Wat kan regenwouden redden? Je oude mobieltje

De geluiden van het regenwoud zijn onder meer: het tsjilpen van vogels, het getjirp van krekels en het dollen van gibbons. Maar op de achtergrond klink het bijna altijd aanwezige geluid van een kettingzaag, van illegale houthakkers. Ingenieur Topher White vertelt over een simpele, schaalbare manier om deze brute ontbossing te stoppen -- die begint met je oude mobieltje.

(Regenwoudgeluiden)

In de zomer van 2011,
bezocht ik als toerist

het regenwoud van Borneo
voor de allereerste keer.

Je kunt je voorstellen

dat de overweldigende geluiden
van het bos me het meest troffen.

Het is een continue kakofonie.

Sommige geluiden springen eruit.

Dit is bijvoorbeeld een grote vogel,
een gewone neushoornvogel

Dit zoemen is een krekel.

Dit is een familie gibbons.

Eigenlijk zingen ze naar elkaar
over grote afstand.

De plaats waar dit werd opgenomen
was een gibbonreservaat.

Daarom hoor je er zoveel.

Maar het belangrijkste geluid
dat toen uit het oerwoud kwam,

hoorde ik niet.

Niemand hier had het gehoord.

Het was dus een gibbonreservaat.

Het grootste deel van de tijd
rehabiliteren ze gibbons,

maar ze moeten ook veel tijd besteden

aan het beschermen van het gebied
tegen illegale houtkap.

Als je het bosgeluid neemt

en je haalt de gibbons,
de insecten en de rest weg,

dan hoor je de hele tijd
op de achtergrond in de opnames

het geluid van een kettingzaag
op grote afstand.

Er waren drie fulltime opzichters
die postten in dit reservaat

en wier taak het was om te waken
tegen illegale houtkap.

Op een dag gingen we weer eens,
als toeristen, het bos in.

Binnen vijf minuten lopen,

stuitten we op iemand
die een boom aan het kappen was,

een paar honderd meter van de rangerbasis.

Men kon de kettingzagen niet horen,

omdat, zoals je gehoord hebt,
het regenwoud erg luidruchtig is.

Ik vond het onaanvaardbaar
dat in deze moderne tijd,

en een paar honderd meter
vanaf de rangerbasis, in een reservaat,

niemand kon horen dat iemand
een kettingzaag start.

Het klinkt onmogelijk,
maar het was echt waar.

Hoe stop je illegale houtkap?

Het is voor een ingenieur verleidelijk

om altijd te denken aan
waanzinnige hightech-oplossingen,

maar je bent wel in het regenwoud.

Het moet eenvoudig en schaalbaar zijn.

Toen we er waren, merkten we ook

dat alles wat we nodig hadden, er al was.

We konden een systeem maken,
waarmee we het konden stoppen,

door te gebruiken wat er al was.

Wie en wat was al in het bos?

Er waren al mensen.

De groep van drie toegewijde,
fulltime opzichters,

die erheen konden gaan en het stoppen,

maar ze moesten wel weten wat er
in het bos gaande was.

De grootste verrassing was

dat er verbinding was in het bos.

De gsm's werkten zelfs ver van alles af.

Honderden kilometers
vanaf de dichtstbijzijnde weg.

Daar is sowieso geen elektriciteit,
maar wel gsm-dekking.

Deze mensen zaten continu op Facebook.

Ze zaten op het internet op hun gsm,

en daarom ging ik me afvragen
of het mogelijk was

om de bosgeluiden te gebruiken,

door kettingzaaggeluiden
met een app op te pikken,

omdat mensen ze niet kunnen horen,

en dan een alarm versturen.

Je moet dan wel een apparaat
in de bomen hebben.

Als we dus een apparaat hadden
dat bosgeluiden beluistert,

verbinding maakt met het gsm-netwerk,

en de mensen op de grond alarmeert,

dan zou dat een oplossing
voor het probleem kunnen zijn.

Laten we het even hebben
over het redden van het regenwoud,

want daar horen we al zo lang over.

Mijn generatiegenoten
horen al over het regenwoud redden

van kinds af aan.

De boodschap is altijd dezelfde:

we moeten het regenwoud redden,
heel belangrijk,

zoveel voetbalvelden
zijn gisteren verwoest.

Maar nu nog slechts de helft
van het regenwoud over is,

hebben we mogelijk ernstigere problemen,
zoals klimaatverandering.

Het volgende onbekende feit
heb ik me echter nooit gerealiseerd:

ontbossing zorgt voor meer broeikasgas

dan alle vliegtuigen, treinen,
auto's en vrachtauto's en schepen samen.

De een-na-grootste veroorzaker
van klimaatverandering.

En volgens Interpol

is 90% van de houtkap
in het regenwoud illegaal,

zoals het illegale kappen dat we zagen.

Als we dus mensen in het bos
kunnen helpen de regels te handhaven,

dan kunnen we een groot deel
van die 17% afhalen,

en snel veel invloed uitoefenen.

Het kan de goedkoopste en snelste manier
zijn om klimaatverandering tegen te gaan.

Dit systeem stellen we ons voor.

