بۆچی لاشەمان پیر دەبێت؟- مۆنیکا مێنسی
-
0:07 - 0:11لەساڵی ١٩٩٧، ئافرەتێکی فەڕەنسی
بەناوی جانی کاڵمێنت -
0:11 - 0:17کۆچی دوای کرد دوای ۱۲۲ ساڵ و ۱٦٤
ڕۆژی مانەوە لە ژیان لەسەر زەوی، -
0:17 - 0:20بەهۆی ئەوە بوو بە
بە تەمەنترین کەس لە مێژوودا. -
0:20 - 0:22تەمەنی ئەو ئافرەتە زۆر سەرسوڕهێنەر بوو
-
0:22 - 0:27ملیۆنێرێک بەڵێنی ملیۆنێک دۆلاری دا
بۆهەرکەسێک بتوانێ ئەم پێوانەیە بشکێنێت. -
0:27 - 0:31بەڵام لەڕاستیدا مانەوە لەژیان
لەم تەمەنە یان زیاتر -
0:31 - 0:34کارێکی زۆر دەگمەنە، یان ڕەنگە هیچ مرۆڤێک،
-
0:34 - 0:36توانای بەدیهێنانی ئەم کارەی نەبێت.
-
0:36 - 0:40لاشەی مرۆڤەکان بەم شێوەیە دروست
نەکراوە بەرگەی بەتەمەن داچوون بگرێت. -
0:40 - 0:43توانستی ئێمەی مرۆڤ بە ۹۰
ساڵ مەزەندە دەکرێت. -
0:43 - 0:46بەڵام مەبەستمان لە پیربوون چییە بەتەواوی
-
0:46 - 0:50هەروەها دژایەتی لاشە چۆنە
لەپێناو مانەوە لەژیان؟ -
0:50 - 0:53ئێمە بەشێوەیەکی ڕووکەشی دەزانین پیری چییە.
-
0:53 - 0:56بۆهەندێک کەس، بەمانای گەشەکردن
و گەورەبوون دێت، -
0:56 - 0:59لەکاتێکدا بۆهەندێکی تر، پیربوونە.
-
0:59 - 1:04سەڕەرای ئەوەش هێشتا پێناسەی
زانست بۆ پیری بەرەنگارییە. -
1:04 - 1:08دەتوانین بڵێین پیری پڕۆسەیەکی
سەرەکییە دەکرێ ڕووبدات -
1:08 - 1:12و بە کارلێکردن لەگەڵ
ژینگە و تیشکی خۆر، -
1:12 - 1:16و ژەهراویبوونی هەوا، ئاو
و ماددە خۆراکیەکانمان، -
1:16 - 1:18بەهۆیی گۆرانی پێکهاتەیی
-
1:18 - 1:21و چالاکی گەردیلە کیماییەکان
و خانەکانی لاشە. -
1:21 - 1:24ئەم گۆڕانکاریانە دەگەڕێنەوە
بۆ پووکانەوەی خانەکان، -
1:24 - 1:28و دوای ئەمەش شکست هێنانی زیندەیی بەتەواوی.
-
1:28 - 1:31تێگەیشتنمان بۆ میکانیزمی پیری
زۆر کەم و کورتە. -
1:31 - 1:36بەڵام بەم دوایانە زاناکان نۆ تایبەتمەندی
فسیۆلۆژیان دایە پاڵ، -
1:36 - 1:38خۆیی دەبینێتەوە لە گۆڕانی بۆماوە
-
1:38 - 1:41و هەتا گۆڕان لەتوانای نوێ
بوێ نەوەی خانەکانیش -
1:41 - 1:44و ئەمە ڕۆڵێکی گرینگی دەگێڕێت.
-
1:44 - 1:49سەرەتا ،بۆماوەیی لاشەمان
بە تێپەڕبوونی کات بە کۆمەڵ تێک دەشکێت -
1:49 - 1:51دەگۆڕێ بۆ سەرشێوەی برینی ناوکە ترش"DNA".
