Por que non funcionan as dietas

Nos EE.UU., o 80% das rapazas someteuse a algunha dieta antes dos 10 anos. Nesta charla, dura e sincera, a neurocientífica Sandra Aamodt emprega a súa experiencia persoal para ensinarnos como o noso cerebro controla os nosos corpos. Tamén nos mostra como a ciencia explica por que as dietas non funcionan e como poden ser máis prexudiciais do que pensamos. Suxírenos ideas para conseguirmos vivir menos obsesionados coas dietas, botando man da nosa intuición.

Hai tres anos e medio,

tomei unha das mellores decisións
da miña vida:

como propósito para o novo ano,

deixei de facer dietas,
de preocuparme polo meu peso

e aprendín a comer
de maneira consciente.

Agora como cando teño fame,

e perdín 4'5 kg.

Esta son eu con 13 anos,

cando comecei a miña primeira dieta.

Cando vexo esa foto penso:

"non precisabas poñerte a réxime,

o que precisabas era aprender a vestir".

(Risas)

Pero eu estaba convencida
de que necesitaba perder peso

e cando o recuperaba,

culpábame a min mesma, madía leva.

E durante as tres décadas seguintes,

probei e probei distintos réximes.

Daba igual o que fixese,

despois de perder peso, volvía gañalo.

Estou segura de que moitos de vós
compartides ese sentimento.

Como neurocientífica

preguntábame "por que é tan difícil?".

Obviamente, o noso peso depende

do que comemos e da enerxía que queimamos.

O que a maioría da xente non sabe

é que o cerebro controla

a fame e o consumo de enerxía,

sobre todo, de maneira inconsciente.

O noso cerebro fai este traballo
entre bastidores,

e iso é unha boa noticia,

xa que a nosa mente consciente

--como dicir isto de maneira educada?--

distráese con facilidade.

Está ben o de non ter
que acordarse de respirar

mentres estamos a ver unha película.

Ou o de non esquecernos de como camiñar

mentres pensamos no que imos cear.

O noso cerebro ten o seu propio concepto

do que debemos pesar,

sen importarlle o que opine
o noso ser consciente.

A isto chámaselle "punto de partida",

pero é un termo enganoso,

xa que realmente comprende un rango

de entre 4,5 e 7 kg.

Podemos cambiar o noso estilo de vida

para subir ou baixar de peso
dentro dese rango,

pero é moitísimo máis difícil
manterse fóra del.

No hipotálamo, a parte do cerebro

que regula a masa corporal,

hai máis dunha ducia de sinais químicos

que lle indican ao corpo que gañe peso,

e máis doutra ducia
que lle indican que o perda.

Este sistema funciona como un termóstato,

responde aos sinais do corpo

con axustes nos niveis de fame,
na actividade e no metabolismo,

co fin de manter o noso peso estable
mentres que as condicións cambian.

Iso é o que fai un termóstato, non si?

Mantén a temperatura da casa

mentres que o tempo fóra cambia.

Podemos intentar cambiar
a temperatura da casa

abrindo unha ventá no inverno,

pero iso non vai cambiar
os axustes do termóstato,

co que a súa resposta será
avivar a caldeira

para que o espazo queza de novo.

O noso cerebro funciona do mesmo xeito,

responde ao enfraquecemento
con ferramentas moi poderosas

que o forzan a recuperar o peso

que considera normal.

Se perdemos moito peso,

o cerebro reaccionará
como se estivésemos a morrer de fame,

e tanto se eramos gordos como fracos,

a resposta vai ser idéntica.

Encantaríanos que o noso cerebro soubese

se precisamos gañar peso ou non,

pero non o sabe.

Se perdemos moito peso,

teremos moita fame,

e os nosos músculos queimarán
menos enerxía.

O Dr. Rudy Leibel
da Universidade de Columbia

descubriu que as persoas que perderon

un 10% do seu peso corporal

queimaban entre 250 e 400 calorías menos

por teren o seu metabolismo suprimido.

