Uzun yaşamın sırrı sosyal hayatınız olabilir

İtalyan adası Sardunya'da İtalya'ya oranla 6 kat, Kuzey Amerika'ya oranla 10 kat daha fazla 100 yaşını aşmış kimse var. Peki neden? Psikolog Susan Pinker'a göre bu ada insanlarını sağlıklı kılan güneşli ortam veya yağsız glutensiz beslenme değil - kurdukları ilişkiler ve yüz yüze etkileşimleri. Pinker 100 yaşını aşmanın gerekliliklerini anlatırken uzun ömrün sırlarını keşfedin.

İşte size ilginç bir gerçek:

Gelişmiş dünyada,

her yerde, kadınlar erkeklerden
ortalama 6-8 yıl daha uzun yaşıyorlar.

6-8 yıl daha uzun.

Çok büyük bir fark bu.

2015 'te ''Lancet'' bir makale yayınladı,

varlıklı ülkelerde erkeklerin her yaşta

ölüm oranlarının kadınların iki katı

olduğunu gösterdi.

Ancak dünyada erkeklerin kadınlar kadar

uzun yaşadıkları bir yer var.

Uzak ve dağlık bir bölge,

bir mavi bölge.

Bu bölgede uzun ömürlü olmak

her iki cinsiyet için de yaygın.

Sardunya'daki mavi bölge bu,

Korsika ve Tunus arasında

Akdenizde bir İtalyan adası.

Burada yüz yaşını aşmış kişi sayısı

200 milden daha yakın olan

İtalya'ya göre 6 kat daha fazla.

Kuzey Amerika'ya göre ise

10 kat daha fazla.

Erkeklerin kadınlar kadar
uzun yaşadığı tek yer.

Peki niçin?

Merakım cezbedilmişti.

Bu yerin mekanlarını ve alışkanlıklarını
araştırmaya karar verdim.

Genetik profil ile başladım.

Çok geçmeden genlerin uzun ömürlülükte

yalnızca %25 oranında etkili
olduğunu keşfettim.

Diğer %75 yaşam tarzıydı.

Peki 100 yaşını aşmak için
ne yapmak gerekiyor?

Doğru yaptıkları şey ne?

Bu Villagrande'nin kuş bakışı manzarası.

Araştırmak üzere gittiğim mavi bölgenin

dış merkezinde bir köy.

Gördüğünüz gibi mimari güzellik
başlıca değerleri değil,

başlıca değerleri, yoğunluk:

iç içe geçen evler,

yol ve sokaklardan ibaret.

Bu da köylülerin hayatlarının
sürekli kesişmesi demek.

Köy boyunca yürüdüğümde,

kapı ve perdelerin ardından

kepenklerin arasından yüzlerce gözün

bana baktığını hissedebiliyordum.

Tüm eski köyler gibi,

Villagrande de,bu yapı olmadan

duvarları, katedrali olmadan,
köy meydanı olmadan,

ayakta kalamazdı,

çünkü korunma ve sosyal bağlar
onun tasarımını belirlemiş.

Sanayi devrimine yaklaştıkça
kırsal önceliklerimiz de değişti

çünkü bulaşıcı hastalıklar
o zamanın endişe konusuydu.

Peki ya şimdi?

Şimdi ise sosyal izolasyon
günümüzün kamu sağlığı riski.

Nüfusun 3'te 1'i güvenebilecekleri

en fazla 2 insan olduğunu söylüyor.

Bir de Villagrande'de yaşayan

100 yaşını aşmış kişilere soralım.

Giuseppe Murinu ile tanışın.
102 yaşında,

hayatı boyunca Villagrande köylüsü
olarak yaşadı.

Çok sosyal biri.

Sürekli geçmişe dair hikayeler anlatmayı,

kuş gibi nasıl yaşadığını,

iki dünya savaşı boyunca
ormanda ne bulursa

onu yiyerek yaşadığını,

karısıyla birlikte 100 yaşını
nasıl aştığını anlatmaya bayılyor.

Görüşmeyi yaptığım yerde,
küçük sevimli bir mutfakta

altı çocuk yetiştirmişler.

Oğulları Angelo ve Domenico,

ikisi de 70'li yaşlarda
ve babalarına bakıyorlar.

Bana ve bu araştırma gezisinde
bana eşlik eden kızıma karşı

çok ihtiyatlı davranıyorlardı

çünkü sosyal bağların bir özelliği de

yabancılara karşı temkinli olmaktır.

Guiseppe hiç şüpheli değildi ama

tasasız bir adamdı,

olumlu ve iyi geçinen bir tabiatı vardı.

Kendime sordum:
Acaba 100 yaşını aşmanın sırrı

pozitif düşünce mi?

Aslında, hayır.

