Από που προήλθαν τα Αγγλικά; - Κλαίρη Μπόουερν

Δείτε το μάθημα ολόκληρο εδώ: http://ed.ted.com/lessons/where-did-english-come-from-claire-bowern

Όταν μιλάμε για τα Αγγλικά, συχνά τα θεωρούμε μια μεμονωμένη γλώσσα. Αλλά τι κοινό έχουν οι διάλεκτοι που ομιλούνται σε δεκάδες χώρες του κόσμου μεταξύ τους ή με τα γραπτά του Τσόσερ; Η Κλαίρη Μπόουερν ακολουθεί τα ίχνη της γλώσσας από το παρόν ως τις ρίζες της, δείχνοντάς μας πώς εξελίχθηκαν τα Αγγλικά μέσα από γενιές ομιλητών.

Μάθημα από την Κλαίρη Μπόουερν, ψηφιακή απεικόνιση από τον Πάτρικ Σμιθ

Όταν μιλάμε για τα Αγγλικά,
συχνά τα θεωρούμε μια μεμονωμένη γλώσσα

αλλά τι κοινό έχουν οι διάλεκτοι
που ομιλούνται σε δεκάδες χώρες στον κόσμο

μεταξύ τους

ή με τα γραπτά του Τσόσερ;

Πώς συνδέονται με τις περίεργες
λέξεις στο Μπέογουλφ;

Η απάντηση είναι ότι όπως
συμβαίνει συνήθως με τις γλώσσες,

τα Αγγλικά εξελίχθηκαν
μέσα από γενιές ομιλητών,

και υπέστησαν μεγάλες αλλαγές
μέσα στον χρόνο.

Αναιρώντας αυτές τις αλλαγές,

μπορούμε να ξετυλίξουμε
τη γλώσσα από το παρόν

ως τις αρχαίες ρίζες της.

Αν και τα σύγχρονα Αγγλικά
έχουν πολλές παρόμοιες λέξεις

με τις λατινογενείς Ρομανικές γλώσσες,

όπως τα Γαλλικά και τα Ισπανικά,

οι περισσότερες από αυτές
δεν ήταν αρχικά μέρος της γλώσσας.

Αντίθετα, άρχισαν να εισάγονται στη γλώσσα

με τη Νορμανδική εισβολή
στην Αγγλία το 1066.

Όταν οι γαλλόφωνοι Νορμανδοί
κατέκτησαν την Αγγλία

και έγιναν η άρχουσα τάξη της,

έφεραν μαζί τους τη γλώσσα τους,

προσθέτοντας τεράστιο αριθμό
Γαλλικού και Λατινικού λεξιλογίου

στην Αγγλική γλώσσα που μέχρι τότε
ομιλούνταν εκεί.

Σήμερα, λέμε αυτή τη γλώσσα
Αρχαία Αγγλικά.

Αυτή είναι η γλώσσα στο Μπέογουλφ.

Πιθανόν δεν ακούγεται και πολύ οικεία,

αλλά ίσως είναι πιο αναγνωρίσιμη
αν ξέρετε λίγα Γερμανικά.

Αυτό συμβαίνει επειδη τα Αρχαία Αγγλικά
ανήκουν στη Γερμανική οικογένεια γλωσσών,

που ήρθε στα Βρετανικά νησιά
τον 5ο και 6ο αιώνα

από τους Άγγλους, τους Σάξωνες
και τους Ιούτες.

Οι Γερμανικές διάλεκτοι που μιλούσαν
έγιναν γνωστές ως Αγγλοσαξωνικά.

Οι εισβολείς Βίκιγκ
από τον 8ο έως τον 11ο αιώνα

προσέθεσαν και άλλα δάνεια
από τα Αρχαία Σκανδιναβικά στο μείγμα.

Είναι δύσκολο να δούμε τις ρίζες
των σύγχρονων Αγγλικών

με όλα αυτά τα λεξιλογικά δάνεια

από Γαλλικά, Λατινικά,
Αρχαία Σκανδιναβικά και άλλες γλώσσες.

Όμως η συγκριτική γλωσσολογία μάς βοηθάει
αν εστιάσουμε στη γραμματική δομή,

στα μοτίβα των φωνητικών αλλαγών,

και ένα βασικό λεξιλόγιο.

