-
कायम बदलणारे जग हिच हया काळाची वास्तवत: अाहे
-
अनेक लोक मोठ्या प्रमाणात अनेक महानगराकडे स्थलांतर करु लागले अाहेत
-
काही गगनचुंबी इमारतीत स्थाइक होतात
-
तर काही झोपडपट्टीत घर बनवतात.
-
अन्नाची अाणि इंधनाची कधी न भागणारी भूक,
-
बदलणारे, न सांगता येणारे विचित्र हवामान,
-
अाणि हे सर्व घडते अाहे - जेव्हा लोकसंख्या अजुनही वाढत असताना
-
अापल्याला हयाची चिंता असावी का?
-
अापल्याला हयाची भिती असावी का?
-
हया सर्वातून काय निष्कर्श काढायचा?
-
हया जागाच्या पाठीवर सातशे कोटी लोक राहातात - ही अपूर्वाईची गोष्ट नव्हे का?
-
परंतू या पार्श्वभूमीवर, जगाच्या अाणि भविष्याच्या काळजीने काही लोक घबरलेले अाहेत.
-
काही लोक या विषयी विचार करायचे सुद्धा सोदून देतात.
-
परंतू हया रात्री मी तुम्हाना खरे काय अाहे हे दाखवायचा प्रयत्न कारेन।
-
माझे नाव हान्स रोझलिंग् . मी अाकडेवारी संख्यावारी कारणारा - -
-
नको, नको, नको, नको, बंद करु नका - --
-
- - कारण संख्याशास्त्राला मिळालेल्या नवीन माहितीतून मी तुम्हास हे जग नव्या द्र्ष्टीकोनातुन दाखवेन
-
लोकसंख्या कशा (वेगळ्या) पद्धतीने वाढत अाहे हे तुम्हास सांगेन
-
आाणी अाज दिसत असलेल्या माहितीवरून भविष्यातिल जग कसे असेल ते ही दाखवून देईन.
-
नक्कीच अापल्यासमोर फार मोठी अाव्हाने ऊभी अाहेत!
-
परंतू चांगली बातमी म्हणजे भविष्य येवढे अंधाकारमय नाही।
-
अाणि मनुष्यप्राणी तुम्हाला वाटतो त्यापेक्षा खूप सुधारला अाहे.
-
घाबरू नका!
-
लोकसंख्येबाबतची सत्यता
-
प्रोफेसर हांस् रोझलिंग यांच्या बरोबर
-
तान्ही मुले - - -
-
प्रत्येक (मूल) एक अाशीर्वाद - - -
-
परंतू अनेक लोकांना वाटते की लोकसंख्येची वाढ अनियंत्रणीत अाहे
-
काहीजण म्हणतात की (हा) लोकसंख्येचा बॉम्ब अाहे
-
ते ऊचित अाहे का?
-
मग सध्या अापलि लोकसंख्या कशी अाहे? आापण या (अवस्थेपर्यंत) कसे पोचलो?
-
मी तुमहाला अातपर्यंत जन्मलेल्या प्रत्येक व्यक्तीचा इतिहास सांगणार अाहे
-
बर, निदान गेल्या हजार वर्षाचा तरी
-
अाता सुरू करु
-
मी तुम्हाला दोन अक्ष देतो
-
हा काळाचा - अाणी हा इथला जागतीक लोकसंख्येचा
अब्जाच्या च्या टप्यात
-
इश्र्वीसनपुर्वी १०००० वर्ष, जेंव्हा मनूष्यप्राणी सर्वप्रथम शेती करूलागला -
त्याविषयी पुराणवस्तू तज्ञ असा अंदाज करतात की
-
त्यावेळी जगाची लोकसंख्या केवळ एक कोटी होती
-
कल्पना करा - फक्त एक कोटी! म्हणजे अाजचा स्वीडन् देश
-
संपूर्ण जग फक्त स्वीडन् देशियांनी भरलेले
-
परंतू जशी हजार वर्षे मागे पडू लागली तसे अजुन शेतकरी,
अजुन अन्न अाणि अजुन माणसे --- अाणि बरीच साम्राज्ये निर्माण झाली
-
इजिप्त, चीन, भारत - - - अाणि शेवटी युरोप!
-
अाणि लोकसंख्या सुद्धा वाढू लागली, परंतू सावकाशीने.
-
अाणि मी इथे थांबतो, सन १८००.
-
कारण १८०० साली, जगाची लोकसंख्या १ अब्जाला पोचली
-
कल्पना करा - ह्या सर्वकाळात, हजारो वर्षे, लोकसंख्येची वाढ एक (दशांश) टक्क्याहूनही कमी असे (प्रत्येक वर्षी)
-
पण १८०० सालानंतर, औद्योगिक क्रांतीमुळे सगळेच बदलले अाणि लोकसंख्या दरवर्षी वेगाने वाढू लागली
-
अवघ्या १०० वर्षात, ती २ अब्ज्यापर्यंत पोचली
-
आाणि नंतर, मी जेंव्हा शाळेत होतो, ती ३ अब्ज होती
-
मग बरेच लोक म्हणू लागले: "पृथ्वीनक्षत्र येवढ्या लोकांचा भार
सांभाळू शकणार नाही". अागदी तज्ञ लोकांचे पण तेच म्हणणे
-
पण घडलेते ते असे - - -
-
अापण ४ अब्ज - - ५ अब्ज - - ६ अब्ज - - ७ अब्ज!
-
विचार करा --- निम्याहून जास्त लोकसंख्या केवळ माङया अायूष्यात निर्माण झाली अाहे.
-
अाणि तो अकडा अजुनही वाढतो अाहे
-
ही लोकसंख्येची वाढ, अलिकडील वर्षात, अाशियाई देशात झालेली अाहे
-
उदाहरणार्थ, इथे बांगलादेशात - - - जिथे लोकसंख्या तिपटीने वाढली केवळ माझ्या अायूष्यभरात
-
५ कोटी वरून १५ कोटींपर्यंत
-
तो अाता जगातला सार्वात घनदाट लोकसमख्येचा देश अाहे
-
साधारणपणे दीड कोटी लोक खूप गर्दी झालेल्या राजधानीत, ढाक्यात राहातात
-
येथील लोक, शहरातले असोत अथवा खेड्याकडील असोत,
स्वतःच्या कुटुंबसंख्यच्या प्रचंड काळजीत अाहेत
-
पण एक नवीन बांगलादेश उदयोन्मूख होत अाहे
-
ह्या खान कुटुंबाचे उदाहरण. आाई तस्लिमा, मुली तंजिना अाणि छोटी सदिया
-
अाणि वडिल हन्नान.
-
बायकांना तयार व्हायला खूप वेळ लागतो, पुरुष तेवढा वेळ लावत नाहीत.
-
जर तू हातानी पुसुन टाकणार असशील तर मग लावतेस कशासाठी?
-
तस्लिमा अाणि हन्नान दोघेही स्वतः खूप मोठ्या कुटुंबातूनच अालेले
-
पण त्यांनी ठरवले की फक्त दोनच मुले होवू द्यायची।
-
-
-
-
-
-
-
-
-
तस्लिमा अाणि हन्नान हे मोठ्या कुटुंबपासून दूर जाउलागलेल्या संस्क्रुतीतले भागीदार अाहेत
-
अाणि तस्लिमाचीतर ही नोकरीच झाली आाहे
-
ती कुटुंब नियोजनाची सरकारी नोकरी करते
-
जे (सरकार) तिच्यासारख्या बायकांना प्रत्येक खेड्यात नोकरीस ठेवतात.
-
ती दारोदार जाउन इतराना लहान कुटुंब ठेवण्यासाठी मदत करते
-
तस्लिमा त्याना सल्ला देते, नैतीक अाधार देते अाणी सर्वात महत्वाचे,
-
वेगवेगळी गर्भनिरोधके पुरवते
-
तर तस्लिमा या गर्भधारणाचा दर कमी करण्य़ात कितपत यशस्वी झाली अाहे?
-
म्हणजे, प्रत्येक स्त्रीला होणार्या बाळांची सरासरी संख्या
-
अाम्ही स्वीडन् मधे गॅपमाइंडर फौडेशनची स्थापना केली
-
कारण जगातील सागळी सांख्यीक माहीती सर्वांना सोप्यारितीने पुरवता यावी
-
यामुळे मी तुम्हाला बांगलादेशातील परिस्थिती अाणि काय घडले अाहे हे दाखवू शकेन
-
हा, अाडवा अक्ष, स्त्रीला होणार्या बाळांची सरासरी संख्या
-
अागदी १, ते २ - - - ७ ते ८
-
अाणि हा उभा अक्ष, तो अायूष्यमर्यादेचा
-
आयुर्मानाचा, नवजात बाळ कीती अायुष्य जगेल याचा
-
३० पासून ते अागदी ९० पर्यंत
-
अाता - - - अापण १९७२ मधे सूरूवात करू
-
हे वर्ष बांगलादेशाला महत्वाचे, ज्या वर्षी त्या देशाला स्वातंत्र्य मिळून वर्ष झाले
-
त्यावर्षी, बांगलादेशाची परिस्थिती ही इथे होती
-
अाणि तिथे स्त्रीयां सरासरी ७ बाळांना जन्म द्यायच्या
-
अाणि सरासरी आयुर्मान ५० वर्षापेक्षा कमी होते.