Iso é moita comida!

E implica que o que siga esa dieta

debe comer iso de menos toda a vida

en comparación con alguén do mesmo peso

que sempre foi delgado.

Dende unha perspectiva evolutiva,

a resistencia do noso corpo
a perder peso ten sentido.

Cando a comida era escasa,
a supervivencia dos nosos antepasados

dependía da conservación da enerxía,

e mais da recuperación
do peso tras a escaseza,

xa o que os protexería
nas vindeiras penurias.

No transcurso da historia da humanidade,

a falta de alimento
foi un problema máis grave

que o abuso no seu consumo.

Isto pode explicar un feito moi triste:

os "puntos de partida" poden incrementar,

pero case nunca decrecen.

Se a túa nai algunha vez menciona

que a vida non é xusta,

esta é a clase de cousas ás que se refire.

(Risas)

Facer dieta de maneira correcta
non vai diminuír o teu "punto de partida".

Incluso cando consegues manter teu peso

durante 7 anos,

o teu cerebro segue loitando
para que o volvas recuperar.

Esta resposta sería axeitada

se a perda de peso se debese
a unha longa época de fame.

No mundo actual,
no que existen hamburguesas para levar,

este sistema non funciona
tan ben para moitos de nós.

Esa diferenza entre o pasado
no que viviron os nosos antepasados

e o noso presente de abundancia

é a razón pola que o Dr. Yoni Freedhoff

da Universidade de Ottawa

querería levar algún dos seus pacientes

a un pasado no que a comida era limitada,

e esa tamén é a razón

pola que cambiar
a dispoñibilidade dos alimentos,

é a solución máis efectiva
para combater a obesidade.

Por desgraza,
unha ganancia temporal de peso

pode converterse en permanente.

Se mantemos un peso elevado
durante moito tempo,

falo de anos para a maioría de nós,

pode que o noso cerebro decida
que ese é o peso normal.

Os psicólogos clasifican
as persoas en dous grupos:

os que se fían da súa fame

e os que intentan controlar o que comen
con forza de vontade,

como a maioría dos que seguen dietas.

Referireime a eles como
"comedores intuitivos" e "controlados".

O interesante dos "comedores intuitivos"

é que teñen
unha menor tendencia ao sobrepeso

e pasan menos tempo pensando na comida.

Os "comedores controlados"
son máis vulnerables

a comer de máis
motivados pola publicidade,

piden as racións máis grandes
e sucumben aos bufetes libres.

Un pequeno capricho,

como comer
unha soa cullerada de xeado,

fai aos "comedores controlados"

máis propensos á farta de comida.

Os nenos son moito máis sensibles

a este ciclo de facer dieta
e logo comer a fartar.

Numerosos estudos mostran

que as rapazas que fixeron dieta
durante o comezo da adolescencia

teñen unha probabilidade 3 veces maior
de padeceren sobrepeso

cinco anos despois,

incluso cando partían dun peso normal,

e todos estes estudos atoparon

que os mesmos factores

que predín a ganancia de peso

serven para predicir tamén
trastornos alimentarios.

O outro factor, por certo,

para aqueles que sodes pais,

son as burlas
por parte dos membros da familia

sobre o seu peso.

Así que non fagades iso.

(Risas)

Deixei na casa
case todas as miñas gráficas,

pero non me puiden resistir a traer esta,

porque son unha "friki" e iso é o meu.

(Risas)

Este é un estudo sobre o risco de morte

ao longo de 14 anos

baseado en catro hábitos saudables:

comer suficiente froita e verdura,

facer exercicio tres veces á semana,

non fumar,

e beber con moderación.

Comecemos analizando os participantes

de peso normal.

A altura das barras indica
o risco de morte,

e os números 0, 1, 2, 3 e 4

no eixo horizontal

representan a cantidade destes hábitos

que presenta unha persoa dada.

Como podedes imaxinar,
canto máis san é o estilo de vida,

menor é a probabilidade de morte
destes individuos durante o estudo.

