તમારું મગજ કેવી રીતે નક્કી કરે છે કે શું સુંદર છે

અંજન ચેટર્જી પ્રકૃતિની સૌથી મનોહર વિભાવનાઓ: સુંદરતાનો અભ્યાસ કરવા માટે ઉત્ક્રાંતિ મનોવિજ્ઞાન અને જ્ઞાનાત્મક ન્યુરોસાયન્સના ટૂલ્સનો ઉપયોગ કરે છે. તમારા મગજની અંદરના આ રસપ્રદ, ઊંડા દેખાવમાં લીટી, રંગ અને આકારની કેટલીક ગોઠવણીઓ આપણને કેમ ઉત્તેજિત કરે છે તે પાછળના વિજ્ઞાન વિશે વધુ જાણો.

તે ૧૮૭૮ છે.

સર ફ્રન્સિસ ગેલ્ટન નોંધપાત્ર વાત કહે છે.

તે ગ્રેટ બ્રિટન અને આયર્લેન્ડની
માનવશાસ્ત્ર સંસ્થા સાથે વાત કરી રહ્યા છે.

માનવ બુદ્ધિમાં તેમના અગ્રણી
કાર્ય માટે જાણીતા છે.

ગેલ્ટન એ એક તેજસ્વી મહાન પંડિત છે.

તે એક સંશોધક છે,

એક માનવશાસ્ત્રી,

એક સમાજશાસ્ત્રી,

મનોવિજ્ઞાની,

અને આંકડાશાસ્ત્રી છે.

તે એક સુપ્રજાજનન નિષ્ણાત પણ છે.

આ વાતમાં,

તેઓ એક નવી તકનીક રજૂ કરે છે
કે જેનાથી તેઓ બે છબીઓ ને ભેગી કરી શકે.

અને એક સંયુક્ત છબી પેદા કરે છે.

આ તકનીક અલગ અલગ પ્રકારનાં
લોકોનાં ચારિત્યવર્ણનમાં ઉપયોગી થઇ શકે છે.

ગેલ્ટન વિચારે છે કે જો એ બે હિંસક
ગુનેગારોની છબીઓ ભેગી કરે તો,

તે ગુનેગારીનો ચેહરો શોધશે.

પરંતુ તેના આશ્ચર્યમાં,

તેમને જે સંયુક્ત છબી બનાવી,

તે સુંદર હતી.

ગેલ્ટનની આશ્ચર્યજનક શોધથી
ઊંડા પ્રશ્નો ઉભા થાય છે:

સુંદરતા શું છે?

રેખા અને રંગની કેટલીક રૂપરેખાંકનો
અને આકાર કેમ આપણને ઉત્તેજિત કરે છે?

મોટા ભાગના માનવ ઇતિહાસ માટે,

તર્ક અને અનુમાનનો ઉપયોગ કરીને
આ પ્રશ્નોનો સંપર્ક કરવામાં આવ્યો છે.

પરંતુ છેલ્લા કેટલાક દાયકાઓમાં,

વૈજ્ઞાનિકોએ સુંદરતાનાં પ્રશ્નને
સંબોધિત કર્યું છે

ઉત્ક્રાંતિ મનોવિજ્ઞાનના વિચારો અને
ન્યુરોસાયન્સના સાધનોના ઉપયોગથી.

અમે ઝલક શરૂ કરી રહ્યા છીએ
શા માટે અને કેવી રીતે સુંદરતા,

ઓછામાં ઓછા માનવ ચહેરા અને
આકાર માટે તેનો અર્થ શું છે તે દ્રષ્ટિએ.

અને પ્રક્રિયામાં,

આપણે કેટલાક આશ્ચર્યની ઠોકર ખાઈ રહ્યા છીએ.

