Andreas Schleicher: Sử dụng dữ liệu để cải tổ trường học.

Làm thế nào để đánh giá một hệ thống trường học là hiệu quả? Andreas Schleicher giới thiệu với chúng ta phương pháp kiểm tra PISA, phép đo toàn cầu và xếp hạng các quốc gia -- và dùng dữ liệu đó để cải thiện trường học. Hãy xem quốc gia của bạn ở đâu, và tìm hiểu yếu tố duy nhất giúp một số hệ thống vượt lên.

Sự cởi mở hoàn toàn
vẫn là một tương lai xa vời

trong lĩnh vực giáo dục nhà trường.

Chúng ta thật
khó lòng hiểu được

rằng học tập không phải là một
nơi chốn, mà là một hoạt động.

Nhưng tôi muốn kể cho
mọi người câu chuyện về PISA,

bài kiểm tra đánh giá
kiến thức và kĩ năng của OECD -

dành cho tuổi 15 ở khắp thế giới,

đó thật sự là một câu chuyện về
những so sánh quốc tế

đã toàn cầu hóa lĩnh vực giáo dục
mà ta thường coi

là chuyện riêng
trong chính sách mỗi nước.

Hãy nhìn thế giới những năm 1960,

qua tỉ lệ người

đã học hết trung học.

Ta thấy là nước Mỹ dẫn đầu

và đa số những thành công
về kinh tế của Mỹ

bắt nguồn từ lợi
thế lâu dài của nó

là nước đi tiên phong
trong giáo dục.

Nhưng vào thập kỉ 1970,
một số nước đã bắt kịp.

Những năm 1980, sự mở rông
mang tính toàn cầu

của bể nhân tài vẫn tiếp tục.

Và thế giới không dừng lại
ở những năm 1990.

Những năm 60, Mỹ đứng đầu.

Những năm 90, họ đứng thứ 13,

không phải vì các tiêu chuẩn
đã hạ xuống,

mà vì tiêu chuẩn được nâng lên
rất nhanh ở những nơi khác.

Hàn Quốc cho ta thấy
điều có thể xảy ra trong giáo dục.

Khoảng hai thế hệ trước,
Hàn Quốc có mức sống

ngang với Afghanistan ngày nay,

và là một trong các nước
có nền giáo dục kém phát triển nhất.

Ngày nay, mọi thanh niên Hàn Quốc
đều học hết phổ thông.

Điều này cho thấy,
trong nền kinh tế toàn cầu,

thước đo thành công
không còn là sự phát triển quốc gia

mà là hệ thống giáo dục
tốt nhất theo chuẩn quốc tế.

Vấn đề là

việc đo thời gian
người ta đi học

hoặc xét bằng cấp họ có

không phải luôn là cách tốt nhất
để thấy những gì họ có thể làm.

Hãy nhìn vào cả mớ cử nhân
đang thất nghiệp trên đường phố,

khi nhà tuyển dụng lại nói
không tìm được người

có kĩ năng cần thiết.

Điều đó cho thấy bằng cấp tốt
không nghiễm nhiên biến thành

những kĩ năng tốt, công việc tốt
và cuộc sống tốt.

Với PISA, chúng tôi
đang cố thay đổi điều này

bằng cách đánh giá kiến thức và kĩ năng

của con người một cách trực tiếp.

Và chúng tôi xem xét điều này
dưới góc độ rất đặc biệt.

Chúng tôi không chú tâm lắm
vào việc học sinh

có thể lặp lại những thứ
học được ở trường,

nhưng chúng tôi muốn kiểm tra
liệu các em có thể suy luận

từ những gì mình biết

và áp dụng kiến thức
vào những hoàn cảnh mới.

Một vài người đã chỉ trích
chúng tôi vì điều này.

Họ nói, cách đánh giá
kết quả này

rất không công bằng,
vì chúng tôi kiểm tra học sinh

bằng những vấn đề
họ chưa từng gặp.

