Return to Video

Cách tôi yêu các chuẩn tinh, thiên thể và vũ trụ tuyệt vời của chúng ta

  • 0:01 - 0:04
    Tình đầu của tôi dành cho bầu trời đêm.
  • 0:04 - 0:06
    Tình yêu thật phức tạp.
  • 0:06 - 0:11
    Bạn đang nhìn xuyên qua kính viễn vọng
    không gian Hubble Ultra-Deep Field ,
  • 0:11 - 0:15
    một trong những hình ành xa nhất của vũ trụ
    ta từng được quan sát.
  • 0:15 - 0:17
    Mọi thứ bạn đang xem ở đây là
    một dải ngân hà,
  • 0:17 - 0:20
    gồm hàng triệu ngôi sao trên mỗi dải.
  • 0:20 - 0:25
    Và dải xa nhất cách 1 nghìn tỉ
    1 nghìn tỉ kilomet.
  • 0:26 - 0:29
    Là nhà thiên văn học, tôi có
    đặc ân tuyệt vời là được nghiên cứu
  • 0:29 - 0:32
    một vài vật thể kỳ lạ
    trong vũ trụ của chúng ta.
  • 0:32 - 0:36
    Các vật thể từng hấp dẫn tôi
    từ lần va chạm đầu tiên trong sự nghiệp
  • 0:36 - 0:40
    là những lỗ đen siêu lớn,
    không ngừng chuyển động.
  • 0:42 - 0:46
    Có khối lượng lớn hơn
    mặt trời của chúng ta từ 1-10 triệu lần,
  • 0:46 - 0:49
    những lỗ đen thiên hà này
    là loại vật chất hấp thụ,
  • 0:49 - 0:52
    với tỉ lệ lớn hơn 1.000 lần
  • 0:52 - 0:56
    so với lỗ đen siêu lớn
    "trung bình" của bạn.
  • 0:56 - 0:58
    (Cười)
  • 0:58 - 0:59
    Hai đặc điểm này,
  • 0:59 - 1:03
    với một vài đặc điểm khác nữa,
    biến lỗ đen thành chuẩn tinh.
  • 1:03 - 1:05
    Cùng lúc đó, những vật thể tôi nghiên cứu
  • 1:05 - 1:08
    đang tạo ra một vài
    dòng hạt mạnh nhất
  • 1:08 - 1:10
    từng được quan sát.
  • 1:10 - 1:13
    Những dòng hẹp này
    được gọi là tia,
  • 1:13 - 1:17
    đang chuyển động 99.99%
    gần bằng tốc độ ánh sáng.
  • 1:17 - 1:21
    và hướng trực tiếp đến Trái đất.
  • 1:21 - 1:27
    những dòng chảy này, hướng tới Trái Đất,
    hoạt động mạnh mẽ và những siêu lỗ đen
  • 1:27 - 1:32
    được gọi là thiên thể hoặc
    chuẩn tinh cực sáng.
  • 1:32 - 1:35
    Điều làm cho những thiên thể trở nên
    đặc biệt là chúng là một trong
  • 1:35 - 1:38
    những gia tốc hạt hiệu quả nhất
    của vũ trụ,
  • 1:38 - 1:43
    chuyển lượng năng lượng
    đáng kinh ngạc qua 1 dải ngân hà.
  • 1:43 - 1:45
    Đây, tôi đang chỉ ra quan niệm
    của nghệ sĩ về 1 thiên thể.
  • 1:45 - 1:49
    Đĩa vật chất mà các vật thể rơi
    vào trong hố đen
  • 1:49 - 1:50
    được gọi là đĩa bồi tụ,
  • 1:50 - 1:52
    biểu hiện bằng màu xanh da trời.
  • 1:52 - 1:55
    Một số vật thể bị văng ra
    xung quanh hố đen
  • 1:55 - 1:57
    và tăng tốc đến tốc độ cao
    điên cuồng
  • 1:57 - 2:00
    trong tia, mô tả bằng màu trắng.
  • 2:00 - 2:03
    Mặc dù hệ thống thiên thể rất hiếm,
  • 2:03 - 2:06
    nhưng quá trình mà lực tự nhiên kéo
    vào vật chất thông qua đĩa,
  • 2:06 - 2:09
    và sau đó ném một trong số thiên thể
    ra ngoài tia, thì phổ biến hơn.
  • 2:10 - 2:12
    Cuối cùng ta sẽ phóng nhỏ
    hệ thiên thể
  • 2:12 - 2:17
    để chỉ ra quan hệ tương đối của nó
