Alice Dreger: Hình thái giải phẫu học quyết định số phận?
-
0:00 - 0:03Tôi muốn các bạn tưởng tượng có hai cặp vợ chồng
-
0:03 - 0:05vào khoảng giữa năm 1979
-
0:05 - 0:08vào đúng cùng một ngày, đúng một thời điểm,
-
0:08 - 0:10mỗi cặp thụ thai một đứa trẻ -- OK.
-
0:10 - 0:12Hai cặp vợ chồng, mỗi cặp thụ thai một đứa bé.
-
0:12 - 0:15Đừng mất quá nhiều thời gian tưởng tượng quá trình thụ thai,
-
0:15 - 0:17vì nếu bạn chỉ lo tưởng tượng việc thụ thai,
-
0:17 - 0:19thì bạn sẽ chẳng thèm nghe tôi nói gì nữa.
-
0:19 - 0:21Nên hãy tưởng tượng một giây lát thôi.
-
0:21 - 0:23Và trong trường hợp này,
-
0:23 - 0:25Tôi muốn tưởng tượng rằng, ở trường hợp của cặp thứ nhất,
-
0:25 - 0:27tinh trùng mang một nhiễm sắc thể Y,
-
0:27 - 0:29gặp nhiễm sắc thể X của trứng.
-
0:29 - 0:31Còn ở cặp thứ hai,
-
0:31 - 0:33tinh trùng mang nhiễm sắc thể X,
-
0:33 - 0:35gặp một nhiễm sắc thể X khác trong trứng.
-
0:35 - 0:37Cả hai bào thai đều sống sót, và phát triển tốt.
-
0:37 - 0:39Chúng ta sẽ trở lại với những người này sau.
-
0:39 - 0:41Tôi thường đóng 2 vai trò khác nhau
-
0:41 - 0:43trong hầu hết những công việc tôi làm.
-
0:43 - 0:45Ở vai trò thứ nhất,
-
0:45 - 0:47tôi nghiên cứu lịch sử giải phẫu học.
-
0:47 - 0:49Tôi được đào tạo để làm một nhà sử học,
-
0:49 - 0:51và đề tài nghiên cứu của tôi trong vai trò này
-
0:51 - 0:54là cách con người giải quyết vấn đề giải phẫu học --
-
0:54 - 0:56cấu tạo cơ thể con người và cơ thể động vật --
-
0:56 - 0:59cách họ đối phó với các loại dịch cơ thể, và các khái niệm về cơ thể;
-
0:59 - 1:01và quan niệm của họ về cơ thể con người.
-
1:01 - 1:03Vai trò thứ hai của tôi
-
1:03 - 1:05là một nhà hoạt động,
-
1:05 - 1:07một người bảo hộ cho bệnh nhân --
-
1:07 - 1:10hay, đôi khi, tôi là một người bảo hộ kém kiên trì --
-
1:10 - 1:12cho các bệnh nhân.
-
1:12 - 1:14Trong trường hợp đó, tôi làm việc
-
1:14 - 1:16với những người có kiểu hình cơ thể
-
1:16 - 1:18khác với các tiêu chuẩn xã hội thông thường.
-
1:18 - 1:20Đối tượng của tôi
-
1:20 - 1:22là các cặp song sinh dính liền,
-
1:22 - 1:24hai con người trong cùng một cơ thể.
-
1:24 - 1:26Hoặc những người lùn --
-
1:26 - 1:29họ thấp hơn nhiều so với người bình thường.
-
1:29 - 1:31Và nhiều nhất
-
1:31 - 1:33là những người có giới tính bất thường --
-
1:33 - 1:35những người không có cơ thể nam hoặc nữ
-
1:35 - 1:37theo đúng định nghĩa chuẩn.
-
1:37 - 1:41Và một cách khái quát, chúng ta có thể dùng thuật ngữ "lưỡng tính" (intersex) cho trường hợp này.
-
1:41 - 1:43Có nhiều dạng kiểu hình lưỡng tính.
-
1:43 - 1:45Tôi sẽ cho các bạn vài ví dụ
-
1:45 - 1:47về những cách tạo ra các giới tính
-
1:47 - 1:49không phải giới tính chuẩn nam và nữ.
-
1:49 - 1:51Ví dụ thứ nhất,
-
1:51 - 1:54một người có nhiễm sắc thể X và Y bình thường,
-
1:54 - 1:57và một gen tên là SRY trên nhiễm sắc thể Y
-
1:57 - 1:59"bảo" tuyến tiền sinh dục (proto-gonad), mà chúng ta đều có khi còn là bào thai,
-
1:59 - 2:01phát triển thành tinh hoàn.
-
2:01 - 2:04và trong giai đoạn bào thai, tinh hoàn tiết ra hoocmon sinh dục nam testosterone.
-
2:04 - 2:07Nhưng vì cá thể này thiếu các thụ thể (receptor)
-
2:07 - 2:09để nhận thông tin từ testosterone,
-
2:09 - 2:11cơ thể của họ không phản ứng với testosterone.
-
2:11 - 2:15Bệnh này gọi là "Hội chứng vô cảm với kích thích tố nam" (Androgen insensitivity syndrome - AIS)
-
2:15 - 2:18Họ tạo ra nhiều testosterone, nhưng không có phản ứng nào với nó.
-
2:18 - 2:20Kết quả là, cơ thể của họ phát triển
-
2:20 - 2:22theo chiều hướng của một cơ thể nữ.
