Sıkkınlık nasıl en parlak fikirlere neden olur?

Bazen, çamaşırları katlarken, bulaşıkları yıkarken veya özellikle hiçbir şey yapmıyorken en yaratıcı fikirleri bulduğunuz oluyor mu? Bunun nedeni, vücudunuz otomatik pilota geçtiğinde, beyninizin fikirleri birbirine bağlayan ve problemleri çözen yeni sinirsel bağlantılar oluşturmakla meşgul olmasıdır. Manoush Zomorodi mesafe koyma ve yaratıcılık arasındaki bağlantıyı açıklarken, sizler de sıkılmayı sevmeyi öğrenin.

Oğlum ve iPhone, üç hafta arayla

Haziran 2007'de doğdular.

Erkenden benimseyenler bu
yeni muhteşem aleti ellerine almayı

beklemek için dışarıda
sıraya girdiklerinde,

ben ellerimde bana
sürekli bildirim gönderen

başka bir şeyle, evde mahsur kalmıştım --

(Gülüşmeler)

yalnızca hareket eden bir pusette

ve tamamen sessizlikte
uyuyabilen zavallı, sancılı bir bebek.

Günde gerçekten
10 ila 15 mil yürüyordum

ve bebeğin verdiği kilo gitmişti.

Bu kısım muhteşemdi.

Fakat, ben sıkılmıştım.

Anne olmadan önce,
Concorde kaza yaptığında

aceleyle oraya giden bir gazeteciydim.

Sırbistan'da devrim
olduğunda Belgrad'a giden

ilk kişilerden birisi bendim.

Şimdi bitkinim.

Yürüyüş haftalarca devam etti.

Üç ay içerisinde bir şeyler
değişene dek sürdü.

Ben kaldırımları arşınladıkça,

zihnim de dolaşmaya başladı.

Tekrar uyuduğumda ne yapacağımı
hayal etmeye başladım.

Sonra sancı yok oldu

ve ben de bir iPhone aldım

ve tüm o saatleri,
eyleme geçerek harcadım.

Hayalimdeki iş olan radyo
şovu sunuculuğunu yarattım.

Artık savaş bölgelerine
aceleyle gitmek yoktu,

fakat akıllı telefonum sayesinde

hem anne hem de gazeteci olabilirdim.

Aynı anda hem oyun alanında
hem de Twitter'da olabilirdim.

Evet, pekala, bunu düşündüğümde,

teknoloji gelip her şeyi ele geçirdiğinde,

bu, iğneyle kuyu kazdığım andı.

Bunu şöyle resmetmenizi istiyorum:

bir ortam akışı
sunuyorsunuz ve değerli radyo

dolarlarına yaptığınız yatırım,

buna değiyor.

Amacım, seyirci
miktarını on kat arttırmaktı.

Bir gün beyin fırtınası yaptım,

sizler gibi

ve bir faydası olmadı.

Bu, yazarın
tıkanmasından farklı, değil mi?

Orada ortaya çıkarılmayı
bekleyen bir şeyler varmış gibi değil.

Ortada hiçbir şey yoktu.

Geriye dönük
düşünmeye başladım:

En son ne zaman gerçekten
iyi bir fikir bulmuştum?

Evet, bu lanet bebek
arabasını iterken bulmuştum.

Artık gün içerisindeki tüm
çatlaklar, telefonla doluyordu.

Kahvemi beklerken
manşetleri kontrol ediyordum.

Koltukta otururken
takvimimi düzenliyordum.

Mesajlaşma her anımı, iş arkadaşlarıma

ve sevgili kocama ne kadar
duyarlı bir insan olduğumu gösterme

şansına çevirmişti

veya en azından Pinterest'teki
sayfam için diğer mükemmel

koltuğu bulma şansı elimdeydi.

Hiç sıkılmadığımı fark ettim.

Her neyse, zaten yalnızca
sıkıcı insanlar sıkılmazlar mı?

Sonra merak etmeye başladım:

Sıkıldığımız zaman bize aslında ne olur?

Daha da önemlisi: Hiç
sıkılmazsak bize ne olur?

Peki bu insani duygulardan
tamamen kurtulabilsek ne olurdu?

