Yağmur ormanını ne kurtarabilir? Cevap eski cep telefonunuz

Kuş cıvıltıları, ağustos böceklerinin vızıltısı, gibonların muhabbetleri, yağmur ormanındaki seslerden birkaçı. Ama arka planda, neredeyse devamlı olarak yasa dışı ağaç kesicilerin elektrikli testerelerinin sesi var. Mühendis Topher White, bu acımasız ağaç kıyımını durdurmak için bulduğu basit ve uygulanabilir çözümü paylaşıyor ve çözümün başladığı yer eski cep telefonunuz.

(Yağmur ormanından sesler)

2011 yazında turist olarak

Borneo yağmur ormanlarını
ilk defa ziyaret ettim.

Tahmin edebileceğiniz gibi

beni en çok etkileyen ormanın
yoğun sesleri oldu.

Bu kakofonik gürültü hep devam ediyordu.

Aslında bazı sesler öne çıkıyor.

Mesela bu büyük bir kuşun,
gergedan boynuzgaganın sesi.

Bu ağustos böceği vızıltısı.

Bu ise bir gibon ailesi.

Çok uzak bir mesafeden
birbirlerine şarkı söylüyorlar.

Seslerin çekildiği yer bir gibon
koruma bölgesi, o yüzden

bu kadar fazlasını aynı anda duyuyorsunuz.

Ama aslında o sırada ormandaki seslerin
en önemlisi

ne benim ne de başkasının

fark etmediği bir sesti.

Evet, burası bir gibon koruma merkezi.

Zamanlarının çoğunu gibonların
rehabilite ederek

harcıyorlar ama bir yandan da
bölgeyi yasa dışı

ağaç kesimine karşı korumak için de
uğraşıyorlar.

Yani ormandan gelen sesleri kaydedip

gibonları, böcekleri ve
diğer bütün sesleri sustursak,

arka planda, tüm kayıt
boyunca duyacağınız şey

uzaktan gelen bir elektrikli
testerenin sesi olurdu.

Sığınağın etrafında görev yapan,
ormanı yasadışı ağaç kesimine

karşı koruyan, tam gün çalışan
üç korumaları vardı,

Bir gün, yine turist olarak ormanın içine
doğru yürüyüşe çıkmıştık,

ve beş dakika kadar yürüdükten sonra

ağaç kesen birine rastladık, koruculardan

sadece bir kaç yüz metre uzakta,
beş dakikalık yürüme mesafesinde!

Duyduğunuz gibi, orman
çok gürültülü

olduğundan testerenin sesini
duyamıyorlardı.

Şu modern zamanda, koruculara
sadece bir kaç yüz metre uzakta,

çalıştırılan bir elektrikli testereyi
kimsenin duyamamış olması

o an bana kabul edilemez geldi.

İmkansız gibi geliyor ama olan buydu.

Peki bu kıyımı nasıl durdururuz?

Bir mühendis için çılgın derecede
yüksek teknoloji içeren bir

çözüm bulma fikri kışkırtıcı tabi

ama yağmur ormanındasınız.

Çözümünüz basit olmalı,
ölçeklenebilir olmalı.

Oradayken fark ettiğimiz bir şey de,
ihtiyacımız olan her şeyin

zaten orada olduğuydu.

Zaten orada olan şeylerle
bir sistem geliştirip,

kıyımı durdurabilirdik.

Peki ormanda elimizin altında
neler vardı?

İnsan gücümüz vardı.

Tam zamanlı çalışan, kendilerini
bu kıyıma son vermeye

adamış üç korucu vardı,

tek ihtiyaçları ormanda neler
olduğundan haberdar olmaktı.

Ama gerçekten en şaşırtıcı olan,

ormanın içinde
bağlantı olmasıydı.

Hiçliğin ortasında, cep telefonu
bağlantısı vardı.