(Kahkaha)

101 yaşındaki Giovanni Corrias
ile tanışın,

tanıdığım en somurtkan insan.

(Kahkaha)

Uzun yaşamak için pozitif olunması

konseptini yalan çıkardı.

Bu da onun kanıtı.

Ona nasıl bu kadar
uzun yaşadığını sorduğumda,

göz ucuyla bana
sivri bir bakış attı ve kükredi:

''Kimse sırlarımı bilmek zorunda değil.''

(Kahkaha)

Huysuz olmasına rağmen,

onunla yaşayan ve ona bakan yeğeni

ona ''hazinem'' anlamına gelen
''Il Tesoro'' diyordu.

Onu seviyor, ona saygı duyuyordu,

ona özgürlüğünü kaybetmesi ile ilgili
soru sorduğumda bana şöyle dedi:

''Anlayamıyorsun, değil mi?

Bu adama bakmak bir zevk.

Benim için büyük bir ayrıcalık.

Bu benim mirasım.''

Gerçekten de 100 yaşını aşmış bu kişilerle
ne zaman buluşma noktasına gitsem,

bir mutfak partisi vardı.

Giovanni ve iki yeğeni,

Üssteki Maria,

arkasındaki büyük yeğeni Sara,

oradayken bana taze meyve ve sebze
ikramı yapmıştı.

Oradayken hemen fark ettim ki

mavi bölgede insanlar yaşlanırken

ve aslında hayatları boyunca,

her zaman uzak veya yakın aile
ve arkadaşlarıyla çevriliydiler,

komşular, papaz, bar işletmecisi, manav.

İnsanlar her zaman geçerken uğrardı.

Tek başına yaşamaya
terk edilmiyorlardı hiçbir zaman.

Gelişmiş dünyaya ters düşüyordu bu,

George Burns'un sözü gibi:

''Mutluluk, başka bir şehirde büyük,
sevgi dolu bir aileye sahip olmaktır.''

(Kahkaha)

Şimdiye dek yalnızca uzun ömürlü
erkeklerle tanıştık

ama kadınlarla da tanıştım,

bu gördüğünüz Zia Teresa,

100 yaşın üzerinde bana
culurgiones adındaki

yerel yemeklerini yapmayı öğretti,

bu büyük makarna bohçaları,

o boyda mantı gibi yani,

şu boyda,

içi yağlı rikota peyniri ve nane dolu

ve domates sosuna batırılıyor.

Ağızları açılmasın diye
bana tam olarak

nasıl büzeceğimi gösterdi.

Kendisi kızlarıyla her Pazar bunu yapıyor

ve komşu ve arkadaşlarına
düzinelerce dağıtıyorlarmış.

İşte bu noktada anladım ki
yağsız ve glutensiz beslenme

mavi bölgede 100 yaşına gelme
nedeni değilmiş.

(Alkış)

Yüz yaşındaki bu insanların
hikayeleri ve bilim ışığında

kendime de bazı sorular sordum,

örneğin, ne zaman öleceğim
ve bunu nasıl ertelerim?

Gördüğünüz gibi yanıtı
umduğumuz gibi değil.

Julianne Holt-Lunstad, Brigham Young
Üniversitesinde araştırma görevlisi

ve bu soruya

buradaki dinleyiciler gibi

binlerce orta yaşlı insanın dahil olduğu

bir dizi çalışmada yanıt aramaya çalıştı.

Yaşam tarzlarını her yönden inceledi:

beslenme şekillerini, egzersizlerini,

medeni durumlarını,

doktora gitme sıklıklarını,

sigara ve içki içip içmediklerini vs.

Bunların tümünü kaydetti,

sonra iş arkadaşlarıyla birlikte
yedi yıl boyunca

kimin hayatta kalacağını bekledi.

Hayatta kalanlar arasında,

ölme ihtimallerini azaltan şey neydi?

İşte bu soruya yanıt aradı.

Şimdi özetle verilerine göz atalım,

en düşük etkenden en güçlüsüne doğru.

Tamam mı?

Temiz hava, harika tabii

ama ne kadar yaşayacağınızı öngörmüyor.

Yüksek tansiyon için tedavi görmeniz,

bu da güzel,

yine de güçlü bir belirleyici değil.

Peki zayıf veya kilolu olmanız,
bu konuda suçlu hissetmenize gerek yok,

çünkü sıralamada yalnızca üçüncü.

Ne kadar spor yaptığınız var sonra,

ortalarda bir belirleyici.

Bir kalp krizi geçirmiş, tedavi
görüyor ve spor yapıyor olmanız,

şimdi artmaya başlıyor.

Grip aşısı yaptırmış olmanız.

Burdaki kimse

grip aşısının bizi spordan daha çok
koruduğunu biliyor muydu?