Για παράδειγμα, μετά τον 6ο αιώνα,

οι Γερμανικές λέξεις που ξεκινούν με «p»,
συστηματικά άλλαξαν σε έναν ήχο «pf»

ενώ οι αντίστοιχες Αρχαίες Αγγλικές
κράτησαν το «p» αμετάβλητο.

Σε ένα ακόμα σχίσμα, οι λέξεις
που ξεκινούν με «sk» στα Σουηδικά

εξελίχθηκαν με έναν ήχο
«sh» στα Αγγλικά.

Υπάρχουν ακόμα μερικές λέξεις
με «sk» στα Αγγλικά,

όπως «φούστα» ή «κρανίο»,

αλλά αυτές είναι δάνεια
από τα Αρχαία Νορβηγικά

και ήρθαν μετά την αλλαγή
από «sk» σε «sh».

Αυτά τα παραδείγματα μάς δείχνουν

ότι όπως ακριβώς οι διάφορες Ρομανικές
γλώσσες κατάγονται από τα Λατινικά,

τα Αγγλικά, Σουηδικά, Γερμανικά
και πολλές άλλες γλώσσες

κατάγονται από έναν κοινό πρόγονο
γνωστό ως Πρωτο-Γερμανική

που ομιλούταν περί το 500 π.Χ.

Επειδή αυτή η ιστορική γλώσσα
δεν είχε ποτέ γραπτή μορφή,

μπορούμε μόνο να την ανακατασκευάσουμε
συγκρίνοντας τους απογόνους της,

κάτι που είναι δυνατό
χάρη στη συνεκτικότητα των αλλαγών.

Μπορούμε ακόμα με την ίδια διαδικασία
να πάμε ένα βήμα παραπίσω,

στη γενέτειρα της Πρωτο-Γερμανικής,
που αποκαλείται Πρωτο-Ινδο-Ευρωπαϊκή,

και ομιλούταν περίπου 6000 χρόνια πριν

στην Ποντιακή-Κασπιακή Στέπα
στις σημερινές Ουκρανία και Ρωσία.

Αυτός είναι ο ανακατασκευασμένος πρόγονος
της Ινδο-Ευρωπαϊκής οικογένειας

που περιλαμβάνει σχεδόν όλες τις γλώσσες
που ομιλούνταν ιστορικά στην Ευρώπη,

καθώς και σε τμήματα
της Νότιας και Δυτικής Ασίας.

Αν και χρειάζεται κι άλλη δουλειά,

μπορούμε να βρούμε τις ίδιες συστημικές
ομοιότητες, ή αλληλομορφίες,

μεταξύ των συγγενικών λέξεων
στους διάφορους Ινδοευρωπαϊκούς κλάδους.

Συγκρίνοντας τα Αγγλικά με τα Λατινικά,

βλέπουμε ότι τα Αγγλικά έχουν «t»
εκεί που τα Λατινικά έχουν «d»,

και «f» εκεί που τα Λατινικά έχουν «p»
στην αρχή των λέξεων.

Άλλοι μακρινοί συγγενείς της αγγλικής
είναι τα Ινδικά, τα Περσικά

και οι Κέλτικες γλώσσες που αντικατέστησε
στη σημερινή Βρετανία.

Τα Πρωτο-Ινδο-Ευρωπαϊκά με τη σειρά τους
κατάγονται από μια ακόμη αρχαιότερη γλώσσα

αλλά δυστυχώς τα ιστορικά
και αρχαιολογικά ευρήματα

σταματάνε σε αυτή την περίοδο.

Πολλά μυστήρια βρίσκονται
εκτός της εμβέλειάς μας,

όπως το αν υπάρχει κάποια σύνδεση
μεταξύ της Ινδοευρωπαϊκής

και των άλλων μεγάλων
γλωσσικών οικογενειών,

και για τη φύση των γλωσσών που μιλούνταν
στην Ευρώπη πριν την άφιξη της.

Αλλά το τρομερό είναι ότι
3 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο,

πολλοί από τους οποίους
δε δύνανται να συνεννοηθούν,

μιλούν με τις ίδιες λέξεις
που σχηματίστηκαν σε 6000 χρόνια ιστορίας.