Thế nào là vô hình? Nhiều hơn bạn tưởng - John Lloyd

Xem đầy đủ bài tại ed.ted.com http://ed.ted.com/lessons/what-s-invisible-more-than-you-think-john-lloyd

Lực hấp dẫn. Các vì sao trong ngày. Ý nghĩ. Gen con người. Thời gian. Nguyên tử. Phần lớn mọi thứ trên thế giới đều không thể thấy được. Một video hoạt hình của John Lloyd từ buổi TEDTalk từ năm 2009 sẽ khiến bạn tự hỏi tầm hiểu biết của bản thân.

Bài nói bởi John Lloyd, vẽ bởi Cognitive Media.

(Nhạc rạp xiếc)

[Lễ hội Ted và Edl]

[Phát minh về sự vô hình của John Lloyd]

[Dựa trên TEDTalk
của John Lloyd năm 2009]

June Cohen: Diễn giả tiếp theo
đã dành toàn bộ cuộc đời mình

tìm ra điều tuyệt vời đó.

Xin chào đón John Lloyd.

(vỗ tay)

[Hội trường gương]

Câu hỏi được đặt ra:
"Thế nào là vô hình?"

Thật sự có nhiều điều vô hình
hơn chúng ta nghĩ.

Mọi thứ tôi nói, mọi thứ có nghĩa

Ngoại trừ mọi thứ, và ngoại trừ vật chất.

Chúng ta thấy được vấn đề

nhưng không thấy "chuyện gì đang xảy ra?".

Ta có thể nhìn thấy các hành tinh
nhưng ta không thể thấy cái tách chúng ra.

hay cái gì đã gắn kết chúng lại.

Với vật chất hay con người,
chúng ta chỉ thấy bề nổi của nó.

Ta không thể xem bên trong ,
ta không thấy bên trong con người,

ít nhất là không dễ dàng.

Chúng ta càng nhìn gần,
mọi thứ lại càng biến mất.

Thực tế là, nếu bạn
nhìn thật gần vào một vật,

nếu bạn quan sát kĩ
kết cấu cơ bản của vật chất,

thực sự chả có gì ở đó cả.

Electron biến mất trong chớp nhoáng,
và chỉ còn lại năng lượng.

Một điều thú vị về sự vô hình chính là,

điều gì ta không thấy
thì không thể hiểu được.

Trọng lực là thứ chúng ta không thể thấy,
và cũng không thể hiểu.

Trọng lực là thứ khó hiểu nhất
trong bốn lực cơ bản,

và là lực yếu nhất

không ai thực sự biết nó là gì
hay tại sao nó tồn tại.

Để giải thích giá trị của trọng lực,
Issac Newton - nhà khoa học vĩ đại nhất,

ông ấy đã nghĩ rằng
Chúa đã đến Trái Đất

để vận hành các đòn bẩy của lực hấp dẫn

Đó là cách ông ấy nghĩ về
sứ mệnh của Ngài.

Vậy, người sáng dạ cũng có thể sai về nó,
tôi đoán thế.

(Tiếng cười)

Nhận thức. Tôi thấy mặt của bạn nhưng
không biết bạn đang nghĩ gì.

Nó không tuyệt sao?

Thật tuyệt diệu khi ta
không thể đọc suy nghĩ của nhau

khi chúng ta chạm vào nhau,
ngửi hay liếm nhau

nếu ta đủ thân,

nhưng ta vẫn không thể nào
đọc được ý nghĩ đối phương.

Tôi lấy đó làm lạ.

Trong tín ngưỡng Sufi,
một tôn giáo tuyệt vời vùng Trung Đông

được cho là nguồn gốc của mọi tôn giáo,

các bậc thầy Sufi đều là nhà ngoại cảm,
họ nói vậy,

nhưng bài tập luyện cách cảm chính của họ

là gửi đi những tín hiệu mạnh mẽ
mà những người khác không cảm được.

Vậy nên ta không nghĩ nó tồn tại;
các bậc thầy Sufi đang áp dụng lên ta.

