình
-
1:00 - 1:01đều nghiện ma túy.
-
1:02 - 1:06Tôi sống trong môi trường chỉ có
gia đình, bạn bè, -
1:07 - 1:09và trại cho người vô gia cư.
-
1:09 - 1:13Thường ngày, bữa tối được phục vụ
với những mẩu bánh mì và súp gà. -
1:13 - 1:15Gia đình tôi nói với tôi như này:
-
1:15 - 1:17Tiền thống trị thế giới
-
1:17 - 1:19và mọi thứ trên nó.
-
1:19 - 1:21Và ở những con đường này,
tiền là vua. -
1:21 - 1:23Và nếu bạn chịu phục tùng nó,
-
1:23 - 1:25nó sẽ đưa bạn trở thành
người xấu hoặc người tốt. -
1:26 - 1:29Không lâu sau, tôi phạm tội lần đầu tiên,
-
1:29 - 1:32và đó là lần đầu tiên
tôi được nói rằng tôi có triển vọng -
1:32 - 1:33và cảm thấy có người tin tưởng mình.
-
1:34 - 1:36Chưa người nào nói rằng
tôi có thể là luật sư -
1:36 - 1:38hay bác sĩ hay kĩ sư.
-
1:38 - 1:41Làm sao tôi có thể làm điều đó?
Tôi không biết đọc, viết hay đánh vần. -
1:42 - 1:43Tôi là người vô học.
-
1:43 - 1:45Rồi tôi luôn nghĩ rằng
phạm pháp là cuộc đời của mình. -
1:47 - 1:49Và đến một ngày
-
1:49 - 1:50tôi được nói với một người
-
1:50 - 1:54và gã ấy bàn về một vụ cướp
chúng tôi có thể hợp tác. -
1:55 - 1:56Và chúng tôi thành công.
-
1:57 - 1:59Một sự thật rằng tôi được nuôi dưỡng
-
1:59 - 2:01trong quốc gia mạnh
về tài chính nhất thế giới, -
2:01 - 2:03Hợp chủng quốc Hoa Kỳ,
-
2:03 - 2:07khi tôi nhìn thấy mẹ của mình
xếp hàng trước cửa ngân hàng máu -
2:09 - 2:12để bán đi máu của mình
với 40 đôla chỉ để có tiền nuôi con. -
2:13 - 2:17Thậm chí tay bà vẫn còn hằn vết kim
vào ngày mà bà bán đi giọt máu đó. -
2:17 - 2:19Tôi chưa hề quan tâm đến cộng đồng.
-
2:19 - 2:21Vì họ mặc kệ cuộc đời tôi.
-
2:21 - 2:24Tất cả mọi người ở đó cứ chỉ làm
những việc để kiếm những gì họ muốn, -
2:24 - 2:26kẻ buôn ma túy, kẻ cướp,
người buôn máu. -
2:26 - 2:28Tất cả mọi người đều lấy huyết tệ.
-
2:28 - 2:30Thế nên tôi lấy nó bằng mọi cách.
-
2:30 - 2:32Tôi đã có cái của mình.
-
2:32 - 2:34Ngôn ngữ tài chính thực
thống trị thế giới, -
2:35 - 2:37và tôi là một đứa nô lệ trẻ con
-
2:37 - 2:38bước theo kẻ xấu.
-
2:40 - 2:4317 tuổi, tôi bị bắt vì tội trộm cắp
và giết người -
2:43 - 2:47và tôi sớm học được rằng tài chính trong
tù thống trị hơn ở ngoài đường, -
2:47 - 2:49nên tôi muốn được tham gia.
-
2:50 - 2:53Một ngày, tôi lao đến để chụp lấy
mục thể thao của tờ báo -
2:53 - 2:54để cai ngục có thể đọc cho tôi,
-
2:55 - 2:57và tôi đã vô tình nhặt lên
mục kinh doanh. -
2:57 - 3:00Và ông già này đã nói:
"Nè nhóc, mày chơi cổ phiếu hả?" -
3:00 - 3:01Và tôi nói, "Đó là gì?"
