Return to Video

Memelilerin üç farklı doğum yapma şekli - Kate Slabosky

  • 0:07 - 0:10
    Bu hayvanların ortak özellikleri ne?
  • 0:10 - 0:12
    Düşündüğünüzden çok daha fazlası.
  • 0:12 - 0:16
    5000'den fazla diğer tür gibi,
    onlar da memeliler
  • 0:16 - 0:19
    yani memeliler sınıfına aitler.
  • 0:19 - 0:22
    Tüm memeliler omurgalı hayvanlardır
    yani sırtlarında omurga bulundururlar.
  • 0:22 - 0:24
    Ancak memeliler, diğer omurgalılardan
  • 0:24 - 0:27
    bazı özellikleriyle farklıdır.
  • 0:27 - 0:29
    Sıcakkanlılık,
  • 0:29 - 0:31
    kıl yada kürk,
  • 0:31 - 0:34
    akciğerleriyle nefes alma yetenekleri
  • 0:34 - 0:37
    ve yavrularını sütle beslemek gibi.
  • 0:37 - 0:38
    Tüm bu ortak özelliklerine rağmen
  • 0:38 - 0:42
    bu varlıklar kendi aralarında biyolojik
    farklılıklar içerebilirler.
  • 0:42 - 0:45
    Bunların en göze çarpanıysa
    doğum yapma şekilleridir.
  • 0:45 - 0:49
    Hadi memelilerin en tanınmışı olan
    plasentalı memelilerle başlayalım.
  • 0:49 - 0:50
    Bu grup insanları,
  • 0:50 - 0:51
    kedileri,
  • 0:51 - 0:52
    köpekleri,
  • 0:52 - 0:52
    zürafaları
  • 0:52 - 0:56
    ve hatta dünyanın en büyük hayvanı
    olan mavi balinayı kapsıyor.
  • 0:56 - 0:59
    Plasentaları -kan bakımından zengin
    dokudan oluşan katı bir disk-
  • 0:59 - 1:04
    gelişmekte olan embriyoyu desteklemek
    için dölyatağına bağlanır.
  • 1:04 - 1:07
    Plasenta hamilelik sürecince
    yavruyu hayatta tutan şeydir.
  • 1:07 - 1:10
    Annenin kan stoğuna
    direk bağlı olup,
  • 1:10 - 1:13
    göbek kordonu aracılığıyla
    yavrunun vücuduna
  • 1:13 - 1:15
    besin ve oksijen taşır.
  • 1:15 - 1:18
    Hem de yavrunun atıklarını
    dışarı çıkartır.
  • 1:18 - 1:23
    Plasentalı memeliler diğer memelilere göre
    anne karnında daha uzun süre kalabilirler.
  • 1:23 - 1:28
    Örneğin yavru mavi balinalar annelerinin
    karnında neredeyse bir yıl kalırlar.
  • 1:28 - 1:32
    Plasenta yavruyu,
    doğuma yani
  • 1:32 - 1:33
    göbek kordonunun koptuğu
  • 1:33 - 1:35
    ve yavrunun kendi solunum
  • 1:35 - 1:37
    dolaşım
  • 1:37 - 1:40
    ve boşaltım sistemlerini kullanmaya
    başladığı ana kadar hayatta tutar.
  • 1:40 - 1:45
    Yaklaşık 7m uzunluğundaki yeni doğmuş
    canlının yüzme yeteneği vardır.
  • 1:45 - 1:47
    Gelecek altı ayını,
  • 1:47 - 1:53
    annesinin yağlı ve yoğun sütünden
    günde 225 litre içerek geçirecek.
  • 1:53 - 1:57
    Bu arada Avusturalya'da memelilerin
    ikinci türü olan keseli memelileri
  • 1:57 - 2:00
    bulabilirsiniz.
  • 2:00 - 2:03
    Keseli yavrular doğduklarında
    o kadar hassas ve küçüklerdir ki
  • 2:03 - 2:08
    gelişimlerine annelerinin keselerinde
    devam etmek zorundadırlar.
  • 2:08 - 2:11
    Dünyanın en küçük keselilerinden biri
    olan keseli kedileri alalım,
  • 2:11 - 2:14
    doğduklarında sadece
    18 miligram ağırlığındalardır
  • 2:14 - 2:18
    ki bu da yaklaşık 30 şeker tanesinin
    ağırlığına denktir.
  • 2:18 - 2:20
    Diğer bir keseli olan kanguruysa,
  • 2:20 - 2:24
    bir seferde jöleli bir şeker
    boyutunda yavrular doğurur.
  • 2:24 - 2:28
    Yavru annesinin üç vajinasının
    ortasına doğru sürünür.
  • 2:28 - 2:31
    Daha sonra yaklaşık 6 ila 11 ayını
    süt emerek geçireceği