-
मग स्वातंत्र्यानंतर काय झाले?
-
बांगलादेशात आयुर्मानाची वाढ झाली का? तिथे बाळांचे जन्मप्रमाण कमी झाले का?
-
इथे सगळी अाकडेवारी माहिती अाहे. मी बांगलादेश सुरू करतो.
-
नक्कीच, आयुर्मान वाढत अाहे, जन्मप्रमाण, कमी कमी - - - ६ - - - ५
-
अाणि आयुर्मान अजूनही लांबत आाहे - - - ४ - - -३
-
अाणि अाता जन्मप्रमाण जवळजवळ २ पर्यंत अाले अाहे, २.२ ह्यपर्यंत.
आाणि अायुर्मान हे सत्तरी पर्यंत लांबले अाहे
-
हे पूर्णपणे अाश्चर्यकारक अाहे! गेल्या ४० वर्षात, बांगलादेश बदलल अाहे
-
७ पासून ६ - ५ -४ - ३ - २
-
हा चमत्कार बांगलादेशात घडला अाहे!
-
पण ही गोष्ट फक्त बांगलादेशाचीच अाहे का? बर,
मी तुम्हाला सगळे जग दाखवतो
-
मी ५० वर्ष माघार काळी जातो - १९६३ सालात
-
ईथे सगळे देश अाहेत.
-
हीरव्या रंगात उत्तर अाणि दक्षीण अमेरिका.
पिवळ्या रंगात युरोप, पूर्व अाणि पश्चिम
-
निळा म्हणजे आाफ्रिका, उत्तर अाणि सहारा वाळवंटाच्या दक्षीणेस.
अाणि लाल हा अशिया खंड, त्यात अाम्ही अॉस्ट्रेलिया अाणि न्यू झिकंड़ घेतले अाहे.
-
गोलाचा अाकार जेवढा मोठा तेवढी लोकसंख्या मोठी.
-
हे तिथले मोठे गोल म्हणजे चीन व भारत. बांगलादेश त्याच्या मागोमाग.
-
१९६३ साली जागतीक जन्मप्रमाणाची सरासरी होती ५.
-
पण ते दुभागलेले जग होते - - - ते तुम्हाला दिसते किंवा जाणवते का?
-
हे ईथले देश, विकासलेले, त्यांची कुटुंबे छोटी होती अाणि अायुष्य मोठे होते.
-
अाणि मग हे विकसनशील देश, अाणि त्यांची मोठी कुटुंबे व छोटे अायुष्य
-
ह्या तफावतीच्या मध्यावर फार कमी देश होते.
-
पण अाता अापण बघू काय घदले ते.
-
मी जगाची सुरुवात करतो!
-
हे पहा - - -
-
तूम्हाला दिसेल, चीन, मोठ्ठा गोळा, त्यांचे अारोग्य सुधारले
-
अाणि त्यानी कुटुंब नियोजनास सुरुवात केली अाणि त्यांची कुटुंबे छोटी झाली।
-
हा हिरवा, बघा मेक्सिको, तो तिथे येत अाहे.
-
हा ब्राझीलसुध्धा, लॅटीन अमेरिकेतला हिरवा.
-
अाणि हा भारत, मागोमाग येतोय.
हे सगळे मोठे अशियातले लाल गोळे, सागळे त्याच मार्गी.
-
अनेक अाफ्रीकेतील देश मात्र अजूनही
दर स्त्री मागे बर्याच बाळांचा जन्म होतो अाहे .
-
अाणि तिथे बांगलादेशाने भारतापुढे
अाघाडी घेतली कुटुंब छोटे करण्यामधे.
-
अाणि अाता जवळजवळ सगळेच देश भागाकडे सरकू लागले,
अागदी अाफ्रीका देखील वर वळू लागलाय
-
अोह्! तो हेएटी मधला भूकंप!
-
आणि आता सगळेच वरपर्यंत पोचले. केवढा मोठा फरक!
-
अाज सगळ्या जगाची जन्मप्रमाणाची सरासरी अाहे २.५
-
केवळ ५० वर्षापूर्वी ती होती ५.
-
जग बदलले अाहे: प्रत्येक स्त्री मागे बाळांचे जन्मप्रमाण ५ वरून २.५ वर आले आहे
-
अाणि ते अजून उतरते अाहे - - - , केवढा मोठा फरक!
-
लोकांना वाटत असे की बांगलादेश आणि त्यासारखे देश हे
लोकसंख्येच्या बॉम्बचे मूळ किंवा मध्य!
-
परंतू ते किती चूकीचे होते!
-
माझ्या मते, श्रीमति तलिस्मा आणि तिच्यासारखे आरोग्य कर्मचारी,
-
ज्यानी त्यांचे देश, हया बाजूपासून - - - आगदी - - - काही दशवर्षात
-
ह्या चांगल्या आरोग्याकडे आणि छोट़या कुटुंबाकडे नेले
हे आपल्या काळातले धेय्यवादीच आहेत!
-
हा आश्चर्यजनक बदलच घडला आहे.
-
आपण आता विभागलेल्या जगात रहात नाही.
-
पण किती लोकांना हया आश्चर्यजनक बदलाची जाणीव आहे?
-
गॅपमाइंडर मधे आम्ही फक्त संख्याच पुरवत नाही,
आम्ही लोकांना कितपत माहीत आहे याची देखिल नोंद घेतो.
-
म्हणून आम्ही स्वीडन् मधे पहिला आढावा घेतला.
त्याचे परीणाम मात्र निराशावादी ठरले.
-
आम्ही दुसरा आढावा ब्रिटनमधे घेतला. आमच्या खूप आशा होत्या, कारण
ब्रिटीश लोक सर्वत्र जाउन आले आहेत.
-
आम्हाला वाटले तिथेतरी चांगले परीणाम दिसतील.
-
आम्ही पहिला प्रश्न विचारला: बांगलादेशात प्रत्येक स्त्रीमागे
सरासरी कीती मुले जन्माला येतात?
-
आम्हि त्यांना चार पर्याय दिले: २.५, ३.५, ४.५ व ५.५
-
आणि हा ब्रिटीश आढाव्याचा निकाल.
-
पण तुम्हाला खरे उत्तर माहीत आहे: ते म्हणजे २.५
-
केवळ १२ टक्के लोकांना बरोबर उत्तर देता आले.
-
आम्हाला वाटलेकी कदाचित् अशिक्षित लोकांच्या
उत्तरामुळे टक्केवारी कमी झाली असावी.
-
म्हणून आम्ही ज्याना कॉलेज डीग्री नाही
आणि ज्याना कॉलेज डीग्री आहे, यांचे विभाग केले.
-
आणि इथे ते आहेत. हा परीणाम!
-
पण त्यांची उत्तरे अजूनच वाइट
-
आता तुम्ही असा निष्कर्ष काढाल की ब्रीटीशांना
जगाविषयी कमी माहिती आहे
-
नाही नाही!
-
मी जर एका वानराला आणि त्याच्या मित्रांना हा प्रश्न विचारला तर?
-
मी एकेका केळ्यावर वेगवेगळे उत्तर लिहून
त्यांना एक एक केळे उत्तरासाठी निवडू दिले असते
-
तर त्याचे परिणामी उत्तर असे आले असते.
-
अर्थात वानरांना बांगलादेशाविषयी काहीच कल्पना नाही
-
पण केवळ यादृच्छिकतेमुळे, त्यांची बरोबर उत्तरे
ब्रीटीशांच्या बरोबर उत्तरांपेक्शा दुप्पट असतील.
-
अर्ध्याहून अधीक ब्रीटीश लोकांचे उत्तर ४.५ किंवा जास्त असे आहे।
-
ही समस्या ज्ञानाच्या कमतरतेची नसून,
पूर्वकल्पित गृहित विचारांची आहे.
-
ब्रीटीश अशी कल्पना करू शकत नाहीत,
किंवा अंदाजही करू शकत नाहीत
-
बांगलादेशातील स्त्रीयांना सरासरी २.५ मुले होतात.
आणि खरेतर २.२ च आहेत सध्या.
-
ही गोष्ट ब्रीटीशांना माहीत नाही: की तस्लीमाआणि तिचे कुटुंब
हे बांगलादेशातील सर्वसामान्य प्रमाणाचे आहे.
-
आणि हे फक्त तिथेच् नाही तर जगभर आहे.
ब्राझील मधे २ मुलांचेच कुटुंब.
-
व्हिएतनामात २ मुलांचेच कुटुंब.
-
आणि भारतातसुध्दा, आजकाल २ मुलांचेच कुटुंब हे प्रमाण झाले आहे.
-
आणिजर तुम्ही आफ्रीकाखंडात गेलात,
जर आदीस अबाबा सारख्या मोठ्या शहरात गेलात
-
तर आदीस अबाबा मधे प्रत्येक स्त्रीला सरासरी २ पेक्षा कमीच मूले होतात
-
मग ते मुसलमान, बुध्द, हिंदू, ख्रिश्चन - - -
-
असा एक धर्म नाही, एक संस्कृती नाही, एक खंड नाही
-
जिथे २ मुलांचे कुटुंब होउ शकत नाही.