Nörologlarla ve bilişim psikologlarıyla
konuşmaya başladım ve bana

söyledikleri şey, büyüleyiciydi.

Görünen o ki, sıkıldığınız zaman,

beyninizde "varsayılan mod"
adında bir ağı yakıyorsunuz.

Yani vücudumuz, biz çamaşırları
katlarken veya işe doğru yürürken

oto-pilota geçiyor,

fakat aslında beynimiz bu
anda gerçekten meşgul oluyor.

Karşınızda sıkıntı
araştırmacısı Dr. Sandi Mann.

(Ses) Dr. Sandi Mann:
Hayal kurmaya başladığınızda

ve zihninizi gezinmeye bıraktığınızda,

bilincin biraz ötesinde,
biraz bilinçaltına doğru

düşünmeye başlarsınız

ve bu da bir takım farklı
bağlantıların oluşmasına yol açar.

Bu aslında gerçekten muhteşem.

Manoush Zomorodi: Çok muhteşem, değil mi?

Bu benim fMRI'daki beynim

ve öğrendim ki, varsayılan mod,
farklı fikirleri birleştirdiğimizde,

en rahatsız edici
sorunlarımızı çözdüğümüzde ve

"otobiyografik planlama" adlı
şeyi yaptığımızda gerçekleşiyor.

Bu, yaşamda geçmişe doğru baktığımız,

büyük anları not ettiğimiz,
kişisel bir anlatı oluşturduğumuz

ve amaçlar oluşturduğumuz,

onlara ulaşmak için atacağımız
adımları belirlediğimiz andır.

Fakat artık koltuğa uzanıyoruz ve
bir Google dökümanı güncelliyoruz veya

e-postaya cevap veriyoruz.

Buna "işleri halletmek" diyoruz,

fakat nörolog Dr. Daniel Levitin,
aslında yaptığımız bu şeyi

şöyle tanımlıyor.

(Ses) Dr. Daniel Levitin:
Dikkatinizi ne zaman bir yerden

başka bir yere çekseniz,

beyniniz, bunu başarmak için
beyindeki besinleri kullanan

bir nörokimyasal şalteri
çalıştırmak zorundadır.

Yani eğer çoklu bir göreve girişiyorsanız,

bir kerede dört
veya beş şey yapmak gibi,

aslında aynı anda dört,
beş şey yapıyor olmazsınız,

çünkü beyin böyle çalışmaz.

Aksine, bir şeyden diğerine
hızlıca geçiş yapıyor olursunuz,

her seferinde sinirsel
kaynak tüketirsiniz.

(Ses) MZ: Değiştir, değiştir, değiştir,
glikoz kullanıyorsun, glikoz, glikoz.

(Ses) DL: Kesinlikle doğru ve
kısıtlı bir glikoz desteğimiz var.

MZ: On yıl önce,
çalışırken dikkatimizi üç dakikada

bir değiştirirdik.

Artık 45 saniyede bir yapıyoruz

ve tüm gün yapıyoruz.

Ortalama bir insan, günde
74 kez e-posta kontrolü yapıyor

ve günde 566 kez bilgisayardaki

görevlerini değiştiriyor.

Bunları bilişim profesörü
Dr. Gloria Mark ile konuşarak

keşfettim.

(Ses) Dr. Gloria Mark:
Görüyoruz ki insanlar stresliyken,

dikkatlerini daha hızlı
değiştirme eğilimine sahipler.

Ayrıca, oldukça ilginç bir şey bulduk,

bir insan ne kadar az uyku
alırsa, Facebook'u kontrol etme

eğilimleri de o kadar artıyor.

Yani bu kısır, alışılmış döngüdeyiz.

MZ: Peki bu döngü kırılabilir mi?

Bu kısır döngüyü kırarsak ne olur?

Belki dinleyicilerim
bana yardımcı olabilir.

Gün içerisindeki bu
çatlakları kurtarsak ne olurdu?

Yaratıcılığımızı hızla
başlatmamıza yardımcı olabilir mi?

Projeye "Sıkkın ve Zeki" adını verdik.

Ben yüzlerce insanın
katılmasını beklemiştim, bilirsiniz,

fakat binlerce insan başvurmaya başladı.