-
3:01 - 3:05Ông ấy nói, " Đó là nơi những
người da trắng cất tất cả tiền của họ." -
3:05 - 3:06(Cười)
-
3:06 - 3:10Và đó là lần đầu tiên tôi
lóe lên một tia hy vọng, -
3:10 - 3:11một tương lai.
-
3:11 - 3:14Ông ta giải thích ngắn gọn cho tôi
về cổ phiếu là gì, -
3:15 - 3:16nhưng đó chỉ là sơ bộ.
-
3:18 - 3:20Ý tôi là, làm sao tôi có thể làm nó?
-
3:20 - 3:22Tôi không thể đọc, viết hay đánh vần.
-
3:23 - 3:25Những kĩ năng tôi đã có để
che dấu sự thất học của mình -
3:25 - 3:27không còn hoạt động trong môi trường này.
-
3:27 - 3:30Tôi bị nhốt trong một cái lồng,
con mồi giữa những thú ăn thịt, -
3:30 - 3:32đấu tranh vì tự do mà tôi chưa từng có.
-
3:32 - 3:34Tôi đã lạc lối, mệt mỏi,
-
3:34 - 3:36và không còn lựa chọn.
-
3:37 - 3:39Nên lúc 20 tuổi,
-
3:39 - 3:41tôi làm điều khó nhất
tôi từng làm trong đời. -
3:42 - 3:43Cầm lên quyển sách,
-
3:45 - 3:48và nó là thời gian khổ sở
nhất trong cuộc đời tôi, -
3:49 - 3:51cố gắng tập đọc.
-
3:51 - 3:54sự tấy chay từ gia đình tôi,
-
3:54 - 3:55những người thân.
-
3:56 - 3:58Thật khó khăn.
-
3:58 - 3:59Nó là một cuộc đấu tranh.
-
3:59 - 4:01Nhưng tôi đã không biết
-
4:01 - 4:04Tôi đã nhận được món quà lớn nhất
tôi có thể mơ đến: -
4:04 - 4:06giá trị bản thân,
-
4:06 - 4:08kiến thức, kỉ luật.
-
4:09 - 4:13Tôi đã quá hưng phấn khi biết chữ đến
nỗi đọc mọi thứ có thể tìm được: -
4:13 - 4:16vỏ kẹo, nhãn mác quần áo,
biển báo, tất cả. -
4:16 - 4:17Tôi đã chỉ đọc mọi thứ!
-
4:17 - 4:18(Vỗ tay)
-
4:18 - 4:20Chỉ đọc.
-
4:21 - 4:24Tôi đã quá phẩn khởi khi biết đọc
và biết đánh vần. -
4:25 - 4:27Bạn đồng hương tới, nói,
"Này, ăn gì vậy?" -
4:27 - 4:29Tôi nói, "K-Ẹ-O, kẹo."
-
4:29 - 4:31(Cười)
-
4:31 - 4:34Hắn nói, "Để tao lấy vài cái."
Tôi nói, "K-H-Ô-N-G, không." -
4:34 - 4:35(Cười)
-
4:35 - 4:36Nó thật tuyệt.
-
4:36 - 4:39Ý tôi là, tôi bây giờ có thể thực sự
đọc lần đầu tiên trong đời. -
4:39 - 4:41Cảm xúc tôi có từ nó
thật tuyệt vời. -
4:43 - 4:46Và khi đó lúc 22, cảm nhận chính mình,
-
4:47 - 4:49cảm thấy tự tin,
-
4:49 - 4:50Tôi nhớ những gì OG đã bảo.
-
4:52 - 4:55Nên tôi cầm mục kinh doanh của tờ báo lên.
