Jak pokonać ubóstwo? Naprawiając domy.

W roku 1985, architekt Paul Pholeros został wezwany przez dyrektora rdzennej służby zdrowia, by "zapobiegł zachorowaniom ludzi" w małej miejscowej gminie w południowej Australii. Kluczowe metody: wykraczanie myśleniem poza leczenie oraz naprawa środowiska. W tym bystrym, angażującym wystąpieniu Pholeros opisuje
projekty rozpoczęte przez Healthabitat, organizację którą kieruje, w celu walki z ubóstwem -- poprzez praktyczną naprawę otoczenia -- w Australii i nie tylko.

Idea wyeliminowania ubóstwa to szczytny cel.

Myślę, że nikt z was temu nie zaprzeczy.

Martwi mnie tylko, gdy bogaci politycy

i charyzmatyczne gwiazdy rocka

używają ładnych słów

i udają, że to takie proste.

Nie mam wora pieniędzy

ani żadnej reformy,

a już na pewno nie mam gitary.

Zostawiam to innym.

Mam za to pomysł,

a jego nazwa to "Domy dla zdrowia"

Inicjatywa "Domy dla zdrowia" działa wspólnie z biednymi ludźmi.

Działa tam, gdzie mieszkają,

a jej cel to poprawa stanu zdrowia.

Przez ostatnie 28 lat,

tą trudną, beznadziejną i brudną robotą

trudziły się dosłownie tysiące ludzi

w całej Australii, a ostatnio także poza jej granicami.

Ich praca udowodniła, że skoncentrowane rozwiązania

są w stanie polepszyć nawet najgorsze warunki życia.

Mogą poprawić stan zdrowia, a to ma znaczenie

dla zmniejszania albo nawet eliminacji problemu ubóstwa.

Zacznę od momentu, gdy wszystko się zaczęło, w 1985 r.,

w środkowej Australii.

Jej rodowity mieszkaniec, Yami Lester,

zajmował się pomocą medyczną.

W 80% przypadków, ludzie którzy przekraczali próg

cierpieli na choroby zakaźne --

choroby obszarów trzeciego świata

spowodowane złymi warunkami życia.

Yami zorganizował zespół w Alice Springs.

Mieli lekarza.

Mieli człowieka od środowiska zdrowia.

Osobiście dobrał ludzi, rdzennych mieszkańców,

którzy mieli pracować przy tym projekcie.

Już na pierwszym spotkaniu Yami uprzedził nas, że nie ma na to funduszy.

Żadnych pieniędzy, dobry początek.

Mamy 6 miesięcy

i chcemy ruszyć z projektem, który w jego języku

nosi nazwę "uwankara palyanku kanyintjaku",

co można przetłumaczyć na "plan powstrzymania zachorowań",

w dużym uproszczeniu.

To był nasz cel.

W pierwszym kroku lekarz wyjechał

na około 6 miesięcy

i pracował nad czymś, co miało

zostać nazwane 9 zasadami zdrowia, do których dążyliśmy.

Po tych 6 miesiąch wrócił do mojego biura

i zaprezentował mi te 9 zasad na kawałku papieru.
[9 zasad zdrowego życia: Mycie się, ubrania, ścieki, odżywianie...]

[...przeludnienie, zwierzęta, pyły, temperatura, rany]

Nie za bardzo mi to zaimponowało.

Do diaska.

Wzniosłe idee, wymagają wzniosłych słów

i najlepiej, gdy jest ich dużo.

To nie było to.

To co umknęło mnie, a zapewne również wam,

to fakt, że zgromadził tysiące stron

z lokalnymi, krajowymi i międzynarodowymi badaniami,

które jasno określały, czemu zasady

były takie, a nie inne.

Ilustracje, które pojawiły się nieco później,

miały jeden, bardzo prosty powód.

Rdzenni mieszkańcy, którzy nami kierowali

i większość starszych ludzi nie umiała czytać,

więc wyjaśnienie tych zasad

musiało być zobrazowane symbolicznie.

Współpracowaliśmy ze społecznością,

zamiast mówić, co mają zrobić

językiem, którego nie rozumieli.

Więc powstały te zasady, a każda z nich —

nie będę ich teraz wymieniać —

skupia się na jednostce i jej problemie,

po czym łączy ją

z fizycznymi cechami jej otoczenia,

które muszą zostać zachowane, w trosce o zdrowie.

Najwyższy priorytet, jak widzicie,

ma mycie się raz dziennie, zwłaszcza u dzieci.

Mam nadzieję, że w większości myślicie

"Co? To zbyt proste."

Więc zadam wam bardzo osobiste pytanie.

Dziś z rana, zanim się tu zjawiliście,

ilu z was mogło skorzystać z prysznica?

Nie zadaję pytania, czy się myliście,

bo jestem zbyt uprzejmy. Aha. (Śmiech)

OK.

Myślę, że śmiało można powiedzieć, że większość z was

mogła skorzystać z prysznica.

Poproszę was o wykonanie pewnego zadania.

Chcę, by każdy z was wybrał sobie jeden z tych domków,

które widzicie na ekranie.

Wybierzcie i zwróćcie uwagę,

który to dokładnie domek

i zapamiętajcie to.

Już wszyscy wybrali? Poproszę was

o zamieszkanie w nim, więc wybierajcie ostrożnie.

Zamieszkacie na północnym-zachodzie Australii, bardzo fajna lokalizacja.

OK. Sprawdźmy, czy działa u was prysznic.

Słyszę jakieś "ochy" i "achy".

Jeżeli wybraliście zielonego ptaszka, macie prysznic.

Waszym dzieciom nic nie grozi.

Jeśli wybraliście czerwony krzyżyk,

cóż, widzę po was,

że niewiele to zmieni.

Czemu? Bo jesteście za starzy.

Zdaję sobie sprawę, że niektórych to zadziwi,

ale na prawdę jesteście.

Ale zanim się obrazicie i wyjdziecie,

wyjaśnię, że bycie za starym w tym przypadku

oznacza, że w zasadzie każdy z was, jak myślę,

ma ponad 5 lat.

Na prawdę zwracamy uwagę na dzieci do 5 roku życia.

A dlaczego? Mycie się, jest sposobem na typ bakterii,

które zazwyczaj infekują oczy, uszy,

klatkę piersiową i skórę,

a jeżeli przytrafią się podczas pierwszych lat życia

nieodwracalnie niszczą organy.

Zostawiają uszczerbek na zdrowiu na całe życie.

To oznacza, że w wieku 5 lat

nie będziesz już dobrze widzieć przez resztę życia.

Nie będziesz już dobrze słyszeć przez resztę życia.

Nie będziesz już dobrze oddychać.

Straciliście ⅓ pojemności swoich płuc w wieku 5 lat.

Nawet infekcja skóry, która wydawała nam się

mniejszym problemem.

Taka niewielka infekcja do 5 roku życia,

znacząco zwiększa ryzyko niewydolności nerek,

i konieczności dializ w wieku 40 lat.

To nie błahostka, więc ptaszki i krzyżyki na ekranie,

są tak naprawdę kluczowe dla małych dzieci.

Te ptaszki i krzyżyki oznaczają 7,8 tys. domów,

którym się przyjrzeliśmy w całej Australii,

dokładnie w takiej proporcji.

To co widzicie -- 35% tych

nie do końca znanych domostw, zamieszkanych przez 50 tys. miejscowych ludzi,

tylko 35% z nich miało działający prysznic.

10% tych samych 7,8 tys. domów

miało bezpieczne instalacje elektryczne,

a 58% tych domostw

miało sprawną toaletę.

Określono to standardowymi, prostymi warunkami:

W wypadku prysznica, czy płynie ciepła i zimna woda,

dwa działające zawory,

woda wznosi się na tyle, by zmoczyć twoją głowę

albo ciało, a odpływ pochłania wodę?

Nie świetnie wykonane, piękne, czy eleganckie --

po prostu czy działają.

Adekwatne warunki musiała spełniać instalacja elektryczna i toalety.

W "Domach dla zdrowia" nie chodzi o sprawdzenie fatalnego stanu.

Tu właściwie chodzi o polepszanie warunków życia.

Na początku każdego projektu -- jak szybko się nauczyliśmy --

nie składamy obietnic i nie spisujemy raportów.

Zjawiamy się o świcie z narzędziami, toną ekwipunku

i szkolimy lokalny zespół, by już od pierwszego dnia

mogli pracować.

Wieczorem tego samego dnia kilka domów

w tym obszarze działa lepiej,

niż na początku, o poranku.

Taka praca trwa przez 6 do 12 miesięcy,

dopóki nie poprawimy wszystkich domów

i nie wydamy naszego budżetu

7,5 tys. dolarów na 1 dom

To nasz średni budżet.

Po tych 6-12 miesiącach ponownie sprawdzamy wszystkie domostwa.

Łatwo jest wydać pieniądze.

Trudniej jest polepszyć funkcjonowanie

tych wszystkich aspektów domu

i zastosować 9 zasad zdrowego życia.

Sprawdzamy i naprawiamy 250 elementów w każdym domu.

Oto rezultaty,

które otrzymujemy z naszym budżetem.

Ilość sprawnych pryszniców wzrasta do 86%,

działające instalacje elektryczne sięgają 77%,

a działające toalety są teraz w 90%

tych 7500 domostw.

Dziękuję. (Brawa)

Zespoły świetnie działają, a to ich zasługa.

Nasuwa się oczywiste pytanie,

które mam nadzieję, was frapuje.

Czemu musimy to wszystko robić?

Dlaczego te wszystkie domy są w tak kiepskim stanie?

70% naszej pracy

wynika z braku regularnej konserwacji,

takie proste usterki, które przydarzają się każdemu z nas.

Przedmioty się zużywają.

Powinna się tym zajmować administracja rządowa albo lokalna.

Bez tego domy po prostu przestają działać.

21% usterek, które naprawiamy

jest spowodowanych wadliwą konstrukcją,

rzeczy zbudowane dosłownie na opak, do góry nogami.

Nie działają, więc musimy je naprawić.

Jeżeli mieszkaliście w Australii przez ostatnie 30 lat,

na pewno słyszeliście,

że miejscowi zawsze zrujnują dom.

To dobitny przykład tezy,

na którą nie ma dowodów,

zakłada się, że to problem rdzennych mieszkańców.

Cóż, ostatnie 9% pracy poświęcamy zniszczonym

albo nadużywanym przedmiotom.

Podkreślamy, że to nie ludzie tam mieszkający

są problemem.

Właściwie posuwamy się o krok dalej.

Ludzie, którzy tam żyją

są właściwie lwią częścią naszego rozwiązania.

75% naszego regionalnego zespołu w Australii,

właściwie już ponad 75%,

to zwykli miejscowi ludzie,

z gmin, w których pracujemy.

Sami zajmują się wszystkim.

(Brawa)

Na przykład w 2010 r. było 831 pracujących,

w całej Australii, na wyspach cieśniny Torrensa,

we wszystkich miejscach, nad polepszaniem warunków życia

swoich i ich rodzin,

a to niezwykle istotne.

W naszej pracy zawsze skupialiśmy się na zdrowiu.
To ważne.

W krajach rozwijających się panuje jaglica, powoduje ona ślepotę.

To choroba krajów trzeciego świata,

jednak na zdjęciu za mną widzicie,

że wśród rdzennych mieszkańców Australii w latach 90-tych

95% dzieci w wieku szkolnym cierpi na jaglicę,

która niszczy ich oczy.

OK, co z tym zrobimy?

Cóż, po pierwsze naprawmy prysznice.

Dlaczego? Bo to zwalcza bakterię.

Uruchomiliśmy komórki sanitarne również w szkołach

tak, by dzieci mogły myć twarz w ciągu dnia.

Pozbywamy się patogenu jaglicy.

Po drugie, optycy zwrócili nam uwagę, że kurz dostaje się do oczu,

ułatwiając zakażenie bakterią. Co z tym zrobiliśmy?

Wzywamy lekarza, specjalistę od kurzu
i tak, jest takie zajęcie.

Został nam przydzielony przez firmę górniczą.

Na co dzień kontroluje on kurz w obiektach górniczych,

już pierwszego dnia zauważył,

że większość tamtejszego kurzu unosi się

poniżej metra nad ziemią i leci z wiatrem,

więc zasugerował usypanie kopców, które wyłapią kurz,

zanim ten dotrze do domu

i dostanie się do oczu dzieci.

Użyliśmy więc ziemi, by zatrzymać kurz.

Udało się. Użyczono nam specjalistycznych mierników kurzu.

Sprawdziliśmy i rzeczywiście zmniejszyliśmy zakurzenie.

Później chcieliśmy całkowicie pozbyć się bakterii.

Jak to zrobiliśmy?

Cóż, wezwaliśmy lekarza od owadów,

i tak, istnieją tacy lekarze.

Jak to ujął nasz znajomy Aborygen:

"Wy, biali, powinniście częściej wychodzić z domu."

(Śmiech)

Tak więc lekarz od owadów szybko zauważył,

że tylko jeden owad przenosił tę bakterię.

Rozdał miejscowym dzieciakom

piękną pułapkę na muchy, taką jak widzicie na ekranie.

Mogły łapać muchy i wysyłać mu je do Perth.

Jeżeli odnajdował bakterię w owadzie, odsyłał

w zamian trochę żuków.

Żuki zbierały odchody wielbłądów,

muchy umierały z braku pożywienia,

a jaglica ustała.

Przez rok ilość zachorowań na jaglicę

znacząco spadła i pozostała na niskim poziomie.

Zmieniliśmy środowisko zamiast po prostu leczyć oczy.

Wreszcie masz zdrowe oczy.

Wszystkie niewielkie zmiany,

te małe kawałki układanki zaczęły robić wielką różnicę.

Departament zdrowia Nowej Południowej Walii,

ta znacząca organizacja,

prowadziła niezależne badania przez 3 lata,

przyglądając się efektom 10-ciu lat naszej pracy,

przy tego typu projektach.

Zauważyli 40-procentową zmianę

w hospitalizacji schorzeń,

które można powiązać ze złymi warunkami życia.

40-procentowa zmiana.

(Brawa)

Jeszcze by pokazać, że metoda, której użyliśmy

w Australii, może być stosowana gdzie indziej,

przytoczę jeszcze jedno miejsce, a konkretnie Nepal.

Jakie to piękne miejsce.

Zostaliśmy poproszeni przez niewielką wioskę, 600 ludzi,

by przybyć i uruchomić toalety tam, gdzie nie było żadnej.

Warunki życia były okropne.

Udaliśmy się tam bez odgórnego planu, bez wielkich obietnic programu,

tylko po to by zbudować

2 toalety, dla 2 rodzin.

Podczas tworzenia pierwszej toalety

zostałem zaproszony przez rodzinę na obiad

do największego pokoju w domu.

Wisiały tam kłęby dymu.

Ludzie przyrządzali jedzenie na jedynym dostępnym paliwie, mokrym drewnie.

Dym wydostający się z tego drewna dusił,

więc w zamkniętym domu nie dało się oddychać.

Później dowiedzieliśmy się, że najczęstszą przyczyną zachorowań i śmierci

w tym regionie jest niewydolność oddechowa.

Więc ni stąd, ni zowąd okazało się, że mamy 2 problemy.

Byliśmy tam by zbudować toalety

i zająć się odpadami wytwarzanymi przez ludzi. Nie ma sprawy.

Ale nagle pojawia się drugi problem.

Jak właściwie sobie poradzimy z dymem? Tak więc mamy 2 problemy,

a projekt nie ma tylko jednego celu.

Rozwiązanie: Zebrać odchody ludzi i zwierząt,

wrzucić je do komory, a stamtąd wyekstrahować

biogaz - metan.

Gaz ten starcza na 3-4 godziny gotowania dziennie --

czysto, bezdymnie i bezpiecznie dla rodziny.

(Brawa)

Zapytałem więc wprost, czy to walka z ubóstwem?

A odpowiedź zespołu, który wtedy pracował w Nepalu

brzmiała: Nie wygłupiaj się,

mamy jeszcze 3 miliony toalet do zbudowania,

zanim chociaż otrzemy się o to stwierdzenie.

Nie udaję, że jest inaczej.

Ale w momencie, gdy my tu sobie siedzimy,

ponad 100 toalet jest właśnie budowanych

w tamtej wiosce i kilku nieopodal.

Śmiało ponad tysiąc osób korzysta z tych toalet.

Yami Lami, młody chłopiec.

Zdecydowanie rzadziej cierpi na infekcję jelit,

z powodu toalet i faktu, że

odchody nie leżą już na ziemi.

Kanji Maya, jedna z dumniejszych matek.

Teraz zapewne przyrządza obiad dla swojej rodziny,

korzystając z biogazu, który nie dymi.

Stan jej płuc się polepszył i nadal będzie

z biegiem czasu, bo już nie wdycha dymu.

Surya zabiera kompost z komory,

gdy uwolni już gaz i używa go jako nawozu.

Trzykrotnie zwiększył wydajność rolnictwa,

co oznacza więcej jedzenia i więcej pieniędzy dla rodziny.

Wreszcie Bishnu,

lider grupy rozumie,

że nie tylko zbudowaliśmy toalety,

ale również stworzyliśmy zespół,

który teraz pracuje w 2 wioskach,

gdzie szkolą kolejne 2 wioski

tak, by poszerzyć działanie.

A dla mnie to właśnie sedno sprawy.

(Brawa)

Ludzie nie są problemem.

Nigdy tego nie zauważyliśmy.

Problemem są złe warunki życia,

źle utrzymywane domy i bakterie, które szkodzą ludziom.

Żaden z tych czynników nie dotyczy tylko jednego rejonu,

jednego koloru skóry czy wyznania. Żaden.

Wspólnym mianownikiem wszystkich naszych projektów

jest tylko jeden element, chodzi o ubóstwo.

Nelson Mandela powiedział w połowie zeszłej dekady,

nie tak daleko stąd,

że zupełnie jak niewolnictwo i apartheid, "Ubóstwo nie jest naturalne..."

"...Jest stworzone przez ludzi i może być pokonane i wykorzenione..."

"...działaniami ludzi."

Na koniec chciałbym podkreślić, że to działania

tysięcy zwykłych ludzi,

którzy wykonywali nieprzeciętną robotę,

polepszyły warunki życia i zdrowia

i może chociaż trochę pokonały ubóstwo.

Dziękuję bardzo za uwagę.

(Brawa)