-
1:51 - 1:55ئەوە بەشێوەیەکی سرووشتی ڕوودەدات کاتێک
ناووکە ترش دووبارە لەلاشە نوێدەبێتەوە، -
1:55 - 1:57بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا لەخانە
دابەشبووەکان نیە. -
1:57 - 2:02ئەندامەکانی مایتۆکۆندریا هۆکاری
سەرەکی ئەم تێک شکاندنەن. -
2:02 - 2:06مایتۆکۆندریا ئەدیسۆن و سێ
فۆسفات بەرهەم دێنێت. -
2:06 - 2:08یان ATP،
-
2:08 - 2:11کە ئەمەش سەرچاوەی سەرەکی وزەیە
بۆ سەرجەم پڕۆسەکانی خانەیی، -
2:11 - 2:15سەرەڕایی ئەوەش مایتۆکۆندریا دەست
بەسەر چەندین چالاکی جیاوازدا دەگرێت -
2:15 - 2:19و ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە خانە
مردووە ڕێکخراوەکاندا. -
2:19 - 2:21ئەگەر چالاکی مایتۆکۆندریا سست ببێت،
-
2:21 - 2:25دواتر خانەکان و سەرجەم
ئەندامەکانیش تێک دەشکێن. -
2:26 - 2:30وەک زانراوە گۆڕانەکانی تر
لە شێوەی بۆ ماوەیی ڕوودەدات، -
2:30 - 2:32هەروەها پێدەڵێن گۆڕانی نا
بۆ ماوەی ئۆپۆژنتیکی، -
2:32 - 2:35کە کار دەکاتە سەر خانەو شانەکانی لاشە.
-
2:35 - 2:39خامۆشی بۆماوەیی بە ئاستێکی نزمتر
دەردەکەوێ لە نەوە نوێیەکاندا -
2:39 - 2:42لە مرۆڤە بە تەمەنەکان زیاتر دەردەکەوێ،
-
2:42 - 2:45دەبێتە هۆیی بەرز بوونەوەی گەشەی
نەخۆشیە خراپەکانی ڕزین، -
2:45 - 2:48پووکانەوە، وەک ئەلزەهایمەر
کە پیری زیاتر پێش دەخات. -
2:48 - 2:53تەنانەت ئەگەر خۆمان لە هەموو
گۆڕانێکی بۆماوەیی بەدوور بگرین، -
2:53 - 2:55سەرەڕای ئەمەش خانەکانیش نامان پارێزن.
-
2:55 - 2:58ڕاستیەکەی بۆ نوێبوونەوەی
خانەکان دەگەڕێتەوە، -
2:58 - 3:00کە ئەمە کارێکی زۆر
سەرەکیە بۆمانەوە لەژیان، -
3:00 - 3:02دەگەڕێتەوە بۆ ئەوکاتەی بەتەمەندا دەچین.
-
3:02 - 3:06ناوکە ترشی ناو خانەکانمان لەناو
کڕۆمۆسۆماکاندا ناواخنن، -
3:06 - 3:12هەریەک لەمانە دوو ناوچەی پارێزەری
هەیە لە دەورووبەری پێیدەڵێن تێلۆمێرەکان. -
3:12 - 3:15ئەمە نوێ بوونەوەیەکە هەموو کاتێک ڕوودەدات.
