0:00:00.988,0:00:05.701
Te smoki z zamierzchłych czasów[br]to niesamowite stworzenia.

0:00:05.701,0:00:07.146
Są niezwykłe,

0:00:07.146,0:00:08.856
a także piękne,

0:00:08.856,0:00:11.841
a wiemy o nich tak niewiele.

0:00:11.841,0:00:14.131
Takie myśli pojawiły się w mojej głowie,

0:00:14.131,0:00:18.574
gdy patrzyłem na strony[br]mojej pierwszej książki o dinozaurach.

0:00:18.574,0:00:21.078
Miałem około 5 lat

0:00:21.078,0:00:23.031
i wtedy właśnie zdecydowałem,

0:00:23.031,0:00:25.876
że zostanę paleontologiem.

0:00:25.876,0:00:29.213
Paleontologia pozwoliła mi[br]połączyć miłość do zwierząt

0:00:29.213,0:00:33.941
z pragnieniem podróżowania[br]w odległe zakątki świata.

0:00:33.941,0:00:36.964
Minęło już parę lat, [br]poprowadziłem kilka ekspedycji

0:00:36.964,0:00:42.146
na jeden z najdalszych [br]zakątków planety, Saharę.

0:00:42.146,0:00:46.195
Pracuję w tym miejscu, [br]bo staram się odkryć

0:00:46.195,0:00:51.300
nowe szczątki niezwykłego dinozaura,[br]ogromnego drapieżnika,

0:00:51.300,0:00:54.451
zwanego spinozaurem.

0:00:54.451,0:00:57.804
Kilka kości tego zwierzęcia znaleziono

0:00:57.804,0:00:59.184
na pustyniach Egiptu.

0:00:59.184,0:01:04.537
Około 100 lat temu opisał je[br]niemiecki paleontolog.

0:01:04.537,0:01:09.485
Niestety, kości te zostały zniszczone[br]podczas II wojny światowej.

0:01:09.485,0:01:13.789
Zostało nam tylko[br]kilka rysunków i zapisków.

0:01:13.789,0:01:15.050
Ze szkiców wiemy,

0:01:15.050,0:01:18.461
że to stworzenie, które żyło [br]około 100 milionów lat temu,

0:01:18.461,0:01:20.012
było bardzo duże,

0:01:20.012,0:01:23.425
na plecach wyrastały mu kolce,[br]tworzące wspaniały żagiel.

0:01:23.425,0:01:28.172
Miało też długie, smukłe szczęki,[br]trochę jak krokodyl,

0:01:29.542,0:01:31.760
ze stożkowatymi zębami.

0:01:31.760,0:01:36.647
Mogły być używane do chwytania[br]śliskiej zdobyczy, na przykład ryb.

0:01:36.647,0:01:38.704
Nie dowiedzieliśmy się niczego więcej

0:01:38.704,0:01:42.303
przez kolejne 100 lat.

0:01:46.563,0:01:51.365
Mój obszar pracy znajdował się[br]na granicy Maroka i Algierii,

0:01:51.365,0:01:53.938
w miejscu zwanym Kem Kem.

0:01:53.938,0:01:56.251
To trudne miejsce do pracy.

0:01:56.251,0:01:59.940
Trzeba liczyć się z burzami piaskowymi,[br]wężami i skorpionami,

0:01:59.940,0:02:03.084
i ciężko tam znaleźć dobre skamieniałości.

0:02:03.084,0:02:05.900
Ale ciężka praca opłaciła się.

0:02:05.900,0:02:08.115
Znaleźliśmy wiele niesamowitych okazów.

0:02:08.115,0:02:09.867
To największa kość dinozaura,

0:02:09.867,0:02:12.375
jaką znaleziono w tej części Sahary.

0:02:13.475,0:02:16.969
Znaleźliśmy szczątki[br]ogromnych drapieżników,

0:02:16.969,0:02:19.632
średnich drapieżników,

0:02:19.632,0:02:25.231
i osiem różnych drapieżników, [br]podobnych do krokodyli.

0:02:25.231,0:02:28.233
Te skamieniałości zachowały się[br]w systemie rzecznym.

0:02:28.233,0:02:33.273
Był to także dom dla ogromnych,[br]wielkości auta, celakantokształtnych,

0:02:33.523,0:02:35.863
potwornej ryby piły.

0:02:35.863,0:02:39.563
Niebo nad rzeką było pełne pterozaurów,

0:02:39.563,0:02:41.591
latających gadów.

0:02:41.591,0:02:43.280
To było dość niebezpieczne miejsce.

0:02:43.280,0:02:46.929
Nie chcielibyście się tam przenieść[br]wehikułem czasu.

0:02:48.159,0:02:51.079
Znajdujemy te niesamowite[br]skamieniałości zwierząt,

0:02:51.079,0:02:53.769
które żyły wraz ze spinozaurem,

0:02:53.769,0:02:56.538
ale on sam pozostawał nieuchwytny.

0:02:56.538,0:02:58.285
Znajdowaliśmy tylko fragmenty,

0:02:58.285,0:03:02.700
miałem nadzieję, że w końcu[br]odkryjemy częściowy szkielet.