Nhân tiện bàn về ý thức
và trí thông minh nhân tạo,

trí thông minh nhân tạo giống như
nghiên cứu về ý thức,

chẳng đi tới đâu, chúng ta không biết
nguyên lý của nó.

Họ chưa tạo ra được
trí thông minh nhân tạo,

thậm chí còn chưa tạo được
sự ngu si nhân tạo nữa.

(cười)

Các định luật vật lý: vô hình,
bất diệt, toàn tại, toàn năng.

Có gợi nhớ bạn đến người nào không?

Thú vị.

Tôi không phải người duy vật,
tôi là người theo thuyết phi vật chất.

Tôi phát hiện ra một từ mới rất hữu dụng
- thuyết vô thần

Đúng chứ?
Tôi là kẻ bất ngộ đạo.

[Chúa?]

Tôi từ chối trả lời câu hỏi
Chúa có tồn tại hay không

đến khi những thuật ngữ ấy
được giải thích rõ ràng.

Một thứ mà ta
không thấy được nữa là bộ gen người.

Và điều này trở nên khác thường hơn,

vì khoảng 20 năm trước
khi người ta bắt đầu nghiên cứu kỹ gen,

người ta nghĩ rằng có khoảng

khoảng 100,000 gien.

Kể từ đó, mỗi năm,
con số này lại giảm đi.

Bây giờ chúng ta chỉ nghĩ
có khoảng 20,000 gen trong bộ gen người.

Thật lạ vì

lúa được biết có đến 38,000 gen.

Khoai tây có 48 nhiễm sắc thể,
nhiều hơn người 2 cái

và bằng số nhiễm sắc thể của khỉ đột.

(cười)

Bạn không thể thấy những thứ này,
nhưng chúng lại rất kỳ lạ.

Những vì sao xuất hiện ban ngày,
tôi luôn nghĩ nó thật tuyệt.

Vũ trụ biến mất.

Càng sáng thì bạn thấy càng ít.

Thời gian.
Không ai thấy được thời gian.

Tôi không rõ các bạn biết không.

Một phong trào lớn trong vật lý hiện đại

cho rằng thời gian không tồn tại,

bởi nó quá bất tiện để tính toán số liệu.

Sẽ dễ hơn rất nhiều
nếu nó không tồn tại.

Rõ ràng bạn không thể
thấy trước tương lai,

và bạn cũng không thể thấy quá khứ,
trừ những hồi ức.

Một điều thú vị về quá khứ

là bạn không thể nào thấy được.

Vài ngày trước, con trai tôi hỏi,

"Bố ơi! Bố nhớ con thế nào
hồi hai tuổi không?"

"Có"

Nhóc hỏi:
"Sao con không?"

Rất phi thường, nhỉ?

Bạn không thể nhớ được điều gì đã xảy ra
trước khi bạn 2,3 tuổi.

Đó là tin tốt cho những nhà tâm lý học,
vì lẽ bạn nhớ thì họ sẽ thất nghiệp mất!

Đó là nơi tất cả mọi điều xảy ra

(cười)

đã tạo nên con người bạn.

Một điều nữa ta không thấy
là cái chúng ta đang bám lấy.

Thật hấp dẫn.

Có thể một vài người đã biết,
rằng các tế bào liên tục thay mới.

Da bong tróc, tóc mọc dài, cả móng tay,
đại loại vậy

nhưng tất cả tế bào trong cơ thể
đều thay mới ở thời điểm nào đó.

Vị giác - khoảng chục ngày một lần.

Gan và các nội tạng thì lâu hơn một chút.

Cột sống thì mất một vài năm.

Nhưng qua bảy năm, không còn
một tế bào nào trong cơ thể bạn

vẫn còn ở đó từ bảy năm trước.

Câu hỏi đặt ra:
Chúng ta là ai? Chúng ta là cái gì?

Chúng ta bám lấy cái gì?

Cái gì mới thực sự là "ta"?

Nguyên tử, không thể thấy.
Sẽ không ai có thể thấy.