Telefonlarıyla ilişkileri
bir tür "eş-bağımlı"

ilişkiye dönüştüğünden
endişe duydukları için de bunu

yaptıklarını söylediler.

(Ses) Adam: Bir bebek ve
ayıcığı veya bir bebek ve emziği

arasındaki ilişki

ya da bir yabancının kucağından sıkılmış

annesini isteyen bir bebek --

(Gülüşmeler)

benim telefonumla
aramdaki ilişki de bu.

(Ses) Kadın: Telefonumu bir
güç aracı olarak görüyorum:

inanılmaz kullanışlı, fakat
düzgün kullanmıyorsan da tehlikeli.

(Ses) Kadın 2: Eğer
yeterince dikkat etmezsem,

birdenbire bir saattir
çok saçma bir şeyler yapıyor

olduğumu fark ediyorum.

MZ: Tamam, ama bir
gelişmeyi ölçmek için verilere

ihtiyacımız var, değil mi?

Çünkü son zamanlarda böyle yapıyoruz.

Biz de telefonumuzda ne kadar
zaman harcadığımızı ölçebilecek

birkaç uygulama ile işbirliği yaptık.

Eğer insanlardan telefonlarında

daha az vakit geçirmeleri için başka bir

uygulama indirmelerini
istemem ironik geliyorsa:

evet, insanlarla
oldukları yerde buluşmalısınız.

(Gülüşmeler)

Mücadele haftasından önce

telefonlarımızda günde
iki saat ortalama alıyorduk

ve 60 kontrol,

bilirsiniz, hızlı kontrol gibi,
yeni bir postam var mı?

Bard Kolejinden
Tina'nın kendisiyle ilgili

keşfettiği şey şöyle;

(Ses) Tina: Bu zamana dek

telefonumda günde ortala
150, 200 dakika geçiriyordum

ve telefonumu günde
70 ila 100 kez elime alıyordum.

Bu konuyla alakalı,

çünkü bu, daha yaratıcı,
daha kendime dönük bir

şeylere harcayabileceğim
kadar uzun bir zaman,

çünkü telefon elimdeyken
önemli bir şey yapmıyorum.

MZ: İnsanlar da tıpkı Tina gibi
kendilerini gözlemlemeye başladılar.

Mücadele haftasına hazırlanıyorlardı.

O Pazartesi,

mesaj kutularındaki talimatlara
ve denenecek bir deneye

uyandılar.

Gün bir:

"Onu cebine koy."

Telefonu elinden bırak.

Tüm gün kontrol etme
refleksini yok edip edemediğini gör,

sadece bir gün için.

Kolay geliyor olabilir,

henüz denemediniz.

İşte dinleyicimiz Amanda Itzko.

(Ses) Amanda Itzko:
Kesinlikle sinirlerim bozuluyor.

Biraz çılgın gibi hissediyorum,

çünkü bir odadan diğer odaya
geçerken bile telefonumu

elime aldığımı fark ettim,

asansöre binerken,

ve hatta -- bu gerçekten
sesli söylemekten en çok

utandığım kısım --

arabadayken.

MZ: Hadi be.

Evet, fakat Amanda öğrendi ki,

bu sinirlenme hissi onun hatası değil.

Teknoloji, bu davranışı
tetiklemek için oluşturuldu.

(Gülüşmeler)

Yani, değil mi?

Karşınızda, eski
Google tasarımcısı, Tristan Harris.

(Ses) Tristan Harris: Eğer ben
Facebook, Netflix veya Snapchat isem,

işi sizin ilginizi çekmek olan

binlerce mühendisim var demektir.

Bunda çok iyiyim

ve hiç durmanı istemiyorum.

Netflix'in başkanı
geçenlerde şöyle söyledi,

"En büyük rakiplerimiz
Facebook, YouTube ve uyku."

Yani dikkatinizi harcayabileceğiniz
milyonlarca yer var

ama bunun için bir savaş sürüyor.

MZ: Yani, o hissi bilirsiniz:

"Transparent" dizisinin
o muhteşem son bölümü

ve bir sonraki oynamaya başlar,

siz de tamam dersiniz,
uyumayıp izleyeceğim.

