Życie towarzyskie może kryć sekret długowieczności

Na włoskiej wyspie Sardynii mieszka ponad sześć razy więcej stulatków niż na stałym lądzie i dziesięć razy więcej niż w Ameryce Północnej. Dlaczego? Według psychologa Susan Pinker zdrowie mieszkańców wyspy nie zależy od nasłonecznienia ani niskotłuszczowej, bezglutenowej diety, tylko od bliskich relacji międzyludzkich i bezpośrednich osobistych kontaktów. Pinker wyjaśnia, co należy robić, żeby dożyć do setki, a nawet dłużej.

Oto intrygujący fakt.

We wszystkich krajach rozwiniętych

kobiety żyją średnio sześć
do ośmiu lat dłużej od mężczyzn.

Sześć do ośmiu lat dłużej.

Brzmi jak przepaść.

W 2015 roku "Lancet" opublikował artykuł

ukazujący, że mężczyźni w bogatych krajach

są dwa razy bardziej
narażeni na śmierć niż kobiety

niezależnie od wieku.

Lecz istnieje miejsce na świecie,

gdzie mężczyźni i kobiety
żyją równie długo.

To oddalona górska strefa,

niebieska strefa,

gdzie ekstra długowieczność

dotyczy obu płci.

To niebieska strefa na Sardynii,

włoskiej wyspie na Morzu Śródziemnym,

między Korsyką a Tunezją,

gdzie jest sześć razy więcej stulatków

niż na włoskim stałym lądzie,

oddalonym o niecałe 320 km.

Jest tam dziesięć razy więcej stulatków

niż w Ameryce Północnej.

To jedyne miejsce, gdzie mężczyźni
żyją tak długo jak kobiety.

Ale dlaczego?

Wzbudziło to moją ciekawość.

Postanowiłam zbadać to miejsce
i panujące tam zwyczaje.

Zaczęłam od profilu genetycznego.

Szybko odkryłam,

że geny odpowiadają tylko
za 25% długowieczności tych ludzi.

Pozostałe 75% to styl życia.

Dzięki czemu żyją ponad 100 lat?

Co robią dobrze?

To widok z lotu ptaka na Villagrande,

miejscowość w epicentrum
niebieskiej strefy,

którą pojechałam zbadać.

Jak widać, piękno architektury
to nie jedyna zaleta tego miejsca.

Jego zabudowa to

ciasno stojące domy,

przeplatane alejami i ulicami.

Oznacza to, że mieszkańcy
ciągle wpadają na siebie.

Kiedy szłam przez miasteczko,

czułam, jak setki oczu obserwują mnie

zza drzwi, firan

i okiennic.

Bo jak wszystkie stare miasteczka,

Villagrande nie mogłoby przetrwać,

bez swojej struktury, murów, katedry,

rynku,

bo obronność i spójność
socjalna określała jej wygląd.

Priorytety miejskie zmieniły się,
kiedy wkroczyła rewolucja przemysłowa,

bo największym zagrożeniem
stała się choroba zakaźna.

A teraz?

Obecnie izolacja społeczna jest
zagrożeniem dla zdrowia publicznego.

Jedna trzecia populacji twierdzi,

że ma dwie lub mniej osób,
na których może polegać.

Przenieśmy się dla kontrastu
do Villagrande

i poznajmy niektórych stulatków.

Oto Giuseppe Murinu. Ma 102 lata.

Mieszka całe życie w Villagrande.

Był towarzyski.

Lubił opowiadać historie,

na przykład o tym, kiedy żył jak ptak,

żywiąc się tym,
co znalazł w leśnym poszyciu

podczas nie jednej,
ale dwóch wojen światowych.

O tym, jak razem z żoną,
która też żyła ponad 100 lat,

wychowali szóstkę dzieci
w małej, przytulnej kuchni,

w której rozmawialiśmy.

To on z synami Angelo i Domenico,

obaj po 70., opiekują się ojcem.

Dość nieufni wobec mnie i mojej córki,

która odbyła ze mną tę podróż badawczą,

bo minusem spójności socjalnej

jest nieufność wobec obcych.

Ale Giuseppe nie był podejrzliwy.

Był beztroskim gościem,

bardzo otwartym, o pozytywnym nastawieniu.

