Return to Video

کۆچی باڵندە، گەشتێکی ترسناک - ئەلیسا کلاڤانس

  • 0:06 - 0:10
    هەر بەهارێک ، عاشقانی سروشت بە
    پەرۆشەوە سڵاو لە نیشانەکان دەکەن .
  • 0:10 - 0:12
    کە زستان لە کۆتایدا بەرەو کۆتایی دێت
  • 0:12 - 0:13
    کاتێ ڕۆژ گەرمتر دەبن،
  • 0:13 - 0:15
    گوڵ و درەختەکان دەست دەکەن بە گەشانەوە
  • 0:15 - 0:17
    وە جیهان زیندوو دەبێتەوە
  • 0:17 - 0:18
    لەگەڵ بانگە ئاوازدارەکەی باڵندەکان
  • 0:18 - 0:20
    لە گەڕان بەدوای هاوڕییەکی نوێ
  • 0:20 - 0:22
    بەڵام ئەم دەنگە ئەفسانە لە کوێیە
  • 0:22 - 0:24
    هەموو زستان دەشارێتەوە؟
  • 0:24 - 0:26
    بۆ نزیکەی ٢٠٠جۆر باڵندەی گۆرانی
  • 0:26 - 0:28
    زستانەکانیان بەسەر برد
  • 0:28 - 0:29
    لە کەش و هەوای خولگەیی
  • 0:29 - 0:32
    لە ئەمەریکای ناوەڕاست و باشوور
  • 0:32 - 0:33
    لە کاتێکدا ڕەنگە نموونەیی بێت،
  • 0:33 - 0:35
    یەکێک لە ترسناکترین گەشتەکان لەخۆ ئەگرێ
  • 0:35 - 0:38
    کە لە هەموو شانشینی ئاژەڵان ناسراوە.
  • 0:38 - 0:40
    ئەم گەشتە پێی دەوترێت کۆچ،
  • 0:40 - 0:41
    وە بۆ باڵندەی گۆرانی
  • 0:41 - 0:43
    ئەمە دەتوانێت تێوەبگلێ لە شوێنێک
  • 0:43 - 0:46
    لەنێوان چەند سەدێک بۆ نزیکەی ٧٠٠٠میل
  • 0:46 - 0:47
    لە ماوەی چەند هەفتەیەکدا
  • 0:47 - 0:49
    بۆ چوار مانگ.
  • 0:49 - 0:50
    چەند هەفتەیەک خەریکی ئامادەکارین
  • 0:50 - 0:51
    بۆ گەشتە توندەکە
  • 0:51 - 0:53
    بە گۆڕان لەسەر ڕێژەیەکی زۆر لە خواردن
  • 0:53 - 0:55
    هەندێک جار کێشی دوو هێندە دەکات
  • 0:55 - 0:57
    پێش ڕۆیشتن.
  • 0:57 - 0:58
    لەکاتی فڕیندا باڵندەکان بزردەبن
  • 0:58 - 1:01
    نزیکەی لە سەدا یەک کێشی لەشیان
    لە کاتژمێرێکدا
  • 1:01 - 1:04
    بۆیە پێچانەوەی پاوەندەکان زۆر گرنگە
    بۆ مانەوەیان
  • 1:04 - 1:06
    لەگەڵ ئەوەشدا، زیاتر لە فشاری جەستەیی
  • 1:06 - 1:08
    باڵندە کۆچکەرەکان ئێستا رووبەڕوی
  • 1:08 - 1:10
    سەرچاوەی نوێی سەختی
  • 1:10 - 1:12
    گۆڕانی سروشتی.
  • 1:12 - 1:13
    تەنها بیهێنە پێش چاوت کە تۆ ئەو
  • 1:13 - 1:15
    ئامادە بووم بۆ گەشتکردن
  • 1:15 - 1:16
    تۆ سەیارەکەت پێچاوە
  • 1:16 - 1:17
    لەگەڵ ئەو شتانەی پێت وایە پێویستن،
  • 1:17 - 1:18
    تانکەکەت پڕکردووە
  • 1:18 - 1:20
    ژەمێکی باشی بەیانی،
  • 1:20 - 1:21
    وە دەکەویە ڕێگا.
  • 1:21 - 1:23
    تۆ پێشتر ئەم گەشتەت کردووە
  • 1:23 - 1:25
    هەموو پشووە دڵخوازەکانت دەزانیت
  • 1:25 - 1:27
    وە لە کۆڵانێکی بچوکی دواوە
    بۆ ئەوە شتێک بخۆیت.
  • 1:27 - 1:29