-
3:15 - 3:17کاتێک تێلۆمێرەکان زۆر کورت دەبنەوە،
-
3:17 - 3:20خانەکان لە نوێ بوونەوە دەوەستن و دەمرن،
-
3:20 - 3:23توانایی لاشەمان زۆرهێواش
دەبێت لەنوێ کردنەوەی خۆیدا. -
3:23 - 3:27لەگەڵ پیربوون خانەکانیش بەشێوەیەکی
زیاتر گەشەدەکەن و گەورە دەبن، -
3:27 - 3:30پڕۆسەیەکە تیایدا خانە بازنەیەکان
دەوەستن لەکاتی مەترسی، -
3:30 - 3:33لەم کاتەدا خانە شێرپەنجەیەکان
دەست بە زیاد بوون دەکەن. -
3:33 - 3:37ئەم کاردانەوانە کەم دەبنەوە
بە تێپەڕبوونی تەمەن، -
3:37 - 3:41گەشەی خانەکان دەوەستن،
توانای نوێبوونەوەی کەم دەکات. -
3:41 - 3:44هەروەها پیری لە خانەکانیش لە چەندین لقی
خانەیی پێکدێن، لەزۆربەی شانەکان جێگیر دەبن -
3:44 - 3:49و تایبەتمەندی دابەشبوونی بێ سنووری هەیه
بێ ئەوەی قەرەبووی خانەکانی تر بکاتەوە. -
3:49 - 3:53کاتێک پیردەبین خانە لق دارەکان
لە ژمارەدا کەم دەبنەوە -
3:53 - 3:55و دەست دەکەن بە لەدەستدانی
توانستی دابەشبوونیان، -
3:55 - 4:00کارلەسەر نوێبوونەوەی شانەکان و هێزی
پارێزگاری کردن لە فرمانی سەرەکی ئەندامەکان -
4:00 - 4:04گۆڕانکاریەکانی تری خانە بریتیە لە
ئەنجامدانی فرمانەکانی خانە بە دروستی. -
4:04 - 4:08کاتێک پیر دەبن، لە کۆنتڕۆڵ کردنی
کوالێتی پڕۆتینەکان دەوەستن، -
4:08 - 4:13هۆکاری کەڵەکە بوونی تێک شکاندنەکان
و خۆراکە ژەهراویەکان، -
4:13 - 4:18بەهۆی چالاکی زۆری خۆراکی کە
ئەمەش دەبێتە هۆی کووشتنیان. -
4:18 - 4:21پەیوەندی نێوان خانەکان
زۆر کزو هێواش دەبێت، -
4:21 - 4:24سەرەنجام توانای لاشە لە ڕاپەڕاندنی
فرمانەکانی کزو لاواز دەبێت. -
4:24 - 4:27زۆرشت هەن تا ئێستا تێنەگەیشتووین
دەربارەی پیربوون. -
4:27 - 4:32لەکۆتایدا، ئایا تەمەنێکی درێژ پەیوەندی
بە سیستەمی خۆراکییەوە هەیە، -
4:32 - 4:33یان ڕاهێنان،
-
4:33 - 4:34و داو دەرمان،
-
4:34 - 4:36یان هەرشتێکی تر؟
-
4:36 - 4:39ئایا تەکنیکی نوێی داهاتوو وەک
چاک بوونەوەی خانەکانی کاربۆهیدرات، -
4:39 - 4:41یان چارەسەری بۆماوەیی،
-
4:41 - 4:43بەشێوەیەکی دەست کرد تەمەنمان زیاد دەکات؟
-
4:43 - 4:46و ئایا لەم کاتەدا دەمانەوێ زیاتر بژین
وەک لەوەی ئێستا هەیە؟ -
4:46 - 4:50١٢٢ساڵ مانەوە لەژیان وەک ئیلهامێک وایە،
-
4:50 - 4:53هیچ قسەیەکمان نییە،
زانیخوازی بۆ کوێمان دەبات.
- Title:
- بۆچی لاشەمان پیر دەبێت؟- مۆنیکا مێنسی
- Speaker:
- مۆنیکا مێنسی
- Description:
-
more » « less
تەواوی وانەکە لێرە ببینە: http://ed.ted.com/lessons/why-do-our-bodies-age-monica-menesini
لاشەی مرۆڤ بۆ بەتەمەن داچوونێکی زۆر دروست نەبووە: توانستی ئێمە بە٩٠ساڵ مەزەندە دەکرێت، ئەی مەبەستی تەواو چییە لە پیربوون، هەوڵی لاشە چۆنە لە دژی پیری لەپێناو بەردەوام بوون لە ژیان؟ مۆنیکا نۆ حاڵەتی فسیۆلۆژی دایەپاڵ، کە ڕۆڵی گرنگیان هەیە لە پیربوون،
وانەیەک لەلایەن مۆنیکا مێنسی، ئەنیمەیشن لەلایەن سینەماتیک.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:10
|
Daban Q Jaff approved Kurdish subtitles for Why do our bodies age? | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for Why do our bodies age? | |
|
Parikhan Ismail accepted Kurdish subtitles for Why do our bodies age? | |
|
|
Parikhan Ismail edited Kurdish subtitles for Why do our bodies age? | |
|
Ayan Organization edited Kurdish subtitles for Why do our bodies age? | |
|
rezhna salah edited Kurdish subtitles for Why do our bodies age? | |
|
|
rezhna salah edited Kurdish subtitles for Why do our bodies age? | |
|
|
rezhna salah edited Kurdish subtitles for Why do our bodies age? |