Thành phố cần những con ong mật khỏe mạnh
-
0:02 - 0:04Người đàn ông này
đang mang một thứ -
0:04 - 0:07được gọi là
râu ong. (Cười) -
0:07 - 0:08Một bộ râu đầy ong.
-
0:08 - 0:12Đây là điều mà nhiều người hình dung
-
0:12 - 0:15khi nghĩ tới ong mật, hay côn trùng,
-
0:15 - 0:18hay là thứ gì đó
có nhiều hơn 2 chân. -
0:18 - 0:21Tôi sẽ mở đầu bằng việc nói rằng
tôi hiểu. -
0:21 - 0:23Tôi hiểu điều đó chứ.
-
0:23 - 0:28Nhưng có rất nhiều điều cần biết,
và tôi muốn bạn hãy mở rộng tâm trí -
0:28 - 0:31thay đổi cách nhìn của mình về loài ong.
-
0:31 - 0:34Hãy để ý rằng
người đàn ông này không hề bị đốt. -
0:34 - 0:38Có thể anh ta bị dính ong chúa vào cằm,
-
0:38 - 0:40và các con ong khác bị thu hút vào đó.
-
0:40 - 0:44Nó thể hiện mối quan hệ
của chúng ta với loài ong, -
0:44 - 0:48và điều này đã có
từ hàng nghìn năm trước. -
0:48 - 0:52Chúng ta cùng tiến hóa,
vì ta cần loài ong để thụ phấn -
0:52 - 0:55và gần đây, nó như
một loại hàng hóa vậy. -
0:55 - 0:58Nhiều người có thể đã nghe về việc
ong mật đang dần biến mất, -
0:58 - 1:01không chỉ chết, mà là biến mất.
-
1:01 - 1:03Ta thậm chí không tìm được
xác của chúng. -
1:03 - 1:05Đây được gọi là
rối loạn sụt giảm bầy đàn, -
1:05 - 1:06thật kỳ quái.
-
1:06 - 1:10Các nhà nghiên cứu toàn cầu
vẫn chưa tìm ra nguyên nhân -
1:10 - 1:13nhưng những gì ta biết là
với số lượng ong giảm dần, -
1:13 - 1:20giá cả của hơn 130 loại rau quả
nguồn thức ăn cho con người -
1:20 - 1:21sẽ tăng lên.
-
1:21 - 1:25Thế nên, ong mật có vai trò quan trọng
đối với nền kinh tế -
1:25 - 1:27cũng như với
ngành nông nghiệp. -
1:27 - 1:29Bạn có thể thấy
một vài hình ảnh -
1:29 - 1:32được gọi là mái nhà xanh,
hay nông nghiệp thành thị. -
1:32 - 1:34Chúng ta đã quen với hình ảnh bên trái,
-
1:34 - 1:37một mảnh vườn trong khu dân cư
ở South End. -
1:37 - 1:40Đó là nhà của tôi.
Tôi có một tổ ong ở sân sau. -
1:40 - 1:42Và đây có lẽ là
mái nhà trong tương lai, -
1:42 - 1:44khi ta tận dụng không gian thành phố,
-
1:44 - 1:47tạo ra nhiều không gian xanh.
-
1:47 - 1:51Hãy xem bức ảnh ở Boston
-
1:51 - 1:54Hãy thử tìm tổ ong. Nó ở ngay đó.
-
1:54 - 1:57Trên tầng áp mái, ngay góc kia,
-
1:57 - 1:59và nó đã ở đó vài năm rồi.
-
1:59 - 2:03Cách nuôi ong ở thành thị hiện nay
-
2:03 - 2:05đó là để tổ ong ở góc khuất,
-
2:05 - 2:07và không phải vì nó cần ở đó
-
2:07 - 2:10mà là vì mọi người không
thoải mái với ý tưởng này, -
2:10 - 2:14đó là lí do tôi muốn các bạn
suy ghĩ về nó, -
2:14 - 2:16nghĩ về lợi ích của ong trong thành phố
-
2:16 - 2:19và tại sao chúng lại là một thứ tuyệt vời.