İçki içip bırakmış olmanız

veya ortalama düzeyde içmeniz,

sigara içmiyor olmanız,
içtiyseniz bırakmış olmanız,

en üst belirleyicilere doğru gidiyoruz

sosyal hayatınıza dair iki özellik.

Birincisi yakın ilişkileriniz.

Bunlar acil paraya ihtiyacınız olduğunda,

arayıp borç isteyebileceğiniz insanlar,

kendinizi iyi hissetmediğinizde
doktoru arayacak

veya sizi hastaneye götürecek,

hayata dair bir sorununuz olduğunda
veya depresyonda iken

yanınızda oturacak olan insanlar.

Bu küçük insanlar kümesine sahipseniz,

ne kadar yaşayacağınıza dair
güçlü bir etken bu.

Sonra bir şey beni şaşırttı,

sosyal entegrasyon denen bir şey.

Bu gün içinde insanlarla
kurduğunuz etkileşim

anlamına geliyor.

Kaç insanla konuşuyorsunuz?

Bu hem zayıf hem de
güçlü bağlarınızı kapsıyor,

yalnızca çok yakın olduğunuz,
sizin için çok değerli

insanları değil,

peki her gün kahvenizi yapan adamla
konuşuyor musunuz?

Postacınızla?

Köpeğini evinizin yanından
gezdiren kadınla?

İskambil, poker oynuyor,
kitap kulübü kuruyor musunuz?

Bu etkileşimler ne kadar
yaşayacağımızın en güçlü

göstergelerinden biri.

Bu da beni bir sonraki soruya getiriyor:

tüm diğer aktivitelerden daha çok
internette vakit geçiriyorsak,

buna uyumak da dahil,

şu anki oran 11 saate kadar,

geçen yıla oranla 1 yıl daha fazla,

bu bir fark yaratıyor mu?

Bizzat etkileşim kurmakla
sosyal medya üzerinden

etkileşim arasında neden fark olsun?

Eğer çocuklarınızla sürekli mesajlaşarak

iletişim halindeyseniz, bu orada olmakla
aynı olabilir mi?

Bu sorunun kısa yanıtı hayır.

Aynı şey değil.

Yüzyüze etkileşim bir dizi
nörotransmiter salınımı sağlıyor,

tıpkı bir aşı gibi, sizi şu an

ve gelecek için koruyor.

Yani biriyle göz teması kurmak,

el sıkışmak, beşlik çakmak

oksitosin salgılanması için yeterli,

bu da güven duygunuzu arttırıyor

ve kortizol seviyenizi düşürüyor.

Yani stresinizi azaltıyor

ve dopamin ortaya çıkıyor,
biraz uyuşturucu etkisi yapıyor

ve acıyı dindiriyor.

Doğal yolla salgılanan morfin gibi.

Tüm bunlar bizim bilinç radarımız
altında gerçekleşiyor,

bu yüzden gerçek ve internet
hayatını bağdaştırıyoruz.

Ancak şimdi elimizde yeni kanıtlar var,

bir fark olduğuna dair.

Beyin bilimine bir göz atalım.

Maryland Üniversitesinde nöro bilimci
Elizabeth Redcay,

bizzat etkileşim kurduğumuzda

ve statik bir şey izlediğimizde beynimizde
yaşanan farklılıkların

bir haritasını çıkarmaya çalıştı.

Yaptığı şey iki grup insanın
beyin fonksiyonlarını

karşılaştırmaktı,

onunla veya araştırma ortaklarıyla

canlı etkileşim kurup

dinamik bir sohbet gerçekleştirenleri,

kendisinin aynı konu hakkında konuştuğu

kayıtlı bir videoyu izleyen bir grubun

beyin aktivitesi ile karşılaştırdı.

Bu arada iki grubu aynı anda

nasıl MR cihazına nasıl sığdırdığını
bilmek isterseniz,

benimle sonra görüşün.

Peki fark neydi?

İşte bu gerçek sosyal etkileşim
halindeyken beyniniz.

Gördüğünüz şey bizzat etkileşimde
bulunma ve statik içerik

almak arasındaki beyin aktivitesi farkı.

Turuncu alanlar, beyninizin
ilgi ve sosyal zekayla

ilgili alanları --

başka birinin ne düşündüğünü
tahmin etmeye çalışma,

hissetme ve planlama

ve duygusal ödül.

Bu alanlar gerçek biriyle
etkileşim kurduğumuzda

daha meşgul bir hale geliyorlar.

Şimdi bu daha yoğun beyin sinyalleri

Fortune 500 şirketlerinin
işe başvuran adayları değerlendiren

insan kaynakları çalışanlarının,

seslerini duydukları adayların,

eposta veya mektuplarına

baktıkları adaylara göre daha zeki
olduklarını düşünmelerinin,

sebebi olabilir.