Pomyślałam, czy właśnie to sprawia,
że ludzie żyją ponad 100 lat?

Pozytywne myślenie?

Otóż nie.

(Śmiech)

Poznajcie Giovanniego Corriasa,
który ma 101 lat

i jest największym zrzędą,
jakiego poznałam.

(Śmiech)

Zadał kłam twierdzeniu,

że to radość pozwala długo żyć.

Oto dowód.

Kiedy spytałam go,
dlaczego żyje tak długo,

łypnął na mnie spod opadających powiek

i warknął: "Nie musicie
znać moich sekretów".

(Śmiech)

Ale choć był marudą,

mieszkająca z nim siostrzenica-opiekunka

nazywała go "il tesoro", "skarbem".

Szanowała go i kochała,

a na pytanie o oczywistą
utratę wolności odparła:

"Pani tego nie rozumie.

Opiekowanie się nim to przyjemność.

Wielki przywilej.

To moje dziedzictwo".

Rzeczywiście, podczas każdego
wywiadu z tymi stulatkami

trafiałam na imprezę w kuchni.

To Giovanni z dwoma siostrzenicami,

Maria, nad nim,

a obok, córka jego siostrzenicy, Sara,

która podczas mojej wizyty przyszła
ze świeżymi owocami i warzywami.

Będąc tam, szybko odkryłam,

że w niebieskiej strefie
ludzie starzeją się,

a nawet spędzają całe życie,

w otoczeniu wielopokoleniowej
rodziny, przyjaciół,

sąsiadów, księdza,
właściciela baru i sklepikarza.

Zawsze ktoś u nich jest
albo wpada na chwilę.

Nigdy nie żyją w samotności.

W przeciwieństwie
do reszty rozwiniętego świata,

gdzie, jak żartował George Burns:
"Szczęście to posiadanie dużej,

kochającej się, troskliwej
i zżytej rodziny w innym mieście".

(Śmiech)

Na razie poznaliśmy tylko mężczyzn,

długowiecznych, ale spotkałam też kobiety.

To Zia Teresa.

Mając ponad 100 lat, nauczyła mnie,
jak zrobić lokalny przysmak,

"culurgiones",

czyli duże pierogi,

jak ravioli,

tyle że takie duże,

nadziewane tłustym serem ricotta i miętą

i polane sosem pomidorowym.

Pokazała mi, jak je zlepić,

żeby się nie rozleciały.

Robi je z córką co niedzielę

i rozdaje tuzinami
sąsiadom i przyjaciołom.

Wtedy odkryłam, że to nie dieta
niskotłuszczowa i bezglutenowa

pomaga dożyć 100 lat
w niebieskiej strefie.

(Brawa)

Te historie stulatków podparte nauką

skłoniły mnie do zadania kilku pytań.

Kiedy umrę? Jak mogę oddalić ten dzień?

Jak zobaczycie,
odpowiedź jest nieoczekiwana.

Julianne Holt-Lunstad jest naukowcem
na Uniwersytecie Brighama Younga.

Szukała odpowiedzi na to pytanie,

robiąc serię badań

na dziesiątkach tysięcy ludzi
w średnim wieku,

jak większość osób dziś na sali.

Przyglądała się
każdemu aspektowi ich życia,

jak dieta, ćwiczenia,

stan cywilny,

częstotliwość wizyt u lekarza,

palenie czy picie i tak dalej.

Nagrała to

i ze swoimi współpracownikami
czekała spokojnie przez siedem lat,

patrząc, kto będzie nadal oddychał.

A spośród tych, którzy zostali,

co najbardziej przyczyniło się
do zmniejszenia ryzyka śmierci?

To było jej pytanie.

Spójrzmy na podsumowanie wyników,

patrząc od najsłabszego
wskaźnika do najsilniejszego.

OK?

Czyste powietrze, co jest znakomite,

nie ma wpływu na długość życia.

Jeśli leczycie nadciśnienie,

to dobrze.

Ale nadal nie jest to silny wskaźnik.

I chudzi, i otyli mogą
pozbyć się poczucia winy,

bo ten wskaźnik jest na trzecim miejscu.

Następne jest to, ile ćwiczycie.

Nadal tylko średni wskaźnik.