-
हा मोठ्या कुटुंबाकडून २ मुलांच्या कुटुंबाकडे होणारा बदल
-
हा माझ्याआयुष्यभरातला ह्या जगात घडलेला सर्वात महत्वाचा आहे.
-
हे मानवी इतिहासात अभूतपूर्वक् आहे !
-
तर आता आपण परत बांगलादेशात.
-
आपण ह्या मोठ्या वरून लहान कुटुंबाकडे होणार्या या
ऐतिहासीक आणि अभूतपूर्व बडलाची कारण मिमांसा करूयात.
-
आज, इस्लामिक बांगलादेशात, जवळ जवळ सगळया १५ वर्षीय
तंजिना सारख्या मुली शाळेत जातात.
-
ते सरकार आज त्या मुलीच्या उच्य माध्यमीक शिक्षणासाठी
तिच्या कुटुंबाला पैशाची सुध्दा मदत करतात
-
आजकाल तंजिनाच्या शाळेत मुलींची मुलांपेक्षा जास्त संख्या आहे.
-
तुम्ही ह्या धदड्यातला हा मुद्दा न समजणे अशक्य!
-
शीक्षण हे ऊपायकारक आहे अणि बांगलादेशीय स्त्रीयांना
अनेक नव्या संध्यांचा लाभ होत आहे.
-
असमानता असून देखील आज खूप नोकर्या मिळू शकतात
आणि तंजिनाने खूप उच्च ध्येय ठेवले आहे.
-
इथे अधिक आणि अधीक तरुण महिलांना गोष्टी कीती
वेगळ्या असू शकतात ह्याची जाणीव होऊ लागली आहे.
-
तस्लिमाला, तिच्या दोन मुलींसाठी एका
उज्वल भविष्याची वाटणारी आशा-ही विस्मयकारकच दिसते.
-
पण बांगलादेश मधल्या बदलाला
एका अत्यावश्यक परिवर्तनाचा आधार आहे.
-
ते (परिवर्तन) म्हणजे मूल जगण्याची एक नाट्यमय सुधारणा.
-
तो रमदान, मुसलमान लोकांचा उपवासाचा
आणि अंतर्मयी होण्याचा महिना.
-
अशा शुभ काळी, हानान आपल्या आई-वडिलांना
कुटुंबाच्या स्मशानभूमी कधे लक्ष द्यायला मदत करत आहे.
-
हनानची तीन भावंडे आगदी लहान असताना मृत्यूमुखी पडली.
त्यांना येथे मृत्यूनंतर पुरले आहे.
-
पूर्वी जेव्हा हनानचे आई-वडील तरूण जोडपे होते,
-
त्याकाळी वय ५ वर्षे होण्याआधीच
पाचातील एक मूल मृत्यूमुखी पडे.
-
सगळ्या कुटुंबांना सतत भीती असे
की एक किंवा अधिक मुले (मृत्यूमुखी) गमावतील.
-
गेल्या काही दशकांत बांगलादेशाने मूलभूत आरोग्याची
विशेषतः मुलांना जगवण्याची, खूपच प्रगती केलेली आहे.
-
लस, संक्रमण उपचार आणि चांगले पोषण आणि स्वच्छता
-
यामुळे देशातील लाखो मुलांच्या जीवनाचे जतन झाले आहे.
-
आणि आता आई-वडील म्हणून, त्यांना कल्पना आली आहे की
आपली सर्व मुले जीवीत असण्याची शक्यता आहे,
-
कुटुंब नियोजन मोठा अडसर शेवटी नाहीसा झाला आहे.
-
आगदी ढाक्यातल्या झोपडपट्टीत सुध्दा,
स्त्रीयांना आता सरासरी फक्त 2 मुले होतात.
-
मुले जीवीत असण्याची शक्यता वाढते यात सर्वकाही आहे.
-
आपण परत भुतकाळात जाऊ या.
-
१८०० सालापूर्वी जगाची लोकसंख्या खूप हळू का वाढत होती?
-
संपूर्ण इतिहासात, सर्व ऐतिहासिक नोंदी अम्हाला दर्शवतात की सरासरीने,
-
दोन पालकांना ६ मुले असत - कमीजास्त प्रमाणात.
-
पण ही तर अतिशय जलद लोकसंख्या वाढ वाटते. मग ते वाढली का नाही?
-
कारण, १... २ ... ३ ... ४ मुले; ती स्वत: पालक होण्याआधीच मरण पावत.
-
पूर्वी लोकांचे निसर्गातले वास्तव्य पर्यावर्णीय संतूलनेत नव्हते,
-
त्यांचा मृत्यू व्हायचा पर्यावर्णीय संतूलनेने.
-
हे मात्र अतीशय शोकाचेच!
-
पण औद्योगिक क्रांतीमुळे हे सर्व बदलले.
-
चांगले वेतन, अधिक अन्न, तोटीचे पाणी,
चांगले स्वच्छता, साबण, वैद्यकीय क्षेत्रातील प्रगती ....
-
मग या सर्व प्रगतीमुळे लोकसंख्या का वाढेली?
जास्त मुले झाली हे त्याला कारण?
-
नाही! मी शाळेत असताना १९६३ मध्ये जगातल्या प्रत्येक
स्त्री प्रति सरासरी मुलांची संख्या कमी होत होत ५ पर्यंत आली.
-
आणि मुलांच्या जगण्याचा (दर) वाढणे
हे लोकसंख्येच्या जलद वाढीचे कारण ठरले.
-
त्याकाळी ४ जगत
-
परंतू पाचापैकी एकाचा मृत्यू व्हायचा
आणि हे नक्कीच दुर्दैवाचे होते.
-
बहुतेक देशांनी फक्त अलीकडील काळामध्येच मुले जगवण्याच्या
आणि कुटुंब नियोजनाच्या प्रयत्नात मोठी पुढे उडी घेतली आहे.
-
यातून आता आम्ही एक नवीन समतोलता गाठत आहोत.
-
आणि ती एक सुरेख समतोलणा आहे:
सरासरी २ पालक व २ जीवीत रहाणारी मुले.
-
ह्यातून आम्ही एक आनंदी संतूलनातले कुटुंब केले आहे.
-
हीच आज जगातील सर्वसामान्य कौटुंबिक परिस्थिती आहे.
-
आणि यातून भविष्याविषयी काय अर्थ काढता येइल?
-
मी तुम्हाला (लोकसंख्या) भविष्यात काय असेल याचा सर्वोत्तम अंदाज देतो,
-
युनायटेड नेशन्सच्या लोकसंख्याविभागातील तज्ञ्यांकडून आम्हाला - - -
-
(मिळाले) आणि ते असे दिसते.
-
ती (वाढ) सुरुवातीस चालूच राहील, ८ अब्ज्यापर्यंत - - -
नंतर ९ अब्ज - - - मग इथपर्यंत जाईल - - -
-
पण बघा - ती मंद होती आहे!
-
शतकाअखेरी पर्यंत वाढ आगदी सपाट होतीय.
-
आणि मी जर यात अजून खोलात बघितले, तर तुम्हाला दिसेल
-
की आपण या वाढीची मंदता आणि झपाट्याने वाढणार्या लोकसंख्येला
आळा बसेल अशी अपेक्षा करू शकतो.
-
पण अर्थात हा अंदाज आहे आणि ह्या
अकडेवारीत काहीप्रमाणात अनिश्चितता आहे.
-
पण अापल्याला एक अर्थ तरी नक्की काढता येतो की
ह्या शतकात झपाट्याने वाढणार्या लोकसंख्येला आळा बसेल
-
हा सर्व आहे तो, "घसरणार्या जननक्षमतेच्या दर"
ह्यचा उल्लेखनीय परिणाम.
-
इकडे पहा. आपण ह्यात (इतिहासात) पुन्हा गेलो तर
-
मी हे तुम्हाला दाखवीन मुलांच्या संख्या दाखवून.
-
० ते १५ वर्ष वयातील मुलांची संख्या.
-
इथे आले ते (अकडे), बघा - - -
-
मुलांची संख्या हळूहळू वाढली - - - मग नंतर ती सुद्धा वेगात वाढली - - -
-
आणि शतकाअखेरीपर्यंत - इथे
-
२ अब्ज मुले जगात होती.
-
मला ते महत्त्वाचे वर्ष होते कारण त्यावर्षी
डोरीस् चा जन्म झाला. ती माझी पहीली नात.
-
तीचा जन्म झाला तो जगातील मुलांच्या द्रष्टीने
एक विशेष वेळ होता.
-
कारण लोकसंख्येच्या विशेषज्ञ्यांचा
या वर्षी पासूनचा अंदाज
-
(असा) जगातील मुलांच्या संख्येविषयीचा - -
असाच पुढे होत राहील.
-
या नंतर तो पुढ वाढणार नाही.
-
या शतकाच्या अखेरीस अपल्या जगात
अजूनही २ अब्जच मुले असतील.