જ્યારે એક બીજામાં સુંદરતા
જોવાની વાત આવે છે,

જ્યારે આ નિર્ણય વ્યક્તિ માટે ચોક્કસપણે
વ્યક્તિલક્ષી છે,

તે પરિબળો દ્વારા બનાવવામાં આવે છે
કે જેઓ જૂથનાં અસ્તિત્વ માટે ફાળો આપે છે.

ઘણા પ્રયોગો બતાવ્યા છે

કે કેટલાક મૂળભૂત પરિમાણો ફાળો આપે છે
કે જે ચહેરો આકર્ષક બનાવે છે.

આમાં સરેરાશ, સપ્રમાણતા અને
હોર્મોન્સની અસરો શામેલ છે.

ચાલો આ દરેકને વારાફરથી લઈએ.

ગેલ્ટન શોધે છે

કે સંયુક્ત અથવા સરેરાશ ચહેરાઓ
સામાન્ય રીતે વધુ આકર્ષક હોય છે

દરેક વ્યક્તિગત ચહેરા કરતાં
જે સરેરાશમાં ફાળો આપે છે

ઘણી વખત નકલ કરવામાં આવી છે.

આ પ્રયોગશાળા ઘણા લોકોના અંતર્જ્ઞાન
શોધવામાં યોગ્ય છે.

સરેરાશ ચહેરાઓ જૂથની કેન્દ્રિય
વૃત્તિઓ રજૂ કરે છે.

મિશ્ર લક્ષણોવાળા લોકો
વિવિધ વસ્તી રજૂ કરે છે,

અને સંભવત બનાવ
વધારે આનુવંશિક વિવિધતા

અને પર્યાવરણ માટે અનુકૂલનક્ષમતા.

ઘણા લોકોને મિશ્ર-જાતિ
વ્યક્તિઓ આકર્ષક લાગે છે

અને ઓછા પ્રમાણમાં નબળા પરિવારો.

બીજું પરિબળ જે સુંદરતાને
યોગદાન આપે છે તે સમપ્રમાણતા છે.

લોકોને સામાન્ય રીતે અસમપ્રમાણ લોકો
કરતાં વધુ આકર્ષક સપ્રમાણ ચહેરાઓ લાગે છે.

વિકાસની વિકૃતિઓ
ઘણીવાર અસમપ્રમાણતા સાથે સંકળાયેલી હોય છે.

અને છોડ, પ્રાણીઓ અને માણસોમાં,

અસમપ્રમાણતા ઘણીવાર પરોપજીવી ચેપમાંથી
ઉભી થાય છે.

સપ્રમાણતા, તે બહાર આવ્યું છે,

તે આરોગ્યનો સૂચક પણ છે.

1930 ના દાયકામાં,

માકસિમિલીઅન ફેક્ટોરોવિઝ નામનો એક માણસ

સુંદરતા માટે સપ્રમાણતાનું
મહત્વ ઓળખ્યું

જ્યારે તેણે બ્યુટી માઇક્રોમીટર બનાવ્યું.

આ યંત્રથી,

તે નાની અસમપ્રમાણ ભૂલોને માપી શકતો હતો

જે પછી તે તેમણે તેમની કંપની પાસેથી
વેચેલા ઉત્પાદનો સાથે બનાવે છે,

પોતાને પછી તેજસ્વી નામ આપવામાં આવ્યું,
મેક્સ ફેક્ટર,

જે તમે જાણો છો,
વિશ્વની સૌથી પ્રખ્યાત બ્રાન્ડ્સમાંની એક છે

"મેક અપ" માટે.

ત્રીજો પરિબળ જે ચહેરાના
આકર્ષણ માટે ફાળો આપે છે

તે હોર્મોન્સની અસર છે.

અને અહીં, માફી માંગવાની જરૂર છે
મારી ટિપ્પણીઓને મર્યાદિત કરવા માટે

વિજાતીય ધોરણોને.

પરંતુ એસ્ટ્રોજન અને ટેસ્ટોસ્ટેરોન
મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે

આકાર આપતી સુવિધાઓમાં
જે આપણને આકર્ષક લાગે છે.

એસ્ટ્રોજન લક્ષણો ઉત્પન્ન કરે છે
જે ફળદ્રપતાને સંકેત આપે છે.

પુરુષોને સામાન્ય રીતે એવી
સ્ત્રીઓ આકર્ષક લાગે છે

જે યુવાની અને પરિપક્વતા
બંને તત્વો ધરાવે છે.

એક ચહેરો જે ખૂબ જ બાળક જેવો છે
મતલબ કે છોકરી હજી ફળદ્રુપ નથી,

તો પુરુષોને એવી સ્ત્રીઓ આકર્ષક લાગે છે

જેની આંખો મોટી છે,
સંપૂર્ણ હોઠ અને સાંકડી હડપચી

યુવાનીનાં સૂચકાંકો તરીકે,

અને ઉચ્ચ ગાલનાં હાડકાં
પરિપક્વતા સૂચક તરીકે.

ટેસ્ટોસ્ટેરોન સુવિધાઓ ઉત્પન્ન કરે છે
જેને આપણે સામાન્ય રીતે પુરૂષવાચી ગણીએ છીએ.

આમાં ભારે ભમ્મર શામેલ છે,

પાતળા ગાલ

અને મોટું, ચોરસ બંધ જડબાં.

પરંતુ અહીં એક રસપ્રદ વક્રોક્તિ છે.

ઘણી જાતિઓમાં,

જો કંઈપણ,

ટેસ્ટોસ્ટેરોન રોગપ્રતિકારક
શક્તિને દબાવી દે છે.

તેથી વિચાર જે ટેસ્ટોસ્ટેરોન-ઇન્ફ્યુઝ્ડ
સુવિધાઓ એ માવજત સૂચક છે

ખરેખર સંપૂર્ણ અર્થમાં નથી.

અહીં, તર્ક તેના મગજમાં છે.

માવજત સૂચકને બદલે,

વૈજ્ઞાનિકો વિકલાંગ
સિદ્ધાંતનો ઉપયોગ કરે છે.

સૌથી સામાન્ય ટાંકવામાં
વિકલાંગતાનું ઉદાહરણ

તે મોરની પૂંછડી છે.

આ સુંદર પણ બોજારૂપ પૂંછડી
મોરને બરાબર મદદ કરતી નથી

શિકારી ટાળો

અને ઢેલને મેળવો.

આવા અપવ્યયી પરિશિષ્ટ વિકસિત કેમ જોઈએ?

ચાર્લ્સ ડાર્વિન પણ,

1860 માં આસા ગ્રેને પત્ર લખ્યો હતો

કે મોરની પૂંછડીની દૃષ્ટિ
તેને શારીરિક રીતે બીમાર બનાવ્યો.

તેમના કુદરતી પસંદગીના સિદ્ધાંત સાથે
તે સમજાવી શક્યા નહીં,

અને આ હતાશામાંથી,

તેમણે જાતીય પસંદગીની થિયરી વિકસાવી.

આ ખાતે,

મોરની પૂંછડીનું પ્રદર્શન
જાતીય લલચાવું છે,

અને આ લલચાવું એટલે
મોર સંવનન કરે તેવી સંભાવના છે

અને સંતતિ છે.

હવે, આધુનિક વળાંક
આ પ્રદર્શિત દલીલ પર

કે મોર પણ ઢેલને તેના
આરોગ્યની જાહેરાત કરે છે.

ફક્ત ખાસ કરીને સ્વસ્થ જીવતંત્ર
સંસાધનો બદલવા માટે પરવડી શકે છે

એક અપવ્યયી પરિશિષ્ટ જાળવવા માટે.

ખાસ કરીને ફક્ત સ્વસ્થ પુરુષોને જ ભાવ
પરવડી શકે છે જે ટેસ્ટોસ્ટેરોન વસૂલ કરે છે

તેમની રોગપ્રતિારકશક્તિ પર.

અને સાદ્રશ્ય દ્વારા, હકીકતનો વિચાર કરો

ફક્ત ખૂબ જ ધનિક માણસો પરવડી શકે છે
ઘડિયાળ માટે $ 10,000 થી વધુ ચૂકવવા

તેમની નાણાકીય તંદુરસ્તીના પ્રદર્શન તરીકે.

હવે, ઘણા લોકો આ પ્રકારનાં
ઉત્ક્રાંતિના દાવા સાંભળે છે

અને લાગે છે કે તેનો અર્થ કે આપણે કોઈક રીતે
બેભાન રીતે જીવનસાથી શોધી રહ્યા છે

કે જે સ્વસ્થ છે.

અને મને લાગે છે કે આ વિચાર
કદાચ યોગ્ય નથી.

નિર્ણયો લેવા માટે જાણીતા છે
કે જેમની

આરોગ્યની ચિંતાઓ પર
આગાહી કરવામાં આવી છે.

પરંતુ તેમને બનવાની જરૂરી નથી,

અને હું સમજાઉ છું કેમ.

વસ્તીની કલ્પના કરો

જેમાં લોકોમાં ત્રણ જુદા જુદા પ્રકારની
પસંદગીઓ હોય છે:

લીલાં માટે, નારંગી માટે અને લાલ માટે.

તેમના મત પ્રમાણે,

આ પસંદગીઓને
આરોગ્ય સાથે કંઇ કરવાનું નથી;

તેમને જે ગમે છે તે જ ગમે છે.

પરંતુ જો તે પણ હોત
કે આ પસંદગીઓ સંકળાયેલ છે

વિવિધ શક્યતા સાથે
સંતાન ઉત્પન્ન -

ચાલો 3: 2: 1 ના ગુણોત્તરમાં કહીએ -

તો પ્રથમ પેઢીમાં,

ત્યાં 3 લીલાં હશે
1 નારંગી 1 લાલ,

અને પછીની દરેક પેઢીમાં,

લીલાંનું પ્રમાણ વધે છે,

તેથી આ 10 પેઢીઓમાં,

આ વસ્તીનો 98 ટકા હિસ્સો
લીલી પસંદગીઓ છે.

હવે, એક વૈજ્ઞાનિકો અંદર આવે છે
અને આ વસ્તીનું નમૂનાકરણ કરે છે

શોધે છે કે લીલાની
પસંદગીઓ સાર્વત્રિક છે.

તેથી આ મુદ્દા વિશે થોડું
અમૂર્ત ઉદાહરણ

તે છે જ્યારે ચોક્કસ શારીરિક
સુવિધાઓ માટેની પસંદગીઓ

વ્યક્તિ માટે મનસ્વી હોઈ શકે છે,

જો તે સુવિધાઓ વારસામાં હોય તો

અને તેઓ પ્રજનન લાભ સાથે
સંકળાયેલા છે,

સમય જતાં,

તેઓ જૂથ માટે સાર્વત્રિક બને છે.

તો મગજમાં શું થાય છે
જ્યારે આપણે સુંદર લોકો જોઈએ છીએ?

આકર્ષક ચહેરાઓ
આપના દ્રશ્ય આચ્છાદન ભાગો સક્રિય કરે છે

મગજના પાછળના ભાગમાં,

ફ્યુસિફોર્મ ગિરસ તરીકે ઓળખાતું ક્ષેત્ર,

કે જે ખાસ કરીને ચેહરાઓ પર પ્રક્રિયા
કરવા માટે અનુરૂપ છે

અને એક અડીને વિસ્તાર કહેવાય છે
બાજુની ઓસિપિટલ સંકુલ,

તે ખાસ કરીને પદાર્થો પર
પ્રક્રિયા માટે સંમિશ્રિત છે.

આ ઉપરાંત,

આકર્ષક ચહેરા ભાગો આપણા
ઈનામ અને આનંદ કેન્દ્રોને સક્રિય કરે છે

આગળ અને મગજમાં ઉંડાણ માં,

અને આમાં ક્ષેત્રો કે જેમના નામ જટિલ છે
તેઓ સામેલ છે,

વેન્ટ્રલ સ્ટ્રાઇટમની જેમ,

ઓર્બિટોફ્રન્ટલ કોર્ટેક્સ

અને વેન્ટ્રોમોડિયલ પ્રિફ્રન્ટલ કોર્ટેક્સ.

આપણું દ્રશ્ય મગજ જે ચેહરાઓ
પર પ્રક્રિયા કરવા અનુરૂપ છે

આપણા આનંદ કેન્દ્રો સાથે સંપર્ક કરે છે

સુંદરતાના અનુભવને સમજાવવા માટે.

આશ્ચર્યજનક, જ્યારે આપણે બધા
સુંદરતા સાથે જોડાઈએ,

આપણાં જ્ઞાન વગર,

સૌંદર્ય પણ આપણને જોડે છે.

આપણું મગજ આકર્ષક ચહેરાઓને પ્રતિસાદ આપે છે

ત્યારે પણ જ્યારે આપણે
સૌન્દર્ય વિશે વિચારતા નથી.

અમે એક પ્રયોગ હાથ ધર્યો
જેમાં લોકોએ શ્રેણીબદ્ધ ચહેરા જોયા,

અને એક શરતમાં,

તેઓએ ચહેરાની જોડી નક્કી કરવાની હતી કે
સમાન હતા અથવા કોઈ અલગ વ્યક્તિ હતા.

આ શરતમાં પણ,

આકર્ષક ચહેરાઓ મજ્જાતંતુકીય પ્રવૃત્તિ ચલાવી
મજબૂત રીતે તેમના દ્રશ્ય આચ્છાદન માં,

હકીકત હોવા છતા તે
વ્યક્તિની ઓળખ વિશે તેઓ વિચારતા હતા

અને તેમની સુંદરતા નહીં.

બીજો જૂથ પણ સુંદરતા માટે સ્વચાલિત
પ્રતિસાદ આ જ રીતે મળવે છે.

આપણાં આનંદ કેન્દ્રોમાં.

સાથે લેતા, આ અભ્યાસ સૂચવે છે

આપણું મગજ આપમેળે
સુંદરતાને પ્રતિસાદ આપ છે.

દ્રષ્ટિ અને આનંદને જોડીને.

આ સૌંદર્ય ડિટેક્ટર્સ, એવું લાગે છે,
દરેક વખતે પિંગ

કરે જ્યારે આપણે
સૌંદર્ય જોઈએ છીએ,

ભલે બીજું કંઈપણ
આપણે વિચારતા હોઈશું.

આપણી પાસે પણ "સુંદરતા સારી છે"
સ્ટીરિયોટાઇપ મગજમાં જડિત છે.

ભ્રમણકક્ષાના આચ્છાદનની અંદર,

આ અનિશ્ચિત પ્રવુતિ આચ્છાદિત થઇ રહી છે

સુંદરતા અને ભલમનસાઈ ના પ્રતિભાવમાં,

અને આ ત્યારે પણ થાય છે જ્યારે લોકો
સ્પષ્ટ રીતે વિચારતા નથી

સુંદરતા અને ભલમનસાઈ વિશે.

આપણા મગજ પ્રતિબિંબિત
સહયોગી સુંદરતા અને સારા લાગે છે.

અને આ પ્રતિબિંબિત સંગઠન ચાપ હોઇ શકે છે

સુંદરતાના ઘણા સામાજિક પ્રભાવો માટે.

જીવનમાં તમામ પ્રકારના ફાયદાઓ
આકર્ષક લોકો પ્રાપ્ત કરે છે

તેઓ વધુ હોશિયાર માનવામાં આવે છે,

વધુ વિશ્વસનીય,

તેમને વધારે પગાર આપવામાં આવે છે
અને ઓછી સજાઓ,

ત્યારે પણ આવા ચુકાદાઓ
અધિકાર પાત્ર નથી.

આ પ્રકારના નિરીક્ષણો સુંદરતાની
ખરાબ બાજુ જાહેર કરે છે.

મારી લેબમાં, અમને તાજેતરમાં મળ્યું કે

નાના ચહેરાના લોકો
અસંગતતાઓ અને ફેરફારો

ઓછા સારા, ઓછા પ્રકારની,

ઓછા હોશિયાર, ઓછા સક્ષમ
અને ઓછી મહેનતુ.

દુર્ભાગ્યે, આપણી પાસે પણ "કુરૂપ ખરાબ છે"
એ કાયમી ઠસ્સો છે

આ ઠસ્સો કદાચ
શોષિત અને વિસ્તૃત છે

સોશ્યલ મીડિયામાંની છબીઓ દ્વારા,

જેમાં ચહેરાના આ વિકારો
ઘણી વાર લઘૂલિપી તરીકે વપરાય છે

ખલનાયક પાત્રનું કોઈનું નિરૂપણ કરવા.

આપણે આ પ્રકારના ગર્ભિત
પક્ષપાત સમજવાની જરૂર છે

જો આપણે તેમને હરાવીએ તો,

અને સમાજ માટે લક્ષ્ય હોવું જોઈએ જેમાં
આપણે લોકો સાથે ઉચિત વ્યવહાર કરીએ છીએ,

કે જે તેમના વર્તન પર આધારિત હોય અને નહીં
તેમના દેખાવની ઘટના પર.

મને એક અંતિમ વિચાર સાથે છોડવા દો.

સૌન્દર્ય એક પ્રગતિશિલ કાર્ય છે.

કહેવાતા સાર્વત્રિક
સુંદરતાના લક્ષણો

પ્લેઇસ્ટોસીનના બે મિલિયન વર્ષો
લગભગ દરમિયાન માટે પસંદ કરવામાં આવ્યા હતા.

અને ખૂબ લાંબા સમય પહેલા
જીવન બીભત્સ, ક્રૂર હતું,

તે સમયથી પ્રજનન સફળતા માટે
પસંદગીના માપદંડ

ખરેખર આજે લાગુ નથી.

ઉદાહરણ તરીકે,

પરોપજીવી દ્વારા મૃત્યુ તે ટોચની રીતો માની
એક નથી કે લોકો મરી જાય છે

ઓછામાં ઓછું તકનીકી રીતે
વિકસિત વિશ્વમાં નહીં.

એન્ટિબાયોટિક્સથી લઈને શસ્ત્રક્રિયા સુધી,

જન્મ નિયંત્રણમાં વિટ્રો ગર્ભાધાન,

પ્રજનન સફળતા માટે ગાળકો ને
રાહત આપવામાં આવી રહી છે.

અને આ હળવી પરિસ્થિતિઓ હેઠળ,

પસંદગી અને લક્ષણ સંયોજનો
લક્ષ્ય માટે મુક્ત છે

અને વધુ ચલ બની શકે છે.

જેમ આપણે આપણા વાતાવરણને ગહન
અસર કરી રહ્યા છીએ,

આધુનિક દવા
અને તકનીકી નવીનતા

તે ગહન અસર કરી રહ્યા છે.

તેનો અર્થ શું છે તેનો સાર શું છે
સુંદર દેખાવા માટે.

સુંદરતાનો વૈશ્વિક સ્વભાવ બદલાઇ રહ્યો છે

આપણે પણ વિશ્વને બદલી રહ્યા છીએ.

આભાર

(તાળીઓનો ગડગડાટ)