-
2:19 - 2:21Tôi sẽ tóm tắt cho bạn cách thụ phấn.
-
2:21 - 2:24Chúng ta đã biết hoa, quả và rau,
-
2:24 - 2:27thậm chí cỏ linh lăng
trong thức ăn gia súc, -
2:27 - 2:30cũng đều cần thụ phấn,
-
2:30 - 2:33nhưng bạn cần có
phần đực và cái của cây, -
2:33 - 2:37và loài thụ phấn
bị thu hút bởi mật hoa -
2:37 - 2:39và trong quá trình đó,
-
2:39 - 2:43ong sẽ thăm vài bông hoa
và mang theo phấn -
2:43 - 2:46phần tương tự như tinh trùng,
-
2:46 - 2:48đi tới những bông hoa khác.
-
2:48 - 2:51Cuối cùng, trong trường hợp này,
quả táo được hình thành. -
2:51 - 2:54Bạn có thể thấy quá trình.
Cuống hoa rụng xuống. -
2:54 - 2:57Quá trình kết thúc khi chúng ta ăn quả,
-
2:57 - 3:00nhưng đó chỉ là tổng quan
cách thụ phấn diễn ra. -
3:00 - 3:02Giờ, hãy nghĩ về cuộc sống thành thị,
-
3:02 - 3:06không phải lúc này hay quá khứ,
mà trong 100 năm tới. -
3:06 - 3:11Nó sẽ trông như thế nào?
Thiếu chỗ ở là một vấn đề lớn. -
3:11 - 3:15Chúng ta sẽ có hàng tỉ người
trong 100 năm tới, -
3:15 - 3:17chỉ có Chúa mới biết
chính xác số lượng -
3:17 - 3:20và không gian ít ỏi
để chứa hết số người đó, -
3:20 - 3:23vậy nên, cần thay đổi cách nhìn
về thành phố, -
3:23 - 3:27hãy nhìn bức hình bên trái
là New York hiện nay -
3:27 - 3:29bạn sẽ thấy toàn màu xám và nâu.
-
3:29 - 3:32Chúng ta có giấy dầu hắc
trên tầng thượng -
3:32 - 3:34phản hơi nóng vào lại không khí,
-
3:34 - 3:37góp phần làm khí hậu nóng lên.
-
3:37 - 3:40Trong 100 năm nữa, nếu ta có
những tầng thượng xanh mọi nơi, -
3:40 - 3:44và vườn tược, tự trồng
thực phẩm ngay trong thành phố? -
3:44 - 3:46Chúng ta sẽ tiết kiệm chi phí vận chuyển,
-
3:46 - 3:49và có bữa ăn nhiều dinh dưỡng hơn,
-
3:49 - 3:52đồng thời giáo dục
và tạo ra nhiều việc làm hơn. -
3:52 - 3:56Chúng ta cần ong vì
tương lai của thành phố. -
3:56 - 4:00Đây là một vài dữ liệu từ
công ty Best Bees của chúng tôi, -
4:00 - 4:03nơi vận chuyển, xây dựng và
quản lý tổ ong mật -
4:03 - 4:05cho bất cứ ai muốn có chúng,
-
4:05 - 4:08ở thành phố, nông thôn,
giới thiệu ong mật, -
4:08 - 4:12và ý tưởng nuôi ong ở sân sau,
tầng thượng, lối thoát hiểm -
4:12 - 4:14hay bất cứ đâu,
-
4:14 - 4:17và thấy rằng nó đơn giản
và khả thi làm sao. -
4:17 - 4:20Chúng tôi nhận thấy
có 1 xu hướng phản trực quan. -
4:20 - 4:22Hãy nhìn số liệu đầu tiên
-
4:22 - 4:23tỉ lệ sống sót sau mùa đông.
-
4:23 - 4:26Đây là vấn đề lớn trong nhiều năm,
-
4:26 - 4:30từ những năm 1980,
khi mối varroa xuất hiện -
4:30 - 4:34và mang theo nhiều bệnh
-
4:34 - 4:36về virus, vi khuẩn và nấm.
