Return to Video

Dlaczego leniwce są takie powolne? - Kenny Coogan

  • 0:07 - 0:13
    W 1796 roku Thomas Jefferson
    otrzymał skrzynię z nieznanymi kośćmi.
  • 0:13 - 0:16
    Długi ostry pazur przypominał pazur lwa,
  • 0:16 - 0:19
    jednak kości ramienia sugerowały,
    że było to większe zwierzę
  • 0:19 - 0:22
    o długości około trzech metrów.
  • 0:22 - 0:27
    Myśląc, że może być to nieznany gatunek
    ogromnego lwa północnoamerykańskiego,
  • 0:27 - 0:30
    Jefferson polecił odkrywcom
    Lewisowi i Clarkowi
  • 0:30 - 0:35
    odnaleźć tajemniczego drapieżnika.
  • 0:35 - 0:38
    Jednak kości, które otrzymał Jefferson,
    nie należały do lwa.
  • 0:38 - 0:42
    Były to szczątki wymarłego gatunku
    ogromnego leniwca.
  • 0:42 - 0:48
    Leniwce naziemne pojawiły się
    około 35 milionów lat temu.
  • 0:48 - 0:52
    Wiele ich gatunków żyło w Ameryce
    Północnej, Południowej i Centralnej
  • 0:52 - 0:55
    wraz z takimi prehistorycznymi
    stworzeniami jak mastodonty
  • 0:55 - 0:57
    i zębolity olbrzymie.
  • 0:57 - 1:02
    Niektóre leniwce naziemne
    były rozmiaru kota, jak leniuchowcowate,
  • 1:02 - 1:04
    ale wiele było też ogromnych.
  • 1:04 - 1:08
    Megalonyx, leniwiec Jeffersona,
    ważył około tony,
  • 1:08 - 1:10
    ale to i tak niewiele
    w porównaniu z megaterium,
  • 1:10 - 1:15
    który mógł osiągnąć wagę
    sześciu ton, tyle co słoń.
  • 1:15 - 1:19
    Zwierzęta te przedzierały się
    przez lasy i sawanny dzięki silnym łapom
  • 1:19 - 1:21
    i ostrym pazurom,
  • 1:21 - 1:23
    wyrywały rośliny, wspinały się na drzewa,
  • 1:23 - 1:29
    żywiły się trawami, liśćmi
    i prehistorycznymi awokado.
  • 1:29 - 1:35
    Gdyby nie ogromne leniwce,
    być może dziś nie mielibyśmy awokado.
  • 1:35 - 1:39
    Mniejsze zwierzęta nie były w stanie
    połknąć wielkiej pestki awokado,
  • 1:39 - 1:40
    ale leniwce mogły to robić,
  • 1:40 - 1:45
    przez co rozpowszechniły
    drzewa awokado na wielu terenach.
  • 1:45 - 1:47
    Przez miliony lat leniwce naziemne
    radziły sobie doskonale,
  • 1:47 - 1:51
    jednak 10 tysięcy lat temu zaczęły znikać,
  • 1:51 - 1:56
    podobnie jak inne ogromne ssaki
    z półkuli zachodniej.
  • 1:56 - 1:59
    Naukowcy są zdania,
    że leniwce naziemne wyginęły
  • 1:59 - 2:01
    z powodu nadchodzącej epoki lodowcowej
  • 2:01 - 2:05
    lub przez rywalizację
    z innymi gatunkami, może ludźmi,
  • 2:05 - 2:09
    którzy pojawili się mniej więcej wtedy,
    gdy większość leniwców wyginęła.
  • 2:09 - 2:14
    Niektóre z mniejszych leniwców przetrwały
    i przeniosły się na czubki drzew.
  • 2:14 - 2:18
    Obecnie istnieje sześć gatunków,
    które nadal żyją w koronach drzew
  • 2:18 - 2:21
    lasów tropikalnych
    Ameryki Centralnej i Południowej.
  • 2:21 - 2:24
    Wisząc na drzewach,
    mogą ukryć się przed drapieżnikami
  • 2:24 - 2:27
    i żywić się liśćmi.
  • 2:27 - 2:30
    Ta dieta ma jednak swoje wady.
  • 2:30 - 2:34
    Zwierzęta czerpią energię z pożywienia,
    wykorzystując ją do poruszania się,
  • 2:34 - 2:36
    utrzymania temperatury,
  • 2:36 - 2:37
    funkcjonowania organów,
  • 2:37 - 2:41
    a także do innych czynności
    niezbędnych do przetrwania.
  • 2:41 - 2:44
    Same liście nie zawierają
    jednak wiele energii,
  • 2:44 - 2:47
    a tę, którą mają, trudno pobrać.
  • 2:47 - 2:51
    Większość roślinożerców
    uzupełnia dietę liściastą
  • 2:51 - 2:54
