WEBVTT 00:00:10.899 --> 00:00:11.899 Arşimet'in "Evreka" dediği anı 00:00:11.899 --> 00:00:13.759 gözünüzde canlandırdığınızda 00:00:13.759 --> 00:00:16.294 muhtemelen aklına böyle bir şey geliyor. 00:00:16.294 --> 00:00:17.294 Gerçekte ise daha çok böyle bir 00:00:17.294 --> 00:00:19.998 ambiyansta oluyor. 00:00:19.998 --> 00:00:22.457 MÖ 3. asırda, bir Sicilya şehri olan 00:00:22.457 --> 00:00:25.457 Syracuse'un kralı Hieron, 00:00:25.457 --> 00:00:27.279 zamanının en büyük 00:00:27.279 --> 00:00:29.102 mühendislik projelerinden birini 00:00:29.102 --> 00:00:30.925 gerçekleştirmek üzere Arşimet'i görevlendirir. 00:00:30.925 --> 00:00:33.010 Hieron'un sipariş ettiği yelkenli gemi, 00:00:33.010 --> 00:00:37.219 sıradan antik savaş gemilerinin 50 katından büyük, 00:00:37.219 --> 00:00:38.219 kendi şehrinin ithafen 00:00:38.219 --> 00:00:39.759 adlandırdığı "Syracusia". 00:00:39.759 --> 00:00:40.759 Hieron gelmiş geçmiş 00:00:40.759 --> 00:00:42.745 en büyük gemiyi yaptırmak istiyordu. 00:00:42.745 --> 00:00:45.443 Böylece onu hediye olarak 00:00:45.443 --> 00:00:48.334 Mısır hükümdarı Ptolemy'e sunacaktı. 00:00:48.334 --> 00:00:49.334 Ancak bir saray boyutundaki gemi 00:00:49.334 --> 00:00:51.845 suda yüzebilecek miydi? 00:00:51.845 --> 00:00:52.845 Arşimet'in zamanında, 00:00:52.845 --> 00:00:55.752 hiç kimse böyle bir şeye cüret edemedi. 00:00:55.752 --> 00:00:56.752 Böyle bir şey "bir dağ uçabilir mi" 00:00:56.752 --> 00:00:58.994 sormak gibiydi. 00:00:58.994 --> 00:00:59.994 Kral Hieron'un kafasını kurcalayan 00:00:59.994 --> 00:01:01.895 bir sürü soru vardı. 00:01:01.895 --> 00:01:03.038 Syracusia'nın inşasında 00:01:03.038 --> 00:01:06.038 yüzlerce işçi yıllarca çalışıyor 00:01:06.038 --> 00:01:09.728 çam, köknar kütükleri Etna dağından 00:01:09.728 --> 00:01:11.820 kenevir halatları İspanya'dan 00:01:11.820 --> 00:01:14.040 reçinesi Fransa'dan getiriliyordu. 00:01:14.040 --> 00:01:15.040 Geminin üst güvertesine 00:01:15.040 --> 00:01:17.379 sekiz gözetleme kulesine yerleştirilecek 00:01:17.379 --> 00:01:19.621 ve bu kuleler alışılageldik kolonla değil 00:01:19.621 --> 00:01:22.506 devasa tahtadan yapma dünyayı sırtında taşıyan 00:01:22.506 --> 00:01:25.506 Atlas heykelleriyle desteklenecek. 00:01:25.506 --> 00:01:27.053 Geminin başında ise 00:01:27.053 --> 00:01:30.469 80 kg taş ateşleme kapasitesine sahip 00:01:30.469 --> 00:01:33.469 kocaman mancınık bulunacak. 00:01:33.469 --> 00:01:35.233 Yolcuların iyi vakit geçirmesi için, 00:01:35.233 --> 00:01:38.220 çiçeklerle kaplı bir dolaşma alanı, 00:01:38.220 --> 00:01:40.121 korunaklı bir yüzme havuzu, 00:01:40.121 --> 00:01:42.791 sıcak su servisli bir hamam, 00:01:42.791 --> 00:01:46.350 kitap ve heykel dolu bir kitaplık, 00:01:46.350 --> 00:01:48.954 bir Afrodit tapınağı 00:01:48.954 --> 00:01:52.069 ve bir cimnastik salonu bulundurulacak. 00:01:52.069 --> 00:01:54.896 Arşimet'in işini daha da zorlaştırmak için, 00:01:54.896 --> 00:01:58.661 Hieron geminin yük de taşımasını istiyordu: 00:01:58.661 --> 00:02:00.803 400 ton tahıl, 00:02:00.803 --> 00:02:03.470 10 bin kavanoz tuzlama balık, 00:02:03.470 --> 00:02:06.074 74 ton içme suyu ve 00:02:06.074 --> 00:02:09.199 600 ton yün. 00:02:09.199 --> 00:02:12.982 Ayrıca 600 asker dahil olmak üzere 00:02:12.982 --> 00:02:15.393 bin kişiden fazla kişiyi taşımalıydı, 00:02:15.393 --> 00:02:16.773 farklı bölmelerde taşınacak 00:02:16.773 --> 00:02:19.773 20 atı da unutmayalım. 