1
00:00:07,685 --> 00:00:09,767
Βαγόνια του μετρό ζωγραφισμένα με σπρέι,

2
00:00:09,767 --> 00:00:11,215
συνθήματα σε γέφυρες,

3
00:00:11,215 --> 00:00:12,905
τοίχοι καλυμμένοι με απεικονίσεις,

4
00:00:12,905 --> 00:00:15,995
Τα γκράφιτι ξεφυτρώνουν άφοβα
παντού στις πόλεις μας.

5
00:00:15,995 --> 00:00:20,697
Μπορεί να κάνει μια δήλωση ταυτότητας,
τέχνης, ενδυνάμωσης και πολιτικής,

6
00:00:20,697 --> 00:00:24,213
ενώ ταυτόχρονα
σχετίζεται με την καταστροφή.

7
00:00:24,213 --> 00:00:27,628
Και τελικά, δεν είναι κάτι νέο.

8
00:00:27,628 --> 00:00:31,615
Γκράφιτι είναι το να κάνεις γράμματα
ή σχέδια πάνω σε δημόσια περιουσία

9
00:00:31,615 --> 00:00:34,088
και υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια.

10
00:00:34,088 --> 00:00:35,767
Σε όλο αυτό το διάστημα

11
00:00:35,767 --> 00:00:38,616
προέκυπτε το ίδιο ερώτημα
για το οποίο διαφωνούμε τώρα:

12
00:00:38,896 --> 00:00:40,238
Είναι τέχνη;

13
00:00:40,598 --> 00:00:42,477
Είναι βανδαλισμός;

14
00:00:42,767 --> 00:00:47,555
Τον 1ο αιώνα πΧ οι Ρωμαίοι συχνά χάραζαν
μηνύματα πάνω σε δημόσιους τοίχους,

15
00:00:47,555 --> 00:00:49,347
ενώ στην άλλη πλευρά του ωκεανού,

16
00:00:49,347 --> 00:00:53,326
οι Μάγια με ζήλο σκάλιζαν σκίτσα
πάνω σε επιφάνειες.

17
00:00:53,796 --> 00:00:56,236
Και δεν ήταν πάντα μια ανατρεπτική πράξη.

18
00:00:56,476 --> 00:01:00,217
Οι απλοί πολίτες της Πομπηίας συνήθιζαν
να γράφουν πάνω σε δημόσιους τοίχους

19
00:01:00,217 --> 00:01:03,408
μαγικά ξόρκια, ποιήματα
για ανεκπλήρωτους έρωτες,

20
00:01:03,628 --> 00:01:05,607
συνθήματα για πολιτικές εκστρατείες,

21
00:01:05,607 --> 00:01:09,058
ακόμα και μηνύματα υποστήριξης
των αγαπημένων τους μονομάχων.

22
00:01:09,558 --> 00:01:13,577
Κάποιοι τα απέρριπταν
-όπως ο Έλληνας φιλόσοφος Πλούταρχος-

23
00:01:13,577 --> 00:01:16,858
θεωρώντας τα γκράφιτι φαιδρά και ανώφελα.

24
00:01:17,138 --> 00:01:19,097
Αλλά μόλις τον 5ο αιώνα

25
00:01:19,097 --> 00:01:23,798
τέθηκαν οι βάσεις της σύγχρονης
έννοιας του βανδαλισμού.

26
00:01:23,798 --> 00:01:28,468
Εκείνον τον καιρό, η βαρβαρική φυλή 
των Βανδάλων σάρωσε τη Ρώμη,

27
00:01:28,468 --> 00:01:30,987
λεηλατώντας και καταστρέφοντας την πόλη.

28
00:01:30,987 --> 00:01:35,118
Αλλά ο όρος «βανδαλισμός»
διατυπώθηκε μετά από αρκετούς αιώνες

29
00:01:35,118 --> 00:01:39,249
ως κραυγή διαμαρτυρίας για την καταστροφή
της τέχνης κατά τη Γαλλική Επανάσταση.

30
00:01:39,249 --> 00:01:42,078
Και καθώς το γκράφιτι
συσχετιζόταν όλο και περισσότερο

31
00:01:42,078 --> 00:01:44,589
με την εκούσια επανάσταση 
και την προκλητικότητα,

32
00:01:44,589 --> 00:01:47,048
του έβαλαν και την ταμπέλα 
του βανδαλισμού.

33
00:01:47,488 --> 00:01:51,998
Γι' αυτό τον λόγο, σήμερα αρκετοί
καλλιτέχνες γκράφιτι ζουν στο περιθώριο.

34
00:01:51,998 --> 00:01:55,202
Κάποιοι παίρνουν κι άλλες ταυτότητες
για να αποφύγουν την τιμωρία,

35
00:01:55,202 --> 00:01:59,519
ενώ άλλοι το κάνουν για συναδελφικότητα
και δέσμευσης μιας περιοχής.

36
00:01:59,519 --> 00:02:01,970
Αρχίζοντας με τα tag 
της δεκαετίας του 1960,

37
00:02:01,970 --> 00:02:04,956
ένας καινούργιος συνδυασμός
διασημότητας και ανωνυμίας

38
00:02:04,956 --> 00:02:07,830
εμφανίστηκε στους δρόμους 
σε Νέα Υόρκη και Φιλαδέλφια.

39
00:02:08,030 --> 00:02:11,900
Οι taggers είχαν κωδικοποιημένες ετικέτες
που έδειχναν την πορεία τους στην πόλη

40
00:02:11,900 --> 00:02:14,339
ενώ συχνά περιείχαν 
αναφορές στην καταγωγή τους.