-
2:22 - 2:24Khi đứa trẻ được sinh ra, nhìn nó giống như con gái.
-
2:24 - 2:27Nó là một bé gái, và được nuôi dạy như một bé gái.
-
2:27 - 2:29và thường là chỉ khi đến tuổi dậy thì
-
2:29 - 2:31và cô bé lớn lên và bắt đầu phát triển ngực,
-
2:31 - 2:33nhưng không có kinh nguyệt,
-
2:33 - 2:35thì người ta mới phát hiện ra có gì đó không bình thường.
-
2:35 - 2:37Và họ làm một số xét nghiệm và phát hiện ra
-
2:37 - 2:39là, thay vì có buồng trứng và tử cung,
-
2:39 - 2:42cô bé thực ra có tinh hoàn, và mang một nhiễm sắc thể Y.
-
2:42 - 2:44Nào, điều quan trọng bạn cần hiểu
-
2:44 - 2:46là bạn có thể nghĩ người này thực sự là giới tính nam,
-
2:46 - 2:48nhưng không phải.
-
2:48 - 2:50Nữ, cũng như nam,
-
2:50 - 2:52mang trong cơ thể thứ gọi là các tuyến thượng thận.
-
2:52 - 2:54Chúng nằm ở đằng lưng.
-
2:54 - 2:56Và các tuyến thượng thận này tiết ra hoóc môn sinh dục nam androgens,
-
2:56 - 2:58Và các tuyến thượng thận này tiết ra hoóc môn sinh dục nam androgens,
-
2:58 - 3:00Phần lớn phụ nữ như tôi -- tôi tin tôi mang giới tính nữ điển hình --
-
3:00 - 3:02Tôi không thực sự biết tôi mang nhưng nhiễm sắc thể nào
-
3:02 - 3:04nhưng tôi nghĩ có lẽ tôi khá điển hình --
-
3:04 - 3:07phần lớn phụ nữ như tôi mẫn cảm với androgen.
-
3:07 - 3:10Chúng tôi tạo ra androgen, và có phản ứng với androgen.
-
3:10 - 3:12Kết quả là bộ não của những người như tôi
-
3:12 - 3:15tiếp xúc với androgens
-
3:15 - 3:17nhiều hơn so với những phụ nữ có tinh hoàn
-
3:17 - 3:19những người có hội chứng vô cảm với kích thích tố nam.
-
3:19 - 3:21Như vậy giới tính thực sự rất phức tạp, những người lưỡng tính
-
3:21 - 3:23không chỉ có nghĩa là họ ở lưng chừng của dải phổ giới tính (sex spectrum) --
-
3:23 - 3:25mà theo cách nào đó, họ có thể ở bất kì quãng nào trong dải phổ.
-
3:25 - 3:27Một ví dụ khác là
-
3:27 - 3:30vài năm trước đây, tôi nhận một cuộc gọi của một anh chàng 19 tuổi,
-
3:30 - 3:32anh ta được sinh ra và nuôi dưỡng như một bé trai,
-
3:32 - 3:35có bạn gái, quan hệ tình dục với bạn gái,
-
3:35 - 3:37có đời sống của một người đàn ông
-
3:37 - 3:40và anh ta vừa mới phát hiện ra mình có buồng trứng và tử cung.
-
3:40 - 3:42Anh ta mắc phải một dạng đặc biệt
-
3:42 - 3:44của bệnh Tăng sản thượng thận bẩm sinh (Congenital adrenal hyperplasia - CAH).
-
3:44 - 3:46Anh ta có 2 nhiễm sắc thể X,
-
3:46 - 3:48và khi còn trong bụng mẹ,
-
3:48 - 3:50tuyến thượng thận của anh ta hoạt động quá mạnh
-
3:50 - 3:54và tạo ra một môi trường giàu kích thích tố nam.
-
3:54 - 3:56Kết quả là, bộ phận sinh dục của anh ta bị "nam hóa",
-
3:56 - 3:58bộ não của anh ta được tiếp xúc
-
3:58 - 4:00với những thành tố điển hình của kích thích tố nam.
-
4:00 - 4:03và anh ta được sinh ra như một bé trai -- không ai nghi ngờ gì.
-
4:03 - 4:06và chỉ khi đã 19 tuổi
-
4:06 - 4:08anh ta bắt đầu có những vấn đề sức khỏe
-
4:08 - 4:10vì chảy máu kinh bên trong,
-
4:10 - 4:13và bác sĩ phát hiện ra anh ta mang bộ phận sinh dục nữ bên trong.
-
4:13 - 4:15Một ví dụ nhỏ khác
-
4:15 - 4:17về hiện tượng lưỡng tính là
-
4:17 - 4:19Một số người có 2 nhiễm sắc thể X
-
4:19 - 4:21có tuyến sinh dục hỗn hợp,
-
4:21 - 4:23khi họ có mô buồng trứng
-
4:23 - 4:25được bao bọc trong mô tinh hoàn.
-
4:25 - 4:27Chúng tôi vẫn không biết giải thích hiện tượng đó chính xác thế nào.
-
4:27 - 4:30Như vậy giới tính có rất nhiều biến thể.
-
4:30 - 4:32Lý do
-
4:32 - 4:34mà các trẻ với những kiểu cơ thể như thế này --
-
4:34 - 4:37như bị lùn, song sinh dính liền,
-
4:37 - 4:39hoặc lưỡng tính --
-
4:39 - 4:41thường được bình thường hóa bằng cách giải phẫu
-
4:41 - 4:43không phải vì nó thực sự giúp chúng
-
4:43 - 4:45cải thiện sức khỏe.
