Return to Video

How I learned to communicate my inner life with Asperger's

  • 0:01 - 0:03
    Hôm nay, tôi muốn kể với các bạn
    về các giấc mơ.
  • 0:04 - 0:07
    Tôi là một kẻ mơ mộng tỉnh táo
    suốt cả cuộc đời tôi,
  • 0:07 - 0:09
    và nó tuyệt vời hơn cả những bộ phim.
  • 0:09 - 0:11
    (Khán giả cười)
  • 0:11 - 0:13
    Vượt xa cả việc bay lượn, thở ra lửa,
  • 0:13 - 0:16
    và làm những người đàn ông nóng bỏng
    đột nhiên xuất hiện...
  • 0:16 - 0:18
    (Khán giả cười)
  • 0:18 - 0:21
    Tôi có thể làm mọi thứ
    như đọc và viết nhạc.
  • 0:21 - 0:25
    Một sự kiện thú vị đó là tôi đã viết
    bài diễn văn cá nhân ở trường
  • 0:25 - 0:26
    trong một giấc mơ.
  • 0:26 - 0:29
    Và tôi đã được chấp nhận. Vậy đấy.
  • 0:30 - 0:32
    Tôi là một người suy nghĩ trực quan.
  • 0:32 - 0:35
    Tôi suy nghĩ về các hình ảnh,
    không phải từ ngữ.
  • 0:35 - 0:39
    Đối với tôi,
    từ ngữ giống như bản năng và ngôn ngữ.
  • 0:40 - 0:42
    Có rất nhiều người giống tôi;
  • 0:42 - 0:44
    Ví dụ như Nikola Tesla,
  • 0:44 - 0:49
    người mà có thể tưởng tượng, thiết kế,
    thử nghiệm, và khắc phục các sự cố --
  • 0:49 - 0:53
    toàn bộ các sáng tạo của ông ấy --
    trong đầu mình một cách chính xác.
  • 0:55 - 0:58
    Dù sao ngôn ngữ là một sự độc quền
    ở loài người chúng ta.
  • 0:58 - 1:00
    Đối với tôi có một chút nguyên thuỷ hơn,
  • 1:00 - 1:03
    giống như bản thử nghiệm của Google Dịch.
  • 1:03 - 1:05
    (Khán giả cười)
  • 1:07 - 1:11
    Bộ não của tôi có khả năng siêu tập trung
    đối với những điều mà tôi quan tâm.
  • 1:11 - 1:14
    Ví dụ, khi tôi hứng thú với tính toán,
  • 1:14 - 1:17
    nó kéo dài hơn cả thời gian kết hôn
    của một số ngôi sao
  • 1:17 - 1:20
    (Khán giả cười)
  • 1:21 - 1:23
    Có nhiều thứ bất bình thường khác về tôi.
  • 1:24 - 1:27
    Các bạn có thể nhận ra rằng
    tôi không có nhiều uốn lượn
  • 1:27 - 1:28
    trong giọng nói của tôi.
  • 1:28 - 1:32
    Chính vì thế mà mọi người
    thường nhầm tôi với một cái máy GPS.
  • 1:32 - 1:35
    (Khán giả cười)
  • 1:36 - 1:40
    Điều đó gây khó khăn đối với giao tiếp
    thông thường, trừ phi bạn cần sự chỉ dẫn.
  • 1:40 - 1:44
    (Khán giả cười)
  • 1:44 - 1:46
    Cảm ơn.
  • 1:46 - 1:50
    (Khán giả vỗ tay)
  • 1:51 - 1:54
    Vài năm trước đây, khi tôi bắt đầu
    thực hiện các bài thuyết trình,
  • 1:54 - 1:56
    Tôi đã đi chụp ảnh lần đầu tiên.
  • 1:57 - 2:00
    Người chụp ảnh đã bảo tôi làm ra vẻ
    thích được tán tỉnh.
  • 2:00 - 2:02
    (Khán giả cười)
  • 2:02 - 2:05
    Và tôi không biết là cô ấy nói về cái gì.
  • 2:05 - 2:07
    (Khán giả cười)
  • 2:07 - 2:09
    Cô ấy nói, "Làm điều đó đi,
    làm với mắt của chị,
  • 2:09 - 2:11
    khi chị đang ve vãn các chàng trai."
  • 2:11 - 2:13
    "Điều gì cơ?" Tôi hỏi.
  • 2:14 - 2:15
    "Đó là liếc mắt."
  • 2:16 - 2:17
    Và do đó tôi đã thực sự thử.
  • 2:17 - 2:19
    Nó trông như thế này này.
  • 2:19 - 2:22
    (Khán giả cười)
  • 2:22 - 2:24
    Tôi trông như đang tim kiếm Waldo.