En yakın yola yüzlerce kilometre
uzaklıktan bahsediyorum,

elektrik yok ama çok güçlü
telefon sinyali var

ve buralarda yaşayanlar
devamlı Facebook'talar,

telefonlarıyla internete giriyorlar falan

derken aklıma şu geldi, aslında

ormandaki seslerden insanların duyamadığı

testere seslerini
programlı şekilde ayırt edip

bunu koruculara

bildirim olarak yollayabilirdik.

Ama bunun için ağaçlara
koyulacak bir alet lazımdı.

Yani eğer ormandaki sesleri
dinleyen bir aletimiz olsa

onu mevcut cep telefonu
ağına bağlasak

ve o da koruculara bildirim yollasa,

belki de sorun çözülmüş olurdu.

Biraz durup yağmur ormanlarını
kurtarmaktan bahsedelim

hepimizin kesinlikle ezelden
beri duyduğu bir şey.

Kendi neslim için konuşuyorum,
biz bunu çocukluğumuzdan beri

duyuyoruz

ve sanki söylenilenler hiç
değişmiyor gibi:

'Yağmur ormanlarını korumalıyız,
bu çok acil bir konu,

dün şu kadar futbol sahası
kadar bir kısım yok edildi'

Ama işte buradayız, yağmur
ormanlarının yarısı kadarı duruyor

ve iklim değişikliği gibi daha
önemli ve acil sorunlarımız var.

İşte o zamanlar şu az bilinen
noktanın farkında değildim:

Ormansızlaştırma, dünyadaki bütün
uçakların, arabaların,

tren, kamyon ve gemilerin toplamından
daha fazla sera gazından sorumlu.

İklim değişikliğinin
ikinci büyük sebebi.

Artı, Interpol'e göre,
yağmur ormanlarındaki

ağaç kesimlerinin yüzde 90'ı,
tıpkı bizim rastladığımız gibi

yasa dışı ağaç kesimleri.

Yani eğer ormandaki insanların kanunları
uygulamalarına yardım edebilirsek

bu oranı yüzde 17 oranında
azaltabilir ve kısa vadede

büyük bir etki yaratabilirdik.

Bu iklim değişikliğiyle savaşmanın
en hızlı ve en ucuz yolu olabilirdi.

Düşündüğümüz sistem işte bu.

Süper teknolojik.

Ormanda elektrikli testere sesi
duyulur duyulmaz,

alet testerenin sesini ayırt ediyor

mevcut GSM operatörüyle

tam zamanında yetişip ağaç kesimini

durdurabilecek koruculara
bildirim yolluyor.

Gezinirken bir ağacın
kesildiğine şahit olmalarına veya

uydudan ağaçları seyretmelerine gerek

kalmadan, artık eş zamanlı olarak

olaya müdahale edebilecekler.

En ucuz ve en hızlı yol demiştim ama

görüyorsunuz ki bunu yapamıyorlardı yani

o kadar da hızlı ve ucuz olmayabilirdi.

Ama ağaçlardaki aletler gerçekten
cep telefonu olsaydı

o zaman gerçekten ucuz olurdu.

Sadece A.B.D'de yüz milyonlarca
cep telefonu, her yıl

çöpe atılıyor, dünyanın geri kalanından

bahsetmiyorum bile ki
bahsetmem gerekir ama kısacası

cep telefonları bu iş için müthiş.

Sensörlerle donatılmışlar.

Ormandaki sesleri dinleyebilirler.

Tabi onları korumamız gerek.

Onları gördüğünüz bu kutuya
koymamız gerekiyor,

ve tabi ki şarj etmemiz lazım.

Şarj, karşılaştığımız mühendislik
sorunlarının

en büyüklerindendi

çünkü ağaçların tepelerinin altında
telefon şarj etmek

yada bir şekilde güneş
enerjisinden yararlanmak

hala çözülmemiş bir sorun.

Bu gördüğünüz eşsiz
güneş enerjisi paneli de yine

endüstriyel bir işlemin geri dönüştürülmüş
yan ürünleriyle yapıldı.

Bunlar kesilmiş şeritler.

Bu da ben, ailemin garajında

parçaları birleştiriyorum.

Onlara da çok teşekkür ederim,
izin verdikleri için.

Burada ağaca takılmış haldeki
aleti görüyorsunuz.