-
4:45 - 4:48Trong nhiều trường hợp, bệnh nhân hoàn toàn khỏe mạnh.
-
4:48 - 4:51Lý do chúng được phẫu thuật
-
4:51 - 4:54là vì chúng là mối đe dọa cho cách chúng ta phân loại xã hội.
-
4:54 - 4:57Hoặc hệ thống đã được đặt nền móng trên ý niệm là
-
4:57 - 5:00một kiểu hình giải phẫu học nhất định tạo ra một đặc tính nhận dạng nhất định.
-
5:00 - 5:02Chúng ta có định nghĩa
-
5:02 - 5:04một phụ nữ phải có đặc tính nhận dạng của giới tính nữ;
-
5:04 - 5:06một người da đen
-
5:06 - 5:09thì phải có đặc tính giải phẫu học của người Châu Phi
-
5:09 - 5:11dựa trên lịch sử cá nhân.
-
5:11 - 5:14Và vì thế chúng ta có một ý niệm đơn giản khủng khiếp.
-
5:14 - 5:16và khi chúng ta nhìn một cơ thể
-
5:16 - 5:19với thứ gì đó khá khác biệt,
-
5:19 - 5:22chúng ta giật mình hoảng hốt vì những cách phân loại đó.
-
5:22 - 5:24Nền văn hóa của chúng ta có rất nhiều ý tưởng hay ho lãng mạn
-
5:24 - 5:26về chủ nghĩa cá nhân.
-
5:26 - 5:29Và quốc gia này (Mỹ) thực sự được lập nên dựa trên một ý niệm rất lãng mạn về chủ nghĩa cá nhân.
-
5:29 - 5:32Bạn có thể tưởng tượng bạn sẽ hoảng hốt thế nào
-
5:32 - 5:34khi bạn có những đứa con được sinh ra
-
5:34 - 5:36mà là 2 người trong cùng một cơ thể.
-
5:36 - 5:40Nơi tôi gặp phải khó khăn từ những vấn đề này gần đây nhất
-
5:40 - 5:43là năm ngoái, khi Caster Semenya, vận động viên chạy người Nam Phi
-
5:43 - 5:46bị vặn vẹo kiểm tra về giới tính ở giải đấu quốc tế ở Berlin.
-
5:46 - 5:49Có rất nhiều phóng viên gọi cho tôi, hỏi tôi.
-
5:49 - 5:51"Người ra sẽ làm những xét nghiệm gì
-
5:51 - 5:53để kiểm tra
-
5:53 - 5:55xem Caster Semenya là nam hay nữ?"
-
5:55 - 5:58Và tôi phải giải thích cho họ rằng, chẳng có xét nghiệm nào làm được việc đó cả.
-
5:58 - 6:00Thực chất, bây giờ chúng ta đã biết rằng
-
6:00 - 6:02giới tính rất phức tạp,
-
6:02 - 6:04đủ để chúng ta phải chấp nhận
-
6:04 - 6:07là tự nhiên không kẻ bất kì đường phân chia nào giữa nam và nữ,
-
6:07 - 6:10hay giữa nam, nữ và lưỡng tính;
-
6:10 - 6:13chính chúng ta tạo ra những đường phân chia trên tự nhiên.
-
6:13 - 6:15Bởi vậy cái chúng ta có ở đây là một kiểu tình thế
-
6:15 - 6:17khi mà nền khoa học của chúng ta phát triển càng xa,
-
6:17 - 6:19thì chúng ta càng phải tự chấp nhận
-
6:19 - 6:21là các hạng mục
-
6:21 - 6:23mà chúng ta vẫn tin là các hạng mục giải phẫu học ổn định
-
6:23 - 6:25dựa trên những tiêu chuẩn rất đơn giản
-
6:25 - 6:27của đặc điểm nhận dạng
-
6:27 - 6:29thực ra mờ nhạt hơn chúng ta nghĩ rất nhiều.
-
6:29 - 6:31Và không chỉ về phương diện giới tính.
-
6:31 - 6:33Mà cả về phương diện sắc tộc,
-
6:33 - 6:35điều đang trở nên phức tạp hơn rất nhiều
-
6:35 - 6:37so với hệ thống thuật ngữ của chúng ta.
-
6:37 - 6:40Nhìn kĩ hơn, chúng ta rơi vào đủ mọi kiểu lĩnh vực khó chịu.
-
6:40 - 6:42Ví dụ như chúng ta xem xét về thực tế là
-
6:42 - 6:44chúng ta chia sẻ 95% bộ gen
-
6:44 - 6:46với loài tinh tinh.
-
6:46 - 6:48Chúng ta phải nghĩ như thế nào về thực tế là
-
6:48 - 6:51chúng ta thực sự chỉ khác loài tinh tinh ở vài nucleotide?
-
6:51 - 6:54Và khi nền khoa học của chúng ta tiến xa hơn,
-
6:54 - 6:56chúng ta cũng lún sâu hơn vào "khu vực không an toàn"
-
6:56 - 6:58nơi chúng ta phải thừa nhận rằng
-
6:58 - 7:00hệ thống phân loại đơn giản chúng ta vẫn dùng
-
7:00 - 7:02có thể là đơn giản thái quá.
-
7:02 - 7:04Chúng ta có thể thấy điều đó
-
7:04 - 7:06trong đủ mọi khía cạnh của cuộc sống loài người.