LinkedIn ilerleme çubuğu size
mükemmel bir profile ne kadar

yaklaştığınızı gösterir,

siz de biraz daha
kişisel bilgi eklersiniz.

Bir UX tasarımcısının söylediği gibi,

müşterilerine "kullanıcı" adıyla
hitap eden tek insanlar, uyuşturucu

satıcıları ve teknoloji uzmanlarıdır.

(Gülüşmeler)

(Alkış)

Kullanıcılar da, bildiğimiz
gibi, çok fazla para ederler.

Karşınızda, eski Facebook üretim müdürü

ve yazarı, Antonio García Martínez.

(Ses) Antonio García Martínez:
Söylenen şu, eğer bir ürün ücretsizse,

o zaman ürün
sizsinizdir; ilginiz, üründür.

Peki ilginizin değeri nedir?

Sadece Facebook'ta
veya bir uygulamada değil,

bir yerde bir sayfa açtığınızda

bir reklam etkisinin ederini
ölçmek için günde milyarlarca kez,

anında bir açık artırma yapılıyor.

MZ: Bu arada, ortalama bir insan
yaşamının iki senesini Facebook'ta

geçirmiş olacak.

Mücadele haftasına dönelim.

Birdenbire, bir
yaratıcılık doğduğunu gördük.

İşte New York'tan Lisa Alpert.

(Ses) Lisa Alpert: Sanırım sıkılmıştım.

Birden, istasyonun yukarısına
çıkan merdivenlere baktım ve

şöyle düşündüm, bilirsiniz,

az önce o merdivenlerden
indim, fakat tekrar çıkabilirim

ve sonra tekrar inebilirim
ve spor yapmış olabilirim.

Ben de yaptım,

sonra biraz daha zamanım
vardı, tekrar ve tekrar yaptım,

10 kez yapmıştım.

Bir spor çalışmasını tamamlamış oldum.

R trenine bitkin bir şekilde bindim,

ama, vay, bu bana
daha önce hiç olmamıştı.

Bu nasıl oldu?

(Gülüşmeler)

MZ: Yani öğrendim ki, yaratıcılık
herkes için farklı bir anlama geliyor.

(Gülüşmeler)

Fakat herkes üçüncü gün
mücadelesinin en zor olduğunu düşündü.

Adı "O uygulamayı sil".

O uygulamayı -- hangisi olduğunu

biliyorsun; seni hep elinde
tutan, seni içine çeken --

telefonundan sil,

en azından o gün için.

Ben Two Dots adlı oyunu
sildim ve neredeyse ağlayacaktım.

(Gülüşmeler)

Evet, Two Dots
oyuncuları beni anlıyorlar.

Fakat, mutsuzluğum yalnız değildi.

(Ses) Adam 2: Ben
Los Angeles'tan Liam ve

telefonumdan Twitter, Facebook,
Instagram, Tumblr, Snapchat ve Vine'ı

bir hamlede

sildim.

İlk başta bu utandırıcı bir
şekilde duygusal bir tecrübeydi.

Hiçbir bildirim olmayan kilit
ekranına bakmak, garip şekilde

yalnız hissettirdi.

Fakat telefonumun benim adıma

karar verme gücüne sahip olması
yerine, sosyal ağlarıma ne zaman

erişeceğim konusunda kendi
kararımı vermeyi çok sevdim.

O yüzden teşekkürler.

(Ses) Kadın 3: Twitter
uygulamasını silmek çok üzücüydü

ve Twitter'da geçirdiğim son
bir yılda ona karşı bir bağımlılık

geliştirdiğimi hissettim

ve bu "Sıkkın ve Zeki"
mücadelesi bunu fark etmemi sağladı.

Berbat bir geri çekilme hissi
süreci sonrasında, tıpkı kafein

eksikliğinin baş ağrısı gibi,

artık hoş hissediyorum.

Ailemle hoş bir akşam yemeği yedim

ve umarım bu güçlü araçları bu
şekilde kullanmaya devam ederim.

(Ses) Kadın 4: Telefonumda
boşa vaktimi harcadığımda

hissettiğim suçluluk
hissini şu an hissetmiyorum.