Nhưng nếu bạn chấp nhận
logic này,

bạn phải thấy cuộc sống là
không công bằng,

bởi bài kiểm tra chân lí ở đời
không nằm trong cái ta nhớ được

những gì đã học ở trường,

mà là ở chỗ ta có được trang bị
cho những thay đổi hay chưa,

liệu ta có sẵn sàng
làm những việc chưa từng có,

và dùng những công nghệ
chưa từng được phát minh,

để giải quyết những vấn đề
không thể dự đoán hôm nay.

Một khi đã đi qua
những thử thách gắt gao,

lối đánh giá kết quả trên
nhanh chóng trở nên tiêu chuẩn.

Trong đợt đánh giá gần đây nhất,
vào năm 2009,

chúng tôi đánh giá
74 hệ thống trường học

đóng góp tổng cộng 87%
cho nền kinh tế.

Đồ thị này cho thấy kết quả
thực hiện của các quốc gia.

Màu đỏ là dưới trung bình
của OECD một chút.

Vàng là tương đối,
xanh là tốt.

Bạn thấy Thượng Hải, Hàn Quốc,
Singapore ở Châu Á;

Phần Lan ở Châu Âu;

Canada ở Bắc Mĩ,
đang làm rất tốt.

Ta thấy có khoảng cách
tới gần 3.5 năm đi học

giữa học sinh 15 tuổi ở Thượng Hải

với một học sinh 15 tuổi ở Chile,

khoảng cách đó tăng tới 7 năm

nếu tính các những nước thật sự tệ.

Cách thanh niên chuẩn bị
cho nền kinh tế ngày nay

khác nhau một trời một vực.

Nhưng tôi muốn đưa vào
bức tranh này

khía cạnh quan trọng
thứ hai.

Những nhà giáo dục
muốn nói về tính công bằng.

Với PISA, chúng tôi muốn đánh giá
cách họ thực hiện công bằng

theo khía cạnh đảm bảo
cho những người

ở các tầng lớp xã hội khác nhau
đều có cơ hội như nhau.

Chúng tôi thấy ở một số nước,
ảnh hưởng

của hoàn cảnh xã hội
lên kết quả học tập

là hết sức rõ.

Cơ hội không chia đều
cho mọi người.

Rất nhiều tiềm năng
của trẻ em bị bỏ phí.

Ở những nước khác,
ảnh hưởng của hoàn cảnh gia đình

thấp hơn nhiều.

Mội người đều muốn ở đó,
góc phần tư phía trên,

nơi mọi việc được làm tốt
và cơ hội học tập được chia đều.

Không ai, và không quốc gia nào,
vươn tới đó được,

nếu cách làm không tốt

và còn nhiều bất bình đẳng xã hội.

Ta có thể tranh luận,
rằng liệu có tốt hơn

khi mọi việc tốt đẹp,

với cái giá của sự bất bình đẳng lớn?

Hay ta muốn tập trung vào công bằng
và chấp nhận sự tầm thường?

Thực ra, nếu bạn xem xét
các quốc gia trong bức tranh

bạn sẽ thấy rất nhiều nước
đang thực sự

kết hợp chất lượng ưu việt với sự công bằng.

Thực tế, một bài học quan trọng
từ phép so sánh này

là bạn không cần đánh đổi công bằng

để có được sự ưu việt.

Những nước này đi từ việc
giúp một nhóm trở nên ưu việt,

rồi từ đó tạo điều kiện
cho tất cả trở nên như vậy,

đây là một bài học
rất quan trọng.

Nó thách thức hình mẫu
của những hệ thống trường học

tự cho rằng công việc chính của mình
là phân loại con người.

Từ khi có những kết quả này,
những nhà vạch chính sách,

các nhà giáo dục và nhà nghiên cứu
trên toàn cầu

đã cố tìm cho ra

nguyên nhân thành công
của các hệ thống đó.

Nhưng hãy quay lại một chút

và tập trung vào các nước
đã bắt đầu PISA,

tôi đánh dấu họ bằng bóng màu.

Và tôi điều chỉnh kích thước quả bóng

sao cho nó tỉ lệ với

ngân sách các quốc gia
dành cho sinh viên.