  • 2:25 - 2:27
    (Khán giả cười)
  • 2:29 - 2:30
    Có một lý do cho điều này,
  • 2:30 - 2:33
    giống như là lý do khiến Waldo đi trốn.
  • 2:33 - 2:37
    (Khán giả cười)
  • 2:41 - 2:43
    Tôi bị rối loạn tự kỷ Asperger,
  • 2:43 - 2:45
    một dạng tự kỷ chức năng cao
  • 2:45 - 2:48
    nó làm suy giảm các kỹ năng xã hội cơ bản
    mà người bình thường có thể làm.
  • 2:51 - 2:54
    nó làm cho cuộc sống khó khăn rất nhiều,
  • 2:54 - 2:58
    và khi lớn lên,
    tôi đã cố gắng để hoà nhập vào xã hội.
  • 2:58 - 3:02
    Những người người bạn tôi nói đùa,
    nhưng tôi đã không hiểu họ.
  • 3:02 - 3:07
    Những người hùng của riêng tôi là
    George Carlin và Stephen Colbert --
  • 3:07 - 3:09
    và họ đã dậy tôi sự hài hước.
  • 3:11 - 3:15
    Tính cách của tôi đã chuyển đổi
    từ ngại ngùng và rụt rè
  • 3:15 - 3:18
    trở nên bướng bỉnh và ngang ngạnh
    như một cơn bão.
  • 3:18 - 3:21
    Chắc chẳng phải nói cũng biết,
    tôi không có nhiều bạn bè.
  • 3:22 - 3:24
    Tôi cũng đã quá nhạy cảm đối với vải vóc.
  • 3:25 - 3:28
    Cảm giác nước ở trên da của tôi
    giống như những cái đinh ghim và kim tiêm,
  • 3:28 - 3:31
    vì thế đến hàng năm trời,
    tôi đã không tắm rửa.
  • 3:31 - 3:35
    Tuy vậy tôi đảm bảo việc vệ sinh hàng ngày
    của tôi đã trở lại bình thường.
  • 3:35 - 3:37
    (Khán giả cười)
  • 3:38 - 3:43
    Tôi đã phải làm rất nhiều để tới được đây,
    và cha mẹ tôi --
  • 3:43 - 3:48
    mọi việc đã ra ngoài tầm kiểm soát
    khi tôi bị tấn công tình dục,
  • 3:48 - 3:52
    và trên hết,
    điều này khiến hoàn cảnh thêm tồi tệ hơn.
  • 3:53 - 3:59
    Và tôi đã phải đi tới 2.000 dặm
    dọc theo đất nước để chữa bệnh,
  • 3:59 - 4:03
    nhưng trong những ngày được
    họ kê một loại thuốc mới,
  • 4:03 - 4:05
    cuộc đời tôi biến thành một tập phim
    trong Walking Dead.
  • 4:06 - 4:09
    Tôi trở nên hoang tưởng,
    và bắt đầu ảo giác
  • 4:09 - 4:12
    rằng các xác chết thối rữa
    đang tiến về phía tôi.
  • 4:13 - 4:16
    Gia đình tôi cuối cùng đã cứu được tôi,
  • 4:16 - 4:20
    nhưng vào thời gian đó, tôi đã bị
    sụt mất 19 pound trong vòng 3 tuần đó,
  • 4:20 - 4:23
    đồng thời cũng bị thiếu máu nặng,
  • 4:23 - 4:25
    và tiến tới trạng thái muốn tự tử.
  • 4:26 - 4:31
    Tôi được chuyển tới trung tâm điều trị mới
    ở đó họ hiểu về những ác cảm,
  • 4:31 - 4:35
    tổn thương và những lo lắng của tôi,
  • 4:35 - 4:38
    họ biết cách để chữa trị nó,
    và tôi đã có được sự giúp đỡ mà tôi cần.
  • 4:38 - 4:41
    Và sau 18 tháng làm việc cật lực,
  • 4:41 - 4:44
    Tôi đã tiếp tục làm
    những điều đáng kinh ngạc.
  • 4:45 - 4:48
    Một trong số đó đối với người mắc Asperger
    đó là một cách thường xuyên,
  • 4:48 - 4:50
    họ có cuộc sống nội tâm rất phức tạp,
  • 4:50 - 4:53
    và tôi tự biết rằng,
    tôi có một cá tính rất đa dạng,
  • 4:53 - 4:57
    giàu ý tưởng, và có nhiều điều
    đang diễn ra trong tâm trí tôi.
  • 4:57 - 5:00
    Những có một khoảng trống
    giữa việc xuất hiện những điều đó,
  • 5:00 - 5:03
    và cách mà tôi giao tiếp
    với thế giới bên ngoài.