-
4:36 - 4:37Sống sót qua mùa đông rất khó,
-
4:37 - 4:40khi hầu hết tổ ong đã biến mất,
-
4:40 - 4:42chúng tôi thấy số ong sống sót
-
4:42 - 4:45ở thành phố nhiều hơn ở nông thôn.
-
4:45 - 4:47Khá là phản trực quan phải không?
-
4:47 - 4:49Chúng ta nghĩ: ong, nông thôn, nông nghiệp
-
4:49 - 4:51nhưng ong lại thể hiện một cách khác.
-
4:51 - 4:53Ong thích sống ở thành phố. (Cười)
-
4:53 - 4:56Hơn nữa, chúng cũng sản xuất
nhiều mật hơn. -
4:56 - 4:59Mật ong thành phố rất ngon.
-
4:59 - 5:02Trên tầng áp mái khách sạn
Seaport ở Boston, -
5:02 - 5:05nơi có hàng trăm ngàn con ong
-
5:05 - 5:06bay vù vù ngay lúc này
-
5:06 - 5:09mà tôi chắc sẽ không ai
nhận ra khi đi ngang, -
5:09 - 5:11đang bay đến các khu vườn xung quanh
-
5:11 - 5:13và làm ra mật ong thơm ngon, bổ dưỡng
-
5:13 - 5:16có vị của những
bông hoa trong thành phố. -
5:16 - 5:21Do đó, xây dựng tổ ong thành thị
về phương diện sản xuất -
5:21 - 5:25là có lợi, cũng như việc sống sót
qua mùa đông, nếu so sánh với nông thôn. -
5:25 - 5:27Một lần nữa, khá là phản trực quan.
-
5:27 - 5:32Hãy nhìn lại lịch sử sức khỏe ong mật,
-
5:32 - 5:35chúng ta về lại năm 950 và thấy rằng
-
5:35 - 5:38tỉ lệ tử vong của ong ở Ireland rất cao.
-
5:38 - 5:42Thế nên, vấn đề của ong hiện nay
không hề mới. -
5:42 - 5:46Nó đã xảy ra từ 1000 năm trước,
-
5:46 - 5:50nhưng ta đã không nhận ra
những vấn đề này trong thành phố. -
5:50 - 5:54Một điều mà tôi muốn các bạn suy nghĩ
đó là ý nghĩa của "đảo thành thị". -
5:54 - 5:57Bạn nghĩ rằng nhiệt độ
thành phố đang tăng lên. -
5:57 - 6:00Vậy sao ong lại sống tốt hơn ở thành phố?
-
6:00 - 6:02Đây là câu hỏi lớn giúp ta hiểu
-
6:02 - 6:04tại sao chúng nên ở thành phố.
-
6:04 - 6:06Có thể vì nơi đây
có nhiều phấn hoa hơn. -
6:06 - 6:08Khi tàu hỏa chạy qua trung tâm thành phố,
-
6:08 - 6:11nó có thể mang theo phấn hoa loại nhẹ,
-
6:11 - 6:13như một siêu thị lớn trong thành phố.
-
6:13 - 6:17Có rất nhiều cây bồ đề dọc đường ray.
-
6:17 - 6:20Có lẽ ở thành phố có ít thuốc trừ sâu hơn
-
6:20 - 6:22so với ở nông thôn.
-
6:22 - 6:25Có lẽ có nhiều thứ khác ta chưa nghĩ tới,
-
6:25 - 6:28nhưng "đảo thành thị" cũng
là một ý tưởng đáng suy nghĩ. -
6:28 - 6:33Và sụp đổ bản địa không phải
tác nhân duy nhất tới ong mật. -
6:33 - 6:34Ong mật đang chết dần,
-
6:34 - 6:38và đây là thách thức lớn đối với chúng ta.