Nếu tiền có thể cho biết

chất lượng kết quả học tập,

ta sẽ thấy tất cả bóng lớn đều ở trên,
đúng không?

Ta thấy không phải vậy.

Kinh phí cho sinh viên chỉ nói lên

chưa đầy 20% sự khác biệt

về kết quả giữa các quốc gia,

ví dụ Luxembourg,
nước có giáo dục đắt nhất,

chẳng nổi trội là mấy.

Ta thấy là hai nước
có chi phí tương đương

lại đạt những kết quả
rất khác nhau.

Ta cũng thấy -- và tôi cho rằng
đây là khám phá thú vị nhất --

rằng ta không sống trong một
thế giới phân chia rõ ràng

giữa những nước giàu và giáo dục tốt,

với nước nghèo và giáo dục tồi,

bài học này rất là quan trọng.

Hãy nhìn sâu hơn vào chi tiết.

Chấm đỏ cho thấy

chi phí cho mỗi sinh viên
tương quan với sự giàu có của nước đó.

Một cách dùng tiền là
trả lương cao cho giáo viên,

và ta thấy Hàn Quốc
đầu tư rất nhiều

để thu hút những người
giỏi nhất đi giảng dạy.

Hàn Quốc cũng đầu tư
để có ngày học dài hơn,

làm chi phí tăng lên.

Xét cho cùng, Hàn Quốc
muốn giáo viên

không chỉ dạy, mà phát triển.

Họ đầu tư để nâng cao
chuyên môn và sự cộng tác

và nhiều việc khác nữa.

Tất cả đều cần kinh phí.

Làm thế nào Hàn Quốc
trang trải được hết?

Câu trả lời là sinh viên Hàn Quốc
học trong giảng đường lớn.

Đây là bí quyết
làm giảm chi phí.

Tới quốc gia tiếp theo,
Luxembourg,

ta thấy chấm đỏ
ở đúng chỗ của Hàn Quốc,

Ở Luxembourg, kinh phí cho
mỗi sinh viên bằng kinh phí ở Hàn Quốc.

Nhưng cha mẹ học sinh, giáo viên
và nhà vạch chính sách

ở Luxembourg chỉ thích lớp nhỏ.

Vậy đấy, vào lớp học nhỏ
rất thoải mái.

Vậy nên họ dành
toàn bộ tiền vào đó,

kích thước lớp học (cột xanh)
làm chi phí tăng lên.

Nhưng kể cả Luxembourg
cũng chỉ đầu tư một lần,

và cái giá của việc này

là lương giáo viên không cao.

Sinh viên không có nhiều giờ học.

Và cơ bản, giáo viên có ít thời gian
làm những việc ngoài giảng dạy.

Ta thấy hai quốc gia sử dụng
kinh phí rất khác nhau,

và thực ra cách chi phí

quan trọng hơn nhiều so với
mức chi phí đầu tư vào giáo dục.

Hãy trở lại năm 2000.

Nhớ rằng đó là một năm
trước khi iPod được phát minh.

Đây là hình ảnh thế giới khi đó

theo đánh giá PISA.

Đầu tiên, ta thấy những quả bóng
nhỏ hơn nhiều, đúng không?

Chi cho giáo dục
lúc đó ít hơn nhiều,

ít hơn khoảng 35 phần trăm.

Hãy tự hỏi, nếu giáo dục
trở nên đắt hơn nhường ấy,

liệu nó có tốt hơn
nhường ấy không?

Và sự thật cay đắng,

là không có nhiều nước
được như vậy.

Có một số nước

đã có sự cải thiện ấn tượng.

Nước Đức, nước tôi, năm 2000,

nằm ở góc phần tư phía dưới,

kết quả dưới trung bình,
bất bình đẳng lớn.

nhớ rằng nước Đức tôi
vốn từng rất nổi bật

nếu chỉ so về
số người có bằng cấp.

Những kết quả này
rất đáng thất vọng.

Người ta ngỡ ngàng với kết quả.

