Return to Video

چرا کوه اورست چنین بلند است؟ - میشل کوپز

  • 0:07 - 0:08
    هر بهار،
  • 0:08 - 0:12
    صدها نفر از ماجراجویان رویای
    از بالا رفتن از کوه کومولانگما دارند،
  • 0:12 - 0:15
    که به کوه اورست نیز مشهور هست.
  • 0:15 - 0:17
    در پایگاه اردوگاه، آنها برای ماهها
    برای فرصتی که به بالا بروند
  • 0:17 - 0:22
    و به قله کوه برسند منتظر میمانند .
  • 0:22 - 0:26
    اما چرا مردم زندگیشان را به خطرمیاندازند
    و ناقص میشوند تا از اورست بالا روند.
  • 0:26 - 0:28
    آیا این یک چالش هست؟
  • 0:28 - 0:29
    برای چشم انداز آن میروند؟
  • 0:29 - 0:32
    آیا فرصتی برای لمس کردن آسمان است؟
  • 0:32 - 0:38
    برای خیلیها، کشش مقام اورست
    به عنوان بلندترین کوه کره زمین.
  • 0:38 - 0:40
    این سربلندی و رجحان
    پراهمیتی هست که از آن صعود کنند.
  • 0:40 - 0:45
    موناکِیا بلندترین نقظه از نقطه مبنا تا
    نوک قله هست (آتشفشان خاموش هاوایی)
  • 0:45 - 0:48
    اما در ۸۸۵۰ متر بالاتر از سطح دریا،
  • 0:48 - 0:51
    اورست بلندترین ارتفاع
    را در روی این سیاره دارد.
  • 0:51 - 0:54
    برای درک اینکه چگونه کوهها شکل گرفتهاند،
  • 0:54 - 0:58
    باید به عمق پوسته زمین به دقت بنگریم،
  • 0:58 - 1:00
    که در آن صفحات قارهای برخورد می کنند.
  • 1:00 - 1:03
    سطح زمین مانند پوست زره مانند
    حیوان آرمادیلو هست.
  • 1:03 - 1:06
    به طور مداوم قطعات پوسته آن
  • 1:06 - 1:07
    و در زیر آن
  • 1:07 - 1:09
    و در اطراف همدیگر در حال حرکتی طولیست.
  • 1:09 - 1:14
    و برای هر صفحات قارهای،
    حرکت نسبتا سریع هست.
  • 1:14 - 1:17
    آنها بین دو تا سه سانتیمتر
    در سال حرکت میکنند،
  • 1:17 - 1:19
    تقریبا برای رشد ناخن دست.
  • 1:19 - 1:21
    هنگامی که دو صفحه قارهای
    به هم برخورد میکنند،
  • 1:21 - 1:25
    یکی به جلو و یا زیر دیگری رانده میشود،
    و در حاشیهها کمانه میکنند،
  • 1:25 - 1:30
    و باعث ایجاد چیزی به نام برآمدگی
    تا با پوسته اضافی همساز شود.
  • 1:30 - 1:32
    اینگونه اورست تشکیل شده است.
  • 1:32 - 1:37
    ۵۰ میلیون سال پیش، صفحه قارهای هند
    به شمال فشار وارد کرد،
  • 1:37 - 1:39
    و ضربهای محکم به صفحه قارهای
    اوراسیا زد،
  • 1:39 - 1:43
    و پوسته زمین مچاله شد،
    و برآمدگی بسیار بزرگی را ایجاد کرد.
  • 1:43 - 1:46
    کوه اورست در قلب
    این حادثه نهفته است،
  • 1:46 - 1:49
    درلبه منطقه برخورد
    صفحات قارهای هند -اروآسیا.
  • 1:49 - 1:53
    اما کوهها بر اثر فشاری به
    جز برآمدگی شکل میگیرند.
  • 1:53 - 1:58
    همین که زمین برآمدگی میشود،
    تراکم فشار هوا نیز بالا می رود.
  • 1:58 - 2:03
    صعود هوای سرد، باعث میشود که بخار آب
  • 2:03 - 2:05
    متراکم شده وتشکیل دهند باران یا برف شود.
  • 2:05 - 2:08
    و این بارش،
    سطح زمین را میپوشاند،
  • 2:08 - 2:13
    توسط فرایندی به نام هوازدگی
    سنگها را حل کرده یا آنها را خرد میکنند.
  • 2:13 - 2:15
    آب مواد حاصل از هوازدگی را
    با خود به پائین کوه حمل میکند
  • 2:15 - 2:17
    سطح زمین را فرسایش داده،
  • 2:17 - 2:21
    دره های عمیق را شکل میدهد
    و قلههای ناهموار را میسازد.
  • 2:21 - 2:26
    تعادل بین بالا رفتن و فرسایش
    به یک کوه شکل خودش میدهد.
  • 2:26 - 2:28
    اما قلههای آسمانی کوههای هیمالیا
  • 2:28 - 2:30
    با تپههای راحت و روان آپالاشیا مقایسه کنید.
  • 2:30 - 2:33
    روشن هست که تمامی کوهها شبیه هم نیستند.
