สาเหตุของเศรษฐกิจฟองสบู่ -ปราทีค ซิงห์ (Prateek Singh)

ชมบทเรียนแบบเต็มได้ที่: http://ed.ted.com/lessons/what-causes-economic-bubbles-prateek-singh

ในช่วงศตวรรษที่17 ทิวลิปดอกไม้ด่างถิ่นได้กลายเป็นที่สนใจไปทั่วประเทศ ถึงขนาดที่ ทิวลิปบางหัวอาจมีราคาแพงกว่าค่าแรงรายปีของช่างฝีมือถึงกว่า 10 เท่า แต่อยู่ๆอุปสงค์ของมันก็หดหายไปดื้อๆ ทำเอาตลาดซื้อขายดอกทิวลิปตกอยู่ในภาวะซบเซา เกิดอะไรขึ้นกันแน่ ปราทีค ซิงห์ จะมาอธิบายถึงจุดสูงสุดของวัฏจักรเศรษฐกิจ ที่รู้จักกันในชื่อว่า เศรษฐกิจฟองสบู่

บทเรียนโดย Prateek Singh, แอนิเมชันโดย Simon Ampel

คุณจะจ่ายเท่าไรสำหรับดอกทิวลิปหนึ่งช่อ

สองสามดอลลาร์เอาไหม
หรือจะหนึ่งร้อยดอลลาร์ดี

แล้วถ้าหนึ่งล้านดอลลาร์ล่ะ

คงจะไม่ล่ะ

แล้วคุณจะจ่ายเงินเท่าไรดี?
สำหรับบ้านหลังนี้

หรือการได้เป็นหุ้นส่วนธุรกิจ
ขายอุปกรณ์สัตว์เลี้ยงออนไลน์

ในแต่ละยุค

ไม่ว่าจะ ดอกทิวลิป อสังหาฯ
หรือหุ้นของเว็บไซต์ pets.com

ได้ถูกซื้อขายในราคาที่เกินมูลค่าที่แท้จริง

แต่ละตัวอย่างนี้ ราคาถูกปั่นขึ้นไปรอบแล้วรอบเล่า
แต่สุดท้ายก็ดิ่งเหวตกลงมา

นักเศรษฐศาสตร์เรียกมันว่า ฟองสบู่ (bubble)

