Return to Video

Neden ABD Anayasasını değiştirmek bu kadar zor?

  • 0:07 - 0:10
    1789'da onaylandığından beri
  • 0:10 - 0:14
    ABD Anayasası sadece halk tarafından
    bir devlet kurmakla kalmadı.
  • 0:14 - 0:19
    Aynı zamanda halka Anayasa üzerinde
    değişiklik yapma fırsatını da verdi.
  • 0:19 - 0:24
    Yine de yüzyıllar boyu önerilen
    yaklaşık 11.000 değişiklikten
  • 0:24 - 0:29
    2016 itibari ile
    sadece 27 tanesi kabul edildi.
  • 0:29 - 0:33
    Peki Anayasa değişikliğini
    bu kadar zorlaştıran ne?
  • 0:33 - 0:35
    Kısaca, yaratıcıları.
  • 0:35 - 0:39
    Birleşik Devletler'in kurucuları
    13 farklı koloniden
  • 0:39 - 0:41
    birleşik bir devlet
    kurmaya çalışıyorlardı.
  • 0:41 - 0:46
    Ve anlaşmaların kolayca iptal olmayacağına
    dair güvenceye ihtiyaçları vardı.
  • 0:46 - 0:47
    Ve bir karara vardılar.
  • 0:47 - 0:50
    Anayasa değişikliğinin
    sadece önerilebilmesi için bile
  • 0:50 - 0:53
    her iki kongreden de
  • 0:53 - 0:56
    üçte iki onay oyu çıkmalı
  • 0:56 - 0:59
    ya da eyalet meclislerinin üçte ikisi
    ulusal kongrenin toplanmasını
  • 0:59 - 1:01
    talep etmeli.
  • 1:01 - 1:03
    Ve bu sadece ilk adım.
  • 1:03 - 1:05
    Anayasanın gerçekten değişebilmesi için
  • 1:05 - 1:10
    değişiklik tüm eyaletlerin
    dörte üçü tarafından onaylanmalı.
  • 1:10 - 1:14
    Bunun için, her eyalet değişiklik için
    kendi parlemento oyunu kullanabilir
  • 1:14 - 1:18
    ya da seçmenler tarafından seçilen
    delegeler ile
  • 1:18 - 1:20
    ayrı bir onay kongresi toplayabilir.
  • 1:20 - 1:22
    Bu kadar çok gereklilik sonucu
  • 1:22 - 1:26
    bugün Amerikan Anayasası gayet sabit.
  • 1:26 - 1:30
    Çoğu diğer demokrasi her bir kaç yılda bir
    değişiklikler uyguluyor.
  • 1:30 - 1:35
    Diğer yandan ABD 1992'den beri
    herhangi bir değişiklik onaylamadı.
  • 1:35 - 1:39
    Bu noktada, herhangi bir değişiklik nasıl
    geçiyor diye merak edebilirsiniz.
  • 1:39 - 1:41
    Haklar Bildirisi olarak bilinen ilk on,
  • 1:41 - 1:45
    ifade özgürlüğü
    ve adil yargılanma hakkı gibi
  • 1:45 - 1:46
    Amerika'nın en bilindik
  • 1:46 - 1:48
    özgürlüklerini içerir.
  • 1:48 - 1:50
    Bunların hepsi
  • 1:50 - 1:54
    ilk anayasa toplantısındaki bazı
    çatışmaları çözmek için aynı anda geçti.
  • 1:54 - 1:57
    Yıllar sonra, on dördüncü
    ve on beşinci değişiklikler gibi
  • 1:57 - 2:00
    köleliği kaldıran on üçüncü değişiklik de
  • 2:00 - 2:03
    kanlı bir iç savaştan sonra geçmiştir.
  • 2:03 - 2:06
    Ülke büyüdükçe ve çeşitlendikçe
  • 2:06 - 2:09
    değişiklikleri onaylamak da
    ayrıca zorlaştı.
  • 2:09 - 2:11
    Kongre temsilcilerinin atanması
  • 2:11 - 2:14
    ile ilgili madde olan
    ilk önerilen değişiklik,
  • 2:14 - 2:17
    1790'larda onaylanmak üzereydi.
  • 2:17 - 2:20
    Fakat gitgide daha fazla eyalet
    birliğe katıldıkça
  • 2:20 - 2:24