Belki de kendime her sabah
bu tür mücadeleler ve hatırlatıcılar

yaratmalıyım.

MZ: Yani, evet, bu bir süreçtir.

Hafta sonunda rakamların
ne söylediğini görmek için

sabırsızlanıyorum.

Fakat veriler geldiğinde gördük ki,

ortalamada bir eksiğimiz

vardı,

yalnızca altı dakika --

günde 120 dakika telefondan,

114 dakikaya.

Evet. Yaşasın.

Biraz sıkkın hissederek
bilim adamlarına gittim

ve bana güldüler, dediler ki,

bu kadar kısa sürede
insanların davranışlarını

değiştirmek, saçma bir şekilde

hırslıydı ve başardığın şey,

mümkün olduğunu
düşündüğümüzün ötesinde bir şeydi.

Çünkü insanların hikayeleri,
rakamlardan daha önemlidir.

Güçlenmiş hissettiler.

Telefonları bir başkan olmaktan

çıkıp, bir araca

dönüştü.

Aslında, genç insanların
söylediklerini daha şaşırtıcı buldum.

Bazıları bana, mücadele

haftasında hissettikleri
duyguların bazılarını

daha önce fark etmediklerini söyledi,

çünkü, düşünürseniz,

bağlantısız bir hayatın ne demek
olduğunu bilmiyor olsaydınız,

sıkkınlığı hiç tecrübe etmeyebilirdiniz.

Bunun sonuçları da olabilir.

Güney Kaliforniya Üniversitesindeki
araştırmacılar şunu buldular --

sohbet ederken veya ödev yaparken
sosyal medyada gezen gençler

üzerinde çalışıyorlar

ve bu yolda geçen iki yıl sonunda,
kişisel gelecekleri ve etraflarındaki,

şiddet gibi sosyal sorunları çözme

konusunda hayal güçleri ve
yaratıcılıkları zayıflamış durumda.

Sonraki neslin bazı büyük sorunlara

odaklanabilmesine ihtiyacımız var:

iklim değişikliği, ekonomik eşitsizlik,

devasa kültürel farklılıklar.

Bir IBM anketindeki müdürlerin

yaratıcılığı bir numaralı liderlik
gücü olarak tanımlaması şaşırtıcı değil.

Ancak, işte güzel haberler:

Sonucunda, o hafta 20,000 kişi
"Sıkkın ve Zeki"ye katılmıştı.

Yüzde doksanı dakikalarını azalttı.

Yüzde yetmişinin
düşünmek için hala zamanı var.

İnsanlar daha iyi uyuduklarını söylediler.

Daha mutluydular.

En sevdiğim notta bir adam,
ruhsal bir kış uykusundan

uyanmış gibi hissettiğini söylüyordu.

Biraz kişisel veri ve biraz nöroloji

bizlere biraz daha
çevrimdışı olma iznini verdi ve

biraz sıkkınlık da bizlere
berraklık verdi ve bazılarımızın

hedefler koymasına yardımcı oldu.

Yani, belki de daimi bağlantı birkaç yıl

içerisinde karizma bir şey olmayacak.

Ama bu esnada insanlara, özellikle
çocuklara, teknolojinin yaşamlarını

geliştirmek için nasıl kullanılacağını
öğretmek ve öz-düzenleme,

dijital okur yazarlığın

bir parçası olmalıdır.

Telefonunuzu baktığınızda,
teknolojiyi nasıl

kullanacağınıza kendiniz karar
vermezseniz, platformların sizin adınıza

karar vereceğini unutmayın.

Kendinize sorun:

Gerçekten neye bakıyorum?

Eğer e-posta kontrolü ise,
güzel -- kontrol edin, bitsin.

Ama eğer derin düşünme
gerektiren zor işten kendinizi

uzaklaştırmak içinse,

ara verin,

pencereden bakın

ve hiçbir şey yapmayarak

aslında en üretken ve en yaratıcı
özünüze döndüğünüzü unutmayın.

İlk başta garip
ve huzursuz hissettirebilir,

fakat sıkkınlık, gerçekten
dahiliğe neden olabilir.

Teşekkürler.

(Alkış)