-
डोरीस जेव्हा जन्म झाला तेव्हा जगातील
मुलांची संख्या वरच्या टोकाला पोचली होती.
-
मुलांच्या संख्येचा अकडा वाढत नाहीए आता.
-
आता ह्यमुळे तुम्हाला संभ्रम होईल.
-
कारण, लोकसंख्या अशी कशी वाढते,
जर मुलांची संख्या वाढत नसेल तर?
-
हे सगळे प्रौढ कुठुन येणार?
-
आणि हे समजावण्यासाठी मी ही
मोहक अंकात्मक सामग्री सोडतो.
-
आणि तुम्हाला आम्ही विकसित केलेले
खरेखुरे शक्तिशाली शैक्षणिक साहित्य दाखवतो.
-
बंधू भगिनींनो, मी तुम्हाला
आता जगातील लोकसंख्या दाखवेन.
-
स्पंजच्या ठोकळ्यांच्या स्वरूपात.
-
एक ठोकळा म्हणजे १ अब्ज
-
म्हणजे, आपल्याकडे २ अब्ज मूले ह्या जगात आहेत.
-
त्याखेरीज, अापल्याकडे १५ ते ३० वयवर्षातील
२ अब्ज लोक आहेत.
-
(अर्थात) हे ठोकळ आकडे आहेत.
-
आपल्याकडे अजून १ अब्ज लोक
३० ते ४५ वयमर्यादेतले आहेत.
-
आपल्याकडे अजून १ अब्ज लोक
३० ते ४५ वयमर्यादेतले आहेत.
-
आणि आता हा माझा ठोकळा - साठीचे आणि मोठे.
आम्ही इथे सर्वात वर.
-
ही आज जगातील लोकसंख्या आहे.
-
तुम्हाला हे दिसेल की ईथे ३ अब्ज गहाळ आहेत.
-
आगदी थोडेसेच गहाळ आहेत कारण ते मरण पावले आहेत.
-
हे बहुतेक गहाळ आहेत कारण त्यांचा जन्मच झाला नव्हता.
-
कारण १९८० सालापूर्वी जगात खुप कमी मुलंचे जन्म झाले होते
-
कारण त्याकाळी मुलांना जन्म देणार्या
स्त्रीयांची संख्या बरीच कमी होती
-
तर आज ही (परिस्थिती) आहे.
-
आता भविष्यात काय घडणार?
-
तुम्हाला माहीत आहे का माझ्यासारख्या
वयस्कर लोकांचे काय होते?
-
ते म्रत्यू पावतात.
-
हो! इथे कूणीतरी आहेत, जे रुग्णालयात काम करतात.
-
तर, - - ते म्रत्यू पावतात.
-
उरलेले १५ वर्षाने मोठे होतात आणि
त्यांना २ अब्ज मुले होतात
-
हे अाता वृध्द झाले, त्यांचा मृत्यूसमय आला.
-
आणि नंतर हे १५ वर्षाने मोठे होउन त्यांना २ अब्ज मुले होतात.
-
आणि नंतर हे १५ वर्षाने मोठे होउन त्यांना २ अब्ज मुले होतात.
-
आहाहा!
-
मुलांची संख्या न वाढता,
-
आयुष्यमान न वाढता,
-
आपल्या कधे अजून ३ अब्ज लोक होतील अाणि
नक्कीच मोठ्या लोकांची (संख्या) भरून काढतील.
-
हे घडेल, नेमके त्यावेळी जेव्हा
तरूण पिढीतील खूप लोक मोठे होतील.
-
आता इथे एक विषेश खुलासा,
जो माझ्यासारख्या वृध्द लोकांच्या दृष्टीने चांगला.
-
असा एक अंदाज आहे वृध्द लोकांचे अयुष्यमान वाढणार आहे.
-
ह्या कारणाने, आम्हाला अजुन १ अब्ज लोक इथे वर घ्यावे लागतील.
-
मी एका मोठ्या आकांक्षेने
अपेक्षा करतोय की मी ही त्या गटात असेन.
-
कारण मग मला लांब आयुष्य लाभेल आणि
वाचायला मिळेल दरवर्षी येणारी वार्षीक आकडेवारी - - -
-
पण मी जेव्हा अनेक समर्थ पर्यावरण कार्यकर्त्यांशी चर्चा करतो
तेव्हा त्यांच्या पर्यावरणाच्या काळजीने
-
ते मला नेहमी सांगतात की
"आपण लोकसंख्या ८ अब्जावे थांबवली पाहीजे."
-
मग, मी जेव्हा त्यांना प्रथम सांगतो, तेव्हा त्याना माहीत
नसते की आपण मुलांच्या संख्येचे उच्च टोक गाठले आहे.
-
आणि त्यांना हे माहीत नसते की उर्वरित लोकसंख्या वाढ
सर्व प्रौढ लोकांच्या संख्येमुळेच होइल.
-
तेव्हा आपण कमीजास्तप्रमाणात
येवढ्या लोकसंख्येपर्यंत पोचू.
-
तर, आता आपल्याला माहीत आहे कि कीती अब्ज असतील.
पण ते रहाणार कुठे?
-
तात्काळात आणि भाविष्यात.
-
ते तिथे जग, आणि इथे ७ अब्ज लोक.
-
७ अब्जातले, १ रहातात अमेरिकाखंडात - उत्तर आणि दक्षीण एकत्रीत.
-
१ युरोपात, १ आफ्रीकेत.
-
अणि ४ अशीयात
-
हे झाले सध्याचे. पण हे लक्षात कसे ठेवायचे?
-
माझगयाकडे लक्षात ठेवायला सोपा मार्ग असा - -
मी सगळे अकडे असे मांडतो - - -
-
आणि म्हणतो की जगाचा पिनकोड आहे १११४.
-
आता या शतकाच्या मध्यावर काय होईल?
-
ते आम्हाला चांगल्याप्रकारे माहीत आहे.
-
युरोप - - वाढ नाही! किंबहुना, युरोपियनांची लोकसंख्या कामीच होत आहे.
-
अमेरिका खंडात थोडेसे जास्त लोक,
मुख्यतः निवृत्त झालेले लॅटिन अमेरिकेतील लोक,
-
त्यामुळे फरक पडत नाही,
आणि ती (संख्या) जवळजवळ समान आहे.
-
अशियात अापल्याकडे १ अब्ज अजून आहेत.
-
आणि शिवाय अशियातली लोकसंख्यावाढही थांबली आहे.
-
पुढील ४० वर्षात, आफ्रीकेतील लोकसंख्या
दुपटीने वाढून २ अब्जापर्यंत पोचेल.
-
आता - - - ह्या शतकाच्या अखेरीकडे वळू
-
परंतू, आपल्याला माहीतच आहे;
युरोपात अजून लोक नाहीत, अमेरिकेत नाहीत आणि अशियात नाहीत- - -
-
पण आफ्रीकेचे नक्की आहे,
अपल्याजवळील अकदेवारीवरून आता पुन्हा दुप्पट
-
म्हणजे, अाफ्रीकेत ४ अब्ज होतील.
-
२१०० साली, आणि त्यावेळचा पिनकोड असेल ११४५
-
तर, २१०० साली हे जग फार वेगळे असेल.
-
जे लोक - मी ज्याला पूर्वकाळचा पश्चिमखंड म्हणतो - तिथे
-
म्हणजे पश्चिम युरोप, उत्तर अमेरिका, इथले,
जगातल्या लोकसंख्येच्या प्रमाणात १०% हून कमी असतील.
-
८०% जागतीक संख्या अशियात आणि आफ्रीकेत नांदत असेल.
-
पण त्यांना टिकून राहण्यासाठी पुरेशी संसाधना असेल का?
-
पण, हे एक महान आव्हान असेल
आणि काही आपोआप येणार नाही.
-
पण माझ्यामते या अब्जावधी लोकांना गुण्यागोविंदाने एकत्र रहाता येईल.
-
जे पाहिजे ते ५ अब्ज लोकांचा एक संपन्न आणि शांत अशिया
हे पहायला मिळण्याचा संभाव नक्कीच आहे.
-
जपान, दक्षीण कोरीया आणि इतर अत्ताच संपन्न आहेत.
-
त्यांच्यामागोमाग ह्या संपन्नतेच्या रस्त्यावर, चीन, भारत आणि
इंडोनेशिया या देशांचे मोठाले भाग व इतर ानेक अशियाई देश आहेत.
-
याखेरीज, अशियातल्या गारिब देशात,
बर्याच जणांचे आयुष्यमान सुधारत आहे.
-
पण भवितव्यात, आफ्रीकेचे ४ अब्ज लोंकाचे काय होणार?
-
ते भयंकर दारिद्रयरेषेखाली राहतील का?
-
मी आफ्रीकेतील अत्यंत दारिद्र्य बघितले आहे.
-
३० वर्षांपूर्वी मी डॉक्टर म्हणून २ वर्षे खुप प्रकर्शाने माझे आयुष्य घालवले,
-
ते आफ्रिका खंडाच्या पूर्वकिनार्याच्या गरीब मोझांबिक देशात.