    ulaşılması gereken
    dörtte üçlük oranda arttı.
  • 2:24 - 2:27
    Ve bu gününe kadar geçilemedi.
  • 2:27 - 2:29
    Bugün,
    bayrağın yakılmasının yasaklanması,
  • 2:29 - 2:32
    kongre koşullarının sınırlandırılması
  • 2:32 - 2:34
    ve hatta
    ikinci değişikliğin kaldırılması gibi
  • 2:34 - 2:36
    birçok önerilen değişiklik bulunmakta.
  • 2:36 - 2:41
    Birçoğu büyük destek görse de
    bu değişikliklerin geçme şansları zayıf.
  • 2:41 - 2:45
    Günümüz Amerikalıları iç savaştan beri
    politik olarak kutuplaşmış şekildeler
  • 2:45 - 2:49
    ve geniş bir fikir birliğine ulaşmayı
    imkânsız kılıyorlar.
  • 2:49 - 2:52
    Hatta Yargıtay hakimi Antonin Scalia,
  • 2:52 - 2:56
    bir kere Amerika'nın
    hükümet temsilci sistemi yüzünden
  • 2:56 - 3:02
    bir değişikliğin engellenmesi için nüfusun
    %2'sinin yeterli olacağını hesapladı.
  • 3:02 - 3:07
    Tabii ki Anayasa'da değişiklik yapmayı
    kolaylaştırmanın en kolay yolu,
  • 3:07 - 3:11
    öneriler ve onay için
    gereken eşiği indirmek.
  • 3:11 - 3:14
    Fakat bu bile
    başlı başına bir değişiklik gerektiriyor.
  • 3:14 - 3:19
    Bunun yerine tarihsel ilerleme,
    zamana ayak uydurmak için
  • 3:19 - 3:24
    mevcut anayasa kanunlarının
    yorumlarını genişleten
  • 3:24 - 3:25
    ABD Yüksek Mahkemesinden geliyor.
  • 3:25 - 3:28
    Yargıtay hakimlerinin
    görevden alınamaz olduğunu
  • 3:28 - 3:31
    ve atandıktan sonra ömür boyu
    hizmet ettikleri düşünülünce
  • 3:31 - 3:34
    bu en demokratik seçenek değil.
  • 3:34 - 3:38
    İlginç şekilde, kurucuların kendileri
    bu sorunu erkenden öngörmüş olabilir.
  • 3:38 - 3:40
    Thomas Jefferson
  • 3:40 - 3:45
    James Madison'a bir mektubunda,
  • 3:45 - 3:48
    her siyasi süreç halkın iradesini bozan
    engellerle dolu olduğundan
  • 3:48 - 3:51
    değiştirmek zorunda kalmak
    ya da yürürlükten kaldırmak yerine
  • 3:51 - 3:54
    her 19 yılda bir yasalar
    sona ermelidir diye yazmıştır.
  • 3:54 - 3:55
    Anayasa'nın
  • 3:55 - 3:57
    temel ilkelerinin süreceğine inansa bile
  • 3:57 - 4:00
    Dünya'nın ölülere değil
    yaşayanlara ait olduğunu
  • 4:00 - 4:01
    vurguladı.
Title:
Neden ABD Anayasasını değiştirmek bu kadar zor?
Speaker:
Peter Paccone
Description:

Tüm ders için: http://ed.ted.com/lessons/why-is-the-us-constitution-so-hard-to-amend-peter-paccone

1789'da onaylandığından beri, ABD Anayasası sadece insanlar tarafından
bir devlet kurmakla kalmadı. Aynı zamanda insanlara Anayasa üzerinde
değişiklik yapma fırsatını da verdi. Yine de, yüzyıllar boyu önerilen
yaklaşık 11.000 değişiklikten 2016 itibari ile sadece 27 tanesi kabul edildi. Peter Paccone ABD Anayasasını değiştirmenin neden bu kadar zor olduğunu anlatıyor.

Ders: Peter Paccone
Animasyon: Augenblick Studios
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:18

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.