Và lần đầu tiên,
một tranh luận xã hội ở Đức

về giáo dục diễn ra
suốt nhiều tháng,

không phải về thuế,
hay vấn đề khác, mà giáo dục

trở thành trung tâm
của tranh luận xã hội.

Rồi những nhà vạch chính sách
bắt đầu trả lời.

Chính phủ liên bang tăng mạnh
đầu tư vào giáo dục.

Người ta đã làm nhiều điều
để tăng cơ hội

cho sinh viên nhập cư hay tầng lớp thấp.

Điều thật sự thú vị, đây không chỉ

là việc cải tổ chính sách
đang có hiệu lực,

mà dữ liệu đã biến đổi
một số niềm tin và hình mẫu

trong nền tảng của giáo dục Đức.

Ví dụ, theo truyền thống,
giáo dục trẻ nhỏ được coi

là công việc gia đình, và bạn có thể
gặp những trường hợp

mà phụ nữ được coi là
thiếu trách nhiệm gia đình

nếu đưa con đến nhà trẻ.

PISA đã biến đổi tranh luận đó,

và đưa giáo dục mẫu giáo
trở thành trọng điểm

của chính sách công của nước Đức.

Hoăc, theo truyền thống,
giáo dục Đức phân chia

trẻ em 10 tuổi, độ tuổi rất nhỏ,

thành những người có thể
trở thành lao động trí thức,

và những người làm việc
cho lao động trí thức.

điều đó chủ yếu dựa trên
đường lối kinh tế xã hội,

và hình mẫu này
đang bị thách thức.

Rất nhiều thay đổi.

Tin tốt là, 9 năm sau,

ta thấy được sự cải thiện
về chất lượng và tính công bằng.

Người ta chấp nhận thách thức,
tìm cách vượt qua.

Hoặc chọn Hàn Quốc,
ở phía kia đồ thị.

Năm 2000,
Hàn Quốc đã làm rất tốt,

nhưng người Hàn
lo rằng chỉ một phần nhỏ

sinh viên thực sự
đạt được kết quả cao.

Họ đã chấp nhận thách thức,

và trong một thập kỉ, Hàn Quốc
đã tăng gấp đôi tỉ lệ học sinh

đạt kết quả cao trong lĩnh vực đọc.

Vậy, nếu chỉ tập trung
vào những học sinh giỏi nhất,

ta biết bất bình đẳng
sẽ tăng lên,

ta thấy quả bóng này
chuyển nhẹ sang hướng khác,

song vẫn là cải thiện ấn tượng.

Sự cải tổ lớn
trong giáo dục Ba Lan

làm giảm rõ rệt sự
phân hóa giữa các trường,

và nâng cấp
nhiều trường kém,

và nâng chất lượng hoạt động
lên tới hơn nửa năm học.

Ta cũng thấy những nước khác nữa.

Bồ Đào Nha đã củng cố
hệ thống trường học rời rạc

nâng cao chất lượng
và tăng tính công bằng,

Hungary cũng vậy.

Những gì ta thực sự thấy,
là đã có rất nhiều thay đổi

Kể cả những người
từng phàn nàn và nói

vị trí tương quan giữa các quốc gia

trên một biểu đồ như PISA
chỉ là chỉ vật văn hóa,

của các yếu tố kinh tế,
và các vấn đề xã hội,

tính đồng đều của các xã hội, vân vân,

những người đó cần thừa nhận
là có thể cải thiện giáo dục.

Ba Lan không hề thay đổi văn hóa.

Không thay đổi nền kinh tế.
Không thay đổi

các thành phần của dân cư.

Họ không sa thải giáo viên.
Họ thay đổi chính sách giáo dục

và cách thực hành.
Rất ấn tượng.

Tất nhiên, những điều này
đặt ra câu hỏi:

Ta học được gì từ những nước
ở góc phần tư màu xanh lá

những người đã
đạt mức công bằng cao,

kết quả cao, mà vẫn
gia tăng được kết quả?

Và hiển nhiên, một câu hỏi nữa:
điều hữu hiệu trong một hoàn cảnh

có thể trở thành mô hình
ở nơi khác không?

