Return to Video

Baledeki en zor hareketin ardındaki fizik - Arleen Sugano

  • 0:07 - 0:09
    "Kuğu Gölü"nün üçüncü perdesinde,
  • 0:09 - 0:14
    Siyah Kuğu sonu gelmez görünen
    bir dizi dönüşü başarıyla tamamlar.
  • 0:14 - 0:17
    "Point"teki tek ayağı üzerinde
    inip kalkarak
  • 0:17 - 0:23
    kendi etrafında döner,
    döner ve döner, 32 kere.
  • 0:23 - 0:25
    Bu, baledeki en zor sekanslardan biridir
  • 0:25 - 0:27
    ve o otuz saniye boyunca
  • 0:27 - 0:31
    Siyah Kuğu, sürekli hareket hâlinde
    olan bir "topaç insan" gibidir.
  • 0:31 - 0:34
    Bu olağanüstü dönüşlere
    "fouetté"ler denir,
  • 0:34 - 0:36
    Fransızca'da çırpılmış
    anlamına gelir,
  • 0:36 - 0:40
    dansçının durmadan hızla dönme
    yeteneğini betimler.
  • 0:40 - 0:44
    Peki fouetté'ye şaşırırken bu olayın
    fiziğini de çözebilir miyiz?
  • 0:44 - 0:49
    Dansçı fouetté'ye ayağını itip
    dönme momenti sağlayarak başlar.
  • 0:49 - 0:52
    Ama zor kısmı dönmeyi sürdürmektir.
  • 0:52 - 0:53
    Döndükçe,
  • 0:53 - 0:56
    point ayakkabısı ve yer arasındaki
  • 0:56 - 0:58
    ve kısmen vücuduyla hava
    arasındaki sürtünme,
  • 0:58 - 1:00
    momentini azaltır.
  • 1:00 - 1:02
    Peki öyleyse dönmeye nasıl
    devam ediyor?
  • 1:02 - 1:03
    Her dönüş arasında,
  • 1:03 - 1:07
    dansçı bir an için durur
    ve seyirciye döner.
  • 1:07 - 1:09
    Destekleyen ayağı düzleşir
  • 1:09 - 1:12
    ve tekrar point'e yükselirken döner,
  • 1:12 - 1:14
    ayağıyla yere basarak
  • 1:14 - 1:17
    küçük bir miktar
    yeni dönme momenti yaratır.
  • 1:17 - 1:21
    Aynı zamanda kolları da dengesini
    korumak için açılır.
  • 1:21 - 1:26
    Dönüşler ağırlık merkezi sabit
    kaldığında en etkilidir
  • 1:26 - 1:27
    ve yetenekli bir dansçı
  • 1:27 - 1:30
    bu süreçte dönme aksını dik tutabilir.
  • 1:30 - 1:33
    Açılmış kollar ve dönme momenti
    sağlayan ayak
  • 1:33 - 1:35
    fouetté'nin sürdürülmesini sağlar.
  • 1:35 - 1:39
    Ama anlık duraklamayı fark
    etmememizin asıl sırrı ve nedeni
  • 1:39 - 1:42
    diğer ayağın hareketinin
    hiç durmamasıdır.
  • 1:42 - 1:44
    Anlık duraklaması sırasında,
  • 1:44 - 1:48
    dansçının havadaki bacağı
    önden yana doğru giderek düzleşir,
  • 1:48 - 1:51
    sonra tekrar dizine doğru kıvrılır.
  • 1:51 - 1:53
    Bu bacak harekette kalarak
  • 1:53 - 1:56
    dönüşün momentinin bir kısmını depolar.
  • 1:56 - 1:59
    Bacak tekrar vücuda çekildiğinde
  • 1:59 - 2:02
    depolanmış olan moment tekrar
    dansçının gövdesine aktarılır
  • 2:02 - 2:06
    ve dansçı tekrar point'e yükseldiğinde
    ona itici bir kuvvet sağlar.
  • 2:06 - 2:10
    Balerin her dönüşle bacağını
    uzatıp geri çektikçe
  • 2:10 - 2:14
    moment bacak ve gövde
    arasında gidip gelir,
  • 2:14 - 2:16
    balerini hareket hâlinde tutar.
  • 2:16 - 2:18
    Gerçekten hünerli bir balerin, iki yolla
  • 2:18 - 2:22