Chúng nhỏ hơn cả bước sóng ánh sáng.

Khí ga, không thể thấy nó.

Lý thú. Vừa có người nhắc tới năm 1600.

Ga được phát kiến vào năm 1600
bởi một nhà hóa học tên Van Helmont.

Nó được cho là cái tên hay nhất được đặt.

Khá là hay. Ông ấy còn sáng tạo ra
từ "blas", nghĩa là bức xạ thiên thể.

Đáng tiếc là không đi tới đâu.

(cười)

Nhưng thế là tốt rồi.

Ánh sáng, bạn không thể thấy ánh sáng.

Khi trời tối, trong chân không.

Nếu một người chiếu một tia sáng

ngang qua bạn, bạn sẽ không thấy nó.

Hơi chuyên môn, một số nhà vật lý
sẽ bất đồng với điều này.

Kì lạ rằng bạn không thấy tia sáng,

chỉ thấy được vật chúng chiếu.

Điện, không thể thấy chúng.

Đừng nghe ai nói họ hiểu hết điện,
họ không biết đâu.

Không ai biết nó là cái gì.

(Tiếng cười)

Bạn có lẽ cho rằng các electron
trong dây điện di chuyển tức khắc

trong dây dẫn, với vận tốc ánh sáng,
đúng không,

Khi bạn bật đèn lên, không phải như vậy.

Electron va chạm trong dây dẫn,

với tốc độ phết mật ong, họ nói vậy.

Thiên hà -- có tới hàng trăm triệu

được ước tính trong vũ trụ.
Hàng trăm triệu.

Ta có thể thấy bao nhiêu?

Năm. Năm trong tổng số hàng trăm triệu
thiên hà, với mắt thường.

Và một trong số đó khá khó để thấy,
trừ khi mắt bạn rất tốt.

Sóng vô tuyến.
Lại thêm một cái nữa.

Heinrich Hertz, khi ông tìm ra
sóng vô tuyến, vào năm 1887,

Ông gọi nó là sóng radio vì
chúng phát ra bức xạ.

Có người nói với ông,
"Chúng để làm gì hả Heinrich?

Cái sóng radio mà ông tìm ra
có tác dụng gì chứ?"

Và ông nói, "Thì, tôi không rõ,

nhưng có lẽ sau này ai đó
sẽ tìm ra cách dùng."

Thứ vô hình lớn nhất là cái ta chưa biết.

Không tưởng tượng được chúng ta lại biết
ít tới vậy.

Thomas Edison từng nói,

"Chúng ta còn không biết tới
một phần triệu của mọi thứ."

Và tôi đã đưa ra kết luận --

bởi bạn sẽ hỏi một câu khác:
"Vậy còn gì ta không thấy nữa?"

Vấn đề, hầu hết ta đều vậy.
Vấn đề là gì?

Kết luận những gì tôi rút ra

là hai câu thực sự đáng hỏi.

"Vì sao ta tồn tại?",

và "Chúng ta nên làm gì khi còn tồn tại?"

Để giúp bạn trả lời, tôi sẽ để lại đây lời
từ hai nhà triết học vĩ đại,

có lẽ là hai người vĩ đại nhất
của thế kỉ 20.

Một là nhà toán học kiêm kỹ sư,
và một là nhà thơ.

Người đầu tiên là Ludwig Wittgenstein,

đã nói, "Tôi cũng không rõ sao ta tồn tại,

nhưng tôi chắc chắn rằng không phải
để chúng ta tận hưởng."

(cười)

Một lão khốn nạn yêu đời, nhỉ?

(cười)

Thứ hai và cũng là cuối cùng,
W.H. Auden, một trong số nhà thơ tôi mến,

đã nói, "Chúng ta có mặt trên Trái Đất
để giúp đỡ mọi người.

Còn mọi người tồn tại vì cái gì,
tôi cũng không rõ."

(cười)

(vỗ tay)

(Nhạc rạp xiếc)

[Lấy ảnh lưu niệm tại đây!]

[Hành trình về miền chưa biết!]

(Nhạc rạp xiếc)