Tất nhiên ta không thể
sao chép toàn bộ hệ thống giáo dục

nhưng phép so sánh này
đã nhận dạng các yếu tố

mà những hệ thống hiệu quả đều có.

Ai cũng đồng ý
giáo dục là quan trọng.

Ai cũng nói vậy.

Nhưng phép kiểm nghiệm là,
bạn dành ưu tiên cho việc đó

hơn tất cả những việc khác
ra sao?

Các quốc gia trả lương
cho giáo viên ra sao

so với những
lao động bậc cao khác?

Bạn có muốn con mình
trở thành một giáo viên

thay vì một luật sư?

Truyền thông nói về
trường học và giáo viên ra sao?

Đó là những câu hỏi cốt lõi,
và điều ta học được

từ PISA, là ở các
hệ thống hiệu quả

các nhà lãnh đạo đã thuyết phục
người dân ra những lựa chọn

có tính đề cao giáo dục,
tương lai của họ,

hơn là cho tiêu dùng ngày hôm nay.

Quý vị sẽ không tin
vào điều điều thú vị này,

nhưng có những nước
mà nơi hấp dẫn nhất

không phải trung tâm thương mại
mà là trường học.

Điều đó có thật.

Nhưng đánh giá cao
giá trị của giáo dục

chỉ là một phần của bức tranh.

Phần còn lại là niềm tin
rằng tất cả trẻ em

đều có thể thành công.

Ta có những nước mà học sinh

bị phân rẽ ngay từ tuổi nhỏ.

Học sinh được chia ra,

vì người ta tin rằng
chỉ một số đứa trẻ

có thể đạt đến
tiêu chuẩn của thế giới.

Nhưng điều đó thường
gắn liền với bất công xã hội.

Nếu tới Nhật Bản ở Châu Á,
hay Phần Lan ở Châu Âu,

cha mẹ và giáo viên
ở những nước đó

mong đợi sự thành công
ở mọi học sinh

ta thấy điều đó được phản ánh
trong hành vi của học sinh.

Khi chúng tôi hỏi học sinh
điều gì giúp thành công

trong toán học,

học sinh Bắc Mỹ sẽ thường trả lời

đó là nhờ tài năng.

Nếu tôi sinh ra không phải là
thiên tài toán học, tôi nên học cái khác.

9/10 học sinh Nhật Bản sẽ nói

điều đó phụ thuộc vào
sự đầu tư, sự nỗ lực của tôi,

điều này cho ta biết rất nhiều
về hệ thống xung quanh họ.

Trước kia, các học sinh khác nhau
được dạy như nhau.

Những nước có vị trí cao
trong PISA tôn trọng sự đa dạng

với những phương pháp
sư phạm khác nhau.

Họ nhận ra rằng

sinh viên bình thường
có tài năng phi thường,

và họ biến cơ hội học tập
thành của mình.

Những hệ thống
hiệu quả cao cũng có chung

những tiêu chuẩn đầy tham vọng
và minh bạch trên toàn đồ thị.

Mọi sinh viên đều biết
điều gì là quan trọng.

Mọi sinh viên đều biết
làm sao để thành công.

Và không ở đâu chất lượng
của hệ thống giáo dục

vượt qua được chất lượng
của người thầy.

Các hệ thống có
hiệu quả cao rất cẩn trọng

trong tuyển dụng và lựa chọn giáo viên

và cách đào tạo họ.

Họ cẩn thận với cách nâng cao
trình độ của những giáo viên

đang vượt khó để vươn lên,

và cách cấu trúc lương
cho giáo viên.

Họ cũng tạo môi trường
để giáo viên cùng làm việc

để định hình ra phương pháp tốt.

Họ tạo ra các
lộ trình sáng suốt

để giáo viên phát triển sự nghiệp.

Trong những hệ thống
trường học quan liêu,

giáo viên thường bị
bỏ mặc trong lớp

với rất nhiều chỉ định
về việc phải giảng cái gì.