-
मोझांबिकला नुकतेच स्वतंत्र्य मिळले होते,
वसाहती-पोर्तुगाल विरुद्ध एक लांब युद्धानंतर.
-
माझे काम, आम्हा दोन परदेशीय डॉक्टरांपैकी एक म्हणून,
३ लाख लोकांकडे बघण्याचे होते.
-
आणि हे ते इस्पितळ होते. माझी पत्नी सुध्दा तिथे
प्रसुतीशास्त्रातील परिचारिकेचे काम करत असे.
-
या रुग्णालयातील हे सगळे कर्मचारी.
-
पांढर्या कोटातल्यांना कमीत कमी एक वर्ष एक व्यावसायिक प्रशिक्षणाची
(पोर्तुगीज) वसाहती काळात संधी मिळाली होती.
-
आणि इतर, - - - त्यांना वाचता किंवा लिहिता पण येत नसे.
-
पण ते सर्वजण अतिशय समर्पित आणि प्रेरणापुर्वक कार्य करत.
-
पण रुग्ण आलेते वाईट रोग अत्यंत गरीबी घेउन
-
आणि अमच्याकडील संसाधने कित्येकदा अपुरी पडत.
-
आणि विशेषत: तरुण डॉक्टर म्हणून माझे कौशल्य,
रुग्णांना गरजा पूर्ण करण्यासाठी कमी पडत असे.
-
मोझांबिक अजूनही अत्यंत गरीब देश आहे.
-
परंतू मी ३० वर्षांपूर्वी होतो त्यपासून गोष्टींमधे बरीच सुधारणा झाली आहे.
-
सांगायची सुरुवात म्हणजे, आता मी ज्या गावात ३० वर्षांपूर्वी
काम केले तेथे आता एक नवीन रुग्णालय आहे.
-
त्या नवीन आणि खूप मोठ्या रुग्णालयात १५ डॉक्टर आहेत
आणि त्यातले ११ जण स्थानीक मोझांबीकचेच आहेत.
-
सर्व कर्मचार्यांना व्यवस्थीत प्रशिक्षण मिळलेले आहे.
-
रुग्णालयाचे संचालक आहेत डॉ. काशिमो, प्रसुतीशास्त्रातील तज्ञ.
-
हे परिवर्तन मला आश्चर्यकारक वाटते!
-
ते नियमितपणे सिझेरियन प्रसुती मधून महीलांना वाचवतात,
जी गोष्ट मी जेव्हा तिथे होते तेव्हा अशक्य होती.
-
सगळ्या गोष्टी येवढ्या सुधारल्या आहेत.
-
आज मोझांबिक जन्मलेल्यांचे भविष्य खूपच उजळ असेल!
-
नुसते चांगले आरोग्यच नव्हे तर वेगाने सुधारणारी अर्थव्यवस्था सुध्दा!
-
(समुद्रकिनारची) व्यस्त बंदरे आणि बाजार
-
आणि नवे उद्योग बरेच नवीन रोजगार!
-
मला कल्पना आहे; तुम्ही विचार करत असालकी
ही चांगली बातमी फक्त शहर आणि गावांपुरतीच आहे.
-
आणि ते खरे आहे!
-
वाईट आव्हान ग्रामीण भागात आहे जेथे बहुतांशी लोक राहतात.
-
पण तिथे सुध्दा वस्तुस्थिती बदलत आहे.
-
मोझांबीकच्या खूप आतल्या ग्रामीण भागात आहे एक जिल्हा - मोगोव्होलास.
-
हे अॉलिव्हिया आणी आन्द्रे यांच्या तरूण कुटुंबाचे घर.
-
जगातील अनेक गरीब लोकांसारखे,
अॉलिव्हिया आणि आंद्रे हे देखील शेतकरीच आहेत.
-
त्यांचे खाणे हे ते काय पेरतील यावरच अवलंबीत आहे.
-
पहाटेचे ४ वाजले अहेत आणि दिवसाची सगळी कामे बोलावतायत.
-
आन्द्रे सरळ शेताकडे नीघतो.
-
अॉलिव्हिया प्रथम पाणी आणायाला जाते.
-
दोघांनाही कुठेही पोचायला अनेक मैल पायदळी जावे लागते.
-
कसल्याहि वाहतूकीचा पर्याय नसल्याने,
सर्व गोष्टी चालत जाऊनच आणाव्या लागतात.
-
अॉलिव्हिया आणि आन्द्रे यांना ८ मुले आहेत.
-
अजूनही ग्रामीण आफ्रिकेत जन्मसंख्येचा दर जास्तच आहे.
-
आणि सर्वात गरीब कुटुंबांना सर्वात जास्त तोंडे भरावी लागतात.
-
जे काही हे कुटुंब वाचवेल, त्याची ते विक्री करतील.
-
पण हळूहळू गावाखेड्याकडेसुध्दा आर्थिक वाढेला सुरुवात झाली आहे.
-
आता आन्द्रेची नजर एका अशा गोष्टिकडे लागली अाहे,
ज्याने त्याच्यामते सगळेच बदलून जाईल.
-
सायकलमुळे खेड्यातील गरीबांच्या
आयुष्यात खूपच फरक पडू शकतो.
-
ते अनेक तास वेळ वाचवू शकतात आणि
आजून जास्त कामे संपवू शकतात
-
सायकलच्यामुळे ते जास्त जडवस्तू बाजारात नेऊ शकतात.
-
आणि जास्त पैसे कमवू शकतात.
-
ते काम शोधण्यासाठी प्रवास करू शकतात.
-
आणि जर ते आजारी पडले तर
वेळच्यावेळी दवाखान्यात पोचू शकतात
-
आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया गेले २ वर्ष पैसे बाजूला ठवत आहेत.
अजून त्यांच्याजवळ पुरेसे नाही आहेत.
-
आता सगळे त्यांनी पेरलेल्या तिळाच्या पिकावर अवलंबून आहे
-
जर त्यांना त्याची चांगली किंमत मिळाली
तर कादाचित त्यांचे बनुन जाईल
-
आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया हे एका सर्वात गरीब देशात रहातात.
-
आणि ते ग्रामीण भागात रहातात जो देशातला सर्वात गरीब भाग आहे.
-
तेव्हा अशा तर्हेने रहाणारे जगात किती लोक आहेत?
आणि त्यातले किती आहेत जे गरीब आहेत?
-
आता मी तुम्हाला ही एक यार्डाची मोजपट्टी दाखवेन.
-
आगदी सोपे. गरीब - - -आणि - - -श्रीमंत
-
इथे पुन्हा माझ्याकडे अाहेत - ७ अब्ज.
-
त्यांची आगदी सोप्यापध्दतीने रचना केली आहे,
सर्वात गारीबापासून ते सर्वात श्रीमंता पर्यंत.
-
आता, हे इथले १ अब्ज श्रीमंत,
दर दिवसाला डॉलरच्या प्रमाणात, किती कमावतात?
-
आपण इथे पाहू
-
अो अो
-
तो वर येतोय, तो वर येतोय - -
-
अो अो
-
मी इथवर पोचूच शकत नाही. १०० डॉलर्स दिवसाला.
-
आता आपण बघू ह्या मधल्या अब्जांचे. ते किती कमावतात?
-
ते दिसेलच आता - - - फक्त १० डॉलर्स
-
आता मी सर्वात गरीब अब्जांच्याकडे जातो. ते किती कमावतात?
-
(बघू)
-
फक्त १ डॉलर.
-
आज हा या जगातला फरक आहे.
-
अर्थतज्ञ्यांनी एक रेषा काढली आहे अत्यंत गरीबीची.
-
जेमतेम १ डॉलरच्या वर.
-
तेव्हा तुम्हाला कुटुंबाला पुरेसे खाण्यापुरते अन्न देखील जेमतेम असते
आणि तुम्हाला खात्री देखील नसतेकी सगळ्या दिवशी पुरेसे अन्न असेल.
-
हे १ अब्ज अजुनही त्याखालीच आहेत.
-
हे दुसरे अब्ज त्या रेषेने दुभागले गेले आहेत.
-
आणि बाकी सर्व त्याच्यावर आहेत.
-
आगदी गरीब लोकांना जोडे घेणे देखील परवडणे अवघड होते.
-
आणि ते जेव्हा जोडे घेतात - - - त्यानंतर ते साठवणूक करतात ते सायकल साठी
-
आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया ते सध्द्या या परिस्थितीत आहेत.
-
आणि सायकल नंतर, ते मोटारसायकलच्या मागे जातील.
-
आणि मग मोतारसायकलनंतर, ती कार (गाडी).
-
आणि माला आठवते आहे जेव्हा माझ्या कुटुंबाकडे गाडी आली,
ती होती छोटीशी राखाडी रंगाची व्होक्सवॅगन्.
-
आम्ही सर्वप्रथम काय केले तर नॉर्वेला सुट्टीला गेलो,
कारण नॉर्वे स्वीडन् पेक्षा जास्त सुरेख आहे.
-
तो एक विलक्षण (सुरेख) प्रवास होता!
-
आणि आता मी या गटात आहे. मी ह्या श्रीमंतासारखा जाऊ शकतो.