  • 5:03 - 5:07
    Và điều này gây ra trở ngại
    cho việc giao tiếp cơ bản.
  • 5:08 - 5:11
    Không có nhiều nơi muốn thuê tôi
    bởi lẽ tôi thiếu các kỹ năng xã hội,
  • 5:11 - 5:14
    đó là lý do tôi nộp đơn xin việc
    ở Waffle House.
  • 5:14 - 5:19
    (Khán giả cười)
  • 5:20 - 5:24
    Waffle House là một quán ăn đặc biệt
    phục vụ 24/24 giờ --
  • 5:24 - 5:26
    (Khán giả cười)
  • 5:26 - 5:29
    (Khán giả vỗ tay)
  • 5:29 - 5:31
    Cám ơn --
  • 5:31 - 5:33
    Nơi bạn yêu cầu món khoai tây chiên
  • 5:33 - 5:36
    bằng nhiều cách mà ai đó có thể
    làm với một cái xác người...
  • 5:36 - 5:38
    (Khán giả cười)
  • 5:38 - 5:42
    Thái lát, cắt vuông, rắc, cắt khúc
    cắt phía trên, bọc, và cuốn lại.
  • 5:42 - 5:44
    (Khán giả cười)
  • 5:44 - 5:46
    Như là những chuẩn mực xã hội,
  • 5:46 - 5:49
    bạn chỉ có thể tới Waffle House
    vào một thời điểm bất kỳ nào đó ban đêm.
  • 5:49 - 5:51
    (Khán giả cười)
  • 5:51 - 5:55
    Một lần vào 2 giờ sáng, tôi nói chuyện
    với một cô phục vụ, và tôi đã hỏi cô ấy,
  • 5:55 - 5:58
    "Điều vớ vẩn nhất
    đã xảy ra với chị khi làm việc là gì?"
  • 5:59 - 6:02
    Và cô ấy nói có lần,
    một người đàn ông trần truồng đã vào quán.
  • 6:02 - 6:03
    (Khán giả cười)
  • 6:04 - 6:06
    Tôi đã nói,
    "Tuyệt! Hãy đăng ký cho tôi làm ca đêm!"
  • 6:06 - 6:09
    (Khán giả cười)
  • 6:09 - 6:12
    Không cần phải nói,
    Waffle House đã không nhận tôi.
  • 6:14 - 6:18
    Bởi vì mắc Asperger,
    điều đó là một sự thiệt thòi,
  • 6:18 - 6:20
    đôi khi điều đó thực sự là
    một điều khó chịu,
  • 6:20 - 6:22
    nhưng ngược lại.
  • 6:22 - 6:26
    Nó là một món quà, và nó cho phép tôi
    suy nghĩ một cách sáng tạo.
  • 6:27 - 6:34
    Khi 19 tuổi, tôi chiến thắng một cuộc thi
    nhờ nghiên cứu về dải san hô ngầm của tôi
  • 6:34 - 6:35
    và tôi đã được phát biểu
  • 6:35 - 6:37
    tại hội nghị Liên Hiệp Quốc
    về đa dạng sinh học,
  • 6:37 - 6:39
    trình bày nghiên cứu này.
  • 6:39 - 6:41
    (Khán giả vỗ tay)
  • 6:41 - 6:42
    Cám ơn.
  • 6:42 - 6:47
    (Khán giả vỗ tay)
  • 6:47 - 6:51
    Khi 22 tuổi, tôi đã tốt nghiệp đại học,
  • 6:51 - 6:55
    và tôi là đồng sáng lập
    công ty công nghệ sinh học AutismSees.
  • 6:56 - 6:57
    (Khán giả vỗ tay)
  • 6:57 - 6:59
    Cảm ơn.
  • 6:59 - 7:01
    (Khán giả vỗ tay)
  • 7:01 - 7:04
    Nhưng hãy xem tôi đã phải làm gì
    để tới được đây:
  • 7:04 - 7:10
    25 bác sĩ trị liệu, 11 lần chẩn đoán sai,
    nhiều năm đau đớn và chấn thương.
  • 7:11 - 7:14
    Tôi đã dành nhiều thời gian để suy nghĩ
    xem có cách nào tốt hơn,
  • 7:14 - 7:18
    và tôi nghĩ là có:
    đó là công nghệ hỗ trợ người tự kỷ.
  • 7:19 - 7:21
    Nó có thể
    đóng một vai trò không thể thiếu
  • 7:21 - 7:23
    trong việc giúp người
    mắc phải các rối loạn trong phổ tự kỷ,
  • 7:23 - 7:25
    hay còn gọi là ASD.
  • 7:26 - 7:31
    Ứng dụng Podium, được phát triển
    bởi công ty AutismSees của tôi,
  • 7:31 - 7:37
    có khả năng đánh giá độc lập
    và giúp phát triển các kỹ năng giao tiếp.
  • 7:37 - 7:42
    Thêm vào đó, nó giúp kiểm soát
    giao tiếp bằng mắt thông qua camera
  • 7:42 - 7:48
    và mô phỏng một cuộc phát biểu
    hoặc một cuộc phỏng vấn xin việc.
  • 7:49 - 7:51
    Và có thể vào một ngày,
    Waffle House sẽ tuyển tôi,
  • 7:51 - 7:53
    sau khi tôi luyện tập thêm
    với ứng dụng này.
  • 7:53 - 7:55
    (Khán giả cười)
  • 7:57 - 8:03
    Và một trong số những điều tuyệt vời
    đó là tôi đã sử dụng Podium
  • 8:03 - 8:08
    để chuẩn bị cho buổi nói chuyện hôm nay,
    và nó đã giúp tôi rất nhiều.
  • 8:08 - 8:09
    Nhưng còn hơn thế nữa.
  • 8:09 - 8:11
    Có nhiều điều có thể làm được.
  • 8:12 - 8:15
    Đối với những người bị ASD --
  • 8:15 - 8:20
    chúng ta có thể thấy rằng
    có rất nhiều nhà khoa học,
  • 8:20 - 8:25
    nhà nghiên cứu, nghệ sĩ và kỹ sư
    có những ý tưởng;
  • 8:25 - 8:31
    ví dụ như là Emily Dickinson,
    Jane Austen, Isaac Newton, và Bill Gates
  • 8:31 - 8:32
    một vài ví dụ.
  • 8:32 - 8:34
    Nhưng vấn đề gặp phải là
  • 8:34 - 8:38
    những ý tưởng tuyệt vời đó
    thường không được chia sẻ
  • 8:38 - 8:40
    Nếu có những trở ngại về giao tiếp.
  • 8:41 - 8:46
    Và vì thế, rất nhiều người bị từ kỷ
    đang bị coi thường hàng này,
  • 8:46 - 8:48
    và họ còn hay bị lợi dụng bởi điều đó.
  • 8:49 - 8:56
    Vì vậy ước mơ của tôi đối với người tự kỷ
    là thay đổi điều này,
  • 8:56 - 8:59
    để xoá bỏ những trở ngại
    khiến cho họ không thể thành công.
  • 9:00 - 9:02
    Một trong những lý do
    tôi yêu giấc mơ lấp lánh
  • 9:02 - 9:05
    bởi vì nó cho phép tôi được tự do,
  • 9:05 - 9:09
    không bị phán xét của xã hội
    và không bị hậu quả về thể chất.
  • 9:10 - 9:12
    Khi tôi bay qua những khung cảnh
    tôi tạo ra trong tâm trí,
  • 9:13 - 9:15
    Tôi thấy yên bình.
  • 9:15 - 9:17
    Tôi không bị phát xét,
  • 9:17 - 9:19
    và vì thế, tôi được làm mọi điều tôi muốn,
  • 9:19 - 9:24
    Tôi đang ân ái với Brad Pitt,
    và Angelina hoàn toàn thoải mái vì điều đó
  • 9:24 - 9:27
    (Khán giả cười)
  • 9:28 - 9:32
    Nhưng mục tiêu của công nghệ hỗ trợ tự kỷ
    lớn hơn điều đó,
  • 9:32 - 9:33
    và quan trọng hơn.
  • 9:34 - 9:37
    Mục đích của tôi là thay đổi quan điểm
  • 9:38 - 9:43
    của những người tự kỷ và
    những người mắc Asperger chức năng cao.
  • 9:43 - 9:46
    bởi vì có nhiều điều họ có thể làm.
  • 9:47 - 9:50
    Ví dụ như là Temple Grandin
  • 9:50 - 9:55
    Và nhờ vậy, chúng ta cho phép mọi người
    chia sẻ những tài năng của họ với thế giới
  • 9:55 - 9:57
    và giúp thế giới này tiến bộ hơn.
  • 9:58 - 10:01
    Thêm vào đó, chúng ta động viên họ
    theo đuổi những giấc mơ của mình
  • 10:01 - 10:03
    trong thế giới thực, trong thời gian thực.
  • 10:03 - 10:04
    Xin cảm ơn.
  • 10:04 - 10:05
    (Khán giả vỗ tay)
  • 10:08 - 10:11
    Xin cảm ơn.
Title:
How I learned to communicate my inner life with Asperger's
Speaker:
Alix Generous
Description:

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
10:26

Vietnamese subtitles

Revisions