Τι έμαθα ως παιδί μέσα στη φυλακή

Ως έφηβος, ο Ισμαήλ Ναζάριο κλείστηκε στη φυλακή Ράικερς Άιλαντ της Νέας Υόρκης, όπου πέρασε 300 μέρες στην απομόνωση ― προτού ακόμη καταδικαστεί για κάποιο έγκλημα. Σήμερα ως υποστηρικτής της μεταμόρφωσης των φυλακών εργάζεται για να αλλάξει η νοοτροπία στις φυλακές και στα κοινωνικά ιδρύματα της Αμερικής, όπου πολύ συχνά οι νέοι πέφτουν θύματα βιαιοπραγιών πέρα από κάθε φαντασία. Ο Ναζάριο αφηγείται την ανατριχιαστική ιστορία του και προτείνει τρόπους που θα βοηθήσουν, αντί να βλάπτουν, τους εφήβους μέσα στη φυλακή.

Πρέπει να αλλάξουμε τη νοοτροπία
των φυλακών μας,

ειδικά αυτών που είναι
για νεαρούς κρατούμενους.

Η Νέα Υόρκη είναι μία
από τις δύο πολιτείες των ΗΠΑ

που αυτόματα συλλαμβάνουν και δικάζουν
16χρονους και 17χρονους ως ενήλικες.

Η βίαιη αυτή νοοτροπία παίρνει τους νέους

και τους κλείνει σε ένα περιβάλλον εχθρικό

όπου οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι
επιτρέπουν να συμβούν τα πάντα.

Δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά
ώστε αυτοί οι νέοι

να βελτιώσουν το ταλέντο τους
και να επανενταχθούν πραγματικά.

Μέχρι να αυξήσουμε το ηλικιακό όριο
της εγκληματικής ευθύνης στα 18 χρόνια,

πρέπει να αλλάξουμε
την καθημερινότητα αυτών των νέων.

Το ξέρω από πρώτο χέρι.

Πριν ακόμη κλείσω τα 18,

πέρασα περίπου 400 μέρες
στο Ράικερς Άιλαντ,

κι επιπλέον,

πέρασα γύρω στις 300 μέρες στην απομόνωση,

κι επιτρέψτε μου να σας πω αυτό:

Το να ουρλιάζεις όλη τη μέρα
στην πόρτα του κελιού σου

ή το να ουρλιάζεις από το παράθυρο

καταντάει κουραστικό.

Εφόσον δεν υπάρχουν και πολλά
να κάνεις εκεί μέσα,

πηγαινοέρχεσαι πάνω-κάτω στο κελί σου,

αρχίζεις να μιλάς στον εαυτό σου,

οι σκέψεις σου τρέχουν ανεξέλεγκτα

και στο τέλος οι σκέψεις σου
γίνονται ο χειρότερος εχθρός σου.

Οι φυλακές υποτίθεται
ότι επανεντάσσουν τον άνθρωπο,

όχι να του προκαλούν ακόμη
μεγαλύτερη οργή,

θυμό και να τον κάνουν
να νοιώθει πιο απελπισμένος.

Αφού δεν υπάρχει ισχύον σχέδιο επανένταξης
γι' αυτούς τους νέους,

ουσιαστικά επιστρέφουν στην κοινωνία
μην έχοντας απολύτως τίποτα.

Δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά
για να τους αποτρέψουμε από το να ξανακυλήσουν.

Όμως τα πάντα ξεκινούν
από τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους.

Είναι πάρα πολύ εύκολο για κάποιους

να βλέπουν τους υπαλλήλους αυτούς
σαν τους καλούς

και τους κρατούμενους σαν τους κακούς

ή για κάποιους άλλους αντίστροφα,

όμως είναι κάτι περισσότερο.

Βλέπετε, οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι
είναι κανονικοί, καθημερινοί άνθρωποι.

Προέρχονται από τις ίδιες γειτονιές
με τους φυλακισμένους που «εξυπηρετούν».

Είναι απλοί, κανονικοί άνθρωποι.

Δεν είναι ρομπότ
και δεν έχουν τίποτα το ιδιαίτερο.

Κάνουν λίγο-πολύ ό,τι κάνει ο καθένας
μέσα στην κοινωνία.

Οι άντρες υπάλληλοι μιλάνε και
φλερτάρουν με τις γυναίκες υπαλλήλους.

Παίζουν σαν μικρά σχολιαρόπαιδα.

Μιλάνε για πολιτικά.

Οι γυναίκες υπάλληλοι κουτσομπολεύουν
μεταξύ τους.

Έχω περάσει λοιπόν πολύ χρόνο
με πολλούς σωφρονιστικούς υπαλλήλους

κι επιτρέψτε μου να σας πω
για έναν συγκεκριμένο, τον Μονρό.

