Return to Video

Arşimet'in Evreka'sının gerçek hikayesi - Armand D'Angour

  • 0:11 - 0:12
    Arşimet'in "Evreka" dediği anı
  • 0:12 - 0:14
    gözünüzde canlandırdığınızda
  • 0:14 - 0:16
    muhtemelen aklına böyle bir şey geliyor.
  • 0:16 - 0:17
    Gerçekte ise daha çok böyle bir
  • 0:17 - 0:20
    ambiyansta oluyor.
  • 0:20 - 0:22
    MÖ 3. asırda, bir Sicilya şehri olan
  • 0:22 - 0:25
    Syracuse'un kralı Hieron,
  • 0:25 - 0:27
    zamanının en büyük
  • 0:27 - 0:29
    mühendislik projelerinden birini
  • 0:29 - 0:31
    gerçekleştirmek üzere Arşimet'i görevlendirir.
  • 0:31 - 0:33
    Hieron'un sipariş ettiği yelkenli gemi,
  • 0:33 - 0:37
    sıradan antik savaş gemilerinin 50 katından büyük,
  • 0:37 - 0:38
    kendi şehrinin ithafen
  • 0:38 - 0:40
    adlandırdığı "Syracusia".
  • 0:40 - 0:41
    Hieron gelmiş geçmiş
  • 0:41 - 0:43
    en büyük gemiyi yaptırmak istiyordu.
  • 0:43 - 0:45
    Böylece onu hediye olarak
  • 0:45 - 0:48
    Mısır hükümdarı Ptolemy'e sunacaktı.
  • 0:48 - 0:49
    Ancak bir saray boyutundaki gemi
  • 0:49 - 0:52
    suda yüzebilecek miydi?
  • 0:52 - 0:53
    Arşimet'in zamanında,
  • 0:53 - 0:56
    hiç kimse böyle bir şeye cüret edemedi.
  • 0:56 - 0:57
    Böyle bir şey "bir dağ uçabilir mi"
  • 0:57 - 0:59
    sormak gibiydi.
  • 0:59 - 1:00
    Kral Hieron'un kafasını kurcalayan
  • 1:00 - 1:02
    bir sürü soru vardı.
  • 1:02 - 1:03
    Syracusia'nın inşasında
  • 1:03 - 1:06
    yüzlerce işçi yıllarca çalışıyor
  • 1:06 - 1:10
    çam, köknar kütükleri Etna dağından
  • 1:10 - 1:12
    kenevir halatları İspanya'dan
  • 1:12 - 1:14
    reçinesi Fransa'dan getiriliyordu.
  • 1:14 - 1:15
    Geminin üst güvertesine
  • 1:15 - 1:17
    sekiz gözetleme kulesine yerleştirilecek
  • 1:17 - 1:20
    ve bu kuleler alışılageldik kolonla değil
  • 1:20 - 1:23
    devasa tahtadan yapma dünyayı sırtında taşıyan
  • 1:23 - 1:26
    Atlas heykelleriyle desteklenecek.
  • 1:26 - 1:27
    Geminin başında ise
  • 1:27 - 1:30
    80 kg taş ateşleme kapasitesine sahip
  • 1:30 - 1:33
    kocaman mancınık bulunacak.
  • 1:33 - 1:35
    Yolcuların iyi vakit geçirmesi için,
  • 1:35 - 1:38
    çiçeklerle kaplı bir dolaşma alanı,
  • 1:38 - 1:40
    korunaklı bir yüzme havuzu,
  • 1:40 - 1:43
    sıcak su servisli bir hamam,
  • 1:43 - 1:46
    kitap ve heykel dolu bir kitaplık,
  • 1:46 - 1:49
    bir Afrodit tapınağı
  • 1:49 - 1:52
    ve bir cimnastik salonu bulundurulacak.
  • 1:52 - 1:55
    Arşimet'in işini daha da zorlaştırmak için,
  • 1:55 - 1:59
    Hieron geminin yük de taşımasını istiyordu:
  • 1:59 - 2:01
    400 ton tahıl,
  • 2:01 - 2:03
    10 bin kavanoz tuzlama balık,
  • 2:03 - 2:06
    74 ton içme suyu ve
  • 2:06 - 2:09
    600 ton yün.
  • 2:09 - 2:13
    Ayrıca 600 asker dahil olmak üzere
  • 2:13 - 2:15
    bin kişiden fazla kişiyi taşımalıydı,
  • 2:15 - 2:17
    farklı bölmelerde taşınacak
  • 2:17 - 2:20
    20 atı da unutmayalım.
  • 2:20 - 2:21
    Bu boyutta bir şey inşa etmek
  • 2:21 - 2:24
    ilk seferinde batmaya gitmek mi demekti?
  • 2:24 - 2:26
    Doğrusunu söylemek gerekirse bu pek de
  • 2:26 - 2:29
    Arşimet'in arzu ettiği bir şey değil.
  • 2:29 - 2:30
    Arşimet problemi şöyle ele alır:
  • 2:30 - 2:33
    gemi batacak mı?
