Dünyanın en gizemli kitabı - Stephen Bax

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/the-world-s-most-mysterious-book-stephen-bax

Yale Üniversitesindeki Beinecke Nadir Kitaplar ve El Yazmaları Kütüphanesinde, 240 sayfalık büyük bir kitap bulunuyor. Karbon tarihi 1420 civarı olarak belirlenen kitabın sayfalarında, bir rüyadan alınmış gibi görünen kıvrımlı el yazıları ve elle çizilmiş resimler var. Adı Voynich el yazması ve tarihin çözülmemiş en büyük gizemlerinden birisi. Neden mi? Çünkü hiç kimse anlamını çözemiyor. Stephen Bax, bu gizemli çalışmanın izini sürüyor.

Ders Stephen Bax, animasyon ise TED-Ed tarafından hazırlanmıştır.

Yale Üniversitesindeki "Beinecke Nadir
Kitaplar ve El Yazmaları Kütüphanesi",

240 sayfalık bir kitabın
tek kopyasına sahip.

Karbon tarihi 1420'ler olarak hesaplandı,

parşömen sayfalarında kıvrımlı el yazıları

ve bir rüyadan alınmış gibi
görünen, el yapımı resimler var.

Gerçek ve hayali bitkiler,

uçan kaleler,

yıkanan kadınlar,

astroloji şemaları,

zodyak halkaları

ve yüzlere sahip güneşler
ile aylar, metne eşlik ediyor.

24x16 santimetre olan bu kitap,
Voynich el yazması olarak anılıyor

ve tarihin çözülmemiş
en büyük gizemlerinden birisi.

Neden mi?

Hiç kimse anlamını çözemiyor.

İsmi, 1912'de İtalya'da

bir Jesuit kolejinde dökümana
rastlayan Polonyalı kitap satıcısı

Wilfrid Voynich'den geliyor.

Kafası karışmıştı.

Bunu kim yazdı?

Nereden geliyor?

Bu garip kelimeler ve
canlı çizimler neyi temsil ediyor?

Sayfalarında saklanan gizemler ne?

El yazmasını, kolejdeki
meteliksiz bir rahipten satın aldı

ve sonunda Amerika'ya getirdi,

uzmanlar da, bir asrı aşkın süredir
çözmeye çalışıyorlar.

Kriptologlar, yazıların gerçek bir dilin
tüm özelliklerine sahip olduğunu,

ama daha önce görülmemiş
bir dil olduğunu söylüyorlar.

Gerçek görünmesini sağlayan
şey şudur; gerçek dillerde

harfler ve harf grupları,
belirli sıklıkla ortaya çıkarlar

ve Voynich el yazmasındaki dilde de

bir rastgele harf üreticisinde
bulamayacağınız şablonlar var.

Kaldı ki, görünenden daha azını biliyoruz.

Harfler, biçim ve
uzunluk çeşitliliğine sahipler.

Bir kısmı diğer alfabelerden
alınmış, fakat çoğu benzersiz.

Uzun harfler, darağacı
karakterler olarak adlandırıldı.

El yazması, tomara oldukça benzeyen

süslemelerle dekore edilmiş.

İki ya da daha fazla
elle yazılmış ve resimler de

başka bir elden
çıkmış gibi görünüyor.

Yıllar boyunca, el yazması
metniyle ilgili üç ana teori ortaya çıktı.

Birincisi; bir şifre ile, gizli bir

anlamı saklamak üzere tasarlanmış
gizli bir kodla yazılmış olduğu.

İkincisi; dokümanın, ahmak bir alıcıdan

para kazanabilmek için
saçma bir şekilde yazılan hile olduğu.

Bazıları, yazarın bir orta çağ
düzenbazı olduğunu düşünüyor.

Diğerleri de Voynich'in kendisi olduğunu.

Üçüncü teori; el yazmasının
gerçek bir dille, fakat bilinmeyen bir

alfabeyle yazıldığını söylüyor.

Belki de orta çağ bilginleri,
konuşulan fakat kağıda dökülmemiş

bir dil için alfabe
oluşturmayı deniyorlardı.

Bu durumda Voynich el yazması da
Paskalya Adasında icat edilen ve

kültürün çökmesiyle birlikte

okunmaz hale gelen
rongorongo alfabesine benziyor olabilir.

Hiç kimse Voynich el
yazmasını okuyamıyor olsa da,

bu durum insanları tahminde
bulunmaktan vazgeçirmedi.

El yazmasının yeni bir
yazılı dil biçimi yaratma girişimi

olduğunu düşünenler,

üretildiği kültürün bilgisini içeren

bir ansiklopedi olabileceğini söylüyorlar.

Diğerleri ise 13.yy filozofu olan
ve dil bilgisinin evrensel kanunlarını

anlamaya çalışan Roger
Bacon tarafından yazıldığına

ya da 16.yy'da simya ve kehanetlerle
uğraşan, Elizabeth dönemi sufisi

John Dee tarafından yazıldığına inanıyor.

Kitabın bir İtalyan cadılar meclisi
ve hatta Marslılar tarafından yazıldığına

dair, daha uçuk teoriler de var.

100 yıllık hüsranın sonunda,

bilim adamları bu
gizemi biraz aydınlatabildi.

İlk buluş, karbon tarihiydi.

Ayrıca çağdaş tarihçiler de,
el yazmasının kökeninin izini

1612 yılına, Roma ve
Prag'a kadar sürebildiler,

yani Kutsal Roma İmparatoru
II. Rudolf'tan, doktoru Jacobus Sinapius'a

aktarıldığı düşünülen zamana.

Bu tarihsel buluşların yanı sıra,

dil bilim araştırmacıları da
el yazmasındaki kelimelerin birkaçının

koşullu tanımlamasını öne sürdüler.

Taurus'un bir ismi olan
Tauran'ı ifade eden bu yedi yıldızın

yanındaki harfler,

Ülker adı verilen yedi yıldızı
kapsayan bir takım yıldız olabilir mi?

Resimdeki peygamber çiçeğinin
kelimesi, Erboğa takım yıldız olabilir mi?

Belki, fakat süreç yavaş işliyor.

Eğer kodunu kırabilsek, ne bulurduk?

Bir 15.yy ressamının
hayali günlüğünü mü?

Bir takım saçmalıklar mı?

Yoksa, unutulmuş bir
kültürün kaybolan bilgilerini mi?

Siz ne düşünüyorsunuz?