    ở bối cảnh thiên hà lớn hơn.
  • 2:22 - 2:26
    Bên ngoài vũ trụ gồm những gì
    hút vào và đẩy ra,
  • 2:26 - 2:29
    một trong những chủ đề nóng
    trong thiên văn thiên thể hiện nay
  • 2:29 - 2:33
    là phát thải năng lượng tia cao nhất
    đến từ đâu.
  • 2:33 - 2:37
    Trong hình này, tôi quan tâm đến
    nơi đốm trắng này hình thành
  • 2:37 - 2:41
    và nếu, kết quả là,
    có quan hệ giữa các tia
  • 2:41 - 2:43
    và vật chất của đĩa bồi tụ.
  • 2:43 - 2:45
    Câu trả lời rõ ràng cho câu hỏi này
  • 2:45 - 2:48
    là đến 2008 hầu như vẫn chưa
    hoàn toàn tiếp cận được,
  • 2:48 - 2:53
    khi NASA công bố 1 loại kính thiên văn mới
    có thể phát hiện tia gama tốt hơn-
  • 2:53 - 2:55
    nghĩa là, ánh sáng có nguồn năng lượng
    cao hơn 1 triệu lần
  • 2:55 - 2:59
    so với máy quét x-quang chuẩn.
  • 2:59 - 3:03
    Đồng thời, tôi so sánh sự biến đổi
    giữa dữ liệu tia gama
  • 3:03 - 3:06
    và dữ liệu ánh sáng nhìn thấy được từ
    ngày qua ngày, năm qua năm,
  • 3:06 - 3:10
    để khoanh vùng tốt hơn những đốm
    tia gama này.
  • 3:10 - 3:12
    Nghiên cứu của tôi cho thấy rằng
    trong một số trường hợp,
  • 3:12 - 3:16
    những đốm trắng hình thành
    gần với hố đen
  • 3:16 - 3:18
    hơn chúng ta nghĩ trước đây.
  • 3:18 - 3:20
    Khi chúng tôi tự tin hơn
    để khoanh vùng
  • 3:20 - 3:22
    nơi những đốm tia gama
    đang hình thành,
  • 3:22 - 3:26
    chúng ta có thể hiểu nhiều hơn
    cách các tia đang được tăng tốc,
  • 3:26 - 3:28
    và cuối cùng lộ ra
    các quy trình động lực mà
  • 3:28 - 3:33
    một vài trong số vật thể đầy mê hoặc nhất
    trong vũ trụ được hình thành
  • 3:34 - 3:38
    Điều này bắt đầu như câu chuyện tình yêu.
  • 3:38 - 3:39
    Và nó vẫn vậy.
  • 3:39 - 3:44
    Tình yêu này chuyển biến tôi
    từ 1 cô gái trẻ tò mò, ngắm sao
  • 3:44 - 3:45
    thành 1 chuyên gia thiên văn học ,
  • 3:45 - 3:49
    nóng lòng trên bước đường
    khám phá vũ trụ.
  • 3:49 - 3:51
    Ai đã biết rằng theo đuổi vũ trụ
  • 3:51 - 3:55
    đã đặt tôi đi sâu vào
    sứ mệnh của mình trên Trái đất.
  • 3:55 - 3:58
    Và 1 lần nữa, khi chúng ta thực sự biết
    rung động tình đầu
  • 3:58 - 4:00
    sẽ thực sự đưa ta đi đâu
  • 4:00 - 4:01
    Cảm ơn.
  • 4:01 - 4:04
    (Vỗ tay)
Title:
Cách tôi yêu các chuẩn tinh, thiên thể và vũ trụ tuyệt vời của chúng ta
Speaker:
Jedidah Isler
Description:

Jedidah Isler yêu bầu trời đêm khi còn rất nhỏ. Hiện cô là nhà thiên văn học chuyên nghiên cứu về các lỗ đen có kích cỡ siêu lớn và không ngừng chuyển động. Trong bài nói chuyện đầy mê hoặc của mình, cô dẫn chúng ta đi xa hàng triệu km từ trái đất để giới thiệu với chúng ta những vật thể có khối lượng lớn hơn mặt trời từ 1 - 10 triệu lần - và đôi khi bắn những dòng hạt mạnh mẽ hướng vào trái đất chúng ta.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
04:19

Vietnamese subtitles

Revisions