आम्ही सुट्टीसाठी विमानाने जाऊ शकतो.
-
अर्थात, या "वैमानिक" लोकांच्यापेक्षासुध्दा
अनेक लोक बरेच श्रीमंत आहेत.
-
काही लोक एवढे श्रीमंत आहेत की ते आता अंतराळात
पर्यटक म्हणून जावे असा विचार करू लागले आहेत.
-
आणि "वैमानीक" लोकांच्या आणि इथल्या
सर्वात श्रीमंत लोकांच्या कमाईतला फरक - -
-
हा "वैमानीक" लोकांच्या येवढाच मोठा आहे.
-
आगदी ह्या टोकाच्या सर्वात गरीबांच्या तुलनेचा.
-
आता या यार्डाच्या मोजपट्टीतून सर्वात
महत्वाची गोष्ट लक्षात ठेवायची म्हणजे ती ही.
-
ते दाखवण्यासाठी मला शिडीची गरज आहे.
-
कधीकधी तुम्हाला चांगले चालणार्या
जुन्या तंत्रज्ञानाची देखील गरज असते.
-
हे इथे
-
मी फक्त इथवर - - - बर इथे आहेत ते, आता मी वर पर्यंत पोचलोय.
-
आम्ही दिवसाला १०० डॉलर्स कमावणार्यांना
एक समस्या अशी आहे की आम्ही खाली बघतो
-
त्यांच्याकडे जे दिवसाला फक्त १० कींवा १ डॉलर कमावतात -
ते सगळे सारखेच गरीब दिसतात.
-
आम्हाला (त्यांच्यातला) फरकच दिसत नाही.
-
ते असे दिसते की ते सगळे एकसारख्याच मिळकतीवर रहातात.
-
आणि मग ते म्हणतात "ते सगळेच गरीब आहेत."
-
नाही, मी तुम्हाला खात्रीपूर्वक सांगूशकतो. कारण
मी त्या लोकांशी भेटलो, बोललो आहे जे तीथे राहतात.
-
आणि मी तुम्हाला खात्रीपूर्वक सांगूशकतो
की तिथल्या खालच्या लोकांना
-
ह्याची व्यवस्थीत कल्पना आहे की (त्यांचे) आयुष्य किती सुखाचे असेल जर ते १ डॉलर वरून १० डॉलर्सवर पोचलेतर.
-
१० पटीने जास्त कमाई.
-
हा खूप मोठा फरक आहे.
-
हे समजण्यासाठी, - - - अॉलिव्हिया आणि आन्द्रे
आता असे करायचा प्रयत्न करत आहेत.
-
ह्या रेषेतील प्रत्येक छोट्या पाऊलागणीक
-
जोड्यापासून ते सायकलकडे
-
दूरवरून ते कितीही छोटे दिसलेतरी
त्यांच्या आयुष्यात त्याने खूप फरक पडतो.
-
आणि आन्द्रे आणि अॉलिव्हियाजर सायकल घऊ शकलेतर
त्यांची प्रगती वेगाने चांगल्या आयुष्याकडे आणि धनसमृत्तीकड होईल.
-
आज, आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया - अनेक महिन्यापासून
उगवलेल्या तिळाचे पीक विकायच्या तयारीस लागले आहेत
-
पण आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया यांना योग्य भाव
मिळवण्यासाठी विशेष काळजि घ्यावी लागेल.
-
आन्द्रे विकण्याचे काम करणार आहे.
-
आणि तो आशेत आहे की अाता ही शेवटचीचवेळ असेल
जेव्हा त्याला वाताहतीसाठी दुसर्याची मदत घ्यावी लागेल.
-
आता आन्द्रेला आगदी काळजीपूर्वक लक्षदेऊन व्यवहार कारावा लागेल.
-
सौदा पक्का झालाय. मिळालेल्या किंमतीने आन्द्रे खुषित आहे.
-
ज्याक्षणासाठी कुटुंबाने कष्ट केले तो क्षण आलाय.
-
आन्द्रेचा सकाळभरचा बाजाराकडला प्रवास पायतळी होता.
-
आता, एका तासाच्या आत तो घरी पोहचू शकेल.
-
सायकलीचा कामाला ताबडतोब उपयोग केला जातोय.
-
मुले त्याने पाणी घेऊन येतात.
-
आन्द्रे बाजारात अजून जास्त पीक घेऊन जातो.
-
आणि तेवढेच महत्वाचे म्हणजे, आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया
सहजगत्या प्रौढशिक्षणाच्या वर्गात पोहचू शकतात
-
जिथे ते चांगले गणीत अाणि वाचन लिखाण शिकू शकतात.
-
आन्द्रे आणि अॉलिव्हियांना सायकलवरून
गरीबीबाहेर पडताना बघणे हे किती महान दृष्य आहे.
-
आणि ते साक्षरतेच्या वर्गात जाताना सायकल घऊन जातात.
-
शिक्षण हे लोकांच्या आणि देशाच्या प्रगतिसाठी अतिशय मह्त्वाचे आहे.
-
पण कितींना कल्पना आहे जगात शिक्षणाचे काय झाले आहे?
-
पुन्हा महान ब्रिटिश अज्ञानाच्या सर्वेक्षणाची वेळ!
-
आता पहा
-
आम्ही विचारले, जगातले किती टक्के लोक
साक्षर आहेत, वाचू लिहू शकतात?
-
मी प्रेक्षकांना विचारू शकतो? कितींचा अंदाज आहे २० चा? हात वर.
-
४०?
-
६०?
-
आणि ८०?
-
हा ब्रिटिशांच्या उत्तरांचा नमुना आहे.
-
आता तुम्ही योग्य उत्तर काय आहे हे शोधण्यासाठी
ब्रिटिशांच्या सर्वेक्षणातील उत्तरांचा वापर करू शकता, नाही का?
-
अर्थात ८०% हे बरोबर उत्तर आहे.
-
निदान तुमचे सरासरीचे उत्तर ब्रिटिशांच्या
उत्तरापेक्षा नक्कीच् चांगले होते.
-
हो, आज, जगातील ८०% लोक वाचू आणि लिहू शकतात.
-
हो साक्षरता ८०% - - खरेतर, आगदी
नुकतेच आलेले अाकडे अजून मोठे आहेत.
-
तर, मी ह्या अकड्यांची तुलना
वानरांच्याशी केलीतर - - - तुम्हाला माहीतच् आहे. - - -
-
पुन्हा परत वानरांच्याकडून फक्त यादृच्छिक उत्तरांची अपेक्षा बाळगतो.
-
तरीदेखील तुम्हाला ३ पटीने जास्त बरोबर उत्तरे मिळतील
ब्रिटिशांच्या उत्तरांच्या प्रमाणात.
-
आणि आता विद्यापिठिय लोक - - -
-
कदाचित त्यांना माहीत असेल. - - - अरे, त्याहूनही वाईट.
-
हे काय - - ते काय शिकवत आहेत ब्रिटिश विद्यापिठातून?
-
जगाविषयीचे अंदाजहे कित्येक दशकाने मागे पडलेले आहेत.
(बातम्या देणारी) माध्यमे हे सांगायला पूर्णपणे विसरून गेले.
-
पण कदाचित ह्याचे कारण असेल की जग वेगात बदलते आहे.
-
(बंधू भगिनींनो) स्त्री-पुरुषांनो
-
मी माझा आत्तापर्यंतचा सर्वात आवडता आलेख दाखवणार आहे,
-
मी तुम्हाला २०० देशांचा गेल्या २०० वर्षातला
इतिहास १ मिनीटाच्या आत सांगणार आहे.
-
हा माझा कमाईचा अक्ष. आणि हा आयुष्यमानाचा.
-
मी सुरुवात करतो १८०० साली - आणि इथे हे सारे देश आहेत.
-
अाणि १८०० साली सगळे गरीबीच्या आणि
आजाराच्या कोन्यात होते; दिसते का तुम्हाला?
-
छोटे अयुष्यमान, कमी पैसे.
-
आणि इथे येतोए औद्योगिक क्रांतीचा परिणाम.
-
अर्थात, पश्चिम युरोपातील देशात चांगली समृद्धी आली
परंतू सुरुवातीस त्यांचे आरोग्य फारसे सुधारले नव्हते.
-
आणि ते वसाहतिच्या वर्चस्वाखाली होते,
त्यांना तेथे काही फायदा नव्हता.
-
ते तिथल्या गरीबीच्या दुसर्या कोपर्यात तसेच राहीले.
-
आणि इथे आरोग्य हळूहळू सुधारत आहे, ते तिथे वर सरकू
लागले आहेत जसे आपण नवीन शतकात येत आहोत तसे.
-
आणि प्रथम भयंकर महायुद्ध, आणि त्या नंतरची आर्थिक मंदी.
-
आणि मग दुसरे महायुद्ध.
-
अो आणि त्यानंतर स्वातंत्र्य.
-
आणि स्वातंत्र्यानंतर आरोग्य जलदपणे सुधारुलागले
आगदी इतर इथल्या देशांच्या तुलनेत सुध्दा.
