Return to Video

Ekstremofiller neden Dünya dışında bir yaşam olduğuna dair iyi işaret - Louisa Preston

  • 0:06 - 0:08
    Hepimiz, uzaydaki korkunç böcekler
  • 0:08 - 0:10
    veya küçük yeşil adamlar
    tarafından
  • 0:10 - 0:12
    kaçırılma hikâyeleri hakkında
    filmler görmüşüzdür
  • 0:12 - 0:14
    ama evrendeki yaşam arayışı,
  • 0:14 - 0:17
    dünya dışındaki yaşam
    ihtimalini de içeren,
  • 0:17 - 0:20
    ciddi bir bilimsel uğraştır.
  • 0:20 - 0:25
    Astrobiyoloji; fizik, biyoloji,
  • 0:25 - 0:28
    astronomi ve jeoloji gibi farklı alanları,
  • 0:28 - 0:29
    yaşamın dünyada nasıl oluştuğunu,
  • 0:29 - 0:31
    başka gezegenlerde nasıl oluşabileceğini
  • 0:31 - 0:34
    ve bunu nasıl tespit edebileceğimizi
    araştırmak için kullanır.
  • 0:34 - 0:35
    Birçok antik din,
  • 0:35 - 0:38
    insanlar tarafından mesken tutulduğu
    bilinen gezegenlerden bahseder
  • 0:38 - 0:39
    ama bunlar,
  • 0:39 - 0:42
    aynı fiziksel alemde yer alan
    gezegenlere nazaran,
  • 0:42 - 0:43
    hayal ürünü,
  • 0:43 - 0:45
    veya paralel evrenlere benzer.
  • 0:45 - 0:46
    İlk kez geçen yüzyıl içinde,
  • 0:46 - 0:47
    bilim adamları,
  • 0:47 - 0:49
    ciddi ölçüde
  • 0:49 - 0:50
    dünya dışı yaşam arayışına girişti.
  • 0:50 - 0:53
    Dünya üzerindeki, en basit
    yapıdaki organizmaların,
  • 0:53 - 0:55
    yaşamak için üç şeye
    ihtiyacı olduğunu biliyoruz:
  • 0:55 - 0:56
    sıvı formunda su,
  • 0:56 - 0:58
    bir enerji kaynağı,
  • 0:58 - 1:00
    ve organik, karbon bazlı madde.
  • 1:00 - 1:01
    Ayrıca Dünya'nın,
  • 1:01 - 1:03
    donmamak veya erimemek için
  • 1:03 - 1:06
    Güneş ile arasında, tam kararında bir
    mesafe bıraktığını biliyoruz.
  • 1:06 - 1:08
    Bu yüzden, kendi yıldızlarından
  • 1:08 - 1:10
    yaşama elverecek kadar
    uzakta duran gezegenler,
  • 1:10 - 1:12
    yaşamı destekleyebilir.
  • 1:13 - 1:14
    Fakat eskiden,
  • 1:14 - 1:15
    yaşamın sadece
  • 1:15 - 1:18
    Dünya benzeri ortamlarda
    var olabileceğini düşünürken,
  • 1:18 - 1:20
    astrobiyolojinin hayret verici
    keşiflerinden biri,
  • 1:20 - 1:23
    yaşamın hazır bulunabilirliği oldu.
  • 1:23 - 1:26
    Yaşamın, tanınan birçok canlı
    için ölümcül olan
  • 1:26 - 1:29
    en zorlu iklim koşullarında
    bulunduğunu biliyoruz.
  • 1:29 - 1:32
    Yaşama, hidrotermik bacalardaki
    siyah dumanda,
  • 1:32 - 1:34
    Dünya üzerindeki okyanusların diplerinde,
  • 1:34 - 1:37
    volkanların kanatlarından
    atmosfere kadar yükselen,
  • 1:37 - 1:39
    fokurdayan, sıcak ve asidik
    pınarlar da dahil olmak üzere,
  • 1:39 - 1:41
    her yerde rastlanır.
  • 1:41 - 1:43
    Zorlu iklim koşullarında
    yaşayan organizmalar,
  • 1:43 - 1:45
    ekstremofiller olarak adlandırılırlar
  • 1:45 - 1:46
    ve en uç seviyedeki
  • 1:46 - 1:49
    sıcaklık, basınç ve radyasyon,
  • 1:49 - 1:51
    bunun beraberinde tuzluluk seviyesi,
  • 1:51 - 1:54
    asidite, ve sınırlı düzeydeki güneş ışığı,
  • 1:54 - 1:56
    su veya oksijen
    ortamlarında yaşayabilirler.
  • 1:57 - 1:59
    Bu ekstremofillerle alakalı en önemli şey,
  • 1:59 - 2:04
    yabancı dünyaları andıran
    ortamlarda serpilmeleridir.
  • 2:04 - 2:06
    Bu dünyalardan en önemlisi,
  • 2:06 - 2:09
    kırmızı ve tozlu komşumuz Mars'tır.
  • 2:09 - 2:11
    Günümüzde astrobiyologlar,
  • 2:11 - 2:13