Sesimiz ve beden dilimiz
yoğun bir sinyal iletiyor.

Düşündüğümüzü, hissettiğimizi,

hassas insanlar olduğumuzu

bir algoritmadan daha fazlası
olduğumuzu gösteriyor.

Chicago Üniversitesi
İşletme Fakültesinden

Nicholas Epley'in bu araştırması

harika çünkü bize çok basit
bir şey söylüyor.

Birisi sesinizi duyuyorsa,

daha zeki olduğunuzu düşünüyor.

Bu gerçekten oldukça basit bir şey.

Şimdi başa dönelim,
kadınlar neden

erkeklerden daha uzun yaşıyor?

Çok büyük bir sebep
kadınların hayatları boyunca

yüz yüze ilişkilerini
nispeten daha çok önemseyip

biçimlendirmesi.

Yeni kanıtlar öyle gösteriyor ki

bu yüz yüze arkadaşlıklar

hastalık ve düşüşe ilişkin
biyolojik bir güç alanı yaratıyor.

Bu yalnızca insanlar için geçerli değil,

primatların ilişkilerinde de aynı.

Antropolog Joan Silk'in çalışmasında
dişi bir grup arkadaşı olan

dişi babunların

kortizol seviyelerine bakıldığında
daha düşük stres gözlemleniyor,

daha uzun yaşıyorlar
ve yavruları daha çok hayatta kalıyor.

En az üç dengeli ilişki.

Sihirli sayı bu.

Bunu bir düşünün.

Umarım üç ilişkiniz vardır.

Bu tür bir yüz yüze iletişimin gücü

sosyal insanlar arasında bunama oranının

neden en düşük olduğunu açıklıyor.

Meme kanserine yakalanan kadınların

hastalığı atlatma oranlarının yalnızlara
göre dört kat fazla olması da bu sebepten.

Felç geçiren ve poker oynamak için
arkadaşlarıyla buluşan erkekler

veya kahve içmek

ya da eski günlerin hatrına
hokey oynamak için

Ben Kanadalıyım sonuçta -

(Kahkaha)

bu sosyal iletişim sayesinde

ilaçtan daha iyi korunuyorlar.

Felç geçirmiş ve düzenli olarak
sosyalleşen erkekler --

bu yapabilecekleri en güçlü şey.

Yüz yüze iletişimin
inanılmaz faydaları var,

ama nüfusun bir çeyreği
konuşacak kimseleri olmadığını söylüyor.

Bu konuda bir şey yapabiliriz.

Sardunya köylüleri gibi,

ait olduğumuzu bilmek
biyolojik bir gerekliliktir,

yalnızca aramızdaki kadınlar değil.

Kentlerimize, iş yerlerimize
kişisel etkileşim getirmek,

bunu günlük hayatımıza işlemek,

bağışıklık sistemini güçlendiriyor,

hem kan dolaşımı hem de beyinde
iyi hissettiren hormonları tetikliyor

ve uzun yaşamamıza yardım ediyor.

Ben buna kendi köyünüzü kurmak diyorum,

bunu kurmak ve korumak
ölüm ve yaşam meselesi.

Teşekkür ederim.

(Alkış)

Helen Walters: Susan, geri gel lütfen.
Sana bir sorum var.

Orta yol olur mu diye merak ediyorum.

Yüz yüze iletişimde hareketlenen
nörotransmiterlerden bahsettin,

peki ya dijital teknoloji?

Dijital teknolojide inanılmaz
ilerlemelere şahit olduk,

FaceTime ve benzeri şeyler.

Bunlar da işe yarıyor mu?

Yeğenimi görüyorum.

Minecraft oynuyor
ve arkadaşlarına bağırıyor.

İyi bir bağlantı kurmuş gibi görünüyor.

Bu da faydalı mı? Yardımı olur mu?

Pinker: Verilerin bir kısmı
yeni ortaya çıkıyor.

O kadar yeni ki
dijital devrim yaşandı

ve arkasından sağlık verileri geldi.

Biz de yeni öğreniyoruz,

Yine de teknoloji dünyasında da

yapabileceğimiz iyileştirmeler var.

Örneğin dizüstümüzün kamerası
ekranın üstünde,

Ekrana baktığımızda,

göz teması kurmuş olmuyoruz.

Doğrudan kameraya bakmak bile
bu nörotransmiterlerin

sayısını arttıracaktır,

belki de kameranın yerini değiştirmek de
faydalı olur.

Aynı şey değil tabii ama bence
teknoloji ile de buna yaklaşıyoruz.

HW: Harika. Çok teşekkür ederim.

SP: Ben teşekkür ederim.

(Alkış)