Πώς λειτουργούν τα εμβόλια; - Κελίν Δανασαρνσομπάτ

Δείτε το πλήρες μάθημα: http://ed.ted.com/lessons/how-do-vaccines-work-kelwalin-dhanasarnsombut

Το πρώτο εμβόλιο δημιουργήθηκε όταν ο Έντουαρντ Τζένερ, ένας Άγγλος γιατρός κι επιστήμονας, έκανε επιτυχώς ένεση με μικρή ποσότητα του ιού της δαμαλίτιδας σε ένα μικρό αγόρι για να το προστατεύσει από τον συγγενή (και φονικό) ιό της ευλογιάς. Αλλά πώς λειτουργεί αυτή η φαινομενικά αντιφατική διαδικασία; Η Κελίν Δανασαρνσομπάτ εξηγεί την επιστήμη πίσω από τα εμβόλια.

Μάθημα από την Κελίν Δανασαρνσομπάτ, κινούμενη απεικόνιση από τη Cinematic.

Το 1796, ο επιστήμονας Έντουαρντ Τζένερ

έκανε ένεση με υλικό
από έναν ιό δαμαλίτιδας σε έναν 8-χρονο

με το προαίσθημα ότι αυτό θα έδινε
την απαιτούμενη προστασία

για να σώσει τον κόσμο από θανατηφόρα
κρούσματα του συγγενικού ιού της ευλογιάς.

Ήταν επιτυχία.

Ο 8-χρονος εμβολιάστηκε για την αρρώστια

κι αυτό έγινε το πρώτο εμβόλιο.

Αλλά γιατί λειτούργησε;

Για να καταλάβουμε
πώς λειτουργούν τα εμβόλια,

πρέπει να γνωρίζουμε καταρχήν
πώς μας υπερασπίζεται

το ανοσοποιητικό μας σύστημα
από μεταδοτικές ασθένειες

Όταν τα ξένα μικρόβια μας εισβάλλουν,

το ανοσοποιητικό σύστημα πυροδοτεί
μια σειρά από αντιδράσεις

στην προσπάθειά του να τα αναγνωρίσει
και να τα απομακρύνει από το σώμα μας.

Τα σημάδια ότι αυτή
η ανοσοαπόκριση λειτουργεί

είναι ο βήχας, το φτέρνισμα,
η φλεγμονή και ο πυρετός που βιώνουμε,

τα οποία λειτουργούν για να παγιδέψουν,
να εμποδίσουν

και να διώξουν από το σώμα
απειλητικά πράγματα, όπως βακτήρια.

Αυτές οι έμφυτες ανοσοαποκρίσεις
πυροδοτούν και τη δεύτερη γραμμή άμυνας,

που ονομάζεται προσαρμοστική ανοσία.

Επιστρατεύονται τα ειδικά κύτταρα Β και Τ
για να καταπολεμήσουν τα μικρόβια,

και επίσης για να καταγράψουν
πληροφορίες γι' αυτά,

δημιουργώντας μια ανάμνηση
για το πώς μοιάζουν οι εισβολείς,

και πώς θα τους καταπολεμήσουν καλύτερα.

Αυτή η γνώση είναι χρήσιμη

αν το ίδιο παθογόνο
ξαναεισβάλλει στον οργανισμό.

Παρ' όλη την έξυπνη αντίδραση,
συνεχίζει να υπάρχει κίνδυνος.

Το σώμα χρειάζεται χρόνο να μάθει
πώς να αντιμετωπίζει τα παθογόνα

και να δημιουργήσει αυτές τις άμυνες.

Ακόμη και τότε,

αν ένα σώμα είναι πολύ αδύναμο ή νεαρό
να πολεμήσει όταν γίνει η εισβολή,

ίσως να αντιμετωπίσει έναν μεγάλο κίνδυνο
αν το παθογόνο είναι ιδιαίτερα σοβαρό.

Αν όμως μπορούσαμε να προετοιμάσουμε
την ανοσοαπόκριση του σώματος,

προετοιμάζοντάς το
πριν αρρωστήσει κάποιος;

Εδώ έρχονται τα εμβόλια.