-
6:38 - 6:40Những gì bạn đang thấy là bản đồ thế giới,
-
6:40 - 6:43và chúng tôi đánh dấu
sự tràn lan của mối varroa. -
6:43 - 6:47Loài vật này đã thay đổi cơ cấu nuôi ong,
-
6:47 - 6:52ở góc phải trên cùng,
thời gian trôi tới thời điểm hiện tại -
6:52 - 6:55và bạn có thể thấy
sự lan rộng của mối varroa -
6:55 - 6:57từ đầu những năm 1900 tới nay.
-
6:57 - 7:00Năm 1968, chúng
chiếm hầu hết châu Á. -
7:00 - 7:04Năm 1971, chúng lan tới
châu Âu và Nam Mỹ, -
7:04 - 7:09và rồi đến những năm 1980,
-
7:09 - 7:13và đặc biệt năm 1987,
-
7:13 - 7:15mối varroa đã tới Bắc Mỹ và Hoa Kỳ,
-
7:15 - 7:20và đó là khi tình hình thay đổi
đối với ong mật tại Mỹ. -
7:20 - 7:23Nhiều người sẽ nhớ tuổi thơ
-
7:23 - 7:25bị một con ong chích,
hoặc thấy ong trên cây hoa. -
7:25 - 7:29Hãy nghĩ tới trẻ con ngày nay.
Tuổi thơ của chúng khá khác biệt. -
7:29 - 7:31Chúng không được trải nghiệm điều này.
-
7:31 - 7:33Ong cũng không còn ở khắp nơi.
-
7:33 - 7:37Chúng ta cần ong và ong
đang biến mất, đó là vấn đề lớn. -
7:37 - 7:38Vậy ta có thể làm gì?
-
7:38 - 7:41Điều tôi làm là nghiên cứu về ong mật.
-
7:41 - 7:43Tôi có bằng tiến sĩ về sức khỏe ong mật.
-
7:43 - 7:46Tôi bắt đầu nghiên cứu ong mật
từ năm 2005. -
7:46 - 7:49Năm 2006, ong mật bắt đầu biến mất,
-
7:49 - 7:51và rồi, việc cậu nhóc mọt sách này
-
7:51 - 7:54đến trường làm việc với những con bọ-
(Cười)- -
7:54 - 7:56trở nên vô cùng có ích.
-
7:56 - 7:57Như thế đó.
-
7:57 - 8:01Vậy nên nghiên cứu của tôi là
làm cách nào để ong khỏe mạnh hơn. -
8:01 - 8:04Tôi không nghiên cứu
điều gì làm ong chết, -
8:04 - 8:06tôi không phải một
trong các nhà nghiên cứu -
8:06 - 8:09tìm hiểu công dụng của
thuốc trừ sâu hoặc bệnh tật -
8:09 - 8:12tình trạng mất chỗ ở hay
thiếu dinh dưỡng của ong. -
8:12 - 8:14Chúng tôi tìm cách giúp ong
-
8:14 - 8:17khỏe mạnh hơn
nhờ vắc-xin, sữa chua, lợi khuẩn, -
8:17 - 8:22và nhiều liệu pháp để
trực tiếp cho ong ăn, -
8:22 - 8:25và quá trình này dễ
đến nỗi trẻ 7 tuổi cũng làm được. -
8:25 - 8:27Bạn chỉ cần trộn phấn hoa, đường và nước,
-
8:27 - 8:29một thành phần nào đó bạn muốn,
-
8:29 - 8:31và đưa cho lũ ong.