Jeśli mieliście problemy z sercem
i jesteście w trakcie rehabilitacji,

to idziemy wyżej.

Czy szczepiliście się przeciw grypie.

Wiedzieliście,

że szczepionka przeciw grypie
chroni was bardziej niż ćwiczenie?

Czy piliście kiedyś,

czy pijecie umiarkowanie,

czy nie palicie
lub czy rzuciliście palenie.

Dochodząc do najsilniejszych wskaźników,

mamy dwie cechy życia społecznego.

Pierwsza - bliskie relacje.

To ludzie, których można
poprosić o pożyczkę

w nagłej potrzebie,

którzy wezwą lekarza,
jeśli poczujecie się źle,

lub zawiozą was do szpitala,

którzy będą przy was
podczas kryzysu egzystencjalnego,

w czasie rozpaczy.

Ta garstka ludzi,

jeśli ich macie, jest mocnym
wskaźnikiem długiego życia.

A teraz coś, co mnie zaskoczyło,

tak zwana integracja społeczna,

czyli jak współżyjecie z ludźmi

spotykanymi każdego dnia.

Z iloma osobami rozmawiacie?

Chodzi tu zarówno o silne i słabe więzi,

czyli nie tylko o osoby,
z którymi jesteście blisko,

którzy dużo dla was znaczą,

ale czy rozmawiacie z gościem,
który codziennie robi wam kawę?

Albo z listonoszem?

Z kobietą, która codziennie
spaceruje z psem koło waszego domu?

Czy gracie w brydża lub pokera?
Czy należycie do klubu książki?

Te wzajemne relacje są jednym
z najsilniejszych wskaźników

długiego życia.

Dochodzimy do kolejnego pytania.

Jeśli spędzamy więcej czasu online
niż na innych czynnościach,

łącznie ze snem,

a obecnie to 11 godzin dziennie,

godzinę więcej niż w zeszłym roku,

czy to ma znaczenie?

Dlaczego jest różnica między
komunikowaniem się na żywo,

a tym przez media społecznościowe?

Czy bycie z dziećmi jest tym samym,

co ciągły kontakt z nimi przez SMS-y?

Odpowiadając krótko - nie,

to nie to samo.

Kontakt twarzą w twarz uwalnia
kaskadę neuroprzekaźników,

które jak szczepionka chronią nas teraz

i na przyszłość.

Wystarczy kontakt wzrokowy,

podanie dłoni, przybicie piątki,

żeby wytworzyła się oksytocyna,

która podnosi poziom zaufania

i obniża poziom kortyzolu,

czyli zmniejsza stres.

Wytwarza się dopamina,
która daje uczucie rozluźnienia

i łagodzi ból.

To jak naturalnie produkowana morfina.

Uchodzi to uwadze naszej świadomości

i dlatego kojarzymy kontakt online
z czymś prawdziwym.

Ale mamy nowe dowody,

że to nie to samo.

Spójrzmy na pewne zagadnienia
z neurobiologii.

Elizabeth Redcay, neurobiolog
z Uniwersytetu w Maryland,

próbowała pokazać różnice

w reakcji mózgu na komunikację na żywo

w porównaniu do obserwacji
czegoś statycznego.

Porównała funkcjonowanie mózgu

u dwóch grup ludzi,

tych komunikujących się na żywo

z nią lub jednym z jej asystentów

w dynamicznej konwersacji,

z aktywnością mózgu ludzi,

którzy oglądali jej prelekcję
na ten sam temat,

ale z nagrania video, jak YouTube.

Jeśli chcecie wiedzieć,

jak zmieściła dwie osoby
na raz w skanerze MRI,

spytajcie mnie później.

Jaka jest zatem różnica?

To jest wasz mózg
podczas rzeczywistej rozmowy.

Widzicie różnicę w aktywności mózgu

między komunikacją osobistą a statyczną.

Na pomarańczowo widać
obszar mózgu kojarzony z uwagą,

inteligencją społeczną,

czyli przewidywaniem tego,
co rozmówca myśli,

czuje i planuje,

i emocjonalną nagrodą.

Ten obszar jest bardziej aktywny,

kiedy komunikujemy się z kimś na żywo.

