0:00:06.930,0:00:09.202
Khi nhân vật hư cấu khét tiếng

0:00:09.202,0:00:13.315
Carrie White, làm hội trường khiêu vũ [br]của trường trung học bốc cháy

0:00:13.315,0:00:15.498
và gieo rắc nỗi sợ hãi[br]khắp thị trấn,

0:00:15.498,0:00:18.635
cô đã sử dụng phép viễn di

0:00:18.635,0:00:24.868
khả năng điều khiển[br]đồ vật bằng ý nghĩ.

0:00:24.868,0:00:28.857
Dù Carrie chỉ là bộ phim [br]dựa trên một câu chuyện hư cấu

0:00:28.857,0:00:32.754
thì niềm tin vào phép viễn di [br]lại không hoàn toàn do tưởng tượng.

0:00:32.754,0:00:36.529
Hàng thế kỷ qua, con người cho rằng[br]mình thực sự có năng lực

0:00:36.529,0:00:40.712
điều khiển các sự vật [br]chỉ bằng ý nghĩ.

0:00:40.712,0:00:44.744
Bay lên, mở cửa khi muốn [br]và bẻ cong thìa

0:00:44.744,0:00:46.937
là những ví dụ hấp dẫn.

0:00:46.937,0:00:51.097
Nó xảy ra trong phim Matrix khi Neo [br]đóng băng các viên đạn giữa không trung,

0:00:51.097,0:00:54.273
đó là kĩ năng mà Yoda[br]đã rèn luyện thành thục.

0:00:54.273,0:00:56.125
Nhưng liệu khả năng này có thật

0:00:56.125,0:01:00.904
hay chỉ là hư cấu [br]như Carrie, Yoda và Neo?

0:01:00.904,0:01:04.304
Để tìm hiểu, ta cần phải đánh giá [br]các yếu tố của phép viễn di

0:01:04.304,0:01:08.477
dưới góc nhìn khoa học[br]bằng các phương pháp khoa học.

0:01:08.477,0:01:12.286
Phép viễn di là một phần của[br]ngành Cận tâm lý học,

0:01:12.286,0:01:15.120
nơi người ta nghiên cứu[br]các hiện tượng tâm linh.

0:01:15.120,0:01:18.514
Các nhà cận tâm lý học cho rằng [br]những gì họ làm là khoa học,

0:01:18.514,0:01:20.974
nhưng những người khác [br]thì không đồng ý.

0:01:20.974,0:01:23.461
Hãy bắt đầu [br]với một vài quan sát cơ bản.

0:01:23.461,0:01:25.282
Quan sát số 1:

0:01:25.282,0:01:28.620
Trong khi có vô số giai thoại[br]ngoài kia về phép viễn di,

0:01:28.620,0:01:31.569
lại không có chứng cứ khoa học nào [br]khẳng định nó tồn tại;

0:01:31.569,0:01:34.735
chưa có nghiên cứu nào được thực hiện [br]theo phương pháp khoa học

0:01:34.735,0:01:38.903
và lặp lại trong phòng thí nghiệm [br]để chứng minh rằng nó có thật.

0:01:38.903,0:01:43.871
Những năm 1930, cha đẻ của ngành [br]cận tâm lý học, Joseph Banks Rhine,

0:01:43.871,0:01:47.169
đã thử nghiệm trong phòng thí nghiệm,[br]sử dụng phép viễn di

0:01:47.169,0:01:50.264
để làm xúc xắc lăn theo cách[br]mà họ muốn.

0:01:50.264,0:01:53.708
Nhưng sau đó, các nhà khoa học không thể [br]lặp lại kết quả này

0:01:53.708,0:01:55.526
và nó trở thành một vấn đề

0:01:55.526,0:01:58.237
vì tái lập kết quả[br]là cốt lõi của việc chứng minh.

0:01:58.237,0:01:59.688
Bên cạnh các nhà khoa học,

0:01:59.688,0:02:02.970
cũng có vô số người tự xưng [br]có năng lực viễn di

0:02:02.970,0:02:06.347
nhưng tất cả chỉ là những kẻ lừa đảo

0:02:06.347,0:02:10.492
hoặc không thể thực hiện trong môi trường[br]không kiểm soát,

0:02:10.492,0:02:15.256
cho thấy rằng họ đã thao túng[br]tình hình để đạt được kết quả mong muốn.

0:02:15.256,0:02:20.231
Ngày nay, nhiều tổ chức[br]treo thưởng cao cho ai

0:02:20.231,0:02:26.153
có thể chứng minh khả năng tâm[br]linh, như phép viễn di, là có thật.

0:02:26.153,0:02:29.024
Nhưng những giải thưởng này [br]vẫn còn vô chủ.

0:02:29.024,0:02:30.659
Quan sát số 2:

0:02:30.659,0:02:32.401
Khi tìm hiểu về phép viễn di

0:02:32.401,0:02:36.541
không có sự nhất trí về [br]thứ được đo chính xác là gì.

0:02:36.541,0:02:40.026
Có chăng là sóng não mạnh [br]như của Yoda ư?

0:02:40.026,0:02:43.996
Không có sự nhất trí, khó có thể áp dụng [br]một tiêu chuẩn nghiên cứu

0:02:43.996,0:02:46.759
để kiểm tra tính hợp lệ [br]của các ý tưởng,

0:02:46.759,0:02:49.401
điều cần thiết đối với[br]mọi loại khoa học khác.