Χρησιμοποιώντας τις ίδιες αρχές
που χρησιμοποιεί το σώμα για να αμυνθεί,

οι επιστήμονες χρησιμοποιούν εμβόλια
για να ενεργοποιήσουν

το προσαρμοστικό
ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος,

χωρίς να εκθέσουν τους ανθρώπους
στην πλήρη ισχύ της νόσου.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλά εμβόλια,
τα οποία λειτουργούν μοναδικά,

διαχωρισμένα
σε πολλούς διαφορετικούς τύπους.

Πρώτα, έχουμε
τα ζωντανά εξασθενημένα εμβόλια.

Αυτά γίνονται από το ίδιο το παθογόνο,
αλλά μια πιο αδύναμη και ήρεμη έκδοση.

Μετά έχουμε τα αδρανοποιημένα εμβόλια,
στα οποία τα παθογόνα έχουν σκοτωθεί.

Η εξασθένηση και η αδρανοποίηση
και στις δύο περιπτώσεις των εμβολίων

εξασφαλίζει ότι τα παθογόνα
δεν εκδηλώνουν πλήρως την ασθένεια.

Αλλά ακριβώς όπως μια νόσος,
ενεργοποιούν μια ανοσοαπόκριση,

μαθαίνοντας στο σώμα
να αναγνωρίζει μια επίθεση

κάνοντας ένα προφίλ
παθογόνων σε προετοίμασία.

Το μειονέκτημα είναι ότι δύσκολα
γίνονται τα ζωντανά εξασθενημένα εμβόλια,

και επειδή είναι ζωντανά
και αρκετά ισχυρά,

οι άνθρωποι με αδύναμα ανοσοποιητικά
συστήματα δεν μπορούν να τα λάβουν,

ενώ τα αδρανοποιημένα εμβόλια
δεν δημιουργούν μακροχρόνια ανοσία.

Ένας άλλος τύπος, το εμβόλιο υπομονάδας,

δημιουργείται μόνο από ένα κομμάτι
του παθογόνου, που ονομάζεται αντιγόνο,

το συστατικό που ενεργοποιεί
την ανοσοαπόκριση.

Αλλά με περαιτέρω απομόνωση
συγκεκριμένων συστατικών των αντιγόνων,

όπως οι πρωτεΐνες ή οι πολυσακχαρίτες,

αυτά τα εμβόλια μπορούν να παρακινήσουν
συγκεκριμένες αντιδράσεις.

Οι επιστήμονες τώρα φτιάχνουν
ένα νέο εύρος εμβολίων

που ονομάζονται εμβόλια DNA.

Γι' αυτά, απομονώνουν τα γονίδια
που αποτελούν συγκεκριμένα αντιγόνα

που χρειάζεται το σώμα
για να ενεργοποιήσει

την ανοσοαπόκρισή του
σε συγκεκριμένα παθογόνα.

Όταν εγχέονται στο ανθρώπινο σώμα,

αυτά τα γονίδια δίνουν οδηγίες στα κύτταρα
του σώματος να φτιάξουν τα αντιγόνα.

Αυτό δημιουργεί
μια δυνατότερη ανοσοαπόκριση,

και προετοιμάζει το σώμα
για οποιαδήποτε μελλοντική απειλή,

κι επειδή το εμβόλιο συμπεριλαμβάνει
μόνο συγκεκριμένο γενετικό υλικό,

δεν συμπεριλαμβάνει άλλα συστατικά
από το υπόλοιπο παθογόνο

που θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε νόσο
και να βλάψει τον ασθενή.

Αν αυτά τα εμβόλια έχουν επιτυχία,

ίσως να μπορέσουμε να φτιάξουμε
πιο αποτελεσματικές θεραπείες

για επεμβατικά παθογόνα
στα επόμενα χρόνια.

Όπως η φανταστική ανακάλυψη
του Έντουαρντ Τζένερ

ώθησε τη σύγχρονη ιατρική
πριν από όλα αυτά τα χρόνια,

η συνέχιση της ανάπτυξης των εμβολίων

ίσως να μας επιτρέψει να αντιμετωπίσουμε
ασθένειες όπως τον HIV,

την ελονοσία,

ή μια μέρα, τον Έμπολα.