-
4:56 - 4:58Tôi đã muốn tìm
những người da trắng giàu có. -
4:58 - 4:59(Cười)
-
5:01 - 5:02Nên tôi tìm kiếm
cái nhìn thoáng qua đó. -
5:03 - 5:05Khi tôi phát triển sự nghiệp
-
5:05 - 5:09bằng cách dạy người khác cách
quản lý tiền và đầu tư về mặt tài chính, -
5:09 - 5:12Tôi sớm học được rằng phải
chịu trách nhiệm cho hành động của mình. -
5:12 - 5:15Đúng, tôi lớn lên
trong một môi trường rất phức tạp, -
5:15 - 5:17Nhưng tôi đã chọn phạm tội,
-
5:17 - 5:19và tôi phải thừa nhận việc đó.
-
5:19 - 5:22Tôi đã phải chịu trách nhiệm về
việc đó, và tôi đã làm. -
5:22 - 5:25Tôi đã xây dựng một giáo trình
có thể dạy những tù nhân -
5:25 - 5:27cách để quản lý tiền
qua các công việc trong tù. -
5:29 - 5:32Quản lý lối sống đúng cách
sẽ cung cấp những công cụ chuyển hóa được. -
5:32 - 5:35mà họ có thể dùng để quản lý tiền
khi quay trở lại với xã hội, -
5:35 - 5:39như phần lớn mọi người làm khi
họ không phạm pháp. -
5:39 - 5:40Rồi tôi phát hiện ra
-
5:41 - 5:43dựa theo MarketWatch,
-
5:43 - 5:45hơn 60 phần trăm dân số Mỹ
-
5:45 - 5:47có dưới 1000 đô la tiết kiệm.
-
5:48 - 5:51Tạp chí Sports Illustrated nói rằng
hơn 60% tuyển thủ NBA -
5:51 - 5:53và NFL bị phá sản.
-
5:53 - 5:5640% vấn đề hôn nhân
bắt nguồn từ khó khăn về tài chính. -
5:57 - 5:58Cái quái gì thế?
-
5:58 - 6:00(Cười)
-
6:00 - 6:03Ý bạn muốn nói rằng
ta đã làm việc cả đời, -
6:03 - 6:06mua xe, quần áo,
nhà và vật chất cho hôn nhân -
6:06 - 6:08nhưng lại đang khó khăn để chi trả?
-
6:08 - 6:12Làm thế nào để cộng đồng có thể
giúp từng tù nhân -
6:12 - 6:13quay về với xã hội
-
6:13 - 6:15nếu họ không thể
quản lý đồ của họ? -
6:16 - 6:17Chúng tôi toi đời rồi.
-
6:17 - 6:19(Cười)
-
6:19 - 6:21Tôi cần kế hoạch tốt hơn.
-
6:22 - 6:25Việc này sẽ không
diễn ra tốt đẹp lắm. -
6:25 - 6:26Vậy nên ...
-
6:28 - 6:29Tôi đã nghĩ rằng,
-
6:32 - 6:35bây giờ tôi bắt buộc phải
gặp họ -
6:36 - 6:38và giúp đỡ,
-
6:38 - 6:41thật là điên rồ vì tôi
bây giờ đã quan tâm đến cộng đồng. -
6:41 - 6:43Wow, tưởng tượng.
Tôi quan tâm đến cộng đồng. -
6:45 - 6:47Thất học về tài chính
là một căn bệnh -
6:47 - 6:50đã làm tê liệt thiểu số và
tầng lớp thấp hơn của xã hội -
6:50 - 6:52từ thế hệ này qua thế hệ khác,
-
6:52 - 6:55và chúng ta nên tức giận về nó.
-
6:55 - 6:56Hãy tự hỏi bản thân:
-
6:56 - 7:00Làm thế nào mà 50 phần trăm
của dân số Mỹ -
7:00 - 7:04mù chữ về tài chính trong một quốc gia
thúc đẩy bởi sự thịnh vượng tài chính? -
7:05 - 7:08Sự tiếp cận của ta về
công lý, địa vị xã hội, -
7:08 - 7:11môi trường sống, phương tiện
giao thông và thực phẩm -
7:11 - 7:14dựa vào số tiền hầu hết
chúng ta không thể kiểm soát. -
7:14 - 7:16Thật là điên rồ!
