Τι δημιουργεί οικονομικές φούσκες; - Πρατίκ Σινγχ

Δείτε ολόκληρο το μάθημα: http://ed.ted.com/lessons/what-causes-economic-bubbles-prateek-singh

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1600, η εξωτική τουλίπα προκάλεσε ντόρο σε εθνικό επίπεδο: μερικοί μεμονωμένοι βολβοί πωλούνταν στο δεκαπλάσιο του ετήσιου μισθού ενός ειδικευμένου τεχνίτη. Ωστόσο, ξαφνικά η ζήτηση έπεσε κατακόρυφα, αφήνοντας την αγορά τουλίπας σε ύφεση. Τι συνέβη; Ο Πρατίκ Σινγχ εξηγεί την κορύφωση ενός οικονομικού κύκλου που κοινώς αναφέρεται ως μανία.

Μάθημα από τον Πρατίκ Σινγχ, ψηφιακή απεικόνιση από τον Σάιμον Άμπελ.

Πόσα θα πληρώνατε
για ένα μπουκέτο τουλίπες;

Μερικά δολάρια; Εκατό δολάρια;

Τι θα λέγατε για ένα εκατομμύριο δολάρια;

Μάλλον όχι.

Λοιπόν, πόσο θα πληρώνατε
για αυτό το σπίτι,

ή για τη μερική ιδιοκτησία ιστοσελίδας
που πουλάει προμήθειες για κατοικίδια;

Σε διαφορετικές στιγμές στον χρόνο,

οι τουλίπες, τα ακίνητα και οι μετοχές
διαδικτυακής εταιρείας για κατοικίδια

έχουν όλα πουληθεί
για πολύ περισσότερο απ' ό,τι αξίζουν.

Σε κάθε περίπτωση, η τιμή αυξήθηκε ξανά
και ξανά και μετά κατρακύλησε απότομα.

Αυτό οι οικονομολόγοι το αποκαλούν φούσκα.

Άρα τι συμβαίνει ακριβώς με μια φούσκα;

Ας ξεκινήσουμε με τις τουλίπες
για να αποκτήσουμε μια καλύτερη ιδέα.

Τον 17ο αιώνα η Ολλανδία εισήλθε
στην ολλανδική χρυσή εποχή.

Ήδη τη δεκαετία του 1630, το Άμστερνταμ
ήταν σημαντικό λιμάνι και εμπορικό κέντρο.

Ολλανδικά πλοία εισήγαγαν μπαχαρικά
από την Ασία σε τεράστιες ποσότητες

για να βγάλουν κέρδος στην Ευρώπη.

Έτσι το Άμστερνταμ ήταν γεμάτο
με πλούσιους, ειδικευμένους εμπόρους

που επιδείκνυαν την ευημερία τους
κατοικώντας σε επαύλεις

περιστοιχισμένες από κήπους με λουλούδια.

Και υπήρχε ένα λουλούδι
σε ιδιαιτέρως υψηλή ζήτηση:

η τουλίπα.

Η τουλίπα ήρθε στην Ευρώπη
με εμπορικά πλοία

που απέπλεαν από την Ανατολή.

Εξαιτίας αυτού, θεωρείτο εξωτικό λουλούδι

που ήταν επίσης δύσκολο
να καλλιεργήσεις,

αφού μπορούσε να πάρει και χρόνια
σε μία μόνο τουλίπα να ανθίσει.

Στη δεκαετία του 1630,
το ξέσπασμα του ιού των τουλιπών

έκανε επιλεγμένα λουλούδια
ακόμη πιο όμορφα

αφού σχημάτιζε στα πέταλα
πολύχρωμες γραμμές που έμοιαζαν με φλόγες.

Μια τέτοια τουλίπα ήταν πιο σπάνια
από την τυπική τουλίπα

με αποτέλεσμα οι τιμές για αυτά
τα λουλούδια να αρχίσουν να ανεβαίνουν

και μαζί τους,
η δημοτικότητα της τουλίπας.

Δεν άργησε να γίνει ντόρος
σε εθνικό επίπεδο για την τουλίπα

και η μανία για την τουλίπα γεννήθηκε.

Μια μανία προκύπτει
όταν υπάρχει ανοδική κίνηση της τιμής

συνδυασμένη με προθυμία
για πληρωμή μεγάλων χρηματικών ποσών

για κάτι που αποτιμάται
πολύ χαμηλότερα σε εγγενή αξία.

Ένα πρόσφατο παράδειγμα είναι η μανία για
εταιρείες διαδικτύου τη δεκαετία του 1990.

Μετοχές σε νέες συναρπαστικές ιστοσελίδες
ήταν σαν τις τουλίπες του 17ου αιώνα.

Όλοι ήθελαν μερικές.

Όσο πιο πολλοί άνθρωποι ήθελαν τουλίπες,
τόσο μπορούσε να ανέβει η τιμή.

Κάποια στιγμή,
ένας και μόνο βολβός τουλίπας

πουλιόταν πάνω από δέκα φορές
τον ετήσιο μισθό του ειδικευμένου τεχνίτη.

Στο χρηματιστήριο,

η τιμή των μετοχών βασίζεται στη προσφορά
και τη ζήτηση των επενδυτών.

Οι τιμές τους τείνουν να ανεβαίνουν

όταν φαίνεται πως μια εταιρεία
θα βγάλει περισσότερα στο μέλλον.

Οι επενδυτές μπορεί τότε
να αγοράσουν πιο πολλές μετοχές,

ανεβάζοντας τις τιμές περαιτέρω
λόγω της αυξημένης ζήτησης.

Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ένα φαύλο κύκλο
όπου επενδυτές παρασύρονται από τον σάλο

και τελικά οδηγούν τις τιμές
μακράν πάνω από την εγγενή αξία,

δημιουργώντας μια φούσκα.

Το μόνο που χρειάζεται για να τελειώσει
μια μανία και να σκάσει μια φούσκα

είναι η συλλογική συνειδητοποίηση
ότι η τιμή της μετοχής,

ή μιας τουλίπας,
υπερβαίνει κατά πολύ την αξία της.

Αυτό συνέβη και με τις δύο μανίες.

Ξαφνικά η ζήτηση τελείωσε.

Οι τιμές ωθήθηκαν
σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα,

και μπαμ!

Οι φούσκες έσκασαν και η αγορά συνετρίβει.

Σήμερα οι μελετητές κοπιάζουν προσπαθώντας
να προβλέψουν τι προκαλεί μια φούσκα

και πώς να τις αποφύγουν.

Η μανία για τις τουλίπες είναι
μια σαφής επεξήγηση

των βασικών αρχών
που λειτουργούν σε μια φούσκα

και μπορούν να μας βοηθήσουν
να κατανοήσουμε πιο πρόσφατα παραδείγματα

όπως η φούσκα των ακινήτων
στο τέλος της δεκαετίας του 2000.

Η οικονομία θα συνεχίσει
να περνάει μέσα από φάσεις

ραγδαίας οικονομικής ανόδου και πτώσης.

Έτσι ενώ περιμένουμε
τη νέα μανία να ξεκινήσει,

και την επόμενη φούσκα να σκάσει,

αγοράστε στον εαυτό σας
ένα μπουκέτο τουλίπες,

και χαρείτε που δεν χρειάστηκε
να το πληρώσετε χρυσάφι.