0:02:49.401,0:02:50.921
Quan sát số 3:

0:02:50.921,0:02:54.025
Mục đích của khoa học là [br]khám khá những bí ẩn

0:02:54.025,0:02:55.982
trong lịch sử nghiên cứu khoa học

0:02:55.982,0:02:57.806
chắc chắn từng xảy ra[br]trường hợp

0:02:57.806,0:03:01.391
những phát hiện mới đi ngược lại với[br]những thuyết khoa học trước đó

0:03:01.391,0:03:04.414
thậm chí làm đảo lộn[br]toàn bộ các ngành khoa học.

0:03:04.414,0:03:07.668
Những phát minh này [br]phải được chứng minh cực kì cẩn thận

0:03:07.668,0:03:09.815
để đập tan mọi nghi ngờ.

0:03:09.815,0:03:11.717
Trong trường hợp của[br]phép viễn di,

0:03:11.717,0:03:14.270
ý tưởng này chống lại [br]nền khoa học sẵn có,

0:03:14.270,0:03:17.323
nhưng lại thiếu [br]bằng chứng thuyết phục.

0:03:17.323,0:03:21.130
Thế giới của ta được kiểm soát và[br]lý giải bởi các định luật vật lý,

0:03:21.130,0:03:25.305
một trong những định luật này nói rằng[br]sóng não không thể điều khiển vật thể

0:03:25.305,0:03:28.271
vì chúng không những [br]không đủ mạnh mà còn không đủ xa

0:03:28.271,0:03:31.795
để tác động tới bất cứ [br]thứ gì bên ngoài hộp sọ.

0:03:31.795,0:03:35.974
Vật lý cũng nói rằng lực duy nhất có thể [br]tác động lên vật thể từ xa

0:03:35.974,0:03:39.356
là lực từ tính và lực hấp dẫn.

0:03:39.356,0:03:43.280
Có lẽ điều gần nhất tới phép viễn di[br]mà khoa học có thể giải thích

0:03:43.280,0:03:47.255
là việc sử dụng suy nghĩ [br]để điều khiển cánh tay robot.

0:03:47.255,0:03:50.085
Trong bộ não của bệnh nhân đột quỵ [br]không thể cử động,

0:03:50.085,0:03:54.414
các nhà nghiên cứu cấy ghép những [br]sợi nhỏ vào vùng kiểm soát chuyển động

0:03:54.414,0:03:58.396
rồi hướng dẫn bệnh nhân tập trung[br]di chuyển cánh tay robot,

0:03:58.396,0:04:00.970
như một phần thân thể của mình.

0:04:00.970,0:04:04.480
Đó là một điều đáng kinh ngạc[br]nhưng không phải phép viễn di.

0:04:04.480,0:04:07.783
Suy nghĩ của bệnh nhân không phải[br]là vật thể mơ hồ.

0:04:07.783,0:04:12.517
Chúng là các tín hiệu não đo lường được, [br]truyền qua các sợi dây tới robot.

0:04:12.517,0:04:16.123
Khoa học có thể chứng minh, kiểm tra[br]và giải thích các chuyển động,

0:04:16.123,0:04:20.446
và đó là cách chứng minh[br]sự tồn tại của điều khiển bằng suy nghĩ.

0:04:20.446,0:04:22.942
Khoa học là một quá trình tích lũy

0:04:22.942,0:04:27.120
các bằng chứng để ủng hộ hoặc [br]chống lại một ý tưởng nào đó.

0:04:27.120,0:04:29.005
Sau khi thu thập bằng chứng,

0:04:29.005,0:04:31.035
ta sẽ thấy toà tháp nào là cao nhất,

0:04:31.035,0:04:33.026
trong trường hợp của phép viễn di[br]

0:04:33.026,0:04:35.917
toà tháp này [br]không thể chứng minh rằng nó tồn tại.

0:04:35.917,0:04:39.858
Vài người cho rằng hiện tượng thần bí này [br]không thuộc phạm trù khoa học,

0:04:39.858,0:04:41.277
vậy cũng tốt thôi.

0:04:41.277,0:04:44.937
Như vậy thì, phép viễn di trở thành[br]vấn đề về niềm tin cá nhân.

0:04:44.937,0:04:47.758
Nếu một vấn đề không thể được[br]xem xét một cách khoa học,

0:04:47.758,0:04:50.584
nó không thể được miêu tả[br]như một vấn đề khoa học.

0:04:50.584,0:04:52.560
Vậy kết quả điều tra của chúng ta

0:04:52.560,0:04:55.713
cho thấy rằng [br]dù rất muốn tin rằng

0:04:55.713,0:04:57.943
năng lực thực sự ở trong ta,

0:04:57.943,0:05:00.922
trường hợp của phép viễn di[br]vẫn còn thiếu thuyết phục.

0:05:00.922,0:05:03.000
Xin lỗi Neo, Carrie và Yoda.

0:05:03.000,0:05:05.066
Kỹ năng của các bạn gây sững sờ

0:05:05.066,0:05:08.156
nhưng cho tới lúc này, [br]chúng mới chỉ thuộc về phim ảnh.