0:03:03.640,0:03:05.357
W końcu, bardzo niedawno,

0:03:05.357,0:03:08.467
udało nam się znaleźć wykopalisko,

0:03:08.467,0:03:13.431
na którym lokalny poszukiwacz skamielin[br]odkrył kilka kości spinozaura.

0:03:13.431,0:03:16.291
Powróciliśmy w to miejsce,[br]zebraliśmy więcej kości.

0:03:16.291,0:03:20.364
Po 100 latach w końcu[br]mieliśmy kolejny częściowy szkielet

0:03:20.364,0:03:22.525
tego niesamowitego zwierzęcia.

0:03:22.525,0:03:24.196
Mogliśmy go zrekonstruować.

0:03:24.196,0:03:26.090
Wiemy, że spinozaur miał głowę

0:03:26.090,0:03:27.886
podobną do krokodyla,

0:03:27.886,0:03:30.081
całkiem inną niż drapieżne dinozaury,

0:03:30.081,0:03:32.818
zupełnie inną niż tyranozaur.

0:03:32.818,0:03:37.071
Ale najciekawsze informacje pochodzą[br]z pozostałej części szkieletu.

0:03:37.641,0:03:39.004
Mieliśmy długie kolce,

0:03:39.004,0:03:41.632
które tworzą ogromny żagiel.

0:03:41.632,0:03:43.877
Kości nóg, kości czaszki,

0:03:43.877,0:03:47.325
mieliśmy też płetwowate, szerokie stopy,

0:03:47.325,0:03:50.140
kolejna, nietypowa rzecz dla dinozaurów.

0:03:50.140,0:03:53.251
Sądzimy, że mogły służyć[br]do chodzenia po miękkim podłożu

0:03:53.251,0:03:55.943
albo do pływania.

0:03:55.943,0:03:59.381
Przyjrzeliśmy się mikrostrukturze kości,

0:03:59.381,0:04:01.377
ich wewnętrznej strukturze.

0:04:01.377,0:04:04.136
Okazało się, że są bardzo zbite.

0:04:04.136,0:04:07.994
To typowa cecha zwierząt,[br]które spędzają dużo czasu w wodzie.

0:04:07.994,0:04:11.186
Pozwala to lepiej [br]utrzymywać się na powierzchni.

0:04:11.186,0:04:16.559
Prześwietliliśmy kości i zbudowaliśmy[br]cyfrowy szkielet spinozaura.

0:04:16.559,0:04:18.770
Patrząc na niego,

0:04:18.770,0:04:23.206
zdaliśmy sobie sprawę, [br]że ten dinozaur jest zupełnie inny.

0:04:23.206,0:04:24.805
Większy od tyranozaura,

0:04:24.805,0:04:27.530
a jego głowa mówi wyraźnie,[br]że żywił się rybami,

0:04:27.530,0:04:31.629
a cały szkielet mówi, że uwielbiał wodę.

0:04:31.629,0:04:36.464
Zbite kości, płetwowate stopy,[br]zredukowane tylne kończyny,

0:04:36.464,0:04:38.672
wszystko to jest obecne u zwierząt,

0:04:38.672,0:04:41.551
które większość czasu przebywają w wodzie.

0:04:42.711,0:04:46.104
Obudowaliśmy naszego spinozaura ciałem.

0:04:46.104,0:04:50.268
Patrzę na przyczep mięśni[br]i owijam go skórą.

0:04:50.268,0:04:54.148
Zdaliśmy sobie sprawę, że mamy[br]do czynienia z rzecznym potworem.

0:04:54.148,0:04:56.477
To drapieżnik, większy od tyranozaura,

0:04:56.477,0:04:59.253
władca pradawnych, rzecznych gigantów,

0:04:59.253,0:05:02.503
żywiący się stworzeniami wodnymi,[br]które pokazywałem wcześniej.

0:05:02.503,0:05:05.369
Dlatego właśnie[br]to odkrycie jest niesamowite.

0:05:05.369,0:05:06.874
To zupełnie inny dinozaur.

0:05:06.874,0:05:10.441
Niektórzy mówili mi, że takie odkrycie[br]zdarza się tylko raz w życiu.

0:05:10.441,0:05:13.703
Bo już nie zostało wiele do odkrycia.

0:05:14.803,0:05:17.975
Uważam, że to nieprawda.

0:05:17.975,0:05:20.246
Sahara jest pełna skarbów.

0:05:20.246,0:05:23.431
Kiedy ktoś mówi mi, że nie ma już[br]miejsc niezbadanych,

0:05:23.431,0:05:27.468
cytuję słynnego poszukiwacza dinozaurów, [br]Roya Chapmana Andrewsa,

0:05:27.468,0:05:33.084
"Przygoda kryje się tuż za rogiem,

0:05:33.084,0:05:35.896
świat jest wciąż pełen takich zakamarków".

0:05:35.896,0:05:37.815
Taka była prawda wiele dekad temu,

0:05:37.815,0:05:39.857
kiedy Andrews napisał te słowa,

0:05:39.857,0:05:41.839
i wciąż jest to prawdą dzisiaj.

0:05:41.839,0:05:42.727
Dziękuję.

0:05:42.727,0:05:45.421
(Brawa)