-
7:06 - 7:08Một trong những khía cạnh đó
-
7:08 - 7:10là trong văn hóa nước Mỹ ngày nay,
-
7:10 - 7:13cuộc chiến về sự bắt đầu và sự kết thúc của sự sống.
-
7:13 - 7:15Chúng ta có những cuộc tranh luận khó khăn
-
7:15 - 7:18về thời điểm mà chúng ta có thể quyết định một cơ thể đã trở thành một con người
-
7:18 - 7:21để trao cho nó một quyền khác với khi nó còn là bào thai.
-
7:21 - 7:23Chúng ta có những tranh luận rất khó khăn ngày nay --
-
7:23 - 7:26có lẽ không được cởi mở như trong y học --
-
7:26 - 7:28về câu hỏi, khi nào thì một người nào đó chết.
-
7:28 - 7:30Trong quá khứ, tổ tiên của chúng ta đã chẳng phải vật lộn
-
7:30 - 7:32với câu hỏi khi nào thì một người nào đó chết.
-
7:32 - 7:34Cùng lắm thì họ đặt một cái lông chim dưới mũi của người đó,
-
7:34 - 7:36và nếu nó còn động đậy thì họ chưa đem chôn người đó,
-
7:36 - 7:39nếu cái lông ngừng động đậy thì đem chôn.
-
7:39 - 7:41Nhưng ngày nay, chúng ta gặp trường hợp
-
7:41 - 7:43khi chúng ta muốn lấy những cơ quan nội tạng còn sống ra khỏi cơ thể một người
-
7:43 - 7:45và ghép chúng cho những người khác.
-
7:45 - 7:47Và hệ quả là
-
7:47 - 7:49chúng ta vướng vào cuộc đấu tranh với câu hỏi cực kì khó khăn này
-
7:49 - 7:51để quyết định là một người đã chết.
-
7:51 - 7:53Và điều đó đưa chúng ta đến một tình thế vô cùng khó khăn
-
7:53 - 7:56khi chúng ta không còn có những phân loại đơn giản nhưng trước nữa.
-
7:56 - 7:59Giờ có thể bạn nghĩ rằng tất cả những sự đổ vỡ về hệ thống phân loại
-
7:59 - 8:01sẽ làm cho một người như tôi hạnh phúc.
-
8:01 - 8:04Tôi là một người tiến bộ về chính trị, tôi bảo vệ những người có cơ thể bất thường,
-
8:04 - 8:06nhưng tôi phải thú nhận với các bạn rằng chính điều đó làm tôi lo lắng.
-
8:06 - 8:08Tôi thật sự căng thẳng khi nhận ra rằng những hạng mục này
-
8:08 - 8:11bất ổn và mong manh hơn chúng ta từng nghĩ.
-
8:11 - 8:13Và nó khiến tôi căng thẳng
-
8:13 - 8:15từ góc nhìn về sự dân chủ.
-
8:15 - 8:17Để giải thích cho các bạn về sức ép đó,
-
8:17 - 8:20trước hết tôi phải thú nhận với các bạn là tôi là một fan lớn của những "Người cha Lập quốc" (the Founding Fathers).
-
8:20 - 8:22Tôi biết họ là những người phân biệt chủng tộc và giới tính,
-
8:22 - 8:24nhưng họ thật vĩ đại.
-
8:24 - 8:27Ý tôi là, họ thật dũng cảm và táo bạo
-
8:27 - 8:30và suy nghĩ vô cùng cấp tiến
-
8:30 - 8:33đến nỗi cứ vài năm tôi lại phải xem lại vở nhạc kịch rất bèo "1776",
-
8:33 - 8:36và không phải vì phần âm nhạc của nó, cái đó hoàn toàn có thể quên đi.
-
8:36 - 8:38Mà vì những gì xảy ra vào năm 1776
-
8:38 - 8:40với những Người cha Lập quốc.
-
8:40 - 8:42Những Người cha Lập quốc, theo quan điểm của tôi,
-
8:42 - 8:44về căn bản là những nhà hoạt động về giải phẫu học,
-
8:44 - 8:46và đây là lí do.
-
8:46 - 8:49Họ đã phủ nhận một khái niệm giải phẫu học
-
8:49 - 8:51và thay nó bằng một khái niệm khác
-
8:51 - 8:54Khái niệm mới thật cấp tiến và đẹp đẽ đó đã làm chỗ dựa cho chúng ta suốt 200 năm.
-
8:54 - 8:56Nếu các bạn còn nhớ,
-
8:56 - 8:59những người cha của chúng ta đã phủ nhận khái niệm của chế độ quân chủ.
-
8:59 - 9:01Và chế độ quân chủ về cơ bản
-
9:01 - 9:03dựa trên một khái niệm rất đơn giản của giải phẫu học.
-
9:03 - 9:05Các vị vua thời cổ đại
-
9:05 - 9:07không có khái niệm gì về ADN,
-
9:07 - 9:09nhưng họ đã có khái niệm về quyền lợi dòng nòi.
-
9:09 - 9:11Họ có khái niệm về dòng giống hoàng tộc.
-
9:11 - 9:14Họ có ý niệm là những người có trong bộ máy chính trị
-
9:14 - 9:16phải là những người có quyền lực chính trị
-
9:16 - 9:18vì họ thừa hưởng dòng máu chính trị
-
9:18 - 9:21truyền từ ông nội đến cha đến con và xa hơn nữa.