Het lijkt hightech.

Zodra het geluid van een zaag
in het bos te horen is,

pikt het apparaat het geluid op,

en stuurt een alarm via het gsm-netwerk
dat al aanwezig is,

naar een opzichter in het veld

die gelijk naar de plek kan gaan,
om het kappen te stoppen.

Het gaat niet meer om
het zoeken van een gekapte boom.

of het zien van een boom
met een satelliet,

in een gebied dat gekapt is.

Het gaat om real-time tussenkomst.

Ik zei dat het de goedkoopste
en snelste manier was,

maar in de praktijk lukte het niet,
zoals je net zag.

Dus toch niet zo goedkoop.

Als echter de apparaten in de bomen
gsm's zouden zijn,

zou het heel goedkoop kunnen.

Gsm's worden jaarlijks
met honderden miljoenen weggegooid.

Honderden miljoenen alleen al is de V.S.

De rest van de wereld niet meegerekend,
wat wel zou moeten.

Eigenlijk zijn gsm's geweldig.

Ze zitten vol sensoren.

Ze horen de bosgeluiden.

We moeten ze wel beschermen.

We moeten ze in dit doosje stoppen,

en ze hebben stroom nodig.

Dat was een van de grootste uitdagingen,

want een gsm van stroom voorzien
onder een bladerdak,

überhaupt zonne-energie
onder een bladerdak,

was tot nu toe een probleem.

Dit hier is een uniek
zonnepaneelontwerp,

dat in elkaar is gezet met hergebruikte
bijproducten uit de industrie.

Deze stroken waren restmateriaal.

Dit ben ik, die alles in elkaar zet

in de garage van mijn ouders.

Nog bedankt dat ik die mocht gebruiken.

Hier zie je zo'n apparaat in een boom.

Je ziet hier dat het goed verstopt zit

in het bladerdak, van een afstand.

Belangrijk, want hoewel ze

kettingzagen horen
tot op een kilometer afstand,

zodat je drie vierkante kilometer
kunt controleren,

als iemand het wegneemt,
is het gebied onbeschermd.

Werkt dat echt?

Om dat te testen,
ging het mee terug naar Indonesië.

Naar een andere plek,

naar een ander gibbonreservaat

dat elke dag werd bedreigd door houtkap.

Al op de tweede dag
werden zaaggeluiden opgepikt.

We kregen gelijk een alarmmelding,

via een e-mail op mijn gsm.

We hadden net een boom beklommen
en iedereen was net beneden.

Ze stonden allemaal een sigaret te roken

en toen kreeg ik een e-mail;
iedereen werd stil.

Inderdaad hoorde je de kettingzaag

heel ver op de achtergrond,

maar niemand had het tot dan toe gemerkt.

Toen gingen we eropaf
om de houtkappers te laten stoppen.

Ik was nogal zenuwachtig.

Hier waren we net aangekomen
op de plek waar de houtkappers waren.

Hier zie je het moment
waarop ik spijt krijg

van de hele onderneming.

Ik weet niet wat er
aan de andere kant is.

Die man is veel moediger dan ik.

Maar hij ging verder,
dus ik moest wel.

Toen we eenmaal de heuvel over waren,

betrapten we de houtkappers op heterdaad.

Het was zo'n verrassing --

ze waren nooit eerder onderbroken --

en zij waren zo onder de indruk

dat ze niet meer terug zijn gekomen,
hoorden we.

Het waren prima kerels.

Ze lieten ons zien hoe het gaat.

We raakten overtuigd dat,

wanneer je gelijk verschijnt
en de mensen stopt,

dat voldoende werkt als afschrikmiddel
en ze komen niet meer terug.

Dus --

(Applaus) Dank je wel.

Het ging van mond-tot-mond
omdat we het veel mensen vertelden,

en toen voltrok zich iets bijzonders.

Mensen uit de hele wereld
gingen ons mailen en bellen.

We zagen dat mensen uit heel Azië,

mensen uit heel Afrika en Zuid-Amerika,

zeiden dat ze het
ook wel konden gebruiken,

en het belangrijkste was

dat we erachter kwamen,
dat het niet bijzonder was,

dat je in het bos
goede ontvangst hebt met je gsm.

Niets bijzonders, zei men.

Vooral aan de bosranden,
die het kwetsbaarst zijn.

Toen gebeurde iets geweldigs.

Men ging ons zijn oude mobieltjes sturen.

We hebben nu een systeem

waar we grondpersoneel gebruiken,
mensen die er al zijn,

die de bestaande verbinding
kunnen verbeteren.

We gebruiken oude gsm's
die opgestuurd worden

door mensen uit de hele wereld

die hun gsm een nuttig
tweede leven willen geven.

Als de rest van het apparaat
ook wordt hergebruikt,

dan denken we dat het
compleet opgewaardeerd is.

Dit is dus niet gedaan
met iets hightechs.

Het is gedaan met wat er al was

en ik weet zeker dat er,
los van gsm's,

altijd genoeg voorhanden zal zijn

om dit soort dingen mee te bouwen

die effectief kunnen zijn
in een nieuwe context.

Dank je wel.

(Applaus)