-
8:31 - 8:33Không chất hóa học,
chỉ tăng cường miễn dịch. -
8:33 - 8:36Con người rất chú trọng
đến sức khỏe của mình. -
8:36 - 8:38Tập thể dục, ăn uống
lành mạnh, uống vitamin. -
8:38 - 8:41Tại sao không nghĩ
đến ong mật theo cách đó? -
8:41 - 8:44Mang chúng tới nơi
chúng có thể phát triển mạnh, -
8:44 - 8:47làm chúng khỏe mạnh hơn
trước khi mắc bệnh. -
8:47 - 8:52Tôi đã dành nhiều năm ở trường
cố gắng chọc ong và tiêm vắc xin -
8:52 - 8:55bằng những cây kim. (Cười)
-
8:55 - 8:57Nhiều năm trước, tôi từng nghĩ:
"Trời, giờ là 3h sáng, -
8:57 - 8:59và mình vẫn đang chích ong"
(Cười) -
8:59 - 9:02Rồi một ngày, tôi nghĩ: "Sao
không thử tiêm vắc xin qua miệng?" -
9:02 - 9:07Đó là điều chúng tôi đã làm. (Cười)
-
9:07 - 9:10Tôi muốn chia sẻ với các bạn
vài hình ảnh về tổ ong thành thị, -
9:10 - 9:13vì chúng có thể là bất cứ thứ gì.
-
9:13 - 9:15Ý tôi là hãy cởi mở với ý tưởng này.
-
9:15 - 9:17Bạn có thể sơn tổ ong
hợp màu với nhà. -
9:17 - 9:20Bạn có thể giấu nó trong nhà.
-
9:20 - 9:22Đây là 3 cái tổ ở tầng thượng
-
9:22 - 9:24khách sạn Fairmont Copley Plaza,
-
9:24 - 9:27và chúng rất đẹp.
-
9:27 - 9:29Ta hợp màu phía trong căn phòng
-
9:29 - 9:32để làm gỗ màu xanh dương cho tổ ong,
-
9:32 - 9:35và những con ong rất tuyệt vời,
-
9:35 - 9:38chúng còn sử dụng cây cỏ trong vườn.
-
9:38 - 9:41Đó là thứ mà đầu bếp dùng để nấu ăn,
-
9:41 - 9:43và mật ong được sử dụng trực tiếp,
-
9:43 - 9:45để ngay tại bàn bếp.
-
9:45 - 9:48Mật ong là chất thay thế
đường thông thường, -
9:48 - 9:50vì nó chứa nhiều loại đường.
-
9:50 - 9:52Chúng tôi cũng có một
dự án lớp học tổ ong, -
9:52 - 9:55một dự án phi lợi nhuận,
-
9:55 - 9:58phổ biến với toàn thế giới
-
9:58 - 10:00cách đưa tổ ong vào trong lớp học
-
10:00 - 10:03hoặc trong viện bảo tàng, sau bãi cỏ,
-
10:03 - 10:05và sử dụng như 1 công cụ dạy học.
-
10:05 - 10:07Tổ ong mà bạn thấy
-
10:07 - 10:09đã ở trường cấp 3 Fenway
nhiều năm trời. -
10:09 - 10:12Những con ong này bay tới
công viên Fenway. -
10:12 - 10:13Không ai nhận ra điều này.
-
10:13 - 10:16Vì bạn không phải là hoa,
-
10:16 - 10:18lũ ong không quan tâm đến bạn.
-
10:18 - 10:21Chúng sẽ nói: "Xin nói cho bay qua nhờ"
(Cười) -
10:21 - 10:24Những hình ảnh này cho thấy
1 phần câu chuyện -
10:24 - 10:26làm cho việc nuôi ong
ở thành phố trở nên tuyệt vời. -
10:26 - 10:30Ở New York, nuôi ong là
bất hợp pháp cho tới năm 2010. -
10:30 - 10:33Đây là vấn đề lớn,
vì làm thế nào để thụ phấn -
10:33 - 10:36cho tất cả vườn cây và
sản xuất tại gia? Bằng tay ư? -
10:36 - 10:40Hiện nay ở Boston, có 1 công ty rất hay
-
10:40 - 10:42tên là Những người xây thành phố xanh,
-
10:42 - 10:46họ thụ phấn cho
vườn bí đao bằng tay với Q-Tips, -
10:46 - 10:48và nếu họ bỏ 3 ngày,
sẽ không có quả. -
10:48 - 10:51Khách hàng của họ không hài lòng,
và mọi người sẽ bị đói. -
10:51 - 10:53Vậy nên điều này rất quan trọng.
