Return to Video

Jak odkopaliśmy Spinozaura

  • 0:01 - 0:06
    Te smoki z zamierzchłych czasów
    to niesamowite stworzenia.
  • 0:06 - 0:07
    Są niezwykłe,
  • 0:07 - 0:09
    a także piękne,
  • 0:09 - 0:12
    a wiemy o nich tak niewiele.
  • 0:12 - 0:14
    Takie myśli pojawiły się w mojej głowie,
  • 0:14 - 0:19
    gdy patrzyłem na strony
    mojej pierwszej książki o dinozaurach.
  • 0:19 - 0:21
    Miałem około 5 lat
  • 0:21 - 0:23
    i wtedy właśnie zdecydowałem,
  • 0:23 - 0:26
    że zostanę paleontologiem.
  • 0:26 - 0:29
    Paleontologia pozwoliła mi
    połączyć miłość do zwierząt
  • 0:29 - 0:34
    z pragnieniem podróżowania
    w odległe zakątki świata.
  • 0:34 - 0:37
    Minęło już parę lat,
    poprowadziłem kilka ekspedycji
  • 0:37 - 0:42
    na jeden z najdalszych
    zakątków planety, Saharę.
  • 0:42 - 0:46
    Pracuję w tym miejscu,
    bo staram się odkryć
  • 0:46 - 0:51
    nowe szczątki niezwykłego dinozaura,
    ogromnego drapieżnika,
  • 0:51 - 0:54
    zwanego spinozaurem.
  • 0:54 - 0:58
    Kilka kości tego zwierzęcia znaleziono
  • 0:58 - 0:59
    na pustyniach Egiptu.
  • 0:59 - 1:05
    Około 100 lat temu opisał je
    niemiecki paleontolog.
  • 1:05 - 1:09
    Niestety, kości te zostały zniszczone
    podczas II wojny światowej.
  • 1:09 - 1:14
    Zostało nam tylko
    kilka rysunków i zapisków.
  • 1:14 - 1:15
    Ze szkiców wiemy,
  • 1:15 - 1:18
    że to stworzenie, które żyło
    około 100 milionów lat temu,
  • 1:18 - 1:20
    było bardzo duże,
  • 1:20 - 1:23
    na plecach wyrastały mu kolce,
    tworzące wspaniały żagiel.
  • 1:23 - 1:28
    Miało też długie, smukłe szczęki,
    trochę jak krokodyl,
  • 1:30 - 1:32
    ze stożkowatymi zębami.
  • 1:32 - 1:37
    Mogły być używane do chwytania
    śliskiej zdobyczy, na przykład ryb.
  • 1:37 - 1:39
    Nie dowiedzieliśmy się niczego więcej
  • 1:39 - 1:42
    przez kolejne 100 lat.
  • 1:47 - 1:51
    Mój obszar pracy znajdował się
    na granicy Maroka i Algierii,
  • 1:51 - 1:54
    w miejscu zwanym Kem Kem.
  • 1:54 - 1:56
    To trudne miejsce do pracy.
  • 1:56 - 2:00
    Trzeba liczyć się z burzami piaskowymi,
    wężami i skorpionami,
  • 2:00 - 2:03
    i ciężko tam znaleźć dobre skamieniałości.
  • 2:03 - 2:06
    Ale ciężka praca opłaciła się.
  • 2:06 - 2:08
    Znaleźliśmy wiele niesamowitych okazów.
  • 2:08 - 2:10
    To największa kość dinozaura,
  • 2:10 - 2:12
    jaką znaleziono w tej części Sahary.
  • 2:13 - 2:17
    Znaleźliśmy szczątki
    ogromnych drapieżników,
  • 2:17 - 2:20
    średnich drapieżników,
  • 2:20 - 2:25
    i osiem różnych drapieżników,
    podobnych do krokodyli.
  • 2:25 - 2:28
    Te skamieniałości zachowały się
    w systemie rzecznym.
  • 2:28 - 2:33
    Był to także dom dla ogromnych,
    wielkości auta, celakantokształtnych,
  • 2:34 - 2:36
    potwornej ryby piły.
  • 2:36 - 2:40
    Niebo nad rzeką było pełne pterozaurów,
  • 2:40 - 2:42
    latających gadów.
  • 2:42 - 2:43
    To było dość niebezpieczne miejsce.
  • 2:43 - 2:47
    Nie chcielibyście się tam przenieść
    wehikułem czasu.
  • 2:48 - 2:51
    Znajdujemy te niesamowite
    skamieniałości zwierząt,
  • 2:51 - 2:54
    które żyły wraz ze spinozaurem,
  • 2:54 - 2:57
    ale on sam pozostawał nieuchwytny.
  • 2:57 - 2:58
    Znajdowaliśmy tylko fragmenty,
  • 2:58 - 3:03
    miałem nadzieję, że w końcu
    odkryjemy częściowy szkielet.
  • 3:04 - 3:05
    W końcu, bardzo niedawno,
  • 3:05 - 3:08
    udało nam się znaleźć wykopalisko,
  • 3:08 - 3:13
    na którym lokalny poszukiwacz skamielin
    odkrył kilka kości spinozaura.
  • 3:13 - 3:16
    Powróciliśmy w to miejsce,