Bogatsze sygnatury mózgu

mogły powodować, że osoby
rekrutujące do firm z Fortune 500

wyżej oceniały inteligencję kandydatów,

słysząc ich głos,

niż tylko czytając o nich tekst,

maila czy list.

Głos i języka ciała
przekazują silny sygnał.

Pokazują, że myślimy, czujemy,

jesteśmy wrażliwą istotą ludzką,

która jest czymś więcej niż algorytmem.

Badanie Nicholasa Epleya

ze Szkoły Biznesu Uniwersytetu Chicago

jest dość zadziwiające,
bo mówi nam o prostej rzeczy.

Kiedy ktoś słyszy twój głos,

myśli, że jesteś mądrzejszy.

To dość proste.

Wracając do początku,

dlaczego kobiety żyją dłużej od mężczyzn?

Głównie dlatego, że kobiety
przywiązują większą wagę

do relacji twarzą w twarz

w ciągu całego życia.

Nowe dowody pokazują,

że przyjaźń w realu

wytwarza biologiczne pole siłowe
wobec chorób i różnych trudności.

Nie dotyczy to tylko ludzi,

ale też relacji w świecie naczelnych.

Antropolożka Joan Silk pokazuje,
że samice pawiana,

które mają grupkę stałych przyjaciółek,

wykazują niższy poziom stresu,
czyli mniej kortyzolu,

żyją dłużej, a ich młode mają
większe szanse na przetrwanie.

Przynajmniej trzy stałe relacje.

Magiczna liczba.

Pomyślcie o tym.

Mam nadzieję, że macie trzy.

Dzięki sile kontaktu twarzą w twarz

notujemy najniższy poziom demencji

wśród ludzi zaangażowanych społecznie.

Dlatego kobiety z rakiem piersi

mają cztery razy większe szanse
na przeżycie, jeśli nie są samotne.

Dlatego mężczyźni po wylewie,
którzy regularnie spotykają się na pokera,

na kawę,

na hokeja dla seniorów,

w końcu jestem Kanadyjką...

(Śmiech)

są lepiej chronieni
przez taki kontakt społeczny

niż przez leki.

Dlatego mężczyźni po wylewie,
którzy spotykają się regularnie,

właśnie tak mogą najlepiej sobie pomóc,

Kontakt twarzą w twarz
przynosi zadziwiające korzyści,

a prawie ćwierć populacji twierdzi,
że nie ma z kim porozmawiać.

Możemy coś z tym zrobić.

Jak dla mieszkańców Sardynii,

naszym celem biologicznym
jest przynależność.

I nie chodzi tylko o kobiety.

Budowanie osobistych relacji
w miastach, miejscach pracy,

terminarzach,

wzmacnia system immunologiczny,

wysyła do krwiobiegu i mózgu
hormony wywołujące dobre samopoczucie

i pomaga dłużej żyć.

Nazywam to budowaniem swojego miasteczka,

a jego budowanie i utrzymanie
to sprawa życia i śmierci.

Dziękuję.

(Brawa)

Helen Walters: Susan, wróć. Mam pytanie.

Zastanawiam się, czy jest
jakieś rozwiązanie pośrednie.

Mówisz o łączeniu neuroprzekaźników
podczas kontaktu twarzą w twarz,

a co z technologią cyfrową?

Mamy tu niesamowite ulepszenia,

jak FaceTime, czy inne.

Czy to też działa?

Obserwuję mojego siostrzeńca.

Gra w Minecraft i krzyczy na kolegów.

Wygląda na to, że ma z nimi dobry kontakt.

Czy to jest przydatne i pomocne?

Susan Pinker: Właśnie wychodzą
nowe wyniki badań.

To są nowe dane,

które podążają za rewolucją cyfrową.

Dopiero się uczymy,

ale myślę, że są pewne rzeczy,

które można ulepszyć w technologii.

Na przykład, kamerka w laptopie
jest na górze ekranu,

więc kiedy patrzysz na ekran,

nie utrzymujesz kontaktu wzrokowego.

Nawet patrzenie w kamerkę

może zwiększyć ilość neuroprzekaźników

albo zmiana pozycji kamerki.

To nie to samo, ale myślę,
że idzie nam coraz lepiej z technologią.

HW: Świetnie. Dziękuję bardzo.

SP: Dziękuję.

(Brawa)