-
9:21 - 9:23Những người cha Lập quốc phủ nhận ý niệm đó,
-
9:23 - 9:26và họ thay nó bằng một khái niệm giải phẫu học mới,
-
9:26 - 9:28và khái niệm mới đó là
-
9:28 - 9:30tất cả con người sinh ra đều có quyền bình đẳng.
-
9:30 - 9:32Họ san bằng sân chơi đó
-
9:32 - 9:34và quyết định là giải phẫu học quan trọng
-
9:34 - 9:36là vì tính đại chúng,
-
9:36 - 9:38chứ không phải sự khác biệt trong giải phẫu học.
-
9:38 - 9:41Và đó thực sự là một việc rất cấp tiến.
-
9:41 - 9:43Họ làm như vậy
-
9:43 - 9:45vì đó là một phần của sự khai sáng
-
9:45 - 9:47nơi hai sự vật phát triển cùng nhau.
-
9:47 - 9:49Đó là sự phát triển của nền dân chủ,
-
9:49 - 9:52đồng thời với sự phát triển của nền khoa học.
-
9:52 - 9:54Điều đó thể hiện rất rõ trong lịch sử về những Người cha Lập quốc,
-
9:54 - 9:56nhiều người trong số họ rất quan tâm đến khoa học,
-
9:56 - 9:58và họ quan tâm đến một khái niệm
-
9:58 - 10:00về thế giới tự nhiên.
-
10:00 - 10:03Họ bắt đầu từ bỏ những sự giải thích một cách siêu nhiên,
-
10:03 - 10:06và họ bác bỏ những thứ như khái niệm siêu nhiên về quyền lực,
-
10:06 - 10:08nơi nó được chuyển giao
-
10:08 - 10:11bởi vì một khái niệm rất mơ hồ về quyền lợi dòng nòi.
-
10:11 - 10:13Họ tiến gần hơn đến một khái niệm tự nhiên.
-
10:13 - 10:16Hãy thử nhìn lại bản Tuyên ngôn Độc lập,
-
10:16 - 10:19trong đó họ nói về thiên nhiên và vị Chúa của thiên nhiên.
-
10:19 - 10:21Họ không nói và Chúa và thiên nhiên của Chúa.
-
10:21 - 10:23Họ nói về quyền năng của đấng tự nhiên
-
10:23 - 10:25để nói cho ta biết ta là ai.
-
10:25 - 10:27Như vậy, một phần nào đó,
-
10:27 - 10:29họ đến với chúng ta với một khái niệm
-
10:29 - 10:31khái niệm đó là về tính đại chúng của giải phẫu học.
-
10:31 - 10:34Và bằng cách đó, họ khéo léo đã đặt nền tảng
-
10:34 - 10:36cho phong trào đấu tranh vì quyền con người trong tương lai.
-
10:36 - 10:39Họ không thực sự nghĩ như vậy, nhưng họ làm việc đó vì chúng ta, và nó thật tuyệt.
-
10:39 - 10:41Thế chuyện gì xảy ra những năm sau đó?
-
10:41 - 10:43Ví dụ đầu tiên là giới phụ nữ,
-
10:43 - 10:45những người muốn có quyền bầu cử,
-
10:45 - 10:47sử dụng khái niệm của những Người cha lập quốc
-
10:47 - 10:49cho rằng tính quần chúng của giải phẫu học quan trọng hơn
-
10:49 - 10:51sự khác biệt về giải phẫu học
-
10:51 - 10:53và họ quyên bố, "Việc chúng tôi có tử cung và buồng trứng
-
10:53 - 10:56không đủ khác biệt
-
10:56 - 10:58để chúng tôi bị tước bỏ quyền bầu cử,
-
10:58 - 11:00quyền công dân,
-
11:00 - 11:02quyền sở hữu tài sản, vân vân và vân vân."
-
11:02 - 11:04Và nữ giới đã thành công với lý lẽ đó.
-
11:04 - 11:07Tiếp theo đó là sự thành công của phong trào đấu tranh vì quyền công dân,
-
11:07 - 11:09nơi chúng ta có thể thấy những người như Sojourner Truth
-
11:09 - 11:11nói rằng "Tôi không phải là một phụ nữ sao?"
-
11:11 - 11:13Chúng ta thấy nam giới
-
11:13 - 11:15trong đoàn diễu hành vì phong trào quyền công dân
-
11:15 - 11:17họ tuyên bố "Tôi là một người nam."
-
11:17 - 11:19Một lần nữa, những người da màu
-
11:19 - 11:21kêu gọi chúng ta coi trọng tính đại chúng hơn sự khác biệt của giải phẫu học,
-
11:21 - 11:23và một lần nữa, họ thành công.
-
11:23 - 11:26Chúng ta thấy kết quả tương tự trong phong trào đấu tranh cho quyền của người tàn tật.
-
11:27 - 11:29Vấn đề là ở chỗ
-
11:29 - 11:31khi chúng ta bắt đầu nhìn vào tính đại chúng,
-
11:31 - 11:33chúng ta đồng thời bắt đầu đặt câu hỏi
-
11:33 - 11:35tại sao chúng ta vẫn giữ những sự phân chia nhất định.
-
11:35 - 11:37Cũng như các bạn, tôi muốn giữ một số sự phân định,
-
11:37 - 11:39dựa theo giải phẫu học, trong nền văn hóa chúng ta.
-
11:39 - 11:41Ví dụ, tôi không muốn
-
11:41 - 11:43trao cho một con cá những quyền tương tự như một con người.