    هەموو شتێک پلان بۆ داڕێژراوە.
  • 1:29 - 1:31
    بەڵام کە پێوەری سوتەمەنی
    دەست پێدەکات
  • 1:31 - 1:32
    بەلار بوونەوە بۆ ناوچەی سوور
  • 1:32 - 1:34
    دەبوو بەلای بەزینخانە تێپەر بوبیت،
  • 1:34 - 1:36
    جگە لەوەی داخراوە
  • 1:36 - 1:37
    پێت وایە، "کێشە نیە،"
  • 1:37 - 1:40
    ئەوەی دواتر ناتوانێت زۆر دوور بێت"
  • 1:40 - 1:42
    بەڵام ئەو وێستگەیەی داهاتوو هەرگیز
    دەرناکەوێت.
  • 1:42 - 1:45
    بەداخەوە، کە بەردەوام دەبیت لە ڕێگاکەت،
  • 1:45 - 1:48
    ڕاستی دۆخەکە دەردەکەوێت.
  • 1:48 - 1:50
    وێستگەی زیاتر و زیاتر داخراون
  • 1:50 - 1:52
    یان تەنها لە نەخشەکەت سڕاوتەوە.
  • 1:52 - 1:54
    لە پڕێکدا، گەشتی ڕۆتینی تۆ
  • 1:54 - 1:55
    بووە بە گەڕانێکی بێ هیوا
  • 1:55 - 1:57
    بۆ دۆزینەوەی شوێنێکی
    پارێزراو بۆ پشوودان
  • 1:57 - 1:59
    بۆ سوتەمەنی شەو.
  • 2:00 - 2:02
    ئەم سیناریۆیە بووە بە واقیع
  • 2:02 - 2:04
    بۆ زۆرینەی باڵندەکانی گۆرانی کۆچکردن
  • 2:04 - 2:07
    کە پێشکەوتنی زەوی مرۆڤ بەردەوام
    دەبێت لە پشکنین.
  • 2:07 - 2:09
    مرۆڤ سایتە گرنگەکانی وەستان دەگۆرن
  • 2:09 - 2:12
    باڵندەکان بۆ نەوەیەک بەکاری ئەهینن.
  • 2:12 - 2:14
    کاتێک کۆچکەرەکان بەسەر
    کیشوەرەکەدا تێدەپەڕن،
  • 2:14 - 2:16
    مەترسیەکان بەڕێوە ئەبەن
  • 2:16 - 2:19
    لەناویاندا دەرمانە ساسیەکان لە زەوی
    کشتوکاڵی لادێیەکان،
  • 2:19 - 2:21
    لە دەستدانی ژیانی شار
  • 2:21 - 2:24
    هەروەها تێکچوونی پیسبوونی ڕووناکی،
  • 2:24 - 2:25
    تەنانەت پێکهاتەی بەریەککەوتن
  • 2:25 - 2:29
    لەگەڵ باڵەخانەی شووشەی بەرز و
    بەرپەرچدەرەوە لە شارەکاندا.
  • 2:29 - 2:31
    لە ٢٠ملیار باڵندەی تاکەکەسی
  • 2:31 - 2:34
    کە ژمارەی دانیشتوانی پایز دەگرێتەخۆ،
  • 2:34 - 2:36
    تەنها نزیکەی نیوەی دەگەڕێتەوە
  • 2:36 - 2:37
    بۆ ئەوەی بەهاری داهاتوو وەچە بخەنەوە.
  • 2:37 - 2:39
    نزیکەی یەک ملیار لەو مردنانە
  • 2:39 - 2:42
    بەهۆی بەریەککەوتنیانە بە باڵەخانەکان
  • 2:42 - 2:44
    لەگەڵ زیانی ساڵانە،
  • 2:44 - 2:46
    مرۆڤ مەترسی زیاترە لە
  • 2:46 - 2:48
    دەستدانی ڕەنگ و گۆرانیە
    جوانەکانی باڵندەکان،
  • 2:48 - 2:51
    هەروەها ڕۆڵێکی گرنگ لە سیستەمی
    ژینگەیی دا دەگێڕن.
  • 2:51 - 2:54
    باڵندەکان یارمەتیدەری کۆنتڕۆڵی
    مێرووەکانن،
  • 2:54 - 2:55
    هەڵاڵەکردن،
  • 2:55 - 2:57
    وە دابەزاندنەوەی تۆو بەدرێژایی سروشت.
  • 2:57 - 2:59
    بەبێ باڵندە، جیهانی سروشتی
  • 2:59 - 3:00
    شوێنێکی زۆر جیاواز دەبێت.
  • 3:00 - 3:02