จริงๆ แล้วมันเกิดอะไรขึ้นกับฟองสบู่นี้กันแน่

มาเริ่มกันที่ฟองสบู่ทิวลิป
เพื่อจะได้เข้าใจง่ายขึ้น

ศตวรรษที่ 17 ถือเป็นยุคทองของเนเธอร์แลนด์

ในทศวรรษที่ 1630 กรุงอัมสเตอร์ดัม
เป็นทั้งเมืองท่าสำคัญและศูนย์กลางการค้า

เรือสินค้าของชาวดัตช์
นำเข้าเครื่องเทศจากเอเชียจำนวนมาก

เพื่อมาขายทำกำไรในยุโรป

กรุงอัมสเตอร์ดัมจึงเต็มไปด้วย
เหล่าพ่อค้าที่เชี่ยวชาญและร่ำรวย

ผู้คนแสดงออกถึงความมั่งคั่งนั้น
ด้วยการพักอาศัยในคฤหาสน์

ที่ล้อมรอบไปด้วยสวนดอกไม้

และก็มีดอกไม้ชนิดหนึ่ง
ที่เป็นที่นิยมมากเป็นพิเศษ

นั่นก็คือ ดอกทิวลิป

ดอกทิวลิปถูกนำเข้ามาในยุโรป
โดยการค้าทางเรือ

ซึ่งแล่นมาจากเอเชีย

และเนื่องจากว่ามันเป็นดอกไม้ต่างถิ่น

มันก็เลยปลูกได้ยาก

ซึ่งอาจใช้เวลาหลายปีกว่าจะผลิดอก

ในทศวรรษที่ 1630 เกิดโรคระบาดของดอกทิวลิป

ซิ่งเชื้อไวรัสกลับทำให้ดอกทิวลิปนั้นสวยยิ่งขึ้นกว่าเดิม

เกิดเป็นลวดลายหลากสีคล้ายเปลวเพลิงบนกลีบดอก

ทิวลิปชนิดนี้หาได้ยากยิ่งกว่าทิวลิปทั่วไป

ผลคือ ราคาจึงพุ่งสูงขึ้น

นำมาซึ่งความนิยมดอกทิวลิป

ไม่นานจากนั้นก็กลายเป็นกระแสไปทั่วประเทศ

ความคลั่งไคล้ทิวลิปจึงได้เกิดขึ้น

ความคลั่งไคล้เกิดขึ้นเมื่อราคามันพุ่งขึ้นเรื่อยๆ

บวกกับความเต็มใจที่จะสู้ราคาแบบไม่อั้น

เพื่อซื้อสิ่งที่แพงเกินค่ามูลค่าที่แท้จริงไปมาก

ตัวอย่างไม่นานนี้ก็เช่น
ฟองสบู่ดอทคอม ในทศวรรษที่ 1990

หุ้นของเว็บไซต์ใหม่ๆ ที่น่าตื่นตาตื่นใจ
ก็คล้ายๆ กับดอกทิวลิปในศตวรรษที่ 17

ทุกคนต้องการเข้าไปมีส่วนร่วมกับมัน

ยิ่งมีคนต้องการทิวลิปมากเท่าไร
ราคาก็ยิ่งพุ่งสูงขึ้นไปเท่านั้น

ถึงจุดนึง ทิวลิปหนึ่งดอก

มีราคามากกว่าสิบเท่าของค่าแรงรายปีของช่างฝีมือ

ในตลาดหุ้น

ราคาหุ้นขึ้นกับอุปสงค์และอุปทานของนักลงทุน

ราคาหุ้นจะเป็นขาขึ้น

ถ้าบริษัทมีแนวโน้มว่ากำไรจะโตขึ้นในอนาคต

นักลงทุนจึงอาจพากันมาซื้อหุ้นของบริษัท

ทำให้ราคาหุ้นพุ่งสูงขึ้น
จากอุปสงค์ที่เพิ่มขึ้น

ซึ่งนี่อาจทำให้เกิดวงจรย้อนกลับ
เมื่อนักลงทุนยิ่งแห่กันซื้อหุ้นตามกระแส

ก็ยิ่งดันราคาหุ้นให้สูงเกินมูลค่าที่ แท้จริง

เกิดเป็นฟองสบู่ขึ้นมา

กระแสคลั่งไคล้จะซาลงหรือฟองสบู่จะแตก
ก็ต่อเมื่อ

ผู้คนเริ่มตระหนักว่าราคาหุ้น

หรือราคาดอกทิวลิป
นั้นสูงเกินมูลค่าที่แท้จริงไปมาก

และนั่นก็คือสิ่งที่เกิดขึ้นกับ
วิกฤตฟองสบู่ทั้งสองแบบ

อุปสงค์ที่อยู่ๆ ก็หดตัว

ราคาที่ดิ่งลงน่าใจหาย

โป๊ะ!

ฟองสบู่แตก ตลาดก็พังครืนลงมา

ทุกวันนี้ นักวิชาการยังคงพยายามที่จะคาดการณ์
ว่าอะไรเป็นสาเหตุของฟองสบู่

และวิธีที่จะหลีกเลี่ยงมัน

กระแสคลั่งไคล้ดอกทิวลิป เป็นตัวอย่างที่ดี

ที่สาธิตให้เห็นถึงกลไกที่อยู่เบื้องหลังการเกิดฟองสบู่

และช่วยให้เราเข้าใจ
ถึงวิกฤติครั้งล่าสุด

อย่างฟองสบู่อสังหาฯ ในช่วงปลายทศวรรษที่ 2000

เศรษฐกิจก็จะยังคงเปลี่ยนผ่าน

เข้าสู่ภาวะที่ร้อนแรงและซบเซา

ดังนั้นระหว่างที่เรารอกระแสคลั่งไคล้ครั้งใหม่

ฟองสบู่ลูกต่อไปที่จะแตก

รับดอกทิวลิปซักช่อสักหน่อยไหม

แล้วก็ดีใจที่เราไม่ได้ซื้อมันมาแพงเกินไป