    her bacak uzatıştan birden
    fazla dönüş çıkarabilir.
  • 2:22 - 2:25
    Birincisi, bacağını daha erken uzatabilir.
  • 2:25 - 2:28
    Bacak ne kadar uzun süre uzatılırsa
    o kadar çok moment depolar
  • 2:28 - 2:32
    ve dize tekrar çekildiğinde o kadar
    çok momenti gövdeye aktarabilir.
  • 2:32 - 2:34
    Daha fazla açısal moment,
  • 2:34 - 2:37
    dansçının sürtünmeyle kaybedilen
    momenti yenilemeden
  • 2:37 - 2:39
    daha çok dönüş yapabileceği
    anlamına gelir.
  • 2:39 - 2:41
    Dansçı için bir diğer seçenek de
  • 2:41 - 2:43
    pointe döndüğünde
  • 2:43 - 2:46
    kol veya bacaklarını gövdesine
    daha çok çekmektir.
  • 2:46 - 2:47
    Peki bu nasıl işe yarıyor?
  • 2:47 - 2:49
    Baledeki her diğer dönüş gibi
  • 2:49 - 2:51
    fouetté de açısal momentle yönetilir,
  • 2:51 - 2:57
    bu da dansçının açısal hızı çarpı
    rotasyonel eylemsizliğidir
  • 2:57 - 2:59
    ve sürtünmeyle kaybedilen dışında,
  • 2:59 - 3:03
    açısal moment dansçı point'teyken
    sabit kalmak zorundadır.
  • 3:03 - 3:07
    Buna açısal momentin korunumu denir.
  • 3:07 - 3:09
    Rotasyonel eylemsizlik
  • 3:09 - 3:13
    vücudun dönme hareketine karşı
    gösterdiği direnç olarak düşünülebilir.
  • 3:13 - 3:18
    Daha fazla kütle dönme ekseninden
    daha uzağa dağıtıldıkça artar,
  • 3:18 - 3:23
    kütle dönme eksenine
    yakınlaştıkça da azalır.
  • 3:23 - 3:25
    Öyleyse dansçı kollarını vücuduna
    yaklaştırdıkça
  • 3:25 - 3:28
    rotasyonel eylemsizliği azalır.
  • 3:28 - 3:30
    Dolayısıyla açısal momenti korumak için
  • 3:30 - 3:33
    açısal hızı, yani dönme hızı
  • 3:33 - 3:34
    artmak zorundadır.
  • 3:34 - 3:36
    Bu da, depolanan aynı miktarda momentle
  • 3:36 - 3:39
    dansçının birden çok dönüş
    yapmasını mümkün kılar.
  • 3:39 - 3:42
    Muhtemelen buz patencileri aynı
    şeyi yaparken görmüşsünüzdür,
  • 3:42 - 3:46
    kollarını ve bacaklarını kendilerine
    çekerek gitgide daha hızlı dönerler.
  • 3:46 - 3:50
    Tchaikovsky'nin balesinde, Siyah Kuğu
    büyücü bir kadındır
  • 3:50 - 3:55
    ve 32 büyüleyici fouetté'si neredeyse
    doğaüstü gözükmektedir.
  • 3:55 - 3:58
    Ama onları mümkün kılan büyü değil,
  • 3:58 - 3:59
    fiziktir.
Title:
Baledeki en zor hareketin ardındaki fizik - Arleen Sugano
Speaker:
Arleen Sugano
Description:

Tüm dersi izleyin: http://ed.ted.com/lessons/the-physics-of-the-hardest-move-in-ballet-arleen-sugano

"Kuğu Gölü"nün üçüncü perdesinde, Siyah Kuğu sonu gelmez görünen bir dizi dönüşü başarıyla tamamlar, "point"teki tek ayağı üzerinde inip kalkarak kendi etrafında döner, döner ve döner...otuz iki kere. Bu hareket (fouetté ) nasıl mümkün olabilir? Arleen Sugano bu ünlü bale hareketindeki fiziği ortaya çıkarıyor.

Ders: Arleen Sugano, Animasyon: Dancing Line Productions.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:17

Turkish subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.