Belki uzaktan bakılınca dalların arasında
ne olduklarını anlamanın

oldukça zor olduğunu fark ettiniz.

Bu önemli çünkü bir kilometrelik
mesafeden testere sesini

duyabiliyor ve böylece

üç metrekarelik bir alanı
kapsıyorlar ama

eğer biri onları görüp alırsa,
bu alan korunmasız kalır.

Peki bu alet gerçekten çalışıyor mu?

Test etmek için aletleri tekrar
Endonezya'ya götürdük,

ama aynı yere değil,

günlük olarak yasa dışı ağaç kesimi

tehdidi altında olan
başka bir gibon koruma bölgesine.

Daha ikinci gün, elektrikli testere
seslerini almaya başladı.

Gerçek zamanlı olarak bildirim
alabiliyorduk.

Telefonuma e-posta geldi.

Esasen, ağaca yeni tırmanmıştık.
Herkes vazgeçmişti.

Hepsi sigara falan içiyordu,

sonra bana bir e-posta geldi
ve herkes sustu

aslında, elektrikli testereyi

çok çok zayıf şekilde duyabiliyordunuz

ama o ana kadar kimse farkına varmamıştı.

Hemen kesicileri
durdurmak için yola çıktık.

Ben epeyce gergindim.

Bu kesicilerin olduğu yere
yaklaştığımız an.

Bu benim belki de tüm bu uğraştan

pişman olduğum an.

Tepenin ardında ne olduğundan tam olarak
emin değilim.

Şu benden daha cesur bir arkadaş.

O tepeye yürüdü, ben de gitmek
zorundaydım,

tepeyi aştı,

ve kesicilere iş üstündeyken
müdahale etti.

Onlar için bu büyük bir sürprizdi

çünkü daha önce hiç böyle basılmamışlardı,

bu onlar için öyle etkileyici
bir olaydı ki,

ortaklarımızdan duyduğumuza göre
bir daha geri dönmemişler.

Aslında, iyi insanlardı.

Bize bütün operasyonun
işleyişini anlattılar,

ve bizi, eğer gerçek zamanlı olarak gelip

kesicileri durdurabilirseniz,

bunun geri gelmemeleri için yeterli
caydırıcılıkta olduğuna ikna ettiler.

Yani...

Teşekkürler. (Alkışlar)

Bu haber yayıldı, muhtemelen biz
çok kişiye anlattığımzdan,

ve sonra şaşırtıcı gelişmeler
yaşanmaya başladı.

Dünyanın her yerinden insanlar
aramaya, e-postalar yollamaya başladı.

Asya'nın her yerinden,
Afrika'nın,

Güney Amerika'nın her yerinden
insanlar kendilerinin de

bunu kullanabileceğini söyledi.

En önemlisi de,

biz ormanda telefon sinyali bulunmasını

istisna sanmıştık ama bize

söylendiğine göre istisna değilmiş.

Özellikle en çok tehlike altındaki
ormanların çevrelerinde bulunuyormuş.

Sonra müthiş bir şey oldu,

insanlar bize eski cep telefonlarını
yollamaya başladılar.

Yani şu an, zaten o ormanlarda

bulunan ve var olan bağlantıyı hem
kullanıp hem geliştirebilecek

insanları kullanabileceğimiz
ve dünyanın her yerinden,

sahiplerinin deyim yerindeyse
sonraki hayatlarında da

işe yaramasını dileyerek

bize yolladıkları eski telefonlardan
oluşan bir

sistemiz var.

Cihazın geri kalanı da geri dönüşümlü
olabilirse,

o zaman tamamen yukarı dönüşümlü
olacak.

Tekrar söylüyorum ki bu,
yüksek teknoloji ürünü değil, sadece

zaten var olanı kullanmaya
dayalı bir çözümdü.

Ve şuna tamamen ikna oldum ki,
telefonlar olmasa da

farklı koşullar için

benzer çözümler üretebilmenize

yetecek kadar şey hep var olacak.

Çok teşekkür ederim.

(Alkışlar)