    wysokoenergetycznymi składnikami,
    jak owoce i nasiona.
  • 2:54 - 3:01
    Ale leniwce, zwłaszcza trójpalczaste,
    żywią się niemal tylko liśćmi.
  • 3:01 - 3:06
    Rozwinęły doskonałe mechanizmy,
    aby móc przetrwać przy tak ścisłej diecie.
  • 3:07 - 3:13
    Po pierwsze, czerpią tyle energii
    z jedzenia, ile się da.
  • 3:13 - 3:17
    Leniwce mają wielokomorowy żołądek,
    który stanowi 1/3 ich ciała,
  • 3:17 - 3:19
    a w zależności od gatunku
  • 3:19 - 3:25
    spędzają od pięciu do siedmiu dni,
    czasem tygodnie, na trawieniu posiłku.
  • 3:25 - 3:29
    Ważne jest też jak najmniejsze
    zużycie energii.
  • 3:29 - 3:34
    W tym celu leniwce ograniczają ruch.
  • 3:34 - 3:38
    Większość czasu spędzają
    na jedzeniu, odpoczynku i spaniu.
  • 3:38 - 3:40
    Z koron drzew schodzą
    tylko raz w tygodniu,
  • 3:40 - 3:42
    aby udać się na stronę.
  • 3:43 - 3:46
    Jeśli już leniwce się ruszają,
    robią to niezbyt szybko.
  • 3:46 - 3:51
    Przejście ulicy na osiedlu
    zajęłoby leniwcowi około pięciu minut.
  • 3:51 - 3:57
    Powolny tryb życia oznacza,
    że leniwce nie muszą korzystać z mięśni.
  • 3:57 - 4:04
    Mają o 30% mniejszą masę mięśniową
    niż zwierzęta w podobnym rozmiarze.
  • 4:04 - 4:07
    Zużywają także mniej energii,
    aby się ogrzać,
  • 4:07 - 4:12
    ponieważ ich temperatura ciała może się
    wahać w granicach pięciu stopni Celsjusza.
  • 4:12 - 4:17
    To mniej niż u zimnokrwistych gadów,
    ale więcej niż u większości ssaków.
  • 4:17 - 4:22
    Te fizyczne i behawioralne czynniki
    pozwoliły zmniejszyć zużycie energii,
  • 4:22 - 4:25
    czyli tempo przemiany materii.
  • 4:25 - 4:31
    Leniwce trójpalczaste mają najniższe
    tempo metabolizmu wśród ssaków.
  • 4:31 - 4:33
    Drugie miejsce zajmuje panda wielka,
  • 4:33 - 4:36
    a trzecie są leniwce dwupalczaste.
  • 4:36 - 4:42
    Wolne tempo poruszania się umożliwiło
    leniwcom rozwój w ich leśnym środowisku.
  • 4:42 - 4:47
    Sprawiło też, że same leniwce
    są idealnym środowiskiem dla organizmów,
  • 4:47 - 4:54
    na przykład alg, które mogą być
    dodatkowym kamuflażem, a nawet przekąską.
  • 4:54 - 4:57
    Leniwce może nie są już gigantyczne,
  • 4:57 - 5:00
    ale to nie czyni ich
    ani trochę mniej niesamowitymi.
Title:
Dlaczego leniwce są takie powolne? - Kenny Coogan
Speaker:
Kenny Coogan
Description:

Zobacz całą lekcję na: http://ed.ted.com/lessons/why-are-sloths-so-slow-kenny-coogan

Leniwce spędzają większość czasu na jedzeniu, odpoczywaniu i spaniu. Schodzą z koron drzew tylko raz w tygodniu za potrzebą. Dlaczego te stworzenia zużywają tak mało energii? Kenny Coogan opowiada
o predyspozycjach fizycznych i behawioralnych leniwców, które umożliwiają im tak wolny tryb życia.

Lekcja: Kenny Coogan, animacja: Anton Bogaty.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:15
Marta Konieczna approved Polish subtitles for Why are sloths so slow?
Marta Konieczna edited Polish subtitles for Why are sloths so slow?
Ola Królikowska accepted Polish subtitles for Why are sloths so slow?
Ola Królikowska edited Polish subtitles for Why are sloths so slow?
Ola Królikowska edited Polish subtitles for Why are sloths so slow?
Ola Królikowska edited Polish subtitles for Why are sloths so slow?
Ola Królikowska edited Polish subtitles for Why are sloths so slow?
Anna Gzik edited Polish subtitles for Why are sloths so slow?
Show all

Polish subtitles

Revisions