Μια σύντομη ιστορία των γκράφιτι - Κέλι Γουόλ

Δείτε ολόκληρο το μάθημα: http://ed.ted.com/lessons/a-brief-history-of-graffiti-kelly-wall

Βαγόνια του μετρό ζωγραφισμένα με σπρέι, συνθήματα σε γέφυρες, τοίχοι καλυμμένοι με απεικονίσεις – τα γκράφιτι ξεφυτρώνουν άφοβα παντού στις πόλεις μας. Τελικά όμως, δεν είναι κάτι καινούργιο. Το γκράφιτι υπάρχει χιλιάδες χρόνια. Και σε όλο αυτό το διάστημα εγείρουν το ίδιο ερώτημα: Είναι το γκράφιτι τέχνη; Μήπως είναι βανδαλισμός; Η Κέλι Γουόλ περιγράφει την ιστορία του γκράφιτι.

Μάθημα από την Κέλι Γουόλ, ψηφιακή απεικόνιση από τον Τομάς Πικάρντο Εσπαγιάτ.

Βαγόνια του μετρό ζωγραφισμένα με σπρέι,

συνθήματα σε γέφυρες,

τοίχοι καλυμμένοι με απεικονίσεις,

Τα γκράφιτι ξεφυτρώνουν άφοβα
παντού στις πόλεις μας.

Μπορεί να κάνει μια δήλωση ταυτότητας,
τέχνης, ενδυνάμωσης και πολιτικής,

ενώ ταυτόχρονα
σχετίζεται με την καταστροφή.

Και τελικά, δεν είναι κάτι νέο.

Γκράφιτι είναι το να κάνεις γράμματα
ή σχέδια πάνω σε δημόσια περιουσία

και υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια.

Σε όλο αυτό το διάστημα

προέκυπτε το ίδιο ερώτημα
για το οποίο διαφωνούμε τώρα:

Είναι τέχνη;

Είναι βανδαλισμός;

Τον 1ο αιώνα πΧ οι Ρωμαίοι συχνά χάραζαν
μηνύματα πάνω σε δημόσιους τοίχους,

ενώ στην άλλη πλευρά του ωκεανού,

οι Μάγια με ζήλο σκάλιζαν σκίτσα
πάνω σε επιφάνειες.

Και δεν ήταν πάντα μια ανατρεπτική πράξη.

Οι απλοί πολίτες της Πομπηίας συνήθιζαν
να γράφουν πάνω σε δημόσιους τοίχους

μαγικά ξόρκια, ποιήματα
για ανεκπλήρωτους έρωτες,

συνθήματα για πολιτικές εκστρατείες,

ακόμα και μηνύματα υποστήριξης
των αγαπημένων τους μονομάχων.

Κάποιοι τα απέρριπταν
-όπως ο Έλληνας φιλόσοφος Πλούταρχος-

θεωρώντας τα γκράφιτι φαιδρά και ανώφελα.

Αλλά μόλις τον 5ο αιώνα

τέθηκαν οι βάσεις της σύγχρονης
έννοιας του βανδαλισμού.

Εκείνον τον καιρό, η βαρβαρική φυλή
των Βανδάλων σάρωσε τη Ρώμη,

λεηλατώντας και καταστρέφοντας την πόλη.

Αλλά ο όρος «βανδαλισμός»
διατυπώθηκε μετά από αρκετούς αιώνες

ως κραυγή διαμαρτυρίας για την καταστροφή
της τέχνης κατά τη Γαλλική Επανάσταση.

Και καθώς το γκράφιτι
συσχετιζόταν όλο και περισσότερο

με την εκούσια επανάσταση
και την προκλητικότητα,

του έβαλαν και την ταμπέλα
του βανδαλισμού.

Γι' αυτό τον λόγο, σήμερα αρκετοί
καλλιτέχνες γκράφιτι ζουν στο περιθώριο.

Κάποιοι παίρνουν κι άλλες ταυτότητες
για να αποφύγουν την τιμωρία,

ενώ άλλοι το κάνουν για συναδελφικότητα
και δέσμευσης μιας περιοχής.