-
आणि आता चीन आणि इतर लॅटिन अमेरिकन देशांची
जलदपणे आर्थिक समानतकडे वाटचाल सुरु झाली.
-
हे पहा ते इथे येत आहेत.
-
आणि भारत त्यांच्या मागोमाग आणि
आफ्रीकेतले देश देखील मागोमाग.
-
हा जगातील एक आश्चर्यकारक बदल घडला आहे.
-
येथे अमेरिका आणि ब्रिटन पुढे आहेत हे तुम्हाला माहीत आहे,
पण ते आता जलद हलत नाहीयेत.
-
जलद सरकणारे हे ते इथे मधे आहेत.
-
चीन अतिशय जलद वाटचाल करत आहे. आणि बांगलादेश ...
-
पहा बांगलादेश, येथे आधीच येऊन पोचलाय,
बराच निरोगी आणि आता जलद आर्थिक वाढीचा.
-
आणि मोझांबीक - - हो, मोझांबीक इथे मागे आहे,
पण ते सुध्दा वेगातच योग्य दिशेकडे सरकत आहेत.
-
पण मी जे दाखवतो आहे हे देशातील सरासरीचे अकडे.
-
पण लोकांचे काय? त्यांचे आयुष्य सुधारले आहे का?
-
मी आता तुम्हाला एक संख्याशास्त्रज्ञ म्हणून ज्याने
मी खूप उत्तेजित होतो ते दाखवणार आहे.
-
मी तुम्हास उत्पन्नाचे कसे वितरण आहे ते दाखवतो.
लोकातला फरक.
-
आणि त्यासाठी हे गोल मी ५० वर्ष मी मागे नेतोय.
-
आणि त्यानंतर आपण फक्त पैशाकडे लक्ष देऊ.
-
आणि त्यासाठी हल अक्ष विस्तृत आणि समायोजित करू,
कारण श्रीमंत खूप श्रीमंत आहेत आणि गरीब खूप गरीब आहेत
-
त्यामुळे त्यांच्यात (श्रीमंत व गरीबात)
देशोदेशामधल्यापेक्षा जास्त मोठा फरक असेल,
-
आता ह्यावर, आपण देशांना पडू देऊ. हा अमेरिका देश.
-
आणि यातला प्रसार त्या देशातली श्रेणी दाखवतौ.
-
आता मी अमेरिका खंडातले सगळे देश खाली आणतो.
-
आता तुम्हाला दिसेल सर्वात श्रीमंतापासून
ते गरीबातल्या गरीबापर्यंत.
-
आणि ही ऊंची दाखवते प्रत्येक कमाईच्या पातळीवर किती आहेत ते.
-
आणि आता यूरोपला पण खाली आणूयात.
-
आणि त्यावर मी आफ्रीका ठेवणार आहे
-
आणि शेवटी, जगातील सर्वात जास्त लोकसंख्येच्या
भागाचा, सगळ्यात वर, अशिया खंड.
-
आता १९६३ साली, जगात दोन मोठी
(उंटाच्या पाठीवरील) वाशिंड होती.
-
पहीले श्रीमंतांचे वाशिंड, ते हुबेहुब
मंगोलियन ऊंटाच्या पाठीवरल्यासारखे (दोन वाशिंडयाचे)! - - -आहे ना?
-
हे पहीले श्रीमंतांचे वाशिंड आहेते मुख्यतः युरोप अाणि अमेरिकेचे.
-
आणि हे इकडचे गरिबांचे वाशिंड ते अशिया व आफ्रीकेचे.
-
आणि "गरीब-रेखा" तिथे होती.
-
तुम्हाल दिसताहेत का ५० वर्षापूर्वी किती लोक अत्यंत गरीबीत होते?
-
आणि ते प्रामुख्याने अशीयात होते.
-
आणि लोक म्हणत की अशिया दारिद्र्यातून निघूच शकणार नाही;
जसे आज काही लोक आफ्रीकेबद्दल बोलतात तसे.
-
मग, काय घडले?
-
मी जग सुरु करतो.
-
आणि तुम्हाला दिसेल ब-याच लोकांचा जन्म दारिद्र्यात झाला,
पण अशीयाची चाल वाढत्या उत्पन्नाकडे गेली.
-
आणि १ अब्ज लोक अत्यंत गरीबीतून या दिशेने बाहेर पडले.
-
आणि सगळ्या जगाचा आकार बदलला,
आणि मंगोलीयन उंटाचा म्रुत्यु झाला.
-
आणि त्याचा अरेबियन (एकाच वाशिंद्म्हड्याचा) उंट
म्हणून पुनर्जन्म झाला.
-
आणि तुम्ही इथे काय पाहू शकता हे ते म्हणजे
-
हा श्रीमंतापासून तफावत होत असताना, जास्तीचे लोक हे मध्यावर
-
आणि जगातले खूपच कमी प्रमाणातले लोक
आता अत्यंत गरीबी खाली आहेत.
-
परंतू काळजी अजून असूद्या, तरीही खूप लोक आहेत;
१ अब्जाहूनही अधीक लोक अत्यंत गरीबी खाली आहेत.
-
आता प्रश्न असा की ही अत्यंत गरीबीतून
बाहेर येण्याचे असेच चालू राहील
-
विषेशतः (सध्याचे) आफ्रीकेतले आणि नवीन
अब्जावधी होणा-या आफ्रीकेतले?
-
मला वाटते कि हे शक्य आहे, आणि सांभाव्य पण आहे
की आफ्रीकेतले बरेच देश गरीबीतून वर येतील.
-
तो शहाण्यासारखी कृती आणि प्रचंड मोठी
गुंतवणूकीची आवश्यकता आहे, पण ते घडू शकते.
-
आफ्रीकेतले अनेक देश समान पातळीत सुधारत नाहीएत.
-
काही वेगात वाढताहेत, आणि काही संघर्षात अडकले आहेत.
-
परंतू बरेचसे, मोझांबीकसारखे, धीम्यागतीने प्रगती करत आहेत.
-
आणि ह्या सगळ्या नवीन आफ्रकेतील
लोकांना खायला कसे घालणार?
-
हो, आजकाल टंचाई आहे, पण अजून (सुधारणा) संभवनीय आहे.
-
आफ्रिकेतील कृषी उत्पादन, चांगल्या तंत्रज्ञानाने
जेवढे होऊ शकते त्यामानाने खूपच किरकोळ आहे.
-
आणि आफ्रिकेतील नद्यां कृषीसिंचनासाठी
जेमतेम उपयोगास वापरल्या आहेत.
-
एक दिवस आफ्रिकेत हारव्हेस्टर आणि ट्रॅक्टरच्या जोडीने
अनेक अब्जावधी लोकांना पुरेसे अन्न निर्माण करू शकतील.
-
आणि कृपया असे समजू नका की
आफ्रीका हे करू शकेल हे फक्त माझेच मत आहे म्हणून.
-
युनायटेड नेशन्स सध्या एक नवीन ध्येय ठरवत आहे -
२० वर्षाच्या आत अत्यंत गरीबी मिटवायचे
-
सगळे समजून आहेत की हे खूपच मोठे आव्हान आहे,
पण मला प्रामाणीकपणे वाटते की हे शक्य आहे.
-
कल्पना करा की जर असे घडले तर.
-
आता, काय आम्ही आतापर्यंत पाहिले आहे की श्रीमंतीचे टोक सरकते ...
-
आणि मध्यातले, ते ही सरकते,
पण गरीबीचे टोक मात्र अडकलेले
-
ह्या अत्यंत गरीबीतच आपल्याला जवळजवळ सर्व निरक्षरता सापडेल.
-
येथे आपल्याला मोठा बालमृत्यूचा दर आणि
दर स्त्रीला होणा-या अनेक मुलांचा जन्म दिसेल.
-
त्याचे असे वाटते की, जर पटकन् संपवली नाहीतर
अत्यंत गरीबी स्वतःचेच पुनरुत्पादन असे आहे.
-
पण आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया, आणि त्यांच्यासारखे लोक,
त्यापासून दूर जाण्यासाठी खूपच मेहनत घेतात.
-
आणि त्यांना जर त्यांच्या सरकारकडून आणि
जगातील इतरांकडून योग्य मदत मिळेल,
-
विशेषतः शाळा, आरोग्य, लस, रस्ते,
वीज, गर्भनिरोधक सारख्या गोष्टींची,
-
तर त्यांना ते जमेल पण ते प्रामुख्याने त्यांच्या
स्वत: च्या मेहनतीनेच ते यशस्वी होतील.
-
बर, आपण निघू, आंद्रे आणि अॉलिव्हिया
यांच्या मागोमाग रेषा अोलांडून जा - - -
-
ते पुढील काही दशकातच हे शक्य आहे. - - - होयच!
-
पण गरीबीतून बाहेर पडणे ही फक्त सुरुवात आहे.
-
लोकांना या अोळीने चांगल्या आयुष्याकडे जाण्याची इच्छा आहे.
-
पण चांगल्या आयुष्याचा अर्थ काय?