Μια μέρα με τράβηξε μεταξύ πόρτας Α και Β

που χωρίζουν τη βόρεια
από τη νότια πλευρά της μονάδας μας.

Με τράβηξε εκεί επειδή είχα έναν καυγά

με έναν άλλο νεαρό της μονάδας μου

κι επειδή στον όροφο δούλευε
γυναίκα υπάλληλος,

θεώρησε ότι παρενόχλησα τη βάρδιά του.

Έτσι με γρονθοκόπησε στο στήθος.

Σχεδόν μου έκοψε την ανάσα.

Δεν ήμουν παρορμητικός,
δεν αντέδρασα κατευθείαν,

διότι ξέρω πως εκεί είναι
το βασίλειό τους.

Δεν υπάρχουν νίκες για μένα.

Μόλις θα πατούσε το κουμπί
και οι ενισχύσεις θα έφταναν αμέσως.

Οπότε τον κοίταξα απλά στα μάτια

και φαντάζομαι είδε το θυμό
και την οργή μου να βράζουν,

και μου είπε,

«Τα μάτια σου θα σε βάλουν
σε πολλούς μπελάδες,

γιατί φαίνεται
ότι είσαι έτοιμος για καυγά».

Έτσι, άρχισε να βγάζει
τη ζώνη υπηρεσίας του,

το πουκάμισο και το σήμα του,

και είπε, «Μπορούμε να παλέψουμε».

Έτσι λοιπόν τον ρώτησα,
«Θα το κρατήσεις;»

Είναι μια φράση που ακούς
συχνά στο Ράικερς Άιλαντ

και σημαίνει ότι
δε θα πεις τίποτα σε κανέναν,

και δεν πρόκειται να αναφέρεις τίποτα.

Μου απάντησε, «Ναι, θα το κρατήσω.
Εσύ θα το κρατήσεις;»

Δεν έδωσα καν απάντηση.

Του έριξα γροθιά κατευθείαν στο πρόσωπο

κι αρχίσαμε να χτυπιόμαστε επιτόπου.

Προς το τέλος του καυγά
με κοπάνησε επάνω στον τοίχο

και πάνω στην πάλη με ρώτησε,
«Είσαι καλά;»

σαν να με είχε αποτελειώσει,

αλλά στο δικό μου το μυαλό
ήξερα ότι εγώ τον είχα αποτελειώσει,

οπότε του απάντησα μέσα στην αλαζονεία,

«Φυσικά και είμαι καλά, εσύ είσαι καλά;»

Απάντησε, «Ναι, είμαι καλά».

Λήξαμε τον καυγά, δώσαμε τα χέρια,
μου είπε ότι κέρδισα τον σεβασμό του,

μου έδωσε ένα τσιγάρο
και με άφησε να φύγω.

Είτε το πιστεύετε είτε όχι
στο Ράικερς Άιλαντ συναντάς υπαλλήλους

που θα παλέψουν σώμα με σώμα.

Ξέρουν πως λειτουργεί το σύστημα

και σε αντιμετωπίζουν
με τους ίδιους κανόνες.

Αφού έτσι λύνετε τις διαφωνίες σας,

έτσι θα λύσουμε και τις δικές μας.

Φεύγουμε και οι δύο με ψηλά το κεφάλι

και τέλος.

Κάποιοι υπάλληλοι νοιώθουν
κι αυτοί φυλακισμένοι.

Γι' αυτό έχουν τέτοια νοοτροπία
και συμπεριφορά

κι ακολουθούν αυτή την τακτική.

Σε ορισμένες περιπτώσεις
έχουμε την ίδια μοίρα με εκείνους.

Ωστόσο, τα ιδρύματα πρέπει να δώσουν
σ΄αυτούς τους υπαλλήλους

κατάλληλη εκπαίδευση για το πώς να
αντιμετωπίζουν έγκλειστους έφηβους,

όπως επίσης κατάλληλη εκπαίδευση

για να διαχειρίζονται φυλακισμένους
με ψυχολογικά προβλήματα.

Οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι παίζουν
σημαντικό ρόλο στη ζωή αυτών των παιδιών

για όσο καιρό κρατήσει
η διευθέτηση της υπόθεσής τους.

Γιατί να μην καθοδηγήσουν τους νέους
όσο αυτοί είναι μέσα στη φυλακή;

Γιατί να μην τους κάνουν κάπως να σκεφτούν
την πιθανότητα να αλλάξουν

έτσι ώστε όταν ξαναμπούν στην κοινωνία,

να κάνουν κάτι θετικό;

Το δεύτερο που θα βοηθούσε τους εφήβους
στις φυλακές είναι ένα καλύτερο πρόγραμμα.

