Kial dietadi kutime ne funckias

En Usono, 80% el 10-jaraj knabinoj jam dietadis. En tiu ĉi honesta kaj rekta parolo, neuroscientistino Sandra Aamodt uzas sian personan sperton por elparoli gravan lecionon pri la maniero per kiu nia cerbo regas nian korpon, dum ŝi esploras la sciencon malantaŭ la fakto, ke dietado ne nur ne funkcias, sed ankaŭ povas esti malutila. Ŝi sugestas ideojn por vivi malpli obsede pir dietoj, intuicie.

Antaŭ tri jaroj kaj duono

mi faris unu el la plej bonaj decidoj de mia vivo.

Kiel novjara decido,

mi rezignis dietadon, ĉesis zorgi pri mia pezo,

kaj lernis manĝi konscience.

Nun mi manĝas kiam ajn mi estas malsata,

kaj jam perdis 10 funtojn.

Tiu ĉi estas mi je 13,

kiam mi komencis mian unuan dieton.

Nun kiam mi rigardas al la bildo, mi pensas,

ke mi ne bezonis dieton,

sed konsilojn pri modo.

(Ridado)

Sed tiam mi pensis ke mi bezonis maldikiĝi,

kaj kiam mi revenis al mia antaŭa pezo,

kompreneble mi kulpigis min mem.

Kaj dum la venontaj tri dekjaroj,

mi spertis diversajn dietojn.

Sendepende de kion mi faris,

ĉiam la perdita pezo revenis.

Mi certas ke multaj el vi konas la senton.

Kiel neuroscientistino,

mi miris, kial ĝi estas tiom malfacila?

Evidente, via pezo dependas

de kiom vi manĝas kaj kiom da energio vi forbrulas.

Tio, kion multaj homoj ne prikonscias

estas ke malsato kaj energiuzo

estas kontrolataj de la cerbo,

plejparte senkonscie.

Via cerbo kaŝe faras multajn taskojn,

kaj tio estas bona,

ĉar via konscia menso --

kiel diri ĝentile? --

estas ja distriĝema.

Estas bone ke vi ne forgesas spiri

dum kaptas vian atenton filmo.

Vi ne forgesas kiel marŝi

dum vi pensas kion manĝi vespere.

Via cerbo ankaŭ havas sian senton

pri via pezo,

spite al tio, kion vi kredas konscie.

Ĝi nomiĝas regulpunkto,

sed jen malĝusta termino,

ĉar ĝi estas etendiĝo

de ĉ. 10 aŭ 15 funtoj.

Vi povas elekti vivmanieron por ŝanĝi vian pezon

supren kaj suben, ene de tiu etendiĝo,

sed estas multe, multe pli malfacile eliĝi
el la etendiĝo.

La hipotalamuso estas la parto de la cerbo

kiu regulas korpopezon.

Pli ol dekduo da kemiaj signaloj

en la cerbo ordonas vian korpon plialtigi ĝian pezon,

pli ol alia dekduo ordonas la malon,

kaj la sistemo funkcias kiel termostato,

responde al signaloj el via korpo

per ĝustigo de malsato, korpa aktivado
kaj metabolismo,

por teni vian pezon konstata,
malgraŭ eksteraj ŝanĝoj.

Termostato funkcias tiel, ĉu ne?

Ĝi stabiligas la temperaturon de via domo

dum la vetero ŝanĝiĝas ekstere.

Nun, vi povus klopodi ŝanĝi la temperaturon

de via domo, malfermante fenestron dumvintre,

sed tio ne ŝanĝos la regulpunkton de la termostato.

kiu respondos ŝaltante la fornon

por varmigi la lokon kiel antaŭe.

Via cerbo funkcias tute same.

Ĝi respondas al maldikiĝo per uzo de potencaj iloj

por revenigi vian korpopezon

al punkto, kiun ĝi konsideras normala.

Se vi ege maldikiĝas,

via cerbo reagas kvazaŭ vi malsatmortus,

kaj ĉu vi komencas dikiĝi aŭ maldikiĝi,

la reago de via cerbo estas la sama.

Plaĉus al ni, ke la cerbo povus diri

ĉu oni bezonas maldikiĝi aŭ ne,

sed ĝi ne povas.

Se vi perdas multon de via korpopezo,

vi malsaltiĝas

kaj viaj muskoloj bruligas malpli da energio.

Dr. Rudy Leibel el la Universitato de Kolombio

malkovris, ke homoj kiuj perdis

10 procenton de ilia korpopezo

bruligas 250 ĝis 400 kaloriojn malpli

ĉar iliaj metabolismoj estas jam subpremitaj

Tio estas multe da manĝaĵoj.