  • 2:33 - 2:35
    Kimbilir belki bir gün banyosunu yaparken
  • 2:35 - 2:38
    tam da ağır bir küvet suda nasıl yüzer diye düşünürken
  • 2:38 - 2:40
    ilham geldi.
  • 2:40 - 2:42
    Kısmen sıvıya batmış bir nesneye
  • 2:42 - 2:45
    kaldırma kuvveti etki eder.
  • 2:45 - 2:47
    Bu kuvvet batan nesnenin
  • 2:47 - 2:50
    taşırdığı sıvının ağırlığına eşit.
  • 2:50 - 2:53
    Başka bir deyişle, eğer Syracusia 2000 ton
  • 2:53 - 2:56
    tam olarak 2000 ton su taşırıyorsa,
  • 2:56 - 2:58
    metazori askıda kalır.
  • 2:58 - 2:59
    Eğer 4000 ton su taşırıyorsa
  • 2:59 - 3:02
    rahatça askıda kalabilir.
  • 3:02 - 3:06
    Elbette sadece 1000 ton su taşırırsa,
  • 3:06 - 3:10
    bu Hieron'u pek mutlu etmeyecek.
  • 3:10 - 3:13
    İşte bu mühendislerin hala
  • 3:13 - 3:14
    Arşimet prensibi diye andığı
  • 3:14 - 3:16
    kaldırma kuvveti yasası.
  • 3:16 - 3:18
    Bu yasayla, çelikten bir tankın nasıl en az
  • 3:18 - 3:21
    bir tahta kayık ya da hamam tası kadar
  • 3:21 - 3:23
    kadar kolayca askıda
  • 3:23 - 3:24
    kalabileceğini açıklayabiliriz.
  • 3:24 - 3:26
    Eğer geminin alt omurgasının batan hacmi
  • 3:26 - 3:28
    geminin ağırlığına eşit olursa,
  • 3:28 - 3:29
    üst bölmesinde ne olursa olsun
  • 3:29 - 3:32
    gemi suyun üstünde batmadan kalabilecektir.
  • 3:32 - 3:33
    Bu Arşimet ve hamam tasıyla alakalı
  • 3:33 - 3:36
    başka bir hikayeye çok benziyor.
  • 3:36 - 3:40
    Aslında bunlar aynı hikaye,
  • 3:40 - 3:42
    sadece garip bir biçimde çarpıtılmış.
  • 3:42 - 3:44
    O bilindik Arşimet'in "Evreka" diyip
  • 3:44 - 3:47
    sokakta koşturduğu hikaye
  • 3:47 - 3:48
    bir "taç" ya da
  • 3:48 - 3:51
    Latince "corona" etrafında gelişir.
  • 3:51 - 3:54
    Syracusia hikayesinin merkezinde ise
  • 3:54 - 3:55
    geminin omurgası ya da
  • 3:55 - 3:57
    Yunanca deyişle "korone" var.
  • 3:57 - 3:58
    İkisini birbirine karıştırmış
  • 3:58 - 3:59
    olabilirler mi dersin?
  • 3:59 - 4:01
    Hiçbir zaman bilemeyeceğiz.
  • 4:01 - 4:03
    Sadece Syracusia'nın ilk ve
  • 4:03 - 4:06
    tek seferinde Mısır'a vardığı gün,
  • 4:06 - 4:07
    İskenderiyelilerin limana doluşup
  • 4:07 - 4:09
    bu suda yüzebilen görkemli geminin
  • 4:09 - 4:11
    varışına tanıklık edip hayretler içine
  • 4:11 - 4:14
    düştüğünü hayal edebiliriz.
  • 4:14 - 4:16
    Bu olağanüstü gemi zamanının
  • 4:16 - 4:19
    Titanik'iydi diyebiliriz
  • 4:19 - 4:23
    sonunda batması dışında tabii, bizim kanka Arşimet sayesinde.
Title:
Arşimet'in Evreka'sının gerçek hikayesi - Armand D'Angour
Speaker:
Armand D'Angour
Description:

Tüm dersi izlemek için: http://ed.ted.com/lessons/the-real-story-behind-archimedes-eureka-armand-d-angour

Arşimet'in "Evreka" dediği anı gözünüzde canlandırdığınızda muhtemelen aklınıza küvetin içinde bir adam geliyor, değil mi? Aslına bakarsanız, hikaye bundan daha fazla. Armand D'Angour Evraka'yı bulmak için yardım ettiği - bir kral tarafından görevlendirildiği büyük yüzen saray olan Arşimet'in en büyük görevine ait hikayesini anlatıyor.

Ders Armand D'Angour, animasyon Zedem Media tarafından hazırlandı.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:42

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.