Όταν ήμουν στο Ράικερς Άιλαντ, το
χειρότερο απ' όλα ήταν η απομόνωση.

Η απομόνωση αρχικά σχεδιάστηκε

για να κάνει το άτομο να σπάσει νοητικά,
σωματικά και συναισθηματικά.

Αυτός ήταν ο σκοπός της.

Η Γενική Εισαγγελία των ΗΠΑ
πρόσφατα εξέδωσε ανακοίνωση

ότι πρόκειται να καταργήσει την απομόνωση

στην πολιτεία της Νέας Υόρκης
για τους εφήβους.

Αυτό που με κράτησε στα λογικά μου
όσο ήμουν στην απομόνωση, ήταν το διάβασμα.

Προσπάθησα να μορφωθώ
όσο περισσότερο μπορούσα.

Διάβαζα οτιδήποτε έπεφτε στα χέρια μου.

Κι εκτός αυτού έγραφα μουσική
και μικρές ιστορίες.

Κάποια προγράμματα που πιστεύω
πως θα βοηθούσαν τους νέους μας

είναι η εικαστική ψυχοθεραπεία

για τα παιδιά που τους αρέσει
η ζωγραφική κι έχουν ταλέντο,

ενώ για εκείνους τους νέους
με κλίση στη μουσική;

Ίσως ένα πρόγραμμα
που θα τους μάθαινε πραγματικά

πώς να γράφουν και να συνθέτουν μουσική.

Απλά μια σκέψη.

Όταν φτάνουν έφηβοι στο Ράικερς Άιλαντ,

στεγάζονται στο κτίριο C74 RNDC.

Το κτίριο έχει το παρατσούκλι
«το σχολείο των μονομάχων»,

καθώς έχεις έναν νέο
που ήρθε από τους δρόμους

και νομίζει ότι είναι σκληρός,

περικυκλωμένο από άλλους νέους

από όλη τη Νέα Υόρκη,
που επίσης πιστεύουν πως είναι σκληροί.

Οπότε έχεις ένα τσούρμο εφήβους
με προτεταμένο το στήθος

και ο καθένας νομίζει ότι πρέπει να αποδείξει
ότι είμαι το ίδιο σκληρός

ή σκληρότερος από εσένα, εσένα κι εσένα.

Όμως ας είμαστε ειλικρινείς:

Αυτή η κουλτούρα είναι άκρως επικίνδυνη
και καταστροφική για τους νέους μας.

Πρέπει να κάνουμε τα ιδρύματα
και τους εφήβους να συνειδητοποιήσουν

ότι δεν χρειάζεται να συνεχίσουν τη ζωή
που κάνανε στους δρόμους,

ότι μπορούν πραγματικά να αλλάξουν.

Είναι λυπηρό να αναφέρω
ότι όταν ήμουν στη φυλακή

άκουγα συχνά τύπους να συζητάνε
για το όταν θα αποφυλακίζοταν,

για το τι εγκλήματα επρόκειτο να κάνουν

όταν επέστρεφαν στους δρόμους.

Οι συζητήσεις συνήθως πήγαιναν κάπως έτσι:

«Μόλις βγω στην πιάτσα,
ο αδερφός μου έχει γνωστούς

γι' αυτό, εκείνο και το άλλο»

ή, "Ο φίλος εδώ έχει γνωστό
με χαμηλές τιμές.

Ας ανταλλάξουμε πληροφορίες»

και, «Όταν πάμε στην πόλη
θα κάνουμε μεγάλο κόλπο»

Τους άκουγα και σκεφτόμουν,
«Φοβερό, αυτοί οι τύποι όντως

λένε να γυρίσουν πίσω στους δρόμους

και να διαπράξουν καινούρια εγκλήματα».

Οπότε επινόησα ένα όνομα
για όλο αυτό:

Το ονόμασα, σχέδιο «ξαναμπαίνω
γρήγορα στη φυλακή»

γιατί πραγματικά, πόσο θα κρατήσει;

Βγάζεις και σύνταξη από αυτό;

Μια ωραία συνταξούλα;
Με εφάπαξ και επικουρικό;

Έχεις και ιατρική κάλυψη; Οδοντιατρική;

(Γέλια)

Όμως θα σας πώ αυτό:

Μέσα στη φυλακή ήρθα σε επαφή
με μερικούς από τους πιο έξυπνους,

ιδιοφυείς και ταλαντούχους ανθρώπους

που έχω συναντήσει στη ζωή μου.

Είδα άτομα να παίρνουν
τη σακούλα από τα πατατάκια

και να τη μετατρέπουν
στην πιο όμορφη κορνίζα.

