Platon'un en iyi (ve en kötü) fikirleri - Wisecrack

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/plato-s-best-and-worst-ideas-wisecrack

Wisecrack'in YouTube kanalı için: https://goo.gl/A5vb5K

Dünyayı ve günümüzün çoğu düşünürünü, Platon gibi çok az insan etkilemiştir. Platon, ilk Batı üniversitesini yarattı ve Aristoteles de dâhil, Antik Yunan'ın zeki insanlarına öğretmenlik yaptı. Fakat o bile kusursuz değildi. Platon, muhteşem fikirleriyle birlikte, zamanın sınamasına tam olarak uymayan birkaç fikre sahipti. Wisecrack, Platon'un en iyi ve en kötü fikirlerinden birkaçının kısa bir özetini sunuyor.

Ders: Wisecrack
Animasyon: Aaron, Tom ve Mathias Studios.

Dünyayı ve günümüzün çoğu düşünürünü,
Platon gibi çok az insan etkilemiştir.

Hatta, bir 20. yüzyıl
düşünürü, daha ileriye giderek,

Batı felsefesinin tamamını, Platon'un
bir dipnot serisi olarak tanımlamıştır.

Platon, ilk Batı üniversitesini yarattı ve

Aristoteles de dâhil,
Antik Yunan'ın zeki insanlarına

öğretmenlik yaptı.

Fakat, felsefenin kurucularından
bir tanesi bile kusursuz değildi.

Platon, muhteşem fikirleriyle birlikte,

zamanın sınamasına tam
olarak uymayan birkaç fikre sahipti.

Şimdi, onun en iyi ve en kötü
fikirlerinin kısa bir özetini sunacağız.

Platon, kusurlu dünyamızın ötesinde,
mükemmel bir değişmeyen bir Formlar

dünyası olduğunu iddia ediyordu.

Formlar, etrafımızda gördüğümüz şeylerin
ve kavramların, ideal biçimleridir.

Kendi dünyamız için bir tür kullanım
kitapçığı olarak işlev görürler.

Formlar dünyasının etrafında ideal ağaç,

ideal YouTube kanalı

ve hatta ideal adalet

ya da ideal sevgi yüzer.

Kendi gerçekliğimiz, ideal
Formlar'ın kusurlu kopyalarından oluşur.

Platon, filozofların bu mükemmel
Formlar'ı anlamak ve düşünmek için

uğraşmalarını, böylece de bizi yanıltan

gerçekliğimizi daha iyi
yönetebileceklerini iddia etmiştir.

Bu saçma görünse de,

göründüğü hâliyle dünya
ve onun ardındaki büyük

gerçeklik arasındaki bağlantısızlık,

felsefenin en rahatsız
edici konularından birisidir.

Bu; teologların, filozofların
ve benzer şekilde, senaristlerin yazdığı

yüzlerce sayfa yazının

konusu olmuştur.

Bu da ortaya şöyle soruları çıkarır;
gerçeğe ulaşmak için hislerimize mi, yoksa

aklımıza mı güvenmeli miyiz?

Platon için, cevap akıl.

Tek başına akıl, bizlere en azından
Formlar'ı düşünebilme potansiyeli sağlar.

Fakat akıl, Platon'un kendisi
için her zaman işe yaramamıştı.

Hayvanlar arasında insanları
konumlandırmak istediğinde,

bizleri kuşlarla aynı kefeye koydu.

Orijinal adıyla, "kanatsız
iki ayaklılar" dedi.

Bu tanımdan rahatsız olan
Kinik Diyojen, tüyleri yolunmuş bir

tavuk ile Platon'un
sınıfına girdi ve şöyle dedi;

"Bakın. Platon'un adamı."

Şimdi birkaç güzel fikre dönelim.

Platon, kayda geçmiş en eski
politik kuramcılardan birisidir ve

Aristoteles ile birlikte, politik bilimin
kurucularından birisi olarak görülür.

Bir yönetici olmanın, ister çömlekçilik
olsun ister doktorluk, diğer zanaatlardan

farklı olmadığını ve yalnızca bu zanaatta

ustalığa ulaşabilenlerin,
yönetmeye uygun olduğunu belirtmiştir.

Yönetmek, Formlar'ı tasarlama zanaatıdır.

Platon, Devlet adlı kitabında, adaletin
nihai amaç olduğu bir ütopya düşlemiştir.

Platon'un ideal şehri, bireyleri
arasında uyumlu bir denge arayışındadır ve

bu şehri, filozof bir kral yönetmelidir.

Platon, aynı zamanda, bin yıl öncesinde,

bu model şehirde kadınların da eşit
olarak yönetebileceklerini belirtmiştir.

Ne yazık ki, Platon kadınlar
konusunda tutarsızdı, başka yerlerde

onları çocuklara benzetiyordu.

Ayrıca, bir kadının rahminin,
vücutta dolaşıp hastalığa neden

olabilecek, canlı bir
hayvan olduğuna inanıyordu.

Platon'un diğer çağdaşlarının da
benimsediği bu kötü fikir,

Avrupa tıbbında, yüzyıllarca
ilham kaynağı olmuştu.

Ayrıca, toplumun üç gruba
ayrılması gerektiğini düşünüyordu:

Üreticiler,

ordu

ve yöneticiler

ve büyük asil bir yalan da herkesin
bu yapıyı takip etmesini sağlamalıydı.

Ortaya koyduğu asil yalan;

ruhlarımızda altın, gümüş ya da pirinç
ve demir karışımı ile doğduğumuzu

ve bunların da, yaşamdaki

rollerimizi belirlediği idi.

Bazı düşünürler, bu asil yalan fikrine,
20.yy'a ait prototip bir propaganda

olarak ve filozof kral
fikrine de, onları kullanan

diktatörler için bir ilham olarak
itibar etmeye devam etmiştir.

Birkaç kötü fikir,

Platon'un tarihteki en büyük filozoflardan
birisi olarak statüsünü kirletebilir mi?

Hayır!

Platon, kendisinden sonra gelen liderlere
ve düşünürlere, bir başlangıç sundu.

Yüzyıllar boyunca,

bu fikirleri, yazım ve deneyim
aracılığıyla test etme şansına sahip olduk

ve bazılarını reddederken,
bazılarını da kabul ettik.

Platon'un, modern dünyanın temelleri
hâline gelen fikirlerini düzeltmeye,

iyileştirmeye ve düzenlemeye
devam ediyoruz.