-
जगातील बरेच लोक ज्या चांगल्या जीवनासाठी पराकाष्ठा करत आहेत
त्याचा अर्थ म्हणजे जास्त यंत्रे आणि जास्त ऊर्जा.
-
तर हा एक मोठा प्रश्न आहे. ह्या सगळ्याची बेरीज म्हणजे
भविष्याला एक मोठा धोका आहे - - - तीव्र हवामानतील बदल.
-
जगातील ८०% ऊर्जा अजूनही खनिज इंधनांतूनच येते,
-
आणि विज्ञानतून दिसत आहे की
भविष्यात हवामान नाट्यमय रितीने बदलू शकते,
-
परंतू कार्बन डायअॉक्साईडचे उत्सर्जन हे खनिज इंधन जाळल्यानेच होते.
-
मी हवामान बदल किती वाईट असेल हे सांगण्यासाठी योग्य व्यक्ती नाही,
-
ना ते कसे थोपवावे हे सांगण्यासाठी.
-
मी तुम्हाला आकडेवारीने तुम्हाला दर्शवून देऊ शकतो की
हे कार्बन डायऑक्साइड चे उत्सर्जन कोण करत आहे.
-
मी हे दाखवेन
-
तुम्हाला आठवती आहे ती यार्डाची पट्टी
सर्वात गरीब अब्जापासून ते सर्वात श्रीमंत अब्जापर्यंतची
-
आगदी ज्यांना जोडे जेमतेम परवडतात
त्यापसून ते जे विमानाने उड्डाण करू शकतात
-
आता हे दाखवते एका वर्षात सगळ्या जगाने वापरलेल खनिज इंधन.
-
कोळसा, तेल आणि नैसर्गिक वायू.
-
आणि ते दर्शवते कमी जास्त प्रमाणातले कार्बन डायऑक्साइडचे एकूण उत्सर्जन.
-
आता ह्यातले सर्वात श्रीमंत अब्जानी किती वापरले?
-
त्यातले निम्मे.
-
आता त्या खालील श्रीमंत अब्ज.
-
उरलेल्यातले निम्मे.
-
आणि तुम्हाला समजले असेल ते तिस-या अब्जातले किती वापरतात याचा.
-
उरलेल्यातले निम्मे. आणि बाकी फारच थोडा वापर करतात.
-
हे साधारण ढोबळ अकडे आहेत, पण ते व्यवस्थीत रित्या दाखवतात की जवळ जवळ
सगळे खनिज इंधन हे सर्वात श्रीमंत १, २ ३, अब्जांनी वापरले आहे.
-
८५% पेक्षा अधीक ते वापरतात.
-
आता श्रीमंत अब्जांची वाढ तरी थांबली आहे,
पण अाम्हाला अजून दिसायचे आहे कि ते कमी होईल का.
-
आणि येत्या दशकातील या दोन घटांची आर्थीक वाढ
-
ज्याकारणास्तव खनिज इंधनाच्या वापराचे व
कार्बन डायअॉक्साईडच्या उत्सर्जनाचे प्रमाण वाढेल.
-
याईथले अत्यंत गरीबी बाहेर येऊन आगदी मोटारसायकलिपर्यंत श्रीमंत झाले तरी
-
त्याचा कार्बन डायऑक्साइडच्या उत्सर्जनाला फारसा हातभार लागत नाही.
-
आणी जनसंख्यावाढीविषयी म्हणालतर पुढच्या ४० वर्षातले
अजून येणारे अनेक अब्ज, ह्या भागात असतील.
-
तरीसुध्दा, जर तुम्ही या टोकाच्या श्रीमंताना विचारले
तर वाटते कि त्यांना चुकीचेच कळलेले असावे.
-
ते त्यांच्या खूप जास्त वरच्या उत्सर्जनाच्या पातळीवरून
जगाकडे बघतात आणि म्हणतात - -
-
अहो, ते तिथल्या सगळ्यांनो, तुम्ही आमच्यासारखे
राहू शकणार नाही, तुम्ही (पृथ्वी)ग्रह नष्ट कराल.
-
हे पहा, मला ह्या लोकांचा, जे पुढे येवू बघताहेत त्यांचा,
युक्तिवाद योग्य वाटतो.
-
ते म्हणतात - "हं, तुम्ही कोण आम्हाला सांगणार कि
आम्ही तुमच्यासारखे राहू शकणार नाही?"
-
"आपण चांगला बदल करा जर आम्ही वेगळ्या पध्दतीने करावे असे इच्छित असल्यास."
-
जर ह्या अब्जावधींना चांगले जीवन हवे असेल तर -
त्यांना ज्या अद्याप ह्या मिळाल्या नाहीत - अशा अनेक आवश्यक गोष्टींची गरज आहे .
-
आंद्रे आणि त्याच्यासारखे अनेकांचे खेडे आणि घर इथे विजेचा पुरवठा देखील नाहीए.
-
मोझांबीकमधे कोळश्याचा खूप साठा आहे
-
आणि जर त्यांनी आणि इतर गरीब देशांनी नवीन परवडतील अशी कोळश्यावर आधारित असलेली वीज नर्मिती केंद्रे उभी केली तर
-
माझ्यामते, जे जास्त कार्बन (दायअॉक्साईड)चे उत्सर्जन करतात
त्यांनी त्यात ढवळाढवळ करू नये.
-
आता मी तुम्हाला दोन प्रश्न विचारणार आहे जे
मी नेहमी माझ्या स्वीडीश विद्यार्थ्यांना विचारतो.
-
पहिला आहे - आपल्यापैकी किती लोकांनी विमानाने प्रवास केला नाही?
-
अरे, अरे.
-
बरेच लोक विमान प्रवासाखेरीज राहू शकतात.
तर पुढचा प्रश्न असा - -
-
तुमच्यापैकी कितीजण कपडे धुण्याच्या यंत्रापासून लांब राहीले आहेत
आणि हाताने सागळे पलंगपोस
-
आणि कपडे स्वच्छ केले या गेल्या वर्षात?
-
मला वाटलेच. कुणिच नाही.
-
प्रत्येकजण ज्याला कपडे धुण्याचे यंत्र परवडते तो ते वापरतो
आगदी पर्यावरणासाठी जोरदार चळवळी करणारा सुध्दा!
-
आणी मला अजून आठवतोय तो दिवस जेव्हा
माझ्या कुटुंबात कपडे धुण्याचे यंत्र आले.
-
तो दिवस होता १ नोव्हेंबर १९५२
-
आज्जीला आमंत्रीत केले होते पहिल्या वापरासाठी
-
तिने आयुष्यभर हाताने कपडे धुतले होते९ जणांच्या कुटुंबाचे
-
आणि तिने जेव्हा यंत्रात कपडे भरले तेव्हा ती
एका तिवईवर बसून एक तास ते यंत्र संपेपर्यंत बघत राहीली.
-
ती पूर्णपणे मंत्रमुग्ध झाली होती.
-
त्यामुळे माझ्या आईला खूप मुक्त वेळ मिळाला
ज्यात तिला इतर गोष्टी करता आल्या.
-
तिला मला पुस्तके वाचून दाखवणे शक्य झाले,
मला वाटते की त्यामुळेच मी प्राध्यापक झालो.
-
मग आम्ही उगाच नाही पोलाद कारखान्याचे आभार मानत,
-
साबणाच्या कारखान्याचे आभार, वीज निर्माणकेंद्राचे आभार.
-
आता
-
ह्या सगळ्यातून आपण कुठवर येउन राहीलो तर
त्याबद्दल माझा तुम्हाला एक नम्र सल्ला आहे
-
इतर सगळ्या गोष्टीखेरीज - अकडेवारीकडे (आणि माहीतीकडे) बघा.
-
जगातल्या तथ्यतेकडे पहा.
-
मग तुम्हाला दीसेल की आज आपण कुठे आहोत आणि ह्यापुढे ह्या
अब्जावधी लोकांबरोबर आपण या सुरेख नक्षत्रावर पुढे कशी वाटचाल करू
-
अत्यंत गरीबीची आव्हाने मोठ्या प्रमाणाने कमी झाली आहेत
-
आणि इतिहासात प्रथमच ती कायमतः समाप्त करण्याची शक्ती आमच्यात आहे.
-
लोकसंख्या वाढीचे आव्हान खरं तर, आत्ताच सुटत आहे,
-
मुलांची संख्या वाढण्याचे थांबले आहे.
-
आणि हवामान बदलाविषयी म्हणालतरं, आपण
अजूनही सर्वात वाईट होउशकतील अश्या घटना टाळू शकतो.
-
पण त्यासाठी श्रीमंतांनी लवकरात लवकर
-
मार्ग शोधला पाहिजे ज्यामुळे त्यांची उर्जा आणि इतर संसाधने वापरायची पातळी हळूहळू
-
१० त ११ अब्ज लोकांबरोबर वाटून घेता येइल.
-
मी स्वतःला कधिच आशावादी म्हटलेले नाही
-
पण मी म्हणतो की मी "शक्यतावादी" आहे.
-
आणि मी असेही म्हणतो कि हे जग तुम्हाला वाटते त्यापेक्षा खूप चांगले आहे.
-
तुम्हाला खूप खूप धन्यवाद!