-
10:53 - 10:55Chúng tôi có vài hình ảnh ong ở Brooklyn.
-
10:55 - 10:57Đây là điều bí ẩn
đăng trên tờ New York Times -
10:57 - 10:59nơi có ong đỏ,
-
10:59 - 11:00bộ phận pháp y New York đã tới,
-
11:00 - 11:03xét nghiệm
-
11:03 - 11:06và thấy màu đỏ đó
-
11:06 - 11:09đến từ nhà máy rượu anh đào cuối phố.
(Cười) -
11:09 - 11:12Vậy là, bạn có thể tự tạo mật ong
mang hương vị bạn muốn -
11:12 - 11:15bằng cách trồng những cây hoa
thu hút ong. -
11:15 - 11:17Paris cũng là một mô hình
nuôi ong thành thị. -
11:17 - 11:20Họ có tổ ong lâu năm ở
tầng áp mái nhà hát opera -
11:20 - 11:23điều khiến nhiều người
bắt đầu suy nghĩ -
11:23 - 11:26"Ồ, chúng ta có thể làm thế,
chúng ta nên làm thế" -
11:26 - 11:29Ở London và châu Âu,
-
11:29 - 11:32họ thành thạo việc
tận dụng những mái nhà xanh, -
11:32 - 11:35kết hợp với tổ ong.
-
11:35 - 11:38Tôi sẽ kết thúc bài thuyết trình tại đây.
-
11:38 - 11:40Tôi mong muốn bạn
suy nghĩ thoáng hơn. -
11:40 - 11:43Bạn có thể làm gì để cứu lũ ong
-
11:43 - 11:47giúp chúng hoặc nghĩ tới thành phố
bền vững trong tương lai? -
11:47 - 11:49Chỉ cần thay đổi cách nhìn của bạn.
-
11:49 - 11:51Hãy hiểu rằng loài ong rất quan trọng.
-
11:51 - 11:53Ong sẽ không chích bạn
khi bạn thấy nó. -
11:53 - 11:57Ong sẽ chết nếu chích người
-
11:57 - 11:59nên chúng cũng không muốn làm vậy đâu.
(Cười) -
11:59 - 12:03Không việc gì phải sợ.
Chúng ở khắp thành phố. -
12:03 - 12:05Bạn có thể có tổ ong của mình
nếu muốn. -
12:05 - 12:07Có rất nhiều nguồn sẵn có,
-
12:07 - 12:10nhiều công ty sẽ giúp bạn
xây dựng và cố vấn -
12:10 - 12:13ong cũng quan trọng trong
hệ thống giáo dục toàn thế giới -
12:13 - 12:16để học sinh tìm hiểu về
nền nông nghiệp thế giới -
12:16 - 12:20giống như cô bé này,
cũng không hề bị ong chích. -
12:20 - 12:22Xin cảm ơn.
(Vỗ tay)
- Title:
- Thành phố cần những con ong mật khỏe mạnh
- Speaker:
- Noah Wilson-Rich
- Description:
-
Ong đang dần biến mất, nhanh chóng và bí ẩn ở những vùng nông thôn. Đi cùng với đó là những hệ luỵ nghiêm trọng cho ngành nông nghiệp. Tuy nhiên, dân số ong dường như lại gia tăng ở khu vực thành thị - và thành phố cũng cần sự giúp đỡ của chúng. Noah Wilson-Rich đề xuất rằng nuôi ong ở thành thị có thể góp phần quan trọng, thổi sức sống mới vào thành phố và dân cư. (Ghi hình tại TEDxBoston)
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 12:43
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for Every city needs healthy honey bees | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for Every city needs healthy honey bees | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for Every city needs healthy honey bees | ||
Nhu PHAM approved Vietnamese subtitles for Every city needs healthy honey bees | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for Every city needs healthy honey bees | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for Every city needs healthy honey bees | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for Every city needs healthy honey bees | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for Every city needs healthy honey bees |