Tio signifas ke sukcesa dietanto

devas por ĉiam manĝi tiomgrande malpli

ol sampezano

kiu ĉiam estis maldika.

Laŭ evoluada perspektivo,

rezistado de via korpo kontraŭ maldikiĝo
estas komprenebla.

Kiam manĝaĵoj mankis, la pluvivado de niaj praavoj

dependis de enerĝikonservado,

kaj de repreni la perditan pezon kiam manĝaĵoj denove haveblis

protektis ilin kontraŭ venontaj manĝomankoj.

Dum la historio de la homo,

manko de manĝaĵoj estis multe pli grava problemo

ol tromanĝado.

Tio eble klarigas malĝojigan fakton:

regulpunktoj povas plialtiĝi,

sed malpliiĝo rare okazas.

Nun, se iam via patrino diris,

ke la vivo ne estas justa,

ŝi parolis pri tiaj aferoj.

(Ridado)

Sukcesa dieto ne malpliigas vian regulpunkton.

Eĉ se vi daŭre malpliigas vian korpopezon

dum sep jaroj,

via cerbo ade klopodas redikigi vin.

Se la maldikiĝo estus pro longdaŭra malsatego,

la respondo estus loĝika.

En nia moderna mondo kaj siaj ĉeaŭtaj manĝejoj

ĝi ne tiel bone efikas por multaj el ni.

La diferenco inter la pratempoj

kaj la hodiaŭa abundeco de manĝaĵoj

estas kial D-ro Yoni Freedhoff

el la universitato de Otavo

ŝatus reporti keklajn el siaj malsanuloj al la tempo

kiam manĝaĵo estis malpli abunda,

kaj ankaŭ kial

ŝanĝi la manĝadmedion

fakte estos la plej efika solvo

kontraŭ dikiĝo.

Bedaŭrinde, provizora dikiĝo

povas fariĝi ĉiama.

Se vi restas tropeza dum tro longa periodo,

eble dum kelkaj jaroj por multaj el ni,

via cerbo povas decidi, ke la nova korpopezo
estas ja normala.

Psikologoj klasifikas manĝantojn en du grupoj,

tiuj kiuj obeas sian malsatecon

kaj tiuj, kiuj klopodas kontroli sian manĝadon

per volforto, kiel multaj dietanoj.

Ni povas nomi ilin intuiciaj kaj kontrolantaj manĝantoj.

Interese estas ke intuiciaj manĝantoj

malpli riskas fariĝi dikaj,

kaj ili pasigas malmultan tempon
pensante pri manĝaĵoj.

Kontrolantaj manĝantoj estas pliofte senhelpaj

rilate al tromanĝado kaŭzita de reklamado,

pliigitaj porcioj, kaj laŭvolaj bufedoj.

Kaj malgranda urĝvolo,

ekzemple, pri la manĝo de unu kulero da glaciaĵo,

pliigas la riskon de manĝodiboĉo

ĉe kontrolantaj manĝantoj.

Geknaboj estas precipe vundeblaj

per tiu ĉi ciklo de dieto kaj diboĉo.

Pluraj longdaŭraj studoj montris

ke knabinoj, kiuj dietas dum siaj dekkelkaj jaroj

prezentas probablecon fariĝi tropezaj

trioble pli grandan kvin jaroj poste,

eĉ se ili komencis kiam ili havis normalan pezon,

kaj ĉiuj el tiuj studoj montris ke

tiuj samaj faktoroj

kiuj kaŭzas dikiĝon

ankaŭ kaŭzas manĝadperturbojn.

Parenteze, la alia faktoro,

por tiuj el vi, kiuj estas gepatroj,

estas primokado fare de familianoj

pro onia pezo.

Do ne faru tion.

(Ridado)

Mi lasis preskaŭ ĉiun mian grafikaĵon hejme,

sed ne povis rezisti montri tiun ĉi,

ĉar mi estas giko, kaj tiel mi rolas

(Ridado)

Jen esploro pri la risko morti

dum 14-jara periodo

surbaze de kvar sanaj kutimoj:

manĝi sufiĉe da fruktoj kaj legomoj,

ekzerci trifoje semajne,

ne fumi,

kaj trinki modere.

Ni komencu rigardante al la normala pezo

de la homoj pristuditaj

La alteco de la stangoj reprezentas
la riskon morti,

kaj tiuj nombroj, nulo, unu, du, tri kaj kvar

sur la horizontala akso

estas la nombroj de la sanaj kutimoj

kiujn havis ĉiu persono.

Kaj kiel vi atendas, ju pli sana la vivostilo,

des pli malaltiĝas la risko morti dum la esploro.