-
7:16 - 7:17Đó là một đại dịch bệnh
-
7:17 - 7:20và là mối nguy hiểm lớn nhất cho
sự an toàn của người dân. -
7:22 - 7:24Dựa theo Bộ Cải Huấn của
bang Carlifornia, -
7:24 - 7:27hơn 70 phần trăm tù nhân
-
7:27 - 7:30phạm tội hoặc bị kết án
về tội danh liên quan đến tiền bạc: -
7:30 - 7:35cướp, trộm cắp,
lừa tiền, tống tiền -- -
7:36 - 7:37và danh sách kéo dài.
-
7:38 - 7:39Hãy xem cái này:
-
7:39 - 7:42một tù nhân điển hình
-
7:42 - 7:45sẽ gia nhập vào hệ thống tù
ở California -
7:45 - 7:46không có giáo dục tài chính,
-
7:47 - 7:49kiếm được 30 cents một giờ,
-
7:49 - 7:51hơn 800 đô la một năm,
-
7:51 - 7:54không phí phát sinh và
không tiết kiệm được tiền. -
7:55 - 7:59Trong bản cam kết khi ra tù, anh ta
sẽ được cho 200 đô và được bảo, -
7:59 - 8:02"Này, chúc may mắn, tránh rắc rối.
Đừng quay về tù." -
8:03 - 8:06Không có sự chuẩn bị chu đáo
hoặc kế hoạch tài chính dài hạn, -
8:06 - 8:07anh ta đã làm gì ...?
-
8:09 - 8:10Vào tuổi 60?
-
8:11 - 8:12Tìm một công việc tốt,
-
8:12 - 8:16hoặc quay về hành vi phạm tội
dẫn anh ta đến nhà tù lúc đầu? -
8:17 - 8:19Những người trả thuế, bạn chọn.
-
8:19 - 8:22Có thể, sự giáo dục đã chọn
cho anh ta. -
8:23 - 8:25Vậy làm sao để chữa căn bệnh này?
-
8:26 - 8:28Tôi đồng sáng lập chương trình
-
8:28 - 8:33mà chúng tôi gọi là Thúc Đẩy
Ngôn Ngữ Tài Chính về Cảm Xúc -
8:33 - 8:34Chúng tôi gọi nó là FEEL,
-
8:34 - 8:37và nó dạy bạn cách tách rời
các quyết định cảm tính -
8:37 - 8:39khỏi các quyết định tài chính,
-
8:39 - 8:43và bốn nguyên tắc trường tồn
trong tài chính cá nhân là: -
8:43 - 8:44cách tiết kiệm đúng đắn,
-
8:46 - 8:47kiểm soát phí sinh hoạt,
-
8:48 - 8:50mượn tiền có hiệu quả
-
8:50 - 8:54và đa dạng hóa tài chính
bằng cách để tiền của bạn làm việc -
8:54 - 8:56thay vì làm việc cho nó.
-
8:56 - 9:00Những tù nhân cần các kĩ năng này
trước khi quay về với xã hội. -
9:01 - 9:05Bạn không thể có sự phục hồi
toàn diện nếu thiếu chúng. -
9:05 - 9:09Ý nghĩ rằng chỉ có chuyên gia
mới có thể đầu tư và quản lý tiền -
9:09 - 9:11là hoàn toàn lố bịch,
-
9:12 - 9:13và ai nói thế là lừa dối.
-
9:13 - 9:18(Vỗ tay)
-
9:18 - 9:21Một chuyên gia chính là người
-
9:21 - 9:23hiểu rõ về nghề của anh ta
hơn tất cả, -
9:23 - 9:28và không ai biết số tiền bạn cần,
có hay muốn rõ hơn chính bạn, -
9:28 - 9:30có nghĩa là bạn là chuyên gia.