-
11:43 - 11:45Ý tôi không phải là chúng ta từ bỏ giải phẫu học hoàn toàn.
-
11:45 - 11:47Ý tôi không phải là một đứa trẻ 5 tuổi
-
11:47 - 11:50nên được phép quan hệ tình dục hoặc kết hôn.
-
11:50 - 11:52Như vậy một số phân định về giải phẫu học
-
11:52 - 11:55là hoàn toàn có lý và tôi nghĩ chúng ta nên giữ lại.
-
11:55 - 11:58Nhưng thử thách là ở chỗ ta cần phải xác định những sự phân định nào cần giữ
-
11:58 - 12:01và tại sao ta nên giữ chúng và chúng có ý nghĩa gì.
-
12:01 - 12:03Hãy quay lại câu chuyện về 2 con người
-
12:03 - 12:05được thụ thai ở đầu bài thuyết trình này.
-
12:05 - 12:07Chúng ta có 2 con người, cùng được thụ thai
-
12:07 - 12:10vào giữa năm 1979, trong cùng một ngày.
-
12:10 - 12:12Hãy thử tưởng tượng, một người là Mary,
-
12:12 - 12:14bị sinh non 3 tháng,
-
12:14 - 12:16cô ấy được sinh ra ngày 1 tháng 1 năm 1980.
-
12:16 - 12:18Người kia là Henry, sinh đúng tháng,
-
12:18 - 12:21vào ngày 1 tháng 3 năm 1980.
-
12:21 - 12:23Đơn giản là vì Mary
-
12:23 - 12:25được sinh sớm hơn 3 tháng,
-
12:25 - 12:27cô ta được trao cho đủ mọi thứ quyền
-
12:27 - 12:303 tháng sớm hơn so với Henry --
-
12:30 - 12:32quyền được quan hệ tình dục,
-
12:32 - 12:34quyền được bầu cử, quyền được uống rượu.
-
12:34 - 12:36Henry phải chờ tất cả những quyền đó,
-
12:36 - 12:39không phải vì cậu ta nhỏ tuổi hơn (tuổi sinh học)
-
12:39 - 12:41ngoại trừ việc cậu ta được sinh ra sau.
-
12:41 - 12:44Chúng ta thấy đủ mọi điều kì lạ về những quyền mà họ được hưởng.
-
12:44 - 12:47Henry, được cho là nam giới --
-
12:47 - 12:49mặc dù tôi chưa nói với bạn là cậu ta có nhiễm sắc thể X và Y --
-
12:49 - 12:52được thừa nhận có giới tính nam
-
12:52 - 12:54và có thể bị gọi quân dịch,
-
12:54 - 12:56điều mà Mary chẳng cần phải để tâm lo lắng.
-
12:56 - 12:58Mặt khác, Mary, không thể có những quyền tương tự như Henry
-
12:58 - 13:00ở tất cả các tiểu bang,
-
13:00 - 13:02ví dụ, quyền kết hôn.
-
13:02 - 13:05Henry có thể kết hôn với một phụ nữ, ở mọi tiểu bang,
-
13:05 - 13:09nhưng Mary chỉ có thể kết hôn với một phụ nữ ở một vài tiểu bang.
-
13:09 - 13:12Như vậy chúng ta còn giữ những cách phân loại giải phẫu học
-
13:12 - 13:15mà theo nhiều cách hiểu, vẫn còn mơ hồ và cần xem xét lại.
-
13:15 - 13:17Và câu hỏi tôi đặt ra là:
-
13:17 - 13:19Chúng ta phải làm gì đây,
-
13:19 - 13:21khi nền khoa học của chúng ta quá tiến bộ
-
13:21 - 13:23về ngành giải phẫu học,
-
13:23 - 13:26chúng ta đạt tới điểm mà chúng ta phải công nhận
-
13:26 - 13:29là một nền dân chủ dựa trên giải phẫu học
-
13:29 - 13:31có thể đã bắt đầu sụp đổ?
-
13:31 - 13:33Tôi không muốn từ bỏ khoa học,
-
13:33 - 13:35nhưng cùng lúc đó, đôi lúc tôi cảm thấy
-
13:35 - 13:37khoa học được tạo ra từ chính chúng ta.
-
13:37 - 13:39Như vậy chúng ta phải đi đâu?
-
13:39 - 13:41Có vẻ như những gì đang diễn ra trong nền văn hóa của chúng ta
-
13:41 - 13:43là một kiểu quan điểm giáo điều:
-
13:43 - 13:45"Chúng ta cần phải kẻ đường ranh giới ở một chỗ nào đó,
-
13:45 - 13:47nên chúng ta sẽ kẻ đường ranh giới ở một chỗ nào đó."
-
13:47 - 13:49Nhưng nhiều người vướng vào một tình thế rất kì lạ.
-
13:49 - 13:51Ví dụ,
-
13:51 - 13:53Texas đã có lúc quyết định rằng
-
13:53 - 13:55kết hôn với một người đàn ông
-
13:55 - 13:57có nghĩa là bạn không có nhiễm sắc thể Y,
-
13:57 - 13:59còn kết hôn với một phụ nữ đồng nghĩa với việc bạn có nhiễm sắc thể Y.
-
13:59 - 14:02Trên thực tế họ không thực sự xét nghiệm nhiễm sắc thể.
-
14:02 - 14:04Nhưng điều này cũng rất kì,
-
14:04 - 14:06vì câu chuyện tôi kể ở phần đầu
-
14:06 - 14:08về hội chứng vô cảm với kích thích tố nam.