  • 2:33 - 2:36
    زیرا زمان آنها را نیز به تعادل میرساند.
  • 2:36 - 2:40
    هنگامی صفحات قارهای ابتدا با هم
    برخورد میکنند، برآمدگی سریع اتفاق میافتد.
  • 2:40 - 2:43
    قلهها مرتفع میشوند با دامنههای شیبدار
  • 2:43 - 2:47
    در طول زمان، همانا،
    گرانش و پوشش آبی آنها را کوتاه میکند.
  • 2:47 - 2:49
    در نهایت، فرسایش تمامی
    برآمدگی ها را از بین میبرد،
  • 2:49 - 2:53
    قلهها سریعتر از آنکه به بالا رانده شوند
    فرو میریزند.
  • 2:53 - 2:56
    سومین عامل شکل دهند کوهها: آب و هوا هست.
  • 2:56 - 3:01
    در دمای زیر صفر، بخشی از برف بارید شده
    کاملا آب نمیشوند،
  • 3:01 - 3:04
    و درعوض به آرامی به هم فشرده شده
    تا تبدیل به یخ شوند.
  • 3:04 - 3:09
    این مرز برفی را شکل میدهد،
    که در ارتفاعات مختلف زمین
  • 3:09 - 3:11
    بسته به آب و هوای منطقه اتفاق میافتد.
  • 3:11 - 3:15
    در قطبهای منجمد( شمالی و جنوبی)،
    مرزهای برفی هم سطح آب دریا هستند.
  • 3:15 - 3:19
    و در نزدیکی خط استوا، باید ۵ کیلومتر
    از کوه بالا بروید قبل از اینکه هوا
  • 3:19 - 3:21
    به قدر کافی سرد شود تا یخ تشکیل شود.
  • 3:21 - 3:25
    یخهای جمع شده زیر بار وزن زیادِ
    خودشان شروع به حرکت میکنند
  • 3:25 - 3:29
    و رودهای یخ زده روان به نام
    یخچال های طبیعی را شکل میدهند،
  • 3:29 - 3:31
    که سنگهای زیرین خود را خرد میکنند
  • 3:31 - 3:34
    هرچه شیب کوهها بیشترباشد
    یخها سریعتر جریان مییابند،
  • 3:34 - 3:37
    و سریعتر سنگ های روی آن را میکند.
  • 3:37 - 3:41
    یخچالهای طبیعی سریعتراز
    باران و رودها فرسایش در زمین ایجاد میکنند.
  • 3:41 - 3:45
    هنگامی که یک یخچال طبیعی به قله یک کوه برسند،
    آنها قله را خیلی سریع به سنگ ریزه تبدیل می کنند،
  • 3:45 - 3:50
    آنها نوک قله مانند تیغه اره خرد می کنند.
  • 3:50 - 3:54
    خُب پس، چگونه کوه یخی اورست
    چنین مرتفع است؟
  • 3:54 - 3:58
    برخورد قارههای بزرگ زمین
    بالا آمدگی را ایجاد کرده
  • 3:58 - 4:01
    و آن را برای شروع عظیم نموده است.
  • 4:01 - 4:03
    دوم اینکه، این کوه در نزدیکی
    مناطق استوایی قرار دارد،
  • 4:03 - 4:08
    بنابراین مرزبرفی در بالای کوه،
    و یخچال طبیعی نسبتا کوچک هست،
  • 4:08 - 4:10
    به سختی بتواند آن را فرو بریزد.
  • 4:10 - 4:13
    این کوه در بهترین شرایط طوفان قرار دارد
  • 4:13 - 4:16
    که قامت چشمگیر آن را حفظ میکند.
  • 4:16 - 4:18
    اما این همیشه اینطور باقی نخواهد بود.
  • 4:18 - 4:20
    ما در جهانی که تغییر میکند زندگی میکنیم،
    که صفحات قارهای
  • 4:20 - 4:22
    اقلیم زمین،
  • 4:22 - 4:24
    و فرسایش قدرتمند این سیاره
  • 4:24 - 4:28
    ممکن است روزی توطئهای برای
    پائین آوردن ارتفاع کوه اورست بکنند.
  • 4:28 - 4:32
    حداقل اکنون، این موضوع همچون
    افسانهای در ذهن کوهنورادن،
  • 4:32 - 4:33
    ماجراجویان و
  • 4:33 - 4:35
    خیالپردازان همچنان
    باقی مانده است.
Title:
چرا کوه اورست چنین بلند است؟ - میشل کوپز
Description:

ماناکِیا، که به نام کوه اورست نیزشناخته شده ۸٫۸۵۰ متر بالاتر از سطح دریا است، که بالاترین ارتفاع را در کره زمین داراست. اما چگونه این سازه قوی انقدر مرتفع شده است؟ میشل کوپز برای پیدا کردن پاسخ به عمق پوسته سیاره‌مان، که در آن صفحات قاره با هم برخورد می کنند به دقت نظر می‌اندازد.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:53

Persian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.