-
9:31 - 9:35Hiểu biết về tài chính không phải
là một kĩ năng, thưa quí vị. -
9:35 - 9:36Nó là một lối sống.
-
9:38 - 9:42Sự ổn định tài chính là một
sản phẩm của lối sống đúng đắn. -
9:42 - 9:46Một tù nhân ổn định về tài chính
có thể trở thành người trả thuế, -
9:47 - 9:50và một công dân trả thuế có
tài chính ổn định có thể duy trì. -
9:50 - 9:55Việc này cho phép chúng ta tạo nên
cầu nối giữa những người có ảnh hưởng: -
9:55 - 9:57Gia đình, bạn bè và những
người trẻ tuổi -
9:57 - 10:00vẫn còn tin rằng
tội phạm và tiền bạc liên kết -
10:02 - 10:05Vậy hãy xóa bỏ sự sợ hãi
và mối lo âu -
10:05 - 10:06của mọi từ ngữ tài chính
-
10:06 - 10:10và tất cả thứ vô nghĩa khác
mà bạn đã nghe ngoài kia. -
10:10 - 10:14Và hãy chạm đến trái tim của
những gì đã làm tê liệt xã hội này -
10:14 - 10:18Từ việc chăm sóc trách nhiệm của bạn để
trở thành người quản lý cuộc sống tốt hơn. -
10:19 - 10:22Và hãy cung cấp một giáo trình
đơn giản và dễ sử dụng -
10:22 - 10:25chạm đến trái tim, trái tim
-
10:25 - 10:29của Thúc Đẩy Ngôn Ngữ Tài Chính
Đầy Cảm Xúc là gì -
10:29 - 10:31Nếu bạn là khán giả
đang ngồi ngoài kia và nói, -
10:32 - 10:34"Ồ, đó không phải tôi
và tôi không tin nó," -
10:34 - 10:35vậy đến lớp của tôi --
-
10:35 - 10:37(Cười)
-
10:37 - 10:41tôi có thể cho thấy bao nhiêu
tiền sẽ tốn mỗi lần bạn xúc động. -
10:42 - 10:45(Vỗ tay)
-
10:48 - 10:49Cảm ơn rất nhiều. Cảm ơn.
-
10:49 - 10:50(Vỗ tay)
- Title:
- Làm thế nào tôi đã biết đọc -- và đầu tư chứng khoán -- trong tù
- Speaker:
- Curtis "Phố Wall" Carroll
- Description:
-
Hiểu biết về tài chính không phải là một kĩ năng -- đó là một lối sống. Lấy ví dụ từ Curtis "Phố Wall" Carroll. Là một tù nhân, Carroll hiểu được sức mạnh của đồng tiền. Trong thời gian ở tù, anh ta tự dạy chính mình cách đọc và mua bán cổ phiếu, và bây giờ anh ấy chia sẻ một thông điệp đơn giản nhưng mạnh mẽ: tất cả chúng ta đều cần phải am hiểu hơn về tiền của chính mình
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 10:50
TED Translators admin approved Vietnamese subtitles for How I learned to read -- and trade stocks -- in prison | ||
phuongnguyen accepted Vietnamese subtitles for How I learned to read -- and trade stocks -- in prison | ||
phuongnguyen edited Vietnamese subtitles for How I learned to read -- and trade stocks -- in prison | ||
Nhi Ho edited Vietnamese subtitles for How I learned to read -- and trade stocks -- in prison | ||
Nhi Ho edited Vietnamese subtitles for How I learned to read -- and trade stocks -- in prison | ||
Nhi Ho edited Vietnamese subtitles for How I learned to read -- and trade stocks -- in prison | ||
Nhi Ho edited Vietnamese subtitles for How I learned to read -- and trade stocks -- in prison | ||
Loe Hoe edited Vietnamese subtitles for How I learned to read -- and trade stocks -- in prison |