Cá vây tay: hóa thạch sống của cá- Erin Eastwood

Xem đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/the-coelacanth-a-living-fossil-of-a-fish-erin-eastwood

Cá vây tay, loài cá tiền sử bị lầm tưởng là đã tuyệt chủng cùng thời với khủng long, đã tìm được cách sống sót trong đại dương trong suốt 360 triệu năm. Erin Eastwood miêu tả chi tiết sự "hồi sinh từ cái chết" kì diệu này và chỉ ra rằng vây của chúng có thể cho chúng ta thêm bằng chứng về sự tiến hóa của động vật có xương sống từ nước lên cạn.

Bài giảng bởi Erin Eastwood, animation by James Price for The Foreign Correspondents' Club.

Cảnh báo: Đoạn phim là câu chuyện hay nhất
về một loài cá mà bạn sẽ nghe cả ngày.

Sự hồi sinh của sinh vật đã chết
nghe thật đáng sợ

Nhưng với các nhà khoa học,
đó có thể là một cơ hội tuyệt vời.

Tất nhiên, chúng ta không nói về zombies.

Hơn nữa, cơ hội đặc biệt này
đến dưới dạng khác lạ

là loài cá lớn, di chuyển chậm,
có tên là Cá vây tay.

Sinh vật kì quái này
xuất hiện từ 360 triệu năm trước

và được tin rằng đã tuyệt chủng
trong chính thảm họa diệt vong

đã loại trừ loài khủng long
65 triệu năm về trước.

Đối với các nhà sinh vật học và cổ sinh,
sinh vật này là loài cá rất cổ và thú vị

nhưng đã hoàn toàn tuyệt chủng,
hóa thạch vĩnh viễn.

Cho đến năm 1938,

khi Marjorie Courenay-Latimer
-một quản lí bảo tàng ở Nam Mĩ-

phát hiện loài cá tiền sử màu xanh này
được kéo lên ở bến tàu gần đó.

Bà đã linh cảm rằng mẫu vật kì lạ
dài 1.5m này rất quan trọng

nhưng không kịp bảo quản để nghiên cứu
và nhồi xác chúng.

Cho đến khi bà gặp J.L.B. Smith,
một chuyên gia cá địa phương,

ông đã khẳng định, ngay lần đầu nhìn thấy,
rằng đây thực ra là một con cá vây tay.

Nhưng phải mất thêm 14 năm trước khi
mẫu vật sống được tìm thấy ở đảo Comoros

cho phép các nhà khoa học tìm hiểu kĩ hơn

sinh vật đã tiến hóa
trong 300 triệu năm này.

Một hóa thạch sống.

Nhiều thập kỉ sau, mẫu vật thứ 2
được tìm thấy gần Indonesia.

Sự sống sót của sinh vật
bị cho rằng đã tuyệt chủng

được coi là một trong những phát hiện
lớn nhất thế kỉ.

Nhưng sự thật rằng cá vây tay
hồi sinh từ cái chết

chưa phải tất cả những gì đáng kinh ngạc
về loài cá này.

Thú vị hơn nữa là về mặt
di truyền và hình thái,

cá vây tay có nhiều điểm chung với
động vật có xương sống 4 chi

hơn so với cái loài cá khác, và bộ gen nhỏ
của chúng rất lí tưởng cho nghiên cứu

Điều này khiến cá vây tay
là một mối liên kết mạnh

giữa động vật có xương sống
dưới nước và trên cạn,

một minh chứng sống cho sự chuyển đổi
từ nước lên cạn hàng triệu năm trước.

Bí mật của sự chuyển đổi này nằm ở vây cá.

Trong khi phần lớn cá đại dương
thuộc loại cá vây tia,

cá vây tay lại thuộc nhóm rất nhỏ,
khác biệt về mặt tiến hóa với vây dày hơn

được gọi là cá vây thùy.

6 vây của loài cá này có xương
được sắp xếp giống tay của chúng ta,

với một xương nối vây tới cơ thể,

hai xương khác kết nối xương với đầu vây,

và một vài xương nhỏ, trong giống ngón tay
ở trên đỉnh.

Không chỉ những cái vây này được cấu trúc
để chuyển động đồng bộ,

mà cá vây tay còn có đoạn gen
giống với động vật có xương sống trên cạn

có chức năng hỗ trợ sự phát triển của chi.

Vì vậy mặc dù cá vây tay
không phải sinh vật trên cạn,

vây của chúng lại giống với
loài sinh vật đầu tiên di chuyển lên cạn

với sự hỗ trợ của phần phụ
vững chắc và linh hoạt

giống như cầu nối tiến hóa
cho các động vật lên cạn sau đó.

Đó là cách mà loài cá tiền sử
giải thích quy trình tiến hóa

của động vật có xương sống từ nước lên cạn

Qua hàng triệu năm,
sự di chuyển này

dẫn tới sự xâm lấn của tất cả
động vật 4 chân, gọi là tetrapod

như động vật lưỡng cư, chim và
kể cả động vật có vú tổ tiên của chúng ta.

Một manh mối thậm chí đáng tin hơn nữa

chính là khác với hầu hết loài cá,
cá vây tay không đẻ trứng,

mà sinh con giống như động vật có vú.

Và loài cá tiền sử này sẽ tiếp tục
cho chúng ta nhiều thông tin thú vị

về sự di cư của động vật có xương sống
rời khỏi đại dương từ 300 triệu năm trước.

Đó là hành trình đã định hướng tiến hóa,
sự sống sót và tồn tại của chúng ta.

Ngày nay cá vây ta vẫn là biểu tượng
của những bí ẩn kì diệu

đang chờ được khám phá bằng khoa học.

Còn nhiều điều để tìm hiểu về loài cá này,
về đại dương và về bản thân sự tiến hóa,

ai biết được còn điều bí mật gì
sẽ được khám phá trong tương lai.