00:02:19.773 --> 00:02:21.430 Bu boyutta bir şey inşa etmek 00:02:21.430 --> 00:02:24.132 ilk seferinde batmaya gitmek mi demekti? 00:02:24.132 --> 00:02:26.107 Doğrusunu söylemek gerekirse bu pek de 00:02:26.107 --> 00:02:29.432 Arşimet'in arzu ettiği bir şey değil. 00:02:29.432 --> 00:02:30.432 Arşimet problemi şöyle ele alır: 00:02:30.432 --> 00:02:32.614 gemi batacak mı? 00:02:32.614 --> 00:02:34.929 Kimbilir belki bir gün banyosunu yaparken 00:02:34.929 --> 00:02:37.853 tam da ağır bir küvet suda nasıl yüzer diye düşünürken 00:02:37.853 --> 00:02:40.324 ilham geldi. 00:02:40.324 --> 00:02:41.952 Kısmen sıvıya batmış bir nesneye 00:02:41.952 --> 00:02:44.952 kaldırma kuvveti etki eder. 00:02:44.952 --> 00:02:46.711 Bu kuvvet batan nesnenin 00:02:46.711 --> 00:02:49.711 taşırdığı sıvının ağırlığına eşit. 00:02:49.711 --> 00:02:52.747 Başka bir deyişle, eğer Syracusia 2000 ton 00:02:52.747 --> 00:02:55.747 tam olarak 2000 ton su taşırıyorsa, 00:02:55.747 --> 00:02:58.243 metazori askıda kalır. 00:02:58.243 --> 00:02:59.469 Eğer 4000 ton su taşırıyorsa 00:02:59.469 --> 00:03:02.469 rahatça askıda kalabilir. 00:03:02.469 --> 00:03:05.895 Elbette sadece 1000 ton su taşırırsa, 00:03:05.895 --> 00:03:09.752 bu Hieron'u pek mutlu etmeyecek. 00:03:09.752 --> 00:03:12.644 İşte bu mühendislerin hala 00:03:12.644 --> 00:03:13.644 Arşimet prensibi diye andığı 00:03:13.644 --> 00:03:16.085 kaldırma kuvveti yasası. 00:03:16.085 --> 00:03:17.932 Bu yasayla, çelikten bir tankın nasıl en az 00:03:17.932 --> 00:03:20.932 bir tahta kayık ya da hamam tası kadar 00:03:20.932 --> 00:03:22.548 kadar kolayca askıda 00:03:22.548 --> 00:03:24.164 kalabileceğini açıklayabiliriz. 00:03:24.164 --> 00:03:25.780 Eğer geminin alt omurgasının batan hacmi 00:03:25.780 --> 00:03:28.088 geminin ağırlığına eşit olursa, 00:03:28.088 --> 00:03:29.425 üst bölmesinde ne olursa olsun 00:03:29.425 --> 00:03:32.425 gemi suyun üstünde batmadan kalabilecektir. 00:03:32.425 --> 00:03:33.441 Bu Arşimet ve hamam tasıyla alakalı 00:03:33.441 --> 00:03:36.441 başka bir hikayeye çok benziyor. 00:03:36.441 --> 00:03:39.691 Aslında bunlar aynı hikaye, 00:03:39.691 --> 00:03:42.253 sadece garip bir biçimde çarpıtılmış. 00:03:42.253 --> 00:03:44.131 O bilindik Arşimet'in "Evreka" diyip 00:03:44.131 --> 00:03:47.131 sokakta koşturduğu hikaye 00:03:47.131 --> 00:03:48.131 bir "taç" ya da 00:03:48.131 --> 00:03:50.767 Latince "corona" etrafında gelişir. 00:03:50.767 --> 00:03:53.771 Syracusia hikayesinin merkezinde ise 00:03:53.771 --> 00:03:54.771 geminin omurgası ya da 00:03:54.771 --> 00:03:56.771 Yunanca deyişle "korone" var. 00:03:56.771 --> 00:03:57.771 İkisini birbirine karıştırmış 00:03:57.771 --> 00:03:58.951 olabilirler mi dersin? 00:03:58.951 --> 00:04:00.659 Hiçbir zaman bilemeyeceğiz. 00:04:00.659 --> 00:04:02.507 Sadece Syracusia'nın ilk ve 00:04:02.507 --> 00:04:05.507 tek seferinde Mısır'a vardığı gün, 00:04:05.507 --> 00:04:06.507 İskenderiyelilerin limana doluşup 00:04:06.507 --> 00:04:09.333 bu suda yüzebilen görkemli geminin 00:04:09.333 --> 00:04:11.084 varışına tanıklık edip hayretler içine 00:04:11.084 --> 00:04:14.084 düştüğünü hayal edebiliriz. 00:04:14.084 --> 00:04:15.515 Bu olağanüstü gemi zamanının 00:04:15.515 --> 00:04:18.515 Titanik'iydi diyebiliriz 00:04:18.515 --> 00:04:23.240 sonunda batması dışında tabii, bizim kanka Arşimet sayesinde.