    هەرچەندە باڵندەکان بەرەنگاری
    هەڕەشەی بەردەوامن
  • 3:02 - 3:04
    لە پێشکەوتنی زەوی
  • 3:04 - 3:06
    هەموو دەتوانین کردارمان
    هەبێت بۆ یارمەتی دانیان.
  • 3:06 - 3:08
    زۆر وڵات و حوکمڕانی ناوخۆیی
  • 3:08 - 3:09
    پێشتر یاسای گرنگیان دەرکردووە
  • 3:09 - 3:12
    کە بەکارهێنانی مێشکوژی ژەهراوی
    سنوردار دەکات.
  • 3:12 - 3:15
    بە بەکارهێنانی بەرهەمی سروشتی و
    ڕووەکی زیاتر،
  • 3:15 - 3:17
    دەتوانین کێڵگە و باخەکانمان بپارێزین
  • 3:17 - 3:19
    بەبێ کاریگەریە لاوەکیە مەترسیدارەکان.
  • 3:19 - 3:22
    سەرەڕای ئەوەش، کە دانیشتوانی
    جیهان بەردەوام گەشە دەکات
  • 3:22 - 3:24
    وە خەڵک پێویستیان بە شوێنە
    بۆ هەبوونی ماڵ،
  • 3:24 - 3:26
    سەوزایی دەتوانێت هەردوو شوێنی
    ژیانی باڵندە
  • 3:26 - 3:28
    هەروەها شوێنێکی ئارام و سروشتی دابین بکات
  • 3:28 - 3:30
    بۆ ئێمە بۆ چێژوەرگرتن.
  • 3:30 - 3:32
    گۆڕانکاری بچوک لە ماڵەوە
  • 3:32 - 3:33
    دەتوانێت جیاوازیەکی زۆر دروست بکات
  • 3:33 - 3:35
    بە هەڵواسینی فیدەرەکان
  • 3:35 - 3:37
    وە دروستکردنی خانووی باڵندە لە
    ناوچەکانی دەرەوە
  • 3:37 - 3:39
    دەتوانین خۆراک و سەلامەتی پێویست
    دابین بکەین
  • 3:39 - 3:41
    لە کاتی کۆچکردنی درێژدا
  • 3:42 - 3:43
    کوژاندنەوەی ڕووناکی لە قەراغ شار
  • 3:43 - 3:44
    وە ژینگەی شار
  • 3:44 - 3:46
    دەتوانێت یارمەتی باڵندەکان بدات
  • 3:46 - 3:47
    کە بەدوای ئەستێرەکاندا ئەگەڕێن.
  • 3:47 - 3:49
    بە یارمەتی ئێمە ئەو گەشتیارە ئاسمانیانە
  • 3:49 - 3:51
    بە سەلامەتی دەتوانن بگەنە شوێنی مەبەستیان،
  • 3:51 - 3:55
    وە بە هیوای ئەوەی ساڵ دوای ساڵ بگەڕێتەوە.
Title:
کۆچی باڵندە، گەشتێکی ترسناک - ئەلیسا کلاڤانس
Description:

وانەی تەواو نیشان بدە: http://ed.ted.com/lessons/bird-migration-a-perilous-journey-alyssa-klavans

نزیکەی 200 جۆر لە باڵندەی گۆرانی بۆ زستان کۆچ دەکەن بۆ باشوور، هەندێکیان تا 7000 میل گەشت دەکەن. ئەمە کارێکی ئاسان نیە، گەشتی ساڵانە مەترسیدارە بۆ باڵندەکان بەهۆی گۆڕانی دیمەنی سروشتییەوە -- ئەوەندە، کە تەنها نیوەی ئەو باڵندانەی کۆچ دەکەن بۆ باشور بۆ بەهار بگەڕێنەوە بۆ ماڵەوە. ئەلێسا کلاڤانس وردەکاری ئەوە دەدات کە بۆچی کۆچی باڵندە ئەوەندە بارگرانیە و چۆن دەتوانین یارمەتی هاوڕێ جریوە جریو کەرەکان بدەین.

وانە: ئەلیسا کلاڤانس
ئه نیمه یشن له لایه ن ئیگۆر کوڕیک
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:10

Kurdish (Central) subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.