Phép viễn di có thật không? - Emma Bryce

Xem bài học đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/is-telekinesis-real-emma-bryce

Phép viễn di, khả năng điều khiển vật thể chỉ bằng ý nghĩ, là một quyền năng mà chỉ một số nhân vật hư cấu điển hình sở hữu, bao gồm Neo, Yoda, và tất nhiên, cả Carrie nữa. Nhưng việc điều khiển bằng ý nghĩ này liệu có thể có trong cuộc sống thực? Cùng xem Emma Bryce giải thích phép viễn di bằng phương pháp khoa học.

Bài giảng của Emma Bryce, hoạt hoạ bởi Delphine Burrus.

Khi nhân vật hư cấu khét tiếng

Carrie White, làm hội trường khiêu vũ
của trường trung học bốc cháy

và gieo rắc nỗi sợ hãi
khắp thị trấn,

cô đã sử dụng phép viễn di

khả năng điều khiển
đồ vật bằng ý nghĩ.

Dù Carrie chỉ là bộ phim
dựa trên một câu chuyện hư cấu

thì niềm tin vào phép viễn di
lại không hoàn toàn do tưởng tượng.

Hàng thế kỷ qua, con người cho rằng
mình thực sự có năng lực

điều khiển các sự vật
chỉ bằng ý nghĩ.

Bay lên, mở cửa khi muốn
và bẻ cong thìa

là những ví dụ hấp dẫn.

Nó xảy ra trong phim Matrix khi Neo
đóng băng các viên đạn giữa không trung,

đó là kĩ năng mà Yoda
đã rèn luyện thành thục.

Nhưng liệu khả năng này có thật

hay chỉ là hư cấu
như Carrie, Yoda và Neo?

Để tìm hiểu, ta cần phải đánh giá
các yếu tố của phép viễn di

dưới góc nhìn khoa học
bằng các phương pháp khoa học.

Phép viễn di là một phần của
ngành Cận tâm lý học,

nơi người ta nghiên cứu
các hiện tượng tâm linh.

Các nhà cận tâm lý học cho rằng
những gì họ làm là khoa học,

nhưng những người khác
thì không đồng ý.

Hãy bắt đầu
với một vài quan sát cơ bản.

Quan sát số 1:

Trong khi có vô số giai thoại
ngoài kia về phép viễn di,

lại không có chứng cứ khoa học nào
khẳng định nó tồn tại;

chưa có nghiên cứu nào được thực hiện
theo phương pháp khoa học

và lặp lại trong phòng thí nghiệm
để chứng minh rằng nó có thật.

Những năm 1930, cha đẻ của ngành
cận tâm lý học, Joseph Banks Rhine,

đã thử nghiệm trong phòng thí nghiệm,
sử dụng phép viễn di

để làm xúc xắc lăn theo cách
mà họ muốn.

Nhưng sau đó, các nhà khoa học không thể
lặp lại kết quả này

và nó trở thành một vấn đề

vì tái lập kết quả
là cốt lõi của việc chứng minh.

Bên cạnh các nhà khoa học,

cũng có vô số người tự xưng
có năng lực viễn di

nhưng tất cả chỉ là những kẻ lừa đảo

hoặc không thể thực hiện trong môi trường
không kiểm soát,

cho thấy rằng họ đã thao túng
tình hình để đạt được kết quả mong muốn.

Ngày nay, nhiều tổ chức
treo thưởng cao cho ai

có thể chứng minh khả năng tâm
linh, như phép viễn di, là có thật.

Nhưng những giải thưởng này
vẫn còn vô chủ.

Quan sát số 2:

Khi tìm hiểu về phép viễn di

không có sự nhất trí về
thứ được đo chính xác là gì.

Có chăng là sóng não mạnh
như của Yoda ư?

Không có sự nhất trí, khó có thể áp dụng
một tiêu chuẩn nghiên cứu

để kiểm tra tính hợp lệ
của các ý tưởng,

điều cần thiết đối với
mọi loại khoa học khác.

Quan sát số 3:

Mục đích của khoa học là
khám khá những bí ẩn

trong lịch sử nghiên cứu khoa học

chắc chắn từng xảy ra
trường hợp

những phát hiện mới đi ngược lại với
những thuyết khoa học trước đó

thậm chí làm đảo lộn
toàn bộ các ngành khoa học.

Những phát minh này
phải được chứng minh cực kì cẩn thận

để đập tan mọi nghi ngờ.

Trong trường hợp của
phép viễn di,

ý tưởng này chống lại
nền khoa học sẵn có,

nhưng lại thiếu
bằng chứng thuyết phục.

Thế giới của ta được kiểm soát và
lý giải bởi các định luật vật lý,

một trong những định luật này nói rằng
sóng não không thể điều khiển vật thể

vì chúng không những
không đủ mạnh mà còn không đủ xa

để tác động tới bất cứ
thứ gì bên ngoài hộp sọ.

Vật lý cũng nói rằng lực duy nhất có thể
tác động lên vật thể từ xa

là lực từ tính và lực hấp dẫn.

Có lẽ điều gần nhất tới phép viễn di
mà khoa học có thể giải thích

là việc sử dụng suy nghĩ
để điều khiển cánh tay robot.

Trong bộ não của bệnh nhân đột quỵ
không thể cử động,

các nhà nghiên cứu cấy ghép những
sợi nhỏ vào vùng kiểm soát chuyển động

rồi hướng dẫn bệnh nhân tập trung
di chuyển cánh tay robot,

như một phần thân thể của mình.

Đó là một điều đáng kinh ngạc
nhưng không phải phép viễn di.

Suy nghĩ của bệnh nhân không phải
là vật thể mơ hồ.

Chúng là các tín hiệu não đo lường được,
truyền qua các sợi dây tới robot.

Khoa học có thể chứng minh, kiểm tra
và giải thích các chuyển động,

và đó là cách chứng minh
sự tồn tại của điều khiển bằng suy nghĩ.

Khoa học là một quá trình tích lũy

các bằng chứng để ủng hộ hoặc
chống lại một ý tưởng nào đó.

Sau khi thu thập bằng chứng,

ta sẽ thấy toà tháp nào là cao nhất,

trong trường hợp của phép viễn di

toà tháp này
không thể chứng minh rằng nó tồn tại.

Vài người cho rằng hiện tượng thần bí này
không thuộc phạm trù khoa học,

vậy cũng tốt thôi.

Như vậy thì, phép viễn di trở thành
vấn đề về niềm tin cá nhân.

Nếu một vấn đề không thể được
xem xét một cách khoa học,

nó không thể được miêu tả
như một vấn đề khoa học.

Vậy kết quả điều tra của chúng ta

cho thấy rằng
dù rất muốn tin rằng

năng lực thực sự ở trong ta,

trường hợp của phép viễn di
vẫn còn thiếu thuyết phục.

Xin lỗi Neo, Carrie và Yoda.

Kỹ năng của các bạn gây sững sờ

nhưng cho tới lúc này,
chúng mới chỉ thuộc về phim ảnh.