Return to Video

Neden devamlı çalışan makineler işe yaramaz? - Netta Schramm

  • 0:08 - 0:11
    M.S. 1159 civarında
  • 0:11 - 0:14
    Öğretmen Bhaskara adlı bir matematikçi
  • 0:14 - 0:19
    civanın kavisli haznelerini
    içeren bir tekerlek tasarımı yapmıştı.
  • 0:20 - 0:22
    Tekerlekler eğrildikçe civanın
  • 0:22 - 0:26
    her haznenin altına akacağını ve
    dolayısıyla tekerleğin bir kısmını
  • 0:26 - 0:30
    diğerinden daha ağır hale getireceğini
    düşünmüştü.
  • 0:30 - 0:33
    Bu dengesizlik de tekerleğin
    sürekli dönmesini sağlayacaktı.
  • 0:34 - 0:38
    Bhaskara'nın çizimi, herhangi bir
    dış enerji kaynağı
  • 0:38 - 0:40
    olmaksızın çalışabilen bir araç olan
  • 0:40 - 0:45
    devridaim makinesinin en eski
    tasarı çizimlerinden birisidir.
  • 0:46 - 0:52
    Dönmesi için ihtiyacı olan rüzgarı
    üreten bir rüzgar gülü düşünün.
  • 0:52 - 0:56
    Ya da parıltısını kendi elektriğinden
    sağlayan bir ampulü.
  • 0:57 - 1:01
    Bu cihazlar birçok mucidin
    ilgisini çekmişti.
  • 1:01 - 1:04
    çünkü enerjiyle olan ilişkimizi
    değiştirebilirlerdi.
  • 1:05 - 1:09
    Örneğin, mükemmel verimli sisteminin
    bir parçası olarak insanların da bulunduğu
  • 1:09 - 1:13
    bir devridaim makinesi
    üretebilseydiniz,
  • 1:13 - 1:15
    yaşamını süresiz olarak
    devam ettirebilirdi.
  • 1:16 - 1:18
    Yalnızca bir sorun var.
  • 1:18 - 1:19
    Çalışmıyorlar.
  • 1:20 - 1:22
    Devridaim makineleri için üretilen
  • 1:22 - 1:27
    tüm fikirler, farklı enerji türleri
    arasındaki ilişkiyi tanımlayan
  • 1:27 - 1:30
    fizik dalı olan termodinamiğin
    bir veya daha çok
  • 1:30 - 1:32
    temel kuralını ihlal etmektedir.
  • 1:32 - 1:37
    Termodinamiğin ilk kuralı; enerji
    yaratılamaz veya yok yok edilemez.
  • 1:37 - 1:41
    Koyduğunuz enerjiden
    daha fazlasını alamazsınız.
  • 1:41 - 1:45
    Bu kurallar, kullanışlı bir devridaim
    makinesini saf dışı bırakır
  • 1:45 - 1:50
    çünkü bir makine, ancak tükettiği
    miktarda enerjiyi üretebilir.
  • 1:50 - 1:54
    Geriye, bir telefonu veya arabayı
    şarj edecek güç kalmaz.
  • 1:54 - 1:58
    Peki ya makinenin sadece kendi kendini
    hareket ettirmesini isteseydiniz?
  • 1:59 - 2:02
    Mucitler birçok fikir öne sürdüler.
  • 2:02 - 2:07
    Bunlardan bazıları,
    Bhaskara'nın çarkına dayanan
  • 2:07 - 2:10
    dönen top veya sallanan ağırlıklardı.
  • 2:12 - 2:13
    Hiçbiri çalışmadı.
  • 2:13 - 2:16
    Bir tarafı daha ağır yapan
    hareketli parçalar
  • 2:16 - 2:20
    ayrıca ağırlık merkezini,
    çarkın merkezinin aşağısına taşır.
  • 2:21 - 2:23
    Düşük ağırlık merkeziyle
  • 2:23 - 2:26
    çark, bir sarkaç gibi
    ileri geri gidip
  • 2:26 - 2:27
    daha sonrasında durur.
  • 2:28 - 2:30
    Peki başka bir yaklaşım nasıl olurdu?
  • 2:30 - 2:34
    17. yüzyılda, Robert Boyle
    kendini sulayan testi ile
  • 2:34 - 2:36
    çıkageldi.
  • 2:36 - 2:39
    Kılcal hareketin; sıvı ve yüzeyin
    arasındaki, suyu ince tüpten
  • 2:39 - 2:42
    yukarı doğru çeken olayın,
    su döngüsü
  • 2:42 - 2:45
    oluşturabileceğine dair,
  • 2:45 - 2:48
    ortaya bir teori attı.
  • 2:49 - 2:53
    Ama eğer, kılcal hareket yer çekiminin
    üstesinden gelip
  • 2:53 - 2:55
    suyu yukarı doğru çekebiliyorsa
  • 2:55 - 2:58
    aynı zamanda geri testiye
    atmasını da önler.