Hệ thống hiệu quả cao chỉ rõ
hiệu suất cao là thế nào.

Họ đặt ra những
tiêu chuẩn đầy tham vọng,

nhưng tạo điều kiện
cho giáo viên tự quyết định,

hôm nay sẽ dạy học sinh điều gì.

Trong quá khứ người ta truyền đạt
tri thức trong giáo dục.

Thử thách ngày nay
là tạo điều kiện cho tri thức tự đào tạo.

Hệ thống hiệu quả cao
đã chuyển từ những dạng

chuyên môn hay quản trị
của kiểm soát và trách nhiệm --

như, kiểm tra xem người ta
có làm việc được giao trong giáo dục --

sang dạng chuyên môn
của tổ chức nghề nghiệp.

Họ cho phép giáo viên tạo
những cải tiến trong sư phạm.

Họ tạo điều kiện mà giáo viên cần

để phát triển phương pháp
sư phạm mạnh hơn.

Mục tiêu của quá khứ là
chuẩn hóa và đồng nhất.

Những hệ thống cao
tạo ra những giáo viên

và hiệu trưởng có thể sáng tạo.

Trong quá khứ, chính sách
tập trung vào đầu ra,

được định sẵn.

Hệ thống hiệu quả cao đã giúp
giáo viên và các hiệu trưởng

hình dung ra người
giáo viên sau này

và trường học sau này trong đời họ.

Và kết quả ấn tượng nhất
của hệ thống đẳng cấp thế giới

là họ đạt hiệu suất cao
trên toàn hệ thống.

Bạn đã thấy Phần Lan
làm rất tốt trên PISA

nhưng điều làm Phần Lan
ấn tượng đến vậy

là chỉ có 5% khác biệt về chất lượng

trong sinh viên giữa các trường.

Trường nào cũng thành công.

Đây là nơi mà thành công
mang tính hệ thống.

Sao họ làm thế được?

Họ đầu tư nguồn lực vào nơi
tạo sự khác biệt lớn nhất.

Họ đưa hiệu trưởng giỏi nhất
vào những trường xóc xương nhất,

và giáo viên giỏi nhất

vào lớp giỏi khó dạy nhất.

Cuối cùng, những nước này
áp dụng cân đối chính sách

trong toàn bộ lĩnh vực chính sách công.

Những chính sách giúp họ mạch lạc
qua những quãng thời gian dài,

và đảm bảo những gì họ làm
được triển khai nhất quán.

Biết được những hệ thống
thành công đang làm gì

chưa cho chúng ta
biết cách nâng cao.

Điều đó cũng rõ,
và đây là một vài hạn chế

trong phép so sánh quốc tế của PISA.

Những dạng nghiên cứu khác
cũng cần vào cuộc,

đó cũng là lí do PISA
không có tham vọng

nói cho các nước biết
họ nên làm gì.

Nhưng sức mạnh của nó nằm ở việc

nó cho người ta biết
người khác đã và đang làm gì.

Ví dụ của PISA
cho thấy dữ liệu có thể

mạnh mẽ hơn
việc quản trị bao cấp tài chính

mà chúng ta thường nương vào
để vận hành hệ thống giáo dục.

Một số người tranh luận rằng

thay đổi quản lý giáo dục

như là di dời nghĩa trang.

Bạn không thể tin có người
giúp mình làm việc này. (Cười)

Nhưng PISA cho thấy
những điều có thể trong giáo dục.

Nó giúp các nước thấy rằng
cải thiện là điều có thể.

Nó lấy đi lý sự
của những người tự mãn.

Nó giúp các nước đề ra
các mục tiêu có ý nghĩa

với các tiêu chí định lượng
mà các nhà lãnh đạo phải đạt được.

Nếu ta có thể giúp từng đứa trẻ,
từng giáo viên, từng ngôi trường,

từng hiệu trưởng, từng bậc cha mẹ
thấy cải thiện là có thể,

rằng không có giới hạn
cho cải thiện giáo dục,

ta đã đặt nền tảng

cho những chính sách
và chất lượng sống tốt hơn

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay)