Dracula đã trở thành ma cà rồng nổi tiếng nhất thế giới như thế nào? - Stanley Stepanic

Xem bài học đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/how-did-dracula-become-the-world-s-most-famous-vampire-stanley-stepanic

Hơn 100 năm sau kể từ ngày người tạo ra Dracula yên nghỉ, Dracula tiếp tục sống mãi trong lịch sử như là ma cà rồng nổi tiếng nhất thế giới. Nhưng quý tộc Transylvania này - vốn không phải ma cà rồng hư cấu đầu tiên hay nổi tiếng nhất vào thời đó - có lẽ đã mãi bị chôn vùi nếu không có một bước ngoặt lịch sử. Stanley Stepanic sẽ giải thích cho ta biết làm thế nào một cuộc đấu tranh dữ dội vì bản quyền đã nâng tầm nhân vật của Bram Stoker lên hàng "sao" trong thế giới văn chương.

Bài học của Stanley Stepanic, minh họa bởi Nguyễn Phương Mai.

Dracula đã trở thành ma cà rồng
nổi tiếng nhất như thế nào?

Hơn 100 năm sau kể từ ngày
người tạo ra Dracula yên nghỉ,

Dracula tiếp tục sống mãi trong lịch sử
như là ma cà rồng nổi tiếng nhất.

Nhưng quý tộc Transylvania này,

vốn không phải ma cà rồng hư cấu đầu tiên
hay nổi tiếng nhất vào thời đó,

có lẽ đã mãi bị chôn vùi nếu
không có một bước ngoặt lịch sử.

Dracula xuất hiện lần đầu năm 1897 trong
tiểu thuyết cùng tên của Bram Stoker.

Nhưng truyền thuyết về ma cà rồng
đã xuất hiện từ trước đó rất lâu.

Quỷ hút máu người đã xuất hiện trong
văn học dân gian khoảng ít nhất 800 năm.

Chính nền văn học dân gian Slavic
đã cho chúng ta từ "ma cà rồng",

hay "upir" trong tiếng Nga cổ.

Thuật ngữ này được biết đến
lần đầu trong văn bản từ thế kỉ 11.

Truyền thuyết ma cà rồng được đồn thổi
trước khi Cơ đốc giáo xuất hiện

và vẫn còn tồn tại mặc cho nhà thờ
đã ra sức ngăn chặn các niềm tin dị giáo.

Truyện về ma ca rồng bắt nguồn từ
sự diễn dịch sai lầm từ các căn bệnh như

bệnh dại,

pellagra,

và sự phân hủy.

Ở trường hợp sau cùng, cơ thể bị phù nề
và máu tràn ra ngoài miệng

có thể khiến xác chết trông như
vẫn còn sống và vừa mới được cho ăn.

Ma cà rồng được miêu tả với răng và
móng tay mọc dài quá mức bình thường.

Việc này đã phát sinh nhiều nghi lễ
ngăn xác chết sống dậy,

như chôn xác với tỏi
hoặc hạt hoa anh túc,

cũng như đóng cọc,

hoặc hỏa táng,

hay cắt xén.

Truyền thuyết ma cà rồng duy trì
hiện tượng này đến tận thế kỉ 18

khi Serbia bị kẹt trong trận chiến
giữa hai thế lực,

chế độ quân chủ Habsburg

và đế quốc Ottoman.

Quân lính và chính phủ Áo
đã quan sát và ghi chép lại

những nghi thức chôn cất lạ lùng,

và các báo cáo này sau đó
đã được công bố rộng rãi.

Cơn cuồng loạn về ma cà rồng
mất kiểm soát đến độ vào năm 1775,

Nữ hoàng Áo buộc phải phái cử
bác sĩ riêng của mình.

Ông này đã điều tra và dập tắt tin đồn

bằng việc xuất bản một bác bỏ
rất khoa học và chi tiết.

Cơn hoảng loạn nguôi bớt,
nhưng ma cà rồng đã bắt rễ

trong trí tưởng tượng ở Tây Âu,

sinh ra các tác phẩm như
"The Vampyre" năm 1819,

và "Carmilla"
của Joseph Sheridan Le Fanu năm 1872.

Cuốn sách này sau đó ảnh hưởng sâu sắc đến
nhà phê bình kịch trẻ tuổi Bram Stoker.

Stoker, sinh năm 1847 tại Dublin,

nổi tiếng vì đã nằm liệt giường do
một căn bệnh bí ẩn đến tận năm bảy tuổi.

Suốt thời gian đó, cậu được mẹ
kể những câu chuyện dân gian

và những câu chuyện rùng rợn có thật,

gồm cả trải nghiệm của bà về
đợt bùng phát dịch tả vào năm 1832.

Trong đó, các nạn nhân được
chôn sống tại các ngôi mộ tập thể.

Về sau, Stoker sáng tác truyện
tưởng tượng, lãng mạn, phiêu lưu,

và, năm 1897, ông viết "Dracula".

Mặc dù nhân vật chính hung ác
và tên của hắn

được cho là dựa trên hình mẫu lịch sử
của vương thân Vlad III Dracula,

hay Vlad the Impaler,

sự liên quan cùng lắm
có lẽ chỉ là trùng tên.

Còn các yếu tố và nhân vật khác
được truyền cảm hứng trực hoặc gián tiếp

bởi rất nhiều tác phẩm thuộc
thời đại Victoria,

như "Người lạ mặt bí ẩn".

Cuốn tiểu thuyết, khi ra đời,
chỉ là một thành công khiêm tốn,

và thậm chí cũng không phải là
tác phẩm nổi tiếng nhất của Stoker,

chỉ được nhắc thoáng qua
trong một cáo phó vào năm 1912.

Nhưng cuộc chiến bản quyền gay gắt
đã thay đổi toàn bộ số phận của Dracula,

đưa nhân vật này thành tên tuổi
lừng lẫy trong giới văn chương.

Năm 1922, một hãng phim Đức chuyển thể
thành phim câm kinh điển "Nosferatu"

mà không trả phí bản quyền.

Dù tên các nhân vật và vài chi tiết
của truyện đã được thay đổi,

sự giống nhau vẫn khá rõ ràng,
và hãng phim này bị kiện đến phá sản.

Để ngăn chặn bị tiếp tục đạo văn,

góa phụ của Stoker đã quyết định
thiết lập bản quyền

cho phiên bản sân khấu của "Dracula"

bằng cách phê duyệt tác phẩm sản xuất
bởi người bạn của gia đình Hamilton Deane.

Mặc dù chuyển thể của Deane
làm câu chuyện bị cắt xén đáng kể,

tác phẩm rốt cuộc lại trở thành kinh điển,

phần lớn nhờ công diễn xuất
của Bela Lugosi trên sân khấu Broadway.

Lugosi bay lên hàng sao
từ phiên bản phim năm 1931 của Universal,

mang đến cho nhân vật rất nhiều
tính cách đặc trưng của ông.

Kể từ đó, Dracula tái xuất
trong vô số phiên bản,

tìm kiếm cuộc sống bất tử vượt xa
những trang sách đã khai sinh ra mình.