  • 2:59 - 3:03
    Ayrıca bu rampa seti gibi
    magnetle olan versiyonlarda vardır.
  • 3:03 - 3:07
    Topun üstteki mıknatıs tarafından
    yukarı çekilip
  • 3:07 - 3:09
    delikten geçmesi
  • 3:09 - 3:11
    ve döngüyü tekrarlaması gerekirdi.
  • 3:11 - 3:14
    Bu, kendini sulayan testi gibi başarısız
    olur çünkü basitçe
  • 3:14 - 3:17
    magnet topu yukarıda tutar.
  • 3:18 - 3:20
    Bir şekilde hareket etmeye devam etse bile
  • 3:20 - 3:23
    zaman geçtikçe mıknatısın gücü azalacak
  • 3:23 - 3:25
    ve nihayetinde duracaktır.
  • 3:26 - 3:28
    Bütün bu makinelerin
    çalışmaya devam etmesi için
  • 3:28 - 3:31
    termodinamiğinin ilk kanununu çiğneyerek
  • 3:31 - 3:34
    durma noktasını geçmek amacıyla
  • 3:34 - 3:37
    ekstra bir enerji oluşturmaları gerekir.
  • 3:37 - 3:39
    Bazıları bu kuralı aşabiliyormuş
    gibi görünebilir
  • 3:39 - 3:43
    ama gerçekte harici bir
    kaynaktan aldıkları enerji ile
  • 3:43 - 3:45
    çalışmaya devam etmektedir.
  • 3:46 - 3:49
    Yine de mühendisler bir şekilde
    kanunların 1.sini
  • 3:49 - 3:52
    çiğnemeyen bir makine üretseler bile,
  • 3:52 - 3:56
    bu yine de 2. kanun nedeniyle
    gerçek hayatta çalışmayacaktır.
  • 3:56 - 3:58
    Termodinamiğin 2. kanunu bize
  • 3:58 - 4:03
    enerjinin sürtünme gibi sebeplerle
    dışarı çıkmaya çalıştığını söyler.
  • 4:03 - 4:07
    Hareket eden veya havayla
    ya da su ile ilişkisi olan
  • 4:07 - 4:09
    herhangi bir gerçek makine
  • 4:09 - 4:12
    izole ortamda bile küçük miktarda
  • 4:12 - 4:14
    sürtünme ve ısı üretecektir.
  • 4:14 - 4:17
    Bu ısı kaçan enerjidir
  • 4:17 - 4:19
    ve sistemin içinde bulunan
  • 4:19 - 4:21
    kendi kendisini çalıştıran
    enerjiyi azaltarak
  • 4:21 - 4:24
    tamamen durana kadar kaçacaktır.
  • 4:25 - 4:28
    Bu zamana kadar, termodinamiğin
    bu 2 kanunu
  • 4:28 - 4:31
    bütün devridaim makine fikirlerini
  • 4:31 - 4:36
    ve ima ettikleri kusursuz verimli
    enerji üretimi hayallerini çürütmüştür.
  • 4:36 - 4:41
    Şimdilik, bizim hiçbir zaman devridaim
    makine üretemeyeceğimizi söylemek zordur
  • 4:41 - 4:45
    çünkü halen evren hakkında
    anlamadığımız birçok şey bulunmaktadır.
  • 4:46 - 4:49
    Belki de termodinamiğin kanunlarına
    tekrar bakmamızı gerektirecek
  • 4:49 - 4:53
    ilginç madde halleri bulacağız.
  • 4:53 - 4:57
    Ya da belki ufacık kuantum ölçeğinde
    bu devridaim makineler vardır.
  • 4:59 - 5:03
    Emin olabileceğimiz bir şey var ki, o da
    hiç bir zaman aramayı bırakmayacağımızdır.
  • 5:03 - 5:08
    Şimdilik, sadece devridaim gözüken
    şey bizim aramaya devam etmemizdir.
Title:
Neden devamlı çalışan makineler işe yaramaz? - Netta Schramm
Speaker:
Netta Schramm
Description:

Bütün dersi görüntüleyin : http://ed.ted.com/lessons/why-don-t-perpetual-motion-machines-ever-work-netta-schramm

Devamlı çalışan makineler — harici bir enerji kaynağı olmadan sonsuza kadar çalışan cihazlar — birçok mucitlere ilham kaynağı olmuştur çünkü enerji ile aramızdaki ilişkiyi tamamiyle değiştirebilirler. Sadece bir problem var : çalışmıyorlar. Ama neden? Netta Schramm, devamlı çalışan makinelerinin problemlerini açıklıyor.

Ders Netta Schramm, animasyon TED-Ed tarafından yapılmıştır.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:31

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.