Czy można poświęcić życie jednego człowieka, żeby uratować pięć osób? - Eleanor Nelsen

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/would-you-sacrifice-one-person-to-save-five-eleanor-nelsen

Wyobraź sobie, że widzisz kolejkę pędzącą po torach, wprost na pięciu robotników. Obok ciebie znajduje się dźwignia, którą można skierować kolejkę na drugi tor. Jest jednak problem: na tym torze stoi jeden robotnik. Co zrobisz? Czy poświęcisz życie jednego człowieka, żeby uratować pięć osób? Eleanor Nelsen wyjaśnia, na czym polega etyczny dylemat wagonika.

Lekcja: Eleanor Nelsen, animacja: Eoin Duffy.

Wyobraź sobie kolejkę pędzącą po torach

wprost na pięciu robotników,
którzy nie mają jak uciec.

Stoisz obok dźwigni,

która przekieruje kolejkę na drugi tor.

Ale jest problem.

Na drugim torze też stoi robotnik.

Co zrobisz?

Czy uratujesz pięć osób kosztem jednej?

To dylemat wagonika,

eksperyment etyczny stworzony
przez filozof Philippę Foot w 1967 roku.

Zyskał popularność,
bo zmusza do refleksji nad tym,

co wybrać, kiedy nie ma dobrego wyjścia.

Czy postąpimy zgodnie
z najlepszym rezultatem,

czy kodeksem moralnym,
który zabrania zabijania?

W badaniu około 90% respondentów
odpowiedziało, że pociągnęłoby za dźwignię

i poświęciło życie jednego robotnika,
aby uratować pięciu.

Podobne wyniki dały badania
z wirtualną symulacją dylematu.

Opinie te są zgodne
z filozoficzną zasadą utylitaryzmu,

która mówi, że najwłaściwsza moralnie

jest decyzja maksymalizująca dobro
jak największej liczby osób.

Pięć istnień znaczy więcej niż jedno,

nawet jeśli będzie to oznaczało
skazanie kogoś na śmierć.

Ale ludzie nie zawsze dokonują
utylitarystycznych wyborów,

co można łatwo zauważyć,
jeśli zmienimy zasady dylematu.

Tym razem stoisz na moście nad torami

tuż przed przyjazdem kolejki.

Nie ma drugiego toru,

ale obok ciebie na moście
stoi otyły człowiek.

Jeśli go popchniesz,
swoim ciałem zatrzyma kolejkę

i uratuje pięciu robotników,

ale sam zginie.

Utylitaryści nie zmieniają decyzji.

Poświęcą jedną osobę, żeby uratować pięć.

Ale w tym wypadku
tylko 10% badanych uważa,

że można zepchnąć człowieka z mostu.

Instynkt mówi nam,
że celowe spowodowanie śmierci

to co innego, niż przyzwolenie
na śmierć jako skutek uboczny.

Choć trudno to wyjaśnić,
wydaje nam się to złe.

To dzięki skrzyżowaniu etyki z psychologią

dylemat wagonika jest tak ciekawy.

Różne wersje dylematu pokazują,
że postrzeganie dobra i zła

zależy nie tylko od logicznego
bilansu zysków i strat.

Mężczyźni częściej
niż kobiety odpowiadali,

że zepchnęliby człowieka z mostu.

Podobnie jak uczestnicy,
którym przed badaniem pokazano komedię.

W badaniu z wirtualną rzeczywistością

uczestnicy woleli poświęcić
mężczyznę niż kobietę.

Naukowcy badali aktywność mózgu

uczestników wersji klasycznej
i wersji z mostem.

Obie wersje aktywują obszary mózgu
odpowiadające za świadome decyzje

i reakcje emocjonalne.

Ale w wersji z mostem
reakcja emocjonalna była silniejsza.

Większa była też aktywność obszaru mózgu

odpowiadająca za rozważanie
wewnętrznych konfliktów.

Skąd ta różnica?

Może zrzucanie kogoś z mostu
wydaje się bardziej osobiste,

aktywując emocjonalną niechęć
do zabicia drugiej osoby.

Jednocześnie czujemy się rozdarci,
bo wiemy, że to wybór logiczny.

Część filozofów i psychologów
krytykuje dylemat wagonika.

Ich zdaniem nie dowodzi on niczego,
bo jego założenia są tak nierealne,

że uczestnicy nie traktują ich poważnie.

Rozwój technologii sprawia jednak,
że ten rodzaj analizy etycznej

jest ważniejszy niż kiedykolwiek.

Na przykład samochody bez kierowcy
mogą być zmuszone dokonać wyborów

takich jak spowodowanie
mniejszego wypadku.

Rządy pracują nad samodzielnymi
dronami wojskowymi,

które być może zdecydują,
czy poświęcić życie cywilów,

żeby zaatakować strategiczny cel.

Jeśli chcemy, żeby wybierały etycznie,

musimy zawczasu zdecydować,
na ile cenimy ludzkie życie

i czy wybieramy mniejsze zło.

Dlatego przy tworzeniu
systemów decyzyjnych

naukowcy współpracują z filozofami,

aby rozwiązać problem etyki
w działaniu maszyn.

To pokazuje, że nawet
z hipotetycznymi dylematami

możemy kiedyś zetknąć się
w rzeczywistości.