Είδα άτομα να παίρνουν το σαπούνι
που μας παρέχεται δωρεάν

και να το μετατρέπουν
σε γοητευτικά γλυπτά

που θα έκαναν τον Μιχαήλ Άγγελο
να μοιάζει με νήπιο.

Στα 21 μου βρισκόμουν
σε μια φυλακή υψίστης ασφαλείας

που λέγεται Σωφρονιστικό Ίδρυμα Ελμάιρα.

Μόλις είχα βγει από γυμναστική με βάρη

και είδα ένα μεγαλύτερο κύριο που γνώριζα

να στέκεται στη μέση της αυλής
κι απλά να κοιτάει τον ουρανό.

Ο συγκεκριμένος έκτιε ποινή
33 χρόνων έως ισόβια

από την οποία
είχε κιόλας εκτίσει τα 20 χρόνια.

Οπότε πλησιάζω και ρωτάω,

«Ο.Γ. τι συμβαίνει, είσαι καλά;

Εκείνος με κοιτάει και λέει,
«Ναι, καλά είμαι, νεαρέ».

Του λέω,
«Τότε γιατί κοιτάς στον ουρανό, φίλε;

Τι το συναρπαστικό υπάρχει εκεί πάνω;»

Μου λέει, «Για κοίτα ψηλά
και πες μου εσύ τι βλέπεις».

«Σύννεφα».
(Γέλια)

Μου λέει, "Εντάξει.
Τι άλλο βλέπεις εκτός από αυτό;"

Εκείνη τη στιγμή περνούσε ένα αεροπλάνο.

Λέω, «Εντάξει, βλέπω ένα αεροπλάνο».

Μου λέει, «Ακριβώς και τι έχει μέσα σε
αυτό το αεροπλάνο;» «Άνθρωποι».

«Σωστά. Τώρα πες μου πού πάει
αυτό το αεροπλάνο με τους ανθρώπους;»

«Δεν ξέρω. Ξέρεις εσύ;

Πες μου αν ξέρεις.
Και μετά να πάρουμε και λαχείο».

Μου λέει,
«Δε βλέπεις τη γενική εικόνα, νεαρέ.

Αυτό το αεροπλάνο με τους ανθρώπους
πηγαίνει κάπου,

ενώ εμείς είμαστε καθηλωμένοι εδώ.

Αυτή είναι η γενική εικόνα:

Το αεροπλάνο με τους ανθρώπους
που πηγαίνει κάπου

είναι η ζωή που προσπερνάει ενώ εμείς
είμαστε πίσω από τοίχους, κολλημένοι».

Απο εκείνη την ημέρα κι έπειτα,

κάτι έλαμψε μέσα στο μυαλό μου
και κατάλαβα ότι έπρεπε να αλλάξω.

Μεγαλώνοντας ήμουν πάντα
ένα καλό, έξυπνο παιδί.

Κάποιοι ίσως πουν ότι ήμουν
λίγο πιο έξυπνος από όσο θα έπρεπε.

Όνειρο μου ήταν να γίνω αρχιτέκτονας
ή αρχαιολόγος.

Αυτήν τη στιγμή δουλεύω
για τη Fortune Society,

που είναι ένα πρόγραμμα επανένταξης,

όπου δουλεύω ως κοινωνικός λειτουργός
με άτομα υψηλού κινδύνου υποτροπής.

Τα φέρνω σε επαφή
με τις αρμόδιες υπηρεσίες

όταν αποφυλακίζονται

ώστε να έχουν
μια θετική επανένταξη στην κοινωνία.

Εάν συναντούσα
τον 15χρονο εαυτό μου σήμερα,

θα καθόμουν να του μιλήσω
προσπαθώντας να τον εκπαιδεύσω

και θα του έλεγα,
«Άκου, αυτός είμαι εγώ. Είμαι εσύ.

Αυτό είμαστε εμείς. Είμαστε ένα.

Οτιδήποτε είσαι έτοιμος να κάνεις,
το ξέρω προτού το κάνεις

γιατί το έχω ήδη κάνει.»

Και θα τον ενθάρρυνα να μην κάνει παρέα
με Χ, Ψ κι Ω είδους ανθρώπους.

Θα του έλεγα να μην είναι
στο τάδε και το τάδε μέρος.

Θα του έλεγα, κάτσε στο σχολείο, φίλε,

γιατί εκεί πρέπει να είσαι,

γιατί αυτό θα σε βοηθήσει
να φτάσεις κάπου στη ζωή σου.

Αυτό το μήνυμα πρέπει να μοιραστούμε

με τους νέους και νέες μας.

Όχι να τους αντιμετωπίζουμε ως ενήλικες
και να τους βάζουμε σε μια κουλτούρα βίας

από την οποία
είναι σχεδόν αδύνατον να ξεφύγουν.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)