-
14:08 - 14:11Nếu chúng ta xem xét một trong những người cha đẻ của nền dân chủ đương đại,
-
14:11 - 14:13Dr. Martin Luther King,
-
14:13 - 14:16ông đưa ra một giải pháp trong bài diễn thuyết "Tôi có một giấc mơ" ("I have a dream")
-
14:16 - 14:19Ông nói rằng chúng ta nên đánh giá con người "không phải dựa trên màu da của họ,
-
14:19 - 14:21mà dựa trên những tố chất của họ,"
-
14:21 - 14:23đi xa dần khỏi giải phẫu học.
-
14:23 - 14:26Và tôi muốn nói rằng, "Phải, nghe có vẻ hay đấy."
-
14:26 - 14:28Nhưng trên thực tế, bạn làm điều đó như thế nào?
-
14:28 - 14:31Làm thế nào để đánh giá con người dựa trên tính cách và tố chất của họ?
-
14:31 - 14:33Tôi cũng muốn chỉ ra rằng
-
14:33 - 14:36tôi không chắc đó là cách chúng ra nên dùng để phân bố quyền con người,
-
14:36 - 14:39bởi vì, tôi phải công nhận rằng, tôi biết có những chú chó săn vàng (golden retriever)
-
14:39 - 14:41có thể xứng đáng được hưởng các dịch vụ xã hội
-
14:41 - 14:43nhiều hơn một số người tôi biết.
-
14:43 - 14:46Tôi cũng muốn nói rằng có thể có những con chó săn Labrador
-
14:46 - 14:49có khả năng ra những quyết định thông minh, chính xác và trưởng thành
-
14:49 - 14:52về những mối quan hệ tình dục hơn một vài người trung niên tôi biết.
-
14:52 - 14:55Vậy làm thế nào để áp dụng được
-
14:55 - 14:57câu hỏi về tố chất con người?
-
14:57 - 14:59Hóa ra nó khó hơn chúng ta nghĩ.
-
14:59 - 15:01Một phần nào đó, tôi cũng tự hỏi,
-
15:01 - 15:03sẽ ra sao nếu tố chất con người
-
15:03 - 15:06hóa ra là cái gì đó có thể scan được trong tương lai --
-
15:06 - 15:08có thể nhìn thấy bằng cách chụp não (fMRI)?
-
15:08 - 15:10Chúng ta có thực sự muốn đi xa đến mức đó không?
-
15:10 - 15:12Tôi cũng không chắc chúng ta đang đi đến đâu.
-
15:12 - 15:14Nhưng tôi biết chắc là rất quan trọng
-
15:14 - 15:17khi nước Mỹ trở thành người tiên phong
-
15:17 - 15:19khi nghĩ về khía cạnh này của nền dân chủ.
-
15:19 - 15:22Chúng ta đã thành công trong cuộc chiến cho nền dân chủ,
-
15:22 - 15:24và tôi chắc chúng ta sẽ lại thành công trong tương lai.
-
15:24 - 15:27Ví dụ, chúng ta không ở trong tình thế như người dân Iran,
-
15:27 - 15:29nơi mà người đàn ông có cảm xúc tình dục với người đàn ông khác
-
15:29 - 15:31sẽ có thể bị giết chết,
-
15:31 - 15:33trừ khi anh ta sẵn sàng chuyển đổi giới tính,
-
15:33 - 15:35trong trường hợp đó, anh ta sẽ được phép sống.
-
15:35 - 15:37Chúng ta không có những luật lệ như vậy.
-
15:37 - 15:40Tôi thực sự mừng là chúng ta không có những tình thế như vậy --
-
15:40 - 15:42tôi có nói chuyện với một bác sĩ giải phẫu vài năm trước
-
15:42 - 15:45ông ta đem một cặp song sinh bị dính liền về Mỹ
-
15:45 - 15:47để tách rời chúng, một phần là để tạo danh tiếng cho bản thân ông ta.
-
15:47 - 15:49Nhưng khi tôi gọi điện cho ông ta,
-
15:49 - 15:51và hỏi tại sao ông lại làm ca giải phẫu này --
-
15:51 - 15:53đây là một ca giải phẫu có tỉ lệ thành công rất thấp --
-
15:53 - 15:55ông ta trả lời rằng, ở nước khác,
-
15:55 - 15:58những đứa trẻ này sẽ bị đối xử rất tệ, và vì thế ông ta phải làm cuộc giải phẫu này.
-
15:58 - 16:01Phản ứng của tôi là, "Ông có nghĩ tới việc cho những đứa trẻ này tị nạn chính trị tại Mỹ
-
16:01 - 16:04thay vì một cuộc giải phẫu tách rời chúng chưa?"
-
16:04 - 16:06Hoa Kì đem tới cho con người một cơ hội to lớn
-
16:06 - 16:09cho phép họ được là chính họ,
-
16:09 - 16:12mà không bắt buộc họ phải thay đổi chỉ vì lợi ích và thể diện của quốc gia.
-
16:12 - 16:14Vì thế tôi nghĩ chúng ta nên là người tiên phong.
-
16:14 - 16:17Và để khép lại bài nói, tôi muốn đề nghị với các bạn rằng
-
16:17 - 16:19tôi đã nói nhiều về những người cha.