    zebraliśmy więcej kości.
  • 3:16 - 3:20
    Po 100 latach w końcu
    mieliśmy kolejny częściowy szkielet
  • 3:20 - 3:23
    tego niesamowitego zwierzęcia.
  • 3:23 - 3:24
    Mogliśmy go zrekonstruować.
  • 3:24 - 3:26
    Wiemy, że spinozaur miał głowę
  • 3:26 - 3:28
    podobną do krokodyla,
  • 3:28 - 3:30
    całkiem inną niż drapieżne dinozaury,
  • 3:30 - 3:33
    zupełnie inną niż tyranozaur.
  • 3:33 - 3:37
    Ale najciekawsze informacje pochodzą
    z pozostałej części szkieletu.
  • 3:38 - 3:39
    Mieliśmy długie kolce,
  • 3:39 - 3:42
    które tworzą ogromny żagiel.
  • 3:42 - 3:44
    Kości nóg, kości czaszki,
  • 3:44 - 3:47
    mieliśmy też płetwowate, szerokie stopy,
  • 3:47 - 3:50
    kolejna, nietypowa rzecz dla dinozaurów.
  • 3:50 - 3:53
    Sądzimy, że mogły służyć
    do chodzenia po miękkim podłożu
  • 3:53 - 3:56
    albo do pływania.
  • 3:56 - 3:59
    Przyjrzeliśmy się mikrostrukturze kości,
  • 3:59 - 4:01
    ich wewnętrznej strukturze.
  • 4:01 - 4:04
    Okazało się, że są bardzo zbite.
  • 4:04 - 4:08
    To typowa cecha zwierząt,
    które spędzają dużo czasu w wodzie.
  • 4:08 - 4:11
    Pozwala to lepiej
    utrzymywać się na powierzchni.
  • 4:11 - 4:17
    Prześwietliliśmy kości i zbudowaliśmy
    cyfrowy szkielet spinozaura.
  • 4:17 - 4:19
    Patrząc na niego,
  • 4:19 - 4:23
    zdaliśmy sobie sprawę,
    że ten dinozaur jest zupełnie inny.
  • 4:23 - 4:25
    Większy od tyranozaura,
  • 4:25 - 4:28
    a jego głowa mówi wyraźnie,
    że żywił się rybami,
  • 4:28 - 4:32
    a cały szkielet mówi, że uwielbiał wodę.
  • 4:32 - 4:36
    Zbite kości, płetwowate stopy,
    zredukowane tylne kończyny,
  • 4:36 - 4:39
    wszystko to jest obecne u zwierząt,
  • 4:39 - 4:42
    które większość czasu przebywają w wodzie.
  • 4:43 - 4:46
    Obudowaliśmy naszego spinozaura ciałem.
  • 4:46 - 4:50
    Patrzę na przyczep mięśni
    i owijam go skórą.
  • 4:50 - 4:54
    Zdaliśmy sobie sprawę, że mamy
    do czynienia z rzecznym potworem.
  • 4:54 - 4:56
    To drapieżnik, większy od tyranozaura,
  • 4:56 - 4:59
    władca pradawnych, rzecznych gigantów,
  • 4:59 - 5:03
    żywiący się stworzeniami wodnymi,
    które pokazywałem wcześniej.
  • 5:03 - 5:05
    Dlatego właśnie
    to odkrycie jest niesamowite.
  • 5:05 - 5:07
    To zupełnie inny dinozaur.
  • 5:07 - 5:10
    Niektórzy mówili mi, że takie odkrycie
    zdarza się tylko raz w życiu.
  • 5:10 - 5:14
    Bo już nie zostało wiele do odkrycia.
  • 5:15 - 5:18
    Uważam, że to nieprawda.
  • 5:18 - 5:20
    Sahara jest pełna skarbów.
  • 5:20 - 5:23
    Kiedy ktoś mówi mi, że nie ma już
    miejsc niezbadanych,
  • 5:23 - 5:27
    cytuję słynnego poszukiwacza dinozaurów,
    Roya Chapmana Andrewsa,
  • 5:27 - 5:33
    "Przygoda kryje się tuż za rogiem,
  • 5:33 - 5:36
    świat jest wciąż pełen takich zakamarków".
  • 5:36 - 5:38
    Taka była prawda wiele dekad temu,
  • 5:38 - 5:40
    kiedy Andrews napisał te słowa,
  • 5:40 - 5:42
    i wciąż jest to prawdą dzisiaj.
  • 5:42 - 5:43
    Dziękuję.
  • 5:43 - 5:45
    (Brawa)
Title:
Jak odkopaliśmy Spinozaura
Speaker:
Nizar Ibrahim
Description:

Spinozaur, piętnastometrowy mięsożerca, który polował na swoją zdobycz
w rzekach 97 milionów lat temu, to prawdziwy "smok z zamierzchłych czasów". Paleontolog, Nizar Ibrahim, wraz ze swoją ekipą, odkrył nowe skamieniałości, ukryte w klifach marokańskiej Sahary. Pozwoliły nam one dowiedzieć się więcej
o pierwszym pływającym dinozaurze, który mógł być jednocześnie największym drapieżnikiem wśród prehistorycznych gadów.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
06:02

Polish subtitles

Revisions