Leymah Gbowee: Kızların içindeki zeka, tutku ve yüceliği ortaya çıkarmak
-
0:00 - 0:02Verdiğim konferanslarda
-
0:02 - 0:05bana sorulan sorular
-
0:05 - 0:07çoğunlukla
-
0:07 - 0:09nelerle mücadele ettiğim,
-
0:09 - 0:12hangi zorluklarla karşılaştığım ve
-
0:12 - 0:14pişmanlıklarım hakkında olur.
-
0:14 - 0:17Yıl 1998
-
0:17 - 0:19Dört çocuklu bekar bir anne olarak,
-
0:19 - 0:23sonuncunun doğumundan üç ay sonra
-
0:23 - 0:26yardımcı araştırmacı olarak
-
0:26 - 0:30bir iş buldum.
-
0:30 - 0:33Kuzey Liberya'ya gittim.
-
0:33 - 0:36Anlaşmam gereği
-
0:36 - 0:39köy bana bir lojman verdi.
-
0:39 - 0:42Lojmanı bir kız çocuğu annesi
-
0:42 - 0:44bir kadınla paylaşıyordum.
-
0:44 - 0:47Her nasılsa bu kız
-
0:47 - 0:49bütün köyün
-
0:49 - 0:51dokuzuncu sınıfa kadar okumayı başarmış
-
0:51 - 0:53tek kız çocuğuydu.
-
0:53 - 0:56Köyün neşe kaynağıydı.
-
0:56 - 0:59Köylü kadınlar kızın annesine sık sık
-
0:59 - 1:01"sen ve çocuğun
-
1:01 - 1:04yoksulluk içinde öleceksiniz" derdi.
-
1:04 - 1:07Köyde çalışarak geçen iki haftanın sonunda
-
1:07 - 1:09dönme vaktim gelmişti.
-
1:09 - 1:13Anne yanıma geldi ve
-
1:13 - 1:17"Leymah, ne olur kızımı da al" diye yalvardı.
-
1:17 - 1:19"Onun hemşire
-
1:19 - 1:22olmasını istiyorum"
-
1:22 - 1:26Ailemin yanında oturuyordum, beş parasızdım
-
1:26 - 1:29bu yüzden kızı alacak gücüm yoktu.
-
1:29 - 1:31Gözüm yaşlı,
-
1:31 - 1:34"Hayır" dedim.
-
1:34 - 1:36İki ay sonra
-
1:36 - 1:38yine iş gereği bir başka
-
1:38 - 1:40köye gittim.
-
1:40 - 1:44Köyün şefinin evinde kalmamı önerdiler.
-
1:44 - 1:47Köylü kadınların şefinin yanında
-
1:47 - 1:49küçük bir kız çocuğu vardı
-
1:49 - 1:51benim gibi açık kahve teni, kir pas içindeydi.
-
1:51 - 1:53Sabahtan akşama kadar don paça
-
1:53 - 1:55ortada dolanıyordu.
-
1:55 - 1:58Kadına "bu kim?" diye sordum.
-
1:58 - 2:00"Bu Wei" dedi.
-
2:00 - 2:03Adının anlamı domuz.
-
2:03 - 2:06Annesi onu doğururken ölmüş ve
-
2:06 - 2:09babasının kim olduğunu bilen yoktu.
-
2:09 - 2:12Küçük kız o iki hafta boyunca bana arkadaşlık etti.
-
2:12 - 2:14koynumda uyudu.
-
2:14 - 2:16ona eskiciden birkaç giysi ve
-
2:16 - 2:18hayatındaki ilk oyuncak bebeği aldım.
-
2:18 - 2:21Dönmeden önceki son gece
-
2:21 - 2:23odama geldi
-
2:23 - 2:25ve "Leymah, beni burda bırakma" dedi
-
2:25 - 2:27"Seninle gelmek istiyorum.
-
2:27 - 2:29Okula gitmek istiyorum."
-
2:29 - 2:32Beş parasız,
-
2:32 - 2:34ailemle yaşayan ben
-
2:34 - 2:36yine "hayır" dedim.
-
2:36 - 2:38İki ay sonra
-
2:38 - 2:41bu iki köy arasında yeniden savaş çıktı.
-
2:41 - 2:45Bugün bile o iki kıza
-
2:45 - 2:47ne olduğu hakkında en ufak fikrim yok.
-
2:47 - 2:51Zamanı hızla ilerletelim. 2004:
-
2:51 - 2:54Eylemlerimizin zirvesindeydik.
-
2:54 - 2:56Liberyanın Kadından sorumlu Bakanı beni aradı ve
-
2:56 - 2:59"Leymah, yanımda dokuz yaşında bir kız var
-
2:59 - 3:01onu yanına almanı istiyorum
-
3:01 - 3:03zira korumalı evlerimiz yok." dedi.
-
3:03 - 3:05O küçük kızın öyküsü de şöyleydi:
-
3:05 - 3:07Baba tarafından dedesi
-
3:07 - 3:09altı ay boyunca her gün
-
3:09 - 3:11kızın ırzına geçmiş.
-
3:11 - 3:14Geldiğinde karnı davul gibi şiş ve
-
3:14 - 3:16solgun bir haldeydi.
-
3:16 - 3:19İşte eve döndüğüm her gece soğuk zemine uzanırdım
-
3:19 - 3:21O da benim yanıma yatar ve
-
3:21 - 3:24"teyze, iyileşmek istiyorum,
-
3:24 - 3:27okula gitmek istiyorum" derdi.
-
3:27 - 3:292010:
-
3:29 - 3:32Genç bir kadın Başkan Sirleaf'ınkarşısında duruyor
-
3:32 - 3:34ve anne babaları savaşta ölünce
-
3:34 - 3:37kardeşleriyle neler yaşadıkları hakkında
-
3:37 - 3:40ifade veriyor.
-
3:40 - 3:4319 yaşında. Hayali üniversiteye gidebilmek ve
-
3:43 - 3:45kardeşlerine bakabilmek.
-
3:45 - 3:47Son derece atletik bir yapısı var.
-
3:47 - 3:49Ne yapıyor?
-
3:49 - 3:51Burs başvurusunda bulunuyor, spor bursu.
-
3:51 - 3:53Tam burs kazanıyor.
-
3:53 - 3:55Okula gitmek,
-
3:55 - 3:57eğitim almak hayali
-
3:57 - 3:59gerçeğe dönüşüyor.
-
3:59 - 4:02Okuldaki ilk günü.
-
4:02 - 4:04Burs programından sorumlu spor bölümü başkanı
-
4:04 - 4:06onu dersten alıp
-
4:06 - 4:08çalışma programını konuşmak için odasına çağırıyor.
-
4:08 - 4:10Sonraki üç yıl boyunca
-
4:10 - 4:12Kadersiz genç kız,
-
4:12 - 4:15onu okula kabul etmesinin bir bedeli olarak
-
4:15 - 4:18her gün o adamla seks yapmak zorunda kalıyor.
-
4:18 - 4:22Dünyanın her yerinde politikalar,
-
4:22 - 4:24uluslararası kuruluşlar,
-
4:24 - 4:26mesleki liderler var.
-
4:26 - 4:28Büyük insanlar var,
-
4:28 - 4:31çocuklarımızı yokluktan ve
-
4:31 - 4:33korkudan korumaya kararlı insanlar.
-
4:33 - 4:37Birleşmiş Milletlerin Çocuk Hakları Konseyi var.
-
4:37 - 4:41Amerika gibi ülkelerin "Geride Çocuk Kalmasın" gibi şeyler yaptığını duyduk.
-
4:41 - 4:44Başka ülkeler başka kampanyalar yürütüyor.
-
4:44 - 4:46Kız çocuklarına odaklı
-
4:46 - 4:50Üçüncü Binyıl Gelişimi var.
-
4:50 - 4:52Yüce gönüllü insanların başlattığı
-
4:52 - 4:54tüm bu büyük hareketler
-
4:54 - 4:57gençleri, istediğimiz yere getirmekte
-
4:57 - 4:59bence başarısız olmuştur.
-
4:59 - 5:02Örneğin Liberya'da
-
5:02 - 5:04her on kızdan üçü
-
5:04 - 5:08çocuk yaşta gebe kalıyor.
-
5:08 - 5:11Ergenler arasında fahişelik oranı hızla artıyor.
-
5:11 - 5:13Bir topluluk mensuplarının dediğine göre
-
5:13 - 5:15sabah gözünüzü açıyorsunuz ve her yerde
-
5:15 - 5:19atılmış ciklet kağıdı gibi kullanılmış kondomlar görüyorsunuz.
-
5:19 - 5:2212 yaşında fuhuşa zorlanan bir kızın
-
5:22 - 5:26gecelik fiyatı 1 doların altında.
-
5:26 - 5:29Umut kırıcı, üzüntü verici.
-
5:29 - 5:31TED konferansımdan birkaç gün önce
-
5:31 - 5:33biri bana geldi ve
-
5:33 - 5:35"umut nerede?" diye sordu.
-
5:35 - 5:38Yıllar önce birkaç arkadaşımla
-
5:38 - 5:40genç kadınlarla bizim kuşak kadınlar
-
5:40 - 5:42arasındaki kopukluğu gidermemiz
-
5:42 - 5:44gerektiğine karar vermiştik.
-
5:44 - 5:46Liberya Cumhuriyeti Nobel ödülü kazanmış
-
5:46 - 5:49iki kişi çıkardı demenin hiç faydası yok.
-
5:49 - 5:52Kızlarımızın çocukları ortadayken
-
5:52 - 5:55hiç umut yok.
-
5:55 - 5:57Genç Kızların Dönüşümü Projesi
-
5:57 - 6:00adında bir oluşum kurduk.
-
6:00 - 6:03Kırsalda yaşayan topluluklara gidiyor
-
6:03 - 6:06ve burada yapıldığı gibi
-
6:06 - 6:09bir ortam yaratıyoruz.
-
6:09 - 6:11Bu kızları karşınıza oturttuğunuzda
-
6:11 - 6:14zekanın kapısını açıyorsunuz,
-
6:14 - 6:17tutkunu kapısını açıyorsunuz,
-
6:17 - 6:19kararlılığın kapısını açıyorsunuz,
-
6:19 - 6:21hedefin kapısını açıyorsunuz,
-
6:21 - 6:23büyük liderlerin kapısını açıyorsunuz,
-
6:23 - 6:26Bugün itibarıyla 300 kızla çalıştık.
-
6:26 - 6:28Aralarından bazıları
-
6:28 - 6:30içeri başları eğik, mahcup girdi,
-
6:30 - 6:33ama cesur adımlar attı ve
-
6:33 - 6:36genç anneler olarak genç kızların haklarını
-
6:36 - 6:39savunmak için harekete geçtiler.
-
6:39 - 6:4110'lu yaşlarında dört çocuk annesi
-
6:41 - 6:43bir genç kızımız
-
6:43 - 6:45hiç umudu yokken
-
6:45 - 6:48liseyi başarıyla bitirdi,
-
6:48 - 6:50hatta aklında bile geçmezken
-
6:50 - 6:52üniversiteye kaydoldu.
-
6:52 - 6:54Bir gün bana
-
6:54 - 6:56"üniversite eğitimimi tamamlamak ve
-
6:56 - 6:58çocuklarıma tek başıma bakabilmek istiyorum" dedi.
-
6:58 - 7:00Yaşadığı yerde okula gidecek
-
7:00 - 7:02para bulması imkansız.
-
7:02 - 7:05Su ve meşrubat satarak geçiniyor ve
-
7:05 - 7:09cep telefonları için şarj kartları satıyor.
-
7:09 - 7:11Bunlardan kazandığı parayı
-
7:11 - 7:14eğitimi için harcayacağını düşünebilirsiniz.
-
7:14 - 7:16Adı Juanita.
-
7:16 - 7:18Ama o parayla
-
7:18 - 7:21çevresinde yaşayan bekar anneleri
-
7:21 - 7:23okula gönderiyor.
-
7:23 - 7:25Diyor ki, "Leymah, dileğim okuyabilmek.
-
7:25 - 7:27Ama ben eğitim alamıyorsam
-
7:27 - 7:29kardeşlerimin okuduğunu
-
7:29 - 7:32görmekle dileğimin
-
7:32 - 7:34gerçek olduğunu düşünüyorum.
-
7:34 - 7:36Daha iyi bir hayat diliyorum.
-
7:36 - 7:38Çocuklarımı doyurabilmeyi diliyorum.
-
7:38 - 7:43Cinsel tacizin ve okullardaki istismarın sona ermesini diliyorum"
-
7:43 - 7:45İşte Afrikalı kızın hayali.
-
7:45 - 7:47Yıllar önce
-
7:47 - 7:49bir Afrikalı kız vardı.
-
7:49 - 7:51Bir oğlan doğurdu.
-
7:51 - 7:54Oğlan bir parça çörek istedi
-
7:54 - 7:57çünkü çok açtı.
-
7:57 - 8:00Açtı, yılgındı
-
8:00 - 8:02son derece gergindi
-
8:02 - 8:05yaşadığı toplumun haline
-
8:05 - 8:07çocuğunun haline bakıca öfkeleniyordu.
-
8:07 - 8:09Bu genç kız bir hareket başlattı.
-
8:09 - 8:11Sıradan kadınların
-
8:11 - 8:13birleşmesiyle oluşan
-
8:13 - 8:15bir barış hareketi.
-
8:15 - 8:17"Onun dileğini ben yerine getireceğim."
-
8:17 - 8:19Bu da bir başka Afrikalı kızın dileği.
-
8:19 - 8:21O iki kızın hayalini gerçekleştiremedim.
-
8:21 - 8:23Başaramadım.
-
8:23 - 8:26Diğer genç kadınların aklından geçen düşünce buydu:
-
8:26 - 8:29başaramdım, başaramadım, başaramadım.
-
8:29 - 8:33Öyleyse ben yapacağım.
-
8:33 - 8:35Zalim bir diktatörü
-
8:35 - 8:38korkusuzca protesto eden
-
8:38 - 8:41kadınlar çıktı ortaya.
-
8:41 - 8:45Yalnızca bir parça çörek hayali değil,
-
8:45 - 8:47barış hayali de gerçek oldu.
-
8:47 - 8:49Bu genç kadın aynı zamanda
-
8:49 - 8:51okula gitmeyi de diliyordu.
-
8:51 - 8:53Okula gitti.
-
8:53 - 8:55Başka şeylerin gerçekleşmesini diliyorudu,
-
8:55 - 8:57onlar da oldu.
-
8:57 - 9:01Bugün, bu genç kadın benim.
-
9:01 - 9:03Nobel ödüllü ben.
-
9:03 - 9:05Bugün Afrikalı
-
9:05 - 9:07küçük kızların hayalini
-
9:07 - 9:09okuma hayalini gerçekleştirmek için
-
9:09 - 9:11ufacık kapasitemle geçekleştirmek için
-
9:11 - 9:13bir yolculuğa çıktım.
-
9:13 - 9:15Bir vakıf kurduk.
-
9:15 - 9:17Potansiyel gördüğümüz köylü kızlara
-
9:17 - 9:20dört yıl süreyle tam burs veriyoruz.
-
9:20 - 9:23Sizden pek birşey istediğim yok.
-
9:23 - 9:25ABD'de çeşitli yerlere gittim
-
9:25 - 9:27ve biliyorum ki bu ülkenin kızları da
-
9:27 - 9:29hayaller kuruyor.
-
9:29 - 9:32Bronx'ta bir yerde
-
9:32 - 9:34daha güzel bir hayatı düşlüyor,
-
9:34 - 9:36Los Angeles'te bir yerde
-
9:36 - 9:39Teksas'ta bir yerde daha güzel bir hayatı düşlüyor,
-
9:39 - 9:42New York'ta bir yerde daha güzel bir hayatı düşlüyor,
-
9:42 - 9:44New Jersey'de bir yerde
-
9:44 - 9:46daha güzel bir hayatı düşlüyor,
-
9:46 - 9:48Benimle yola çıkar mısınız?
-
9:48 - 9:51o kıza yardım edelim mi?
-
9:51 - 9:54o Afrikalı, Amerikalı ya da Japon kızın
-
9:54 - 9:56hayalini gerçekleştirmeye
-
9:56 - 9:58dileğini geçekleştirmeye
-
9:58 - 10:00ona ulaşmasını
-
10:00 - 10:02sağlamaya var mısınız?
-
10:02 - 10:04Çünkü biliyorum ki
-
10:04 - 10:07bu günlerde tanıştığım
-
10:07 - 10:09bütün büyük mucitler
-
10:09 - 10:11ve kaşifler aslında
-
10:11 - 10:14dünyanın farklı yerlerinde
-
10:14 - 10:16köşelerinde oturuyor ve
-
10:16 - 10:18bizden bir ortam yaratmamızı bekliyor
-
10:18 - 10:20bu ortam sayesinde
-
10:20 - 10:22zekanın kapısını
-
10:22 - 10:24tutkunun kapısını
-
10:24 - 10:26bütün büyük şeylerin kapısını açarak
-
10:26 - 10:29onların içindeki ortaya çıkaracağız.
-
10:29 - 10:32Haydi yola çıkalım. Haydi yola çıkalım.
-
10:32 - 10:34Teşekkür ederim.
-
10:34 - 10:57(Alkış)
-
10:57 - 10:59Chris Anderson: Çok teşekkür ederiz.
-
10:59 - 11:01Şu anda Liberya'da
-
11:01 - 11:03gördüğünüz en büyük
-
11:03 - 11:06problem sizce nedir?
-
11:06 - 11:08LG: Benden Liberya Uzlaşma Girişimine
-
11:08 - 11:11liderlik etmem istendi.
-
11:11 - 11:13Görevimin bir parçası olarak
-
11:13 - 11:16bu turları gerçekleştiriyorum.
-
11:16 - 11:18değişik köy ve kasabalara gidiyor
-
11:18 - 11:22berbat yollarda 13 - 15 saat yolculuk ediyorum
-
11:22 - 11:25ve gittiğim her yerde
-
11:25 - 11:29zeki kızlarla karşılaşıyorum
-
11:29 - 11:31Maalesef
-
11:31 - 11:34parlak bir gelecek vizyonu
-
11:34 - 11:36parlak bir gelecek hayali
-
11:36 - 11:38sadece bir hayal.
-
11:38 - 11:40O kadar çok ahlaksızlık var ki.
-
11:40 - 11:4310'lu yaşlarda anne olmak, dediğim gibi adeta bir salgın halinde.
-
11:43 - 11:45Beni asıl dertlendiren
-
11:45 - 11:49burada veya
-
11:49 - 11:52bulunduğum başka bir yerde
-
11:52 - 11:54tek olmak istemiyorum,
-
11:54 - 11:56tek ben olmayayım.
-
11:56 - 11:58Diğer kızların da benimle
-
11:58 - 12:00olmasının çarelerini arıyorum.
-
12:00 - 12:0320 yıl sonra geriye dönüp
-
12:03 - 12:05Liberyalı,
-
12:05 - 12:08Ganalı, Nijeryalı, Etyopyalı bir kızın
-
12:08 - 12:11burada, TED sahnesinde olmasını isiyorum.
-
12:11 - 12:13Muhtemelen,
-
12:13 - 12:15"Sırf o Nobel ödülünü aldım
-
12:15 - 12:17diye bugün buradayım".
-
12:17 - 12:19Dolayısıyla
-
12:19 - 12:22onları umutsuz görmekten yana dertliyim.
-
12:22 - 12:25Ama karamsar da değilim
-
12:25 - 12:27zira biliyorum ki onları harekete
-
12:27 - 12:29geçirmek çok da zor değil.
-
12:29 - 12:31CA: geçen yıl olan ve
-
12:31 - 12:33size umut veren
-
12:33 - 12:35bir olayı anlatır mısınız?
-
12:35 - 12:38LG: Size bir çok umut dolu örnek verebilirim.
-
12:38 - 12:40Ama geçen sene
-
12:40 - 12:42Başkan Sirleaf'un köyüne
-
12:42 - 12:44bu kızlarla çalışmaya gittik.
-
12:44 - 12:46ve liseye devam eden
-
12:46 - 12:4825 kız bulamadık.
-
12:48 - 12:51Tümü altın madeninde çalışıyor,
-
12:51 - 12:53büyük kısmı fahişelik ve
-
12:53 - 12:55başka şeyle yapıyordu.
-
12:55 - 12:57Bu kızlardan 50'sini aldık
-
12:57 - 12:59ve kendileriyle çalıştık.
-
12:59 - 13:02Seçimlerden hemen önceydi.
-
13:02 - 13:04Burası öyle bir yer ki,
-
13:04 - 13:06kızların hatta yaşlı kadınların
-
13:06 - 13:09erkeklerle bir arada oturması mümkün değil.
-
13:09 - 13:12Bu kızlar bir grup kurdular ve
-
13:12 - 13:14bir kampanya başlattılar.
-
13:14 - 13:16Seçmen kayıtları için.
-
13:16 - 13:18Hem de o ücra köyde.
-
13:18 - 13:20Sloganları şöyleydi:
-
13:20 - 13:22"Güzel kızlar da oy verir"
-
13:22 - 13:24Genç kadınları harekete geçirmeyi başardılar.
-
13:24 - 13:27Bununla da kalmayıp
-
13:27 - 13:29adaylara gittiler ve
-
13:29 - 13:31"seçildiğinizde genç kızlarımız için
-
13:31 - 13:33ne yapacaksınız?"
-
13:33 - 13:35diye sordular.
-
13:35 - 13:37Adaylardan biri
-
13:37 - 13:40ki zaten parlamento üyesiydi
-
13:40 - 13:42Liberya'da en sert tecavüz kanunları var
-
13:42 - 13:45bu adam da
-
13:45 - 13:47yasaya karşı mücadele ediyor
-
13:47 - 13:49çünkü yasanın barbarca olduğunu savunuyor.
-
13:49 - 13:53Ona göre tecavüz barbarca değil de yasa barbarca.
-
13:53 - 13:55Kızlar onunla görüşmeye gittiğinde
-
13:55 - 13:57çok düşmanca bir tavır takındı.
-
13:57 - 13:59Bu küçük kızlar adama dönüp
-
13:59 - 14:01"Sizin meclis dışında kalmanız için oy vereceğiz" dediler.
-
14:01 - 14:03Adam seçimi kaybetti.
-
14:03 - 14:09(Alkış)
-
14:09 - 14:12CA: Leymah, teşekkürler. TED'e geldiğiniz için çok teşekkür ederiz.
-
14:12 - 14:14LG: Rica ederim. (CA: Sağ olun)
-
14:14 - 14:18(Alkış)
- Title:
- Leymah Gbowee: Kızların içindeki zeka, tutku ve yüceliği ortaya çıkarmak
- Speaker:
- Leymah Gbowee
- Description:
-
Nobel Barış Ödülü sahibi Leymah Gbowee'nin anlatacak nice etkileyici öyküsü var. Kendi hayatının nasıl dönüştüğününe ve dünyadaki kız çocuklarının heba olan potansiyeline dair öyküler. Kız çocuklarının içindeki yüceliği ortaya çıkartmak, dünyayı değiştirebilir mi?
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 14:19