Nun ni rigardu kio okazas

al tropezaj homoj.

Tiuj, kiuj havis neniun sanan kutimon

montris pli altan mortoriskon.

Aldoni nur unu sanan kutimon

revenigas tropezulojn malantaŭen al normala spektro.

Por dikaj homoj kun neniu sana kutimo,

la risko estas tre alta, sepfoje plialta,

ol la plejsanaj grupoj en la esploro.

Sed sana vivostilo helpas ankaŭ dikajn homojn.

Fakte, se vi rigardas nur al la grupo

kun ĉiuj kvar sanaj kutimoj,

vi povas vidi ke la pezo efikas tre malmulte.

Vi povas regi vian sanon

per regado de via vivostilo,

eĉ se vi ne povas malaltigi vian pezon

kaj teni ĝin malalta.

Dietoj ne estas vere fidindaj.

Kvin jarojn post dieto,

la plejmulto de la homoj reprenas
sian perditan pezon.

Kvardek procento da ili prenas eĉ pli.

Se vi pensas pri tio,

la tipa rezulto de la dieto

estas ke vi riskas pli dikiĝi

longdaŭre, ol maldikiĝi.

Se mi sukcesis konvinki vin, ke dietado

povas esti problemo,

la sekvanta demando estas: kion fari pri ĝi?

Kaj mia respondo, en unu vorto, estas: konscienco.

Mi ne diras, ke vi lernu mediti

aŭ praktiku jogon.

Mi parolas pri konsciencplena manĝado:

lernu kompreni viajn korpajn signalojn

por manĝi kiam vi estas malsata

kaj fini la manĝadon kiam vi estas sata,

ĉar dikiĝo plejofte venas

kiam oni manĝas dum oni ne estas malsata.

Kiel oni faras tion?

Permesu al vi manĝi

kiom vi volas, kaj poste klopodu eltrovi

kion faras, ke via korpo sentas sin bone.

Sidiĝu ĉe regula manĝado sen distraĵo.

Pripensu kiel via korpo sentas sin

kiam vi komencas manĝi kaj kiam vi finas,

kaj permesu ke la malsato decidu

kiam vi estas sata.

Mi bezonis jaron por tion lerni,

sed ĝi vere penvaloris.

Mi estas multe pli komforta pri manĝado,

ol iam ajn en mia tuta vivo.

Mi ofte ne pensas pri ĝi.

Mi forgesas, ke ni havas ĉokoladon hejme.

Estas kvazaŭ eksterteranoj ekregis mian cerbon.

Ĉio estas tute malsama.

Mi devas diri,

ke tiu maniero vidi manĝadon
eble ne kaŭzos maldikiĝon

se vi ne ofte manĝas kiam vi ne estas malsata,

sed kuracistoj ne konas alian manieron

kaŭzi gravan maldikiĝon ĉe multaj homoj,

kaj tial multaj homoj nun strebas

eviti dikiĝi

anstataŭ maldikiĝi.

Estu ni verdiraj:

se dietoj estus efektivaj, ni ĉiuj estus jam maldikaj.

(Ridado)

Kial do ni ade faras la samon

kaj atendas malsamajn rezultojn?

Dietado povas aperi sendanĝera,

sed fakte ĝi faras multan preterdomaĝon.

En la plej malbonaj kazoj, ĝi ruinigas vivojn:

Pripeza obsedo kaŭzas manĝadperturbon,

precipe ĉe junuloj.

En Usono, 80 procento da 10-jaraj knabinoj

diras, ke ili faris dieton.

Niaj filinoj lernis mezuri sian valoron

per malĝusta skalo.

Eĉ en la plej bonaj kazoj,

dietadi estas perdo de tempo kaj energio.

Ĝi konsumas volforton, kiu povas esti uzata

por helpi viajn geknabojn fari siajn hejmtaskojn

aŭ fini gravan laboran projekton,

kaj ĉar volforto estas limigita,

ĉiu strategio bazita sur sia konstanta aplikado

estas plejofte kondamnita

al finfina malsukceso

kiam onia atento iras al alia afero.

Kaj nun, unu lasta penso.

Kio okazus se ni dirus al tiuj dietantaj knabinoj,

ke taŭgas manĝi kiam oni malsatas?

Kio, se ni lernigu al ili, ke ili decidu laŭ sia apetito

anstataŭ timi ĝin?

Mi pensas, ke multaj el ili estus pliĝojaj kaj plisanaj,

kaj kiel plenkreskuloj,

multaj el ili eble estus malplidikaj.

Aĥ, se nur iu estus dirinta tion al mi

kiam mi estis 13-jara.

Dankon.

(Aplaŭdado)