41
00:02:14,589 --> 00:02:18,580
Και ήταν η ίδια η παρανομία των γκράφιτι
που τα έσπρωχνε στο περιθώριο

42
00:02:18,580 --> 00:02:22,639
επίσης τους προσέδιδε μια γοητεία
και αύξανε τον αριθμό των οπαδών τους.

43
00:02:22,829 --> 00:02:26,940
Το θέμα του χώρου και της ιδιοκτησίας
πάντα προέχει στην ιστορία των γκράφιτι.

44
00:02:27,240 --> 00:02:31,961
Η σύγχρονη εξέλιξή τους πάντα
συνοδευόταν με σκηνές αντικουλτούρας.

45
00:02:32,131 --> 00:02:35,381
Ενώ αυτά τα κινήματα σήκωναν
τη φωνή τους κατά του κατεστημένου,

46
00:02:35,381 --> 00:02:39,893
οι γκραφιτάδες αμφισβητούσαν παράλληλα
τα υπάρχοντα όρια της δημόσιας περιουσίας.

47
00:02:39,893 --> 00:02:41,137
Ζωγράφιζαν χωρίς άδεια

48
00:02:41,137 --> 00:02:43,209
πάνω σε βαγόνια του μετρό,
σε γιγαντοαφίσες,

49
00:02:43,209 --> 00:02:46,799
και μια φορά ζωγράφισαν ακόμα και πάνω
σε έναν ελέφαντα στο ζωολογικό κήπο.

50
00:02:46,799 --> 00:02:49,544
Τα πολιτικά κινήματα επίσης
έγραφαν συνθήματα σε τοίχους

51
00:02:49,544 --> 00:02:51,386
για να μεταδώσουν τα μηνύματά τους.

52
00:02:51,456 --> 00:02:55,320
Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου
οι Ναζί και οι αντιστασιακές ομάδες

53
00:02:55,320 --> 00:02:57,873
έκαναν προπαγάνδα πάνω στους τοίχους.

54
00:02:58,013 --> 00:03:00,721
Τα γκράφιτι στη μια πλευρά 
του Τείχους του Βερολίνου

55
00:03:00,721 --> 00:03:03,521
μπορεί να θεωρηθούν
ως εύστοχο σύμβολο της καταπίεσης

56
00:03:03,521 --> 00:03:06,640
ενάντια στη σχετικά απεριόριστη
δημόσια πρόσβαση.

57
00:03:06,640 --> 00:03:09,680
Καθώς τα κινήματα αντικουλτούρας
που σχετίζονταν με το γκράφιτι

58
00:03:09,680 --> 00:03:11,391
εντάχθηκαν στις επικρατούσες τάσεις,

59
00:03:11,391 --> 00:03:14,250
έγινε αποδεκτό και το γκράφιτι;

60
00:03:14,630 --> 00:03:19,022
Από τη δημιουργία ομάδων καλλιτεχνών
γκράφιτι στη δεκαετία του 1970

61
00:03:19,022 --> 00:03:23,431
και των αποδοχή ορισμένων από αυτούς
σε γκαλερί τέχνης μετά από μια δεκαετία,

62
00:03:23,431 --> 00:03:28,901
το γκράφιτι ακροβατεί στα όρια
μεταξύ κύριας τάσης και αντικουλτούρας.

63
00:03:28,901 --> 00:03:32,622
Η οικειοποίηση των στυλ γκράφιτι
από διαφημιστές και τυπογράφους

64
00:03:32,622 --> 00:03:35,292
έκανε αυτό τον ορισμό ακόμη πιο ασαφή.

65
00:03:35,292 --> 00:03:38,122
Η κάποτε απίθανη συνεργασία
καλλιτεχνών του γκράφιτι

66
00:03:38,122 --> 00:03:40,171
με παραδοσιακά μουσεία και μεγάλες φίρμες

67
00:03:40,171 --> 00:03:42,118
πήρε τους καλλιτέχνες από το περιθώριο

68
00:03:42,118 --> 00:03:44,382
και τους έφερε στο επίκεντρο
του δημόσιου βίου.

69
00:03:44,382 --> 00:03:46,812
Παρότι το γκράφιτι
συσχετίζεται με καταστροφή,

70
00:03:46,812 --> 00:03:50,683
είναι επίσης μέσο καλλιτεχνικής
έκφρασης χωρίς περιορισμούς.

71
00:03:50,683 --> 00:03:52,671
Σήμερα συνεχίζεται η διαφωνία για τα όρια

72
00:03:52,671 --> 00:03:55,452
μεταξύ καταστροφής και εξωραϊσμού.

73
00:03:55,452 --> 00:03:59,811
Οι γκραφιτάδες αμφισβητούν τη γενικά
αποδεκτή άποψη περί αξίας της τέχνης

74
00:03:59,811 --> 00:04:02,663
και το βαθμό στον οποίον
κάθε χώρος αποτελεί ιδιοκτησία.

75
00:04:02,663 --> 00:04:05,463
Είτε βάφοντας με σπρέι,
είτε γράφοντας, είτε σκαλίζοντας,

76
00:04:05,463 --> 00:04:07,102
το γκράφιτι φέρνει στην επιφάνεια

77
00:04:07,102 --> 00:04:10,612
αυτά τα ερωτήματα περί ιδιοκτησίας,
τέχνης και του τι είναι αποδεκτό.