Αρχίζοντας με τα tag
της δεκαετίας του 1960,

ένας καινούργιος συνδυασμός
διασημότητας και ανωνυμίας

εμφανίστηκε στους δρόμους
σε Νέα Υόρκη και Φιλαδέλφια.

Οι taggers είχαν κωδικοποιημένες ετικέτες
που έδειχναν την πορεία τους στην πόλη

ενώ συχνά περιείχαν
αναφορές στην καταγωγή τους.

Και ήταν η ίδια η παρανομία των γκράφιτι
που τα έσπρωχνε στο περιθώριο

επίσης τους προσέδιδε μια γοητεία
και αύξανε τον αριθμό των οπαδών τους.

Το θέμα του χώρου και της ιδιοκτησίας
πάντα προέχει στην ιστορία των γκράφιτι.

Η σύγχρονη εξέλιξή τους πάντα
συνοδευόταν με σκηνές αντικουλτούρας.

Ενώ αυτά τα κινήματα σήκωναν
τη φωνή τους κατά του κατεστημένου,

οι γκραφιτάδες αμφισβητούσαν παράλληλα
τα υπάρχοντα όρια της δημόσιας περιουσίας.

Ζωγράφιζαν χωρίς άδεια

πάνω σε βαγόνια του μετρό,
σε γιγαντοαφίσες,

και μια φορά ζωγράφισαν ακόμα και πάνω
σε έναν ελέφαντα στο ζωολογικό κήπο.

Τα πολιτικά κινήματα επίσης
έγραφαν συνθήματα σε τοίχους

για να μεταδώσουν τα μηνύματά τους.

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου
οι Ναζί και οι αντιστασιακές ομάδες

έκαναν προπαγάνδα πάνω στους τοίχους.

Τα γκράφιτι στη μια πλευρά
του Τείχους του Βερολίνου

μπορεί να θεωρηθούν
ως εύστοχο σύμβολο της καταπίεσης

ενάντια στη σχετικά απεριόριστη
δημόσια πρόσβαση.

Καθώς τα κινήματα αντικουλτούρας
που σχετίζονταν με το γκράφιτι

εντάχθηκαν στις επικρατούσες τάσεις,

έγινε αποδεκτό και το γκράφιτι;

Από τη δημιουργία ομάδων καλλιτεχνών
γκράφιτι στη δεκαετία του 1970

και των αποδοχή ορισμένων από αυτούς
σε γκαλερί τέχνης μετά από μια δεκαετία,

το γκράφιτι ακροβατεί στα όρια
μεταξύ κύριας τάσης και αντικουλτούρας.

Η οικειοποίηση των στυλ γκράφιτι
από διαφημιστές και τυπογράφους

έκανε αυτό τον ορισμό ακόμη πιο ασαφή.

Η κάποτε απίθανη συνεργασία
καλλιτεχνών του γκράφιτι

με παραδοσιακά μουσεία και μεγάλες φίρμες

πήρε τους καλλιτέχνες από το περιθώριο

και τους έφερε στο επίκεντρο
του δημόσιου βίου.

Παρότι το γκράφιτι
συσχετίζεται με καταστροφή,

είναι επίσης μέσο καλλιτεχνικής
έκφρασης χωρίς περιορισμούς.

Σήμερα συνεχίζεται η διαφωνία για τα όρια

μεταξύ καταστροφής και εξωραϊσμού.

Οι γκραφιτάδες αμφισβητούν τη γενικά
αποδεκτή άποψη περί αξίας της τέχνης

και το βαθμό στον οποίον
κάθε χώρος αποτελεί ιδιοκτησία.

Είτε βάφοντας με σπρέι,
είτε γράφοντας, είτε σκαλίζοντας,

το γκράφιτι φέρνει στην επιφάνεια

αυτά τα ερωτήματα περί ιδιοκτησίας,
τέχνης και του τι είναι αποδεκτό.