    NASA'nın Curiosity adlı aracını kullanarak
  • 2:13 - 2:17
    Mars'ta yaşamın bir zamanlar var olmuş
    olabileceği yerleri araştırıyor.
  • 2:17 - 2:18
    Bu yerlerden biri,
  • 2:18 - 2:20
    yaklaşık olarak 3.8 milyar yıl önce,
  • 2:20 - 2:22
    Mars'ın yüzeyine düşen
    bir meteorun oluşturduğu
  • 2:22 - 2:24
    bir çarpma krateri olan Gale Krateri.
  • 2:24 - 2:28
    Yörüngedeki kanıtlar
    eski su kalıntılarını işaret etmekte,
  • 2:28 - 2:29
    bu da kraterin,
  • 2:29 - 2:31
    bir zamanlar yaşamı desteklediği
    anlamına gelmektedir.
  • 2:31 - 2:33
    Gezegenler, astrobiyologların incelediği
  • 2:33 - 2:35
    tek mekanlar değildir.
  • 2:35 - 2:38
    Örneğin Jüpiter'in uydularından
    birisi olan Europa
  • 2:38 - 2:39
    ve Satürn'ün iki uydusu olan
  • 2:39 - 2:40
    Enceladus ile Titan
  • 2:40 - 2:43
    heyecan verici olasılıklardır.
  • 2:43 - 2:45
    Bu uydular çok soğuk olup
  • 2:45 - 2:47
    ikisinin de yüzeyi kalın
    buz tabakasıyla kaplı olsa da,
  • 2:47 - 2:50
    kabuğun altında okyanusların
    olduğuna dair kanıt vardır.
  • 2:50 - 2:53
    Yaşam bu okyanusların arasında geziyor
  • 2:53 - 2:55
    veya dipteki siyah duman bacalarında
  • 2:55 - 2:57
    varlığını sürdürüyor olabilir miydi?
  • 2:57 - 2:59
    Özellikle Titan gelecek vaat ediyor
  • 2:59 - 3:00
    çünkü bir atmosferi
  • 3:00 - 3:02
    ve yüzeyinde akan
  • 3:02 - 3:05
    Dünya benzeri gölleri, denizleri
    ve nehirleri var.
  • 3:05 - 3:06
    Ama Titan çok soğuk;
  • 3:06 - 3:08
    suyun sıvı halde bulunması için çok soğuk,
  • 3:08 - 3:09
    bu yüzden, bu nehirlerden,
  • 3:09 - 3:11
    metan ve etan gibi hidrokarbonlar
  • 3:11 - 3:13
    akıyor olabilir.
  • 3:13 - 3:15
    Bunlar hidrojen
  • 3:15 - 3:17
    ve en önemlisi,
  • 3:17 - 3:18
    yaşamın yapı taşı olan
  • 3:18 - 3:20
    karbondan oluşur.
  • 3:20 - 3:23
    Yani, bu göllerde yaşam olabilir mi?
  • 3:23 - 3:25
    Uzak dünyaları incelemek için
  • 3:25 - 3:27
    yeni cihazlar dizayn edilse de
  • 3:27 - 3:28
    bu cihazları yapmak
  • 3:28 - 3:30
    ve onları bu dünyalara götürmek
  • 3:30 - 3:31
    uzun yıllar alıyor.
  • 3:31 - 3:33
    Bu süre zarfında, astrobiyologlar,
  • 3:33 - 3:35
    garip ve harikulade
    yaşam formları hakkında
  • 3:35 - 3:37
    bilgi edinebilmek için
  • 3:37 - 3:39
    doğal laboratuvarımız olan
    Dünya üzerinde çalışıyor
  • 3:39 - 3:40
    ve bir gün,
  • 3:40 - 3:44
    insanlığın en eski sorularından birine
    bir yanıt bulabilmeyi amaçlıyor:
  • 3:44 - 3:45
    Biz yalnız mıyız?
Title:
Ekstremofiller neden Dünya dışında bir yaşam olduğuna dair iyi işaret - Louisa Preston
Description:

Tüm dersi görüntüleyin: http://ed.ted.com/lessons/why-extremophiles-bode-well-for-life-beyond-earth-louisa-preston

Dünya'daki yaşam üç şeye dayanır: sıvı haldeki su, Güneş'ten yaşama elverecek kadar uzakta bulunan bir enerji kaynağı ve organik, karbon bazlı madde. Fakat yaşam, şaşırtıcı bir şekilde dirençli ve ekstremofil adı verilen organizmalara, elverişli olmayan yaşam koşullarında (ekstrem sıcaklıklar ve oksijen kıtlığı gibi) rastlanabilir. Louisa Preston, ekstremofillerin neden astrobiyologlara evrendeki yaşamın varlığına dair ümit verdiğini tartışıyor.

Ders: Louisa Preston, animasyon: Emanuel Friberg.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:01

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.