-
16:19 - 16:22Và tôi muốn tưởng tượng
-
16:22 - 16:24nền dân chủ sẽ như thế nào, hoặc đã có thể như thế nào,
-
16:24 - 16:27nếu chúng ta có sự đóng góp to lớn hơn từ những người mẹ.
-
16:27 - 16:30Và tôi muốn nói điều này, hơi cấp tiến cho một phụ nữ,
-
16:30 - 16:32đó là tôi nghĩ rằng có thể có
-
16:32 - 16:34một cách nhìn nhận khác nhau
-
16:34 - 16:36đến từ những kiểu hình giải phẫu khác nhau,
-
16:36 - 16:39đặc biệt khi chúng ta để cho con người suy nghĩ theo từng nhóm.
-
16:39 - 16:41Hàng năm trời, bởi vì tôi quan tâm đến hiện tượng lưỡng tính,
-
16:41 - 16:43tôi đồng thời cũng quan tâm đến nghiên cứu về khác biệt của giới tính.
-
16:43 - 16:45Và một điều tôi đang rất quan tâm
-
16:45 - 16:48là nhìn vào sự khác biệt giữa nam giới và nữ giới
-
16:48 - 16:51về cách họ tư duy và và vận hành trong thế giới.
-
16:51 - 16:54Và những gì chúng tôi biết được từ những nghiên cứu "xuyên văn hóa" (cross-cultural)
-
16:54 - 16:56là phụ nữ, nói chung --
-
16:56 - 16:58không phải mọi phụ nữ, nhưng nói chung --
-
16:58 - 17:00thường có khuynh hướng lưu tâm nhiều
-
17:00 - 17:02đến những mối quan hệ phức tạp
-
17:02 - 17:04và đến việc chăm sóc những người
-
17:04 - 17:07khốn khó hơn trong nhóm.
-
17:07 - 17:09Và nếu chúng ta nghĩ theo cách ấy,
-
17:09 - 17:11chúng ta có một tình thế rất thú vị.
-
17:11 - 17:13Lâu lắm rồi, khi tôi còn đang học tiến sĩ,
-
17:13 - 17:15một trong những giáo sư của tôi, người biết tôi quan tâm đến nữ giới
-
17:15 - 17:18Thì từ trước đến giờ tôi vẫn tự coi mình là một phụ nữ mà --
-
17:18 - 17:20Ông ta đặt ra một câu hỏi rất kì lạ.
-
17:20 - 17:23Ông ta hỏi “Hãy nói cho tôi nghe phong trào nam nữ bình quyền thì có gì nữ tính.”
-
17:23 - 17:25Và tôi nghĩ, “Đó là câu hỏi ngớ ngẩn nhất tôi được nghe.
-
17:25 - 17:28Phong trào nam nữ bình quyền là nhằm xóa đi khác biệt về giới tính,
-
17:28 - 17:31bởi vậy, thuyết nam nữ bình quyền chẳng nữ tính tí nào.”
-
17:31 - 17:33Nhưng càng nghĩ về câu hỏi của ông ấy,
-
17:33 - 17:36tôi càng nhận ra rằng có lẽ đúng là có điều gì đó nữ tính trong phong trào nam nữ bình quyền.
-
17:36 - 17:39Đó là, nói chung, có lẽ có điều gì đó,
-
17:39 - 17:42khác biệt giữa bộ não của phụ nữ và nam giới
-
17:42 - 17:44làm cho giới nữ chúng ta quan tâm nhiều hơn
-
17:44 - 17:47đến những mối quan hệ xã hội phức tạp
-
17:47 - 17:50và lưu tâm nhiều hơn đến việc chăm sóc những người khốn khó.
-
17:50 - 17:53Như vậy, khi những người cha lưu tâm tuyệt đối
-
17:53 - 17:56đến giải pháp để bảo vệ các công dân,
-
17:56 - 17:58có thể, nếu chúng ta đưa các bà mẹ
-
17:58 - 18:00vào khái niệm này,
-
18:00 - 18:02chúng ta sẽ có một khái niệm mới,
-
18:02 - 18:04không chỉ liên quan đến việc bảo vệ các cá thể,
-
18:04 - 18:06mà còn liên quan đến sự chăm lo lẫn nhau.
-
18:06 - 18:09Và đó có thể là mục đích chúng ta hướng đến trong tương lai,
-
18:09 - 18:11khi chúng ta đặt nền dân chủ cao hơn giải phẫu học --
-
18:11 - 18:13khi chúng ta không nhìn vào từng cá thể,
-
18:13 - 18:15để nhận dạng,
-
18:15 - 18:17mà quan tâm nhiều hơn đến những mối quan hệ.
-
18:17 - 18:20Và cùng với việc loài người chúng ta cố gắng tạo ra một cộng đồng hoàn hảo,
-
18:20 - 18:23chúng ta cũng suy nghĩ về những gì chúng ta làm cho nhau.
-
18:23 - 18:25Xin cám ơn.
-
18:25 - 18:28(Vỗ tay)
- Title:
- Alice Dreger: Hình thái giải phẫu học quyết định số phận?
- Speaker:
- Alice Dreger
- Description:
-
Alice Dreger làm việc với những người ở ranh giới của giải phẫu học, những cặp song sinh dính liền và những người "lưỡng tính" (intersex). Alice nhận thấy ranh giới giữa giới tính nam và nữ, cũng như những sự phân biệt về hình thái giải phẫu học khác, thường rất mờ nhạt . Điều này đặt ra một câu hỏi lớn: tại sao chúng ta lại để hình thái giải phẫu học quyết định số phận của mình?
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 18:28