  • 2:31 - 2:34
    keseye doğru tırmanmak zorundadır.
  • 2:34 - 2:37
    Yavru kanguru bu sıcak
    sığınaktan ayrıldıktan sonra bile
  • 2:37 - 2:39
    süt emmek için geri döner.
  • 2:39 - 2:43
    Bazen annesinin ilgilendiği
    üç yavrudan biridir.
  • 2:43 - 2:48
    Dişi bir kanguru aynı anda,
    bir tane rahminin içerisinde
  • 2:48 - 2:50
    diğeri kesesinde olmak üzere
    2 yavru bulundurabilir.
  • 2:50 - 2:52
    Uygun olmayan şartlarda,
  • 2:52 - 2:56
    dişi kangurular hamileliklerini
    durdurabilirler.
  • 2:56 - 2:59
    Bu durumda iki farklı türde
    süt üretebilir.
  • 2:59 - 3:01
    Bir tanesi yeni doğmuş için
  • 3:01 - 3:04
    diğeriyse daha büyük yavrusu için.
  • 3:04 - 3:07
    Memeli kelimesi, memeden gelir
  • 3:07 - 3:08
    ki bu yanlış bir adlandırmadır.
  • 3:08 - 3:12
    Çünkü kangurular keselerindeki
    meme uçlarında süt üretseler de
  • 3:12 - 3:14
    aslında memeleri yoktur.
  • 3:14 - 3:21
    Tıpkı yavrulamanın üçüncü ve en garip
    çeşidini sunan tek delikli memeliler gibi.
  • 3:21 - 3:24
    Bir zamanlar yüzlerce tek delikli
    memeli türü vardı.
  • 3:24 - 3:27
    Şimdi ise sadece şu beşi var:
  • 3:27 - 3:32
    Dikenli karınca yiyenlerden dört tür
    ve ornitorenkler.
  • 3:32 - 3:34
    Tek delikli ismi bu hayvanların
  • 3:34 - 3:37
    tek delikli olan borularından geliyor.
    Bu boruyu üremede,
  • 3:37 - 3:38
    boşaltımda
  • 3:38 - 3:40
    ve yumurtlamada kullanıyorlar.
  • 3:40 - 3:41
    Kuşlar,
  • 3:41 - 3:42
    sürüngenler,
  • 3:42 - 3:43
    balıklar,
  • 3:43 - 3:44
    dinazorlar
  • 3:44 - 3:45
    ve başkaları gibi
  • 3:45 - 3:49
    bu türler de doğurmak yerine
    yumurtluyor.
  • 3:49 - 3:51
    Yumurtaları yumuşak kabukludur
  • 3:51 - 3:56
    ve yavrular yumurtadan çıkınca annelerinin
    vücutlarındaki gözeneklerden süt emerler.
  • 3:56 - 4:00
    Ta ki kendilerini besleyebilecek
    boyuta ulaşana kadar.
  • 4:00 - 4:04
    Yumurtlamak ve diğer memelilerde olmayan
    bazı adaptasyonlara--
  • 4:04 - 4:07
    perdeli ayaklar,
  • 4:07 - 4:07
    gagalar,
  • 4:07 - 4:10
    ve erkeklerin ayaklarındaki zehirli
    çıkıntılar gibi-- rağmen
  • 4:10 - 4:13
    onlar gerçekten memeliler sınıfındalar.
  • 4:13 - 4:17
    Çünkü memelilerin belirleyici
    karakterlerini paylaşıyorlar
  • 4:17 - 4:21
    ve sınıfın diğer üyeleriyle evrimsel
    olarak bağlantılılar.
  • 4:21 - 4:22
    İster plasentalı olsun
  • 4:22 - 4:23
    ister keseli olsun
  • 4:23 - 4:24
    ister tek delikli
  • 4:24 - 4:27
    bu varlıklar ve doğum çeşitleri
    her ne kadar farklı olsalar da
  • 4:27 - 4:32
    binlerce yıl boyunca memeliler
    sınıfına yeni yaşam
  • 4:32 - 4:34
    ve çeşitlilik getirmede başarılı oldular.
Title:
Memelilerin üç farklı doğum yapma şekli - Kate Slabosky
Speaker:
Kate Slabosky
Description:

Tüm memeliler bazı belirli özellikleri paylaşır, sıcakkanlılık, omurga gibi. Ama tüm bu benzerliklere rağmen, bu varlıklar birçok farklılıklara sahiptirler --ve bunların en göze çarpanı doğum yapma şekilleridir. Kate Slabosky plasentalıların keselilerin ve tek deliklilerin doğum yapma şeklini açıklıyor.

Ders Kate Slabosky tarafından, animasyon Compote Collective tarafından hazırlanmıştır.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:50

Turkish subtitles

Revisions