Agora vexamos o que pasa

coas persoas con sobrepeso.

As que non teñen hábitos saudables

teñen un maior risco de morte.

Ao cambiar soamente un dos hábitos,

as persoas con sobrepeso
entrarían no rango normal.

Para as persoas obesas
sen hábitos saudables,

o risco é moi alto,
incluso 7 veces maior

que o dos grupos máis sans do estudo.

Pero un estilo de vida saudable
axúdalles tamén ás persoas obesas.

De feito, se atendemos soamente ao grupo

cos catro hábitos saudables,

vemos que o peso
ten un efecto moi pequeno.

Podemos controlar a nosa saúde

controlando o noso estilo de vida,

incluso sen sermos capaces
de perder peso e mantelo.

As dietas son pouco fiables.

Cinco anos despois dunha dieta,

a maioría da xente volve recuperar o peso.

O 40% deles incluso gañan máis.

Se pensades nisto,

o resultado habitual dunha dieta

é ter maior facilidade para gañar peso

que para perdelo.

Se xa vos convencín de que facer dieta

pode ser un problema,

a seguinte pregunta é:
que se pode facer entón?

E a miña resposta, en dúas palabras, é
"pensamento consciente".

Non estou falando de aprender a meditar

ou a facer ioga.

Falo de comer de maneira consciente:

aprender a interpretar
os sinais corporais,

e comer só cando temos fame

e parar cando estamos cheos,

porque moitas veces a ganancia de peso

débese a que comemos sen fame.

Como podemos facelo?

Permítete comer tanto como queiras,

e logo trata de recoñecer

que fai que o teu corpo se sinta ben.

Para as comidas principais
senta a comer sen distraccións.

Pensa en como se sente o teu corpo

cando comezas a comer e cando rematas,

e deixa que a túa fame decida

cando debes facelo.

A min levoume máis ou menos
un ano aprender iso

pero merece moito a pena.

Estou moito máis cómoda
en relación coa comida

do que o estiven xamais na vida.

Polo xeral, non penso nela.

Esquézome de que temos chocolate na casa.

É como se os extraterrestres
se fixesen co meu cerebro.

Completamente distinto.

Debo dicir que

este enfoque non che fará perder peso

a non ser que esteas a comer sen fame,

pero os médicos non coñecen
ningún outro enfoque

que faga que moita xente perda peso
de maneira significativa,

e ese é o motivo polo que actualmente
moita xente se centra

en previr a ganancia de peso

en vez de en promover a súa perda.

Sexamos sinceros:

se as dietas funcionasen,
xa estaríamos todos fracos.

(Risas)

Por que seguimos facendo o mesmo

pero esperamos resultados distintos?

As dietas poden parecer inofensivas,

pero en realidade,
provocan danos colaterais.

O peor é que arruínan vidas:

a obsesión polo peso
conduce a trastornos alimentarios

sobre todo nos máis novos.

Nos EUA, o 80% das rapazas de 10 anos

din que fixeron dieta algunha vez.

As nosas fillas aprenderon
a medir a súa valía

coa escala equivocada.

Na mellor das hipóteses,

facer dieta é
unha perda de tempo e de enerxía.

Malgasta unha forza de vontade
que poderiamos utilizar

en axudar aos nosos fillos coas tarefas

ou en acabar ese proxecto tan importante,

e como a forza de vontade é limitada,

calquera estratexia que a precise

é ben seguro

que vai fallar

en canto a túa atención se desvíe
deica outra cousa.

Déixovos cun último pensamento:

que pasaría se lles dixésemos
a esas rapazas que fan dieta

que está ben comer cando teñen fame?

que tal se lles ensinamos
a traballar o seu apetito

en vez de a terlle medo?

Supoño que a maioría delas serían
máis felices e máis sas,

e como adultas,

moitas delas serían máis fracas.

Encantaríame que alguén
me contase isto

canto eu tiña 13 anos.

Grazas.

(Aplausos)