Return to Video

Dlaczego „Dziewczyna z perłą” Vermeera uchodzi za arcydzieło? - James Earle

  • 0:07 - 0:10
    Czy odwraca się do nas czy od nas?
  • 0:10 - 0:11
    Zdania są podzielone.
  • 0:11 - 0:14
    To tajemniczy temat obrazu
    holenderskiego mistrza,
  • 0:14 - 0:15
    Johannesa Vermeera,
  • 0:15 - 0:17
    pod tytułem: "Dziewczyna z perłą",
  • 0:17 - 0:22
    dzieła nazywanego często
    "Giocondą Północy".
  • 0:22 - 0:24
    Należąca do holenderskiego
    stylu wyidealizowanych,
  • 0:24 - 0:27
    czasem nazbyt ekspresyjnych obrazów,
  • 0:27 - 0:29
    tak zwanych "tronies", czyli "twarz",
  • 0:29 - 0:31
    "Dziewczyna z perłą" ma urok
  • 0:31 - 0:35
    i subtelność, charakterystyczną
    dla prac Vermeera.
  • 0:35 - 0:38
    Ale ten obraz wyróżnia się
    spośród spokojnych scen rodzajowych
  • 0:38 - 0:42
    widocznych na wielu obrazach Vermeera.
  • 0:42 - 0:43
    Dziewczyna czytająca list.
  • 0:43 - 0:45
    Lekcja muzyki.
  • 0:45 - 0:47
    Artysta przy pracy.
  • 0:47 - 0:51
    Te obrazy dają nam poczucie intymności,
    zachowując pewien dystans,
  • 0:51 - 0:55
    zaciągnięta zasłona często
    podkreśla to odseparowanie.
  • 0:55 - 0:58
    Widzimy mleczarkę spokojnie
    nalewającą mleko do miski,
  • 0:58 - 1:00
    ale to mleko nie jest dla nas.
  • 1:00 - 1:02
    Jesteśmy tylko obserwatorami.
  • 1:02 - 1:05
    Wystudiowana kompozycja obrazów Vermeera
  • 1:05 - 1:07
    daje zrównoważoną harmonię.
  • 1:07 - 1:10
    Czarno-białe parkiety na wielu obrazach
  • 1:10 - 1:14
    pokazują wprawę Vermeera
    w użyciu skrótu perspektywicznego.
  • 1:14 - 1:16
    Ta technika używa zniekształcenia
  • 1:16 - 1:21
    dającego iluzję, że obiekt się oddala.
  • 1:21 - 1:24
    Inne elementy, jak linie wzroku,
    lustra i źródła światła,
  • 1:24 - 1:28
    określają chwilę za pomocą
    przestrzeni i położenia.
  • 1:28 - 1:30
    Kobieta czytająca list przy otwartym oknie
  • 1:30 - 1:35
    stoi tak, żeby obserwator
    widział w szybie jej odbicie.
  • 1:35 - 1:40
    Vermeer potrafił nawet schować
    nogi sztalugi dla dobra kompozycji.
  • 1:40 - 1:45
    Brak tych właśnie elementów
    ożywia "Dziewczynę z perłą".
  • 1:45 - 1:49
    Podejście Vermeera do światła
    i cienia, inaczej chiaroscuro,
  • 1:49 - 1:55
    polega na użyciu ciemnego, płaskiego tła,
    które podkreśla trójwymiarowość postaci.
  • 1:55 - 1:59
    Zamiast być elementem
    niczym w teatralnej scenografii,
  • 1:59 - 2:02
    dziewczyna staje się
    podmiotem psychologicznym.
  • 2:02 - 2:04
    Kontakt wzrokowy
    i delikatnie rozwarte usta,
  • 2:04 - 2:06
    jakby chciała coś powiedzieć,
  • 2:06 - 2:09
    sprawia, że jej spojrzenie nas przyciąga.
  • 2:09 - 2:13
    Tradycyjnie na portretach umieszczano
    często postacie szlachetne lub religijne.
  • 2:13 - 2:17
    Dlaczego więc Vermeer
    namalował anonimową dziewczynę?
  • 2:17 - 2:20
    W XVII wieku miasto Delft,
    podobnie jak reszta Holandii,
  • 2:20 - 2:25
    zwróciło się przeciwko rządzącej
    arystokracji i kościołowi katolickiemu.
  • 2:25 - 2:28
    Po ośmiu dekadach buntu
    wobec władzy Hiszpanii
  • 2:28 - 2:34
    Holendrzy chcieli sami rządzić
    swoim krajem i być republiką.
  • 2:34 - 2:38
    Miasta takie jak Delft były niezależne
    od królów czy biskupów,
  • 2:38 - 2:43
    więc wielu artystów, jak Vermeer,
    nie posiadało tradycyjnych mecenasów.
  • 2:43 - 2:45
    Na szczęście nowatorskie przedsięwzięcia,
  • 2:45 - 2:48
    którym utorowała drogę Holenderska
    Kompania Wschodnioindyjska,
  • 2:48 - 2:51
    zmieniły ekonomiczny krajobraz Holandii.
  • 2:51 - 2:55
    Stworzyły klasę kupców
    i nowy typ mecenasa.
  • 2:55 - 2:58
    Pragnąc, by finansowane obrazy
    pokazywały ich samych,
  • 2:58 - 3:01
    kupcy woleli tematy z klasy średniej,
  • 3:01 - 3:04
    ujęte w przestrzeniach
    przypominających ich domy,
  • 3:04 - 3:06
    w otoczeniu znajomych przedmiotów.
  • 3:06 - 3:09
    Mapy pojawiające się na obrazach Vermeera
  • 3:09 - 3:11
    były uznawane za modne i światowe
  • 3:11 - 3:16
    przez klasę kupiecką w czasach
    złotego wieku malarstwa holenderskiego.
  • 3:16 - 3:19
    Orientalny turban na głowie
    "Dziewczyny z perłą"
  • 3:19 - 3:23
    także podkreśla
    światowość klasy kupieckiej,
  • 3:23 - 3:27
    a sama perła, symbol bogactwa,
    jest właściwie przesadzona.
  • 3:27 - 3:32
    Vermeer nie mógł sobie pozwolić
    na prawdziwą perłę tej wielkości.
  • 3:32 - 3:37
    Najprawdopodobniej było to szkło
    lub polakierowana kropla cyny.
  • 3:37 - 3:40
    Sam obraz jest odbiciem
    tej iluzji bogactwa.
  • 3:40 - 3:44
    W szerszym kontekście
    perła wydaje się okrągła i ciężka,
  • 3:44 - 3:49
    ale po dokładnym zbadaniu widać,
    że to jedynie delikatne muśnięcie pędzla.
  • 3:49 - 3:55
    Dokładna analiza uwidacznia
    umiejętność Vermeera w tworzeniu iluzji.
  • 3:55 - 3:58
    Choć może nigdy nie poznamy
    tożsamości "Dziewczyny z perłą",
  • 3:58 - 4:02
    jej portret intryguje nas
    w niezapomniany sposób.
  • 4:02 - 4:06
    Wisi w Domu Maurycego,
    Królewskiej Galerii Malarstwa w Hadze,
  • 4:06 - 4:10
    a jej obecność jest jednocześnie
    przenikliwa i subtelna.
  • 4:10 - 4:15
    Na swój tajemniczy sposób przedstawia
    narodziny nowoczesnych poglądów
  • 4:15 - 4:18
    na ekonomię, politykę i miłość.
Title:
Dlaczego „Dziewczyna z perłą” Vermeera uchodzi za arcydzieło? - James Earle
Description:

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/why-is-vermeer-s-girl-with-the-pearl-earring-considered-a-masterpiece-james-earle

Czy odwraca się w naszą stronę, czy odwraca się od nas? Zdania są podzielone. Postać ta jest tematem obrazu mistrza holenderskiego malarstwa, Johannesa Vermeera „Dziewczyna z perłą”, często nazywanego„Giocondą północy". Ale co właściwie sprawia, że ten obraz jest tak urzekający? James Earle wyjaśnia, jak to dzieło przedstawia narodziny współczesnych poglądów na ekonomię, politykę i miłość